Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 611 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

Ner18.

Kraków, Piątek 23 Stycznia 1891.

Rocznik XLIY.

, , C z as44 wychodzi codziennie wieczór wv"

Oddzielne Nra Czasu, o ile zapas starczy, w Krakowi’e

n*edz»ele i dni świąteczne.

We Lwowie po 10 c. do nabycia w Rinr ,i - ’We owie ll,b z Posyłką pocztowa 12c.

PPenw

! d*lennik^ , "l*Karola L,,dwika 1. ».

Prenumerata wynosi:

Pocztą w państwie austryackiem . . .

na caty r°k || na kwartał l!na 1 miesiąc

niemieckiem

24 złr.

! 6zlr.

|j2zir.50ct.

do Włoch, Francyi, Anglii, Belgii", Szwajcaryi Turcyi ! 28

i 7zlr

3 złr

, mnyeh państw, należących do związku pocztowego 7

32 złr

o ,,r

Prenumeratę przyjmuje sie tvlU« na a’n.

PM. MW.). i m

, ni,Mnlonoanya: ,j .

CZAS

Prenumeratę przyjmują:

Administracya ,,CZASU*1 w K r ak ow i e i urzędy pocztowe. !HleJicowa p re n u me r atę księ

garnia b. A. Krzyżanowskiego, handel Smidowicza w Sukiennicach, biuro dzienników i ogłoszeń

Ignacego Herza przy placu Maryackim 1. 9, handel Bajera przy ulicy Grodzkiej, główna trafika róg

Rynku i ulicy św Jana.

O g ł o s z e n i a (iuseraty) przyjmuje się za opłatą od miejsca wierszu

drobnym drukiem (petit,) za pierwszy raz 10 ct., za każdy następny po 5 ct. -

Kailesła ne (na 3 stronie)

od miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 ct. za każdy raz. - -

Ogłoszenia i prenumeratę przyj

mują : w e L w owie Biuro dzienników ulica Karola Ludwika 1. 9; w Paryżu wyłącznie p. Adam

rue des Saints-Peres 81, (prenumeratę p. W. Raczkowski, Courbevoi pod Paryżem, rue du Chemin

de fer 44); w W ied n iu pp. Haasenstein Sc Vogler (takie w Hamburgu, Frankfurcie n. M

Berlinie

Lipsk u, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R. Mosse (także w Berlinie, Hamburgu, Monachium i No

rymberdze), H. Schalek, M. D ukes, J. D anneberg, (tytko prenumeratę pp. H. Goldschmidt Sc C.)

w F r ankfu r cie n. ,W. G. L. Daube Sc Co. W W arszawie przyjmują ogłoszenia pp. Reichman’

i Frendler, biuro ogłoszeń przy ul. Senatorskiej.

K_raków 22 stycznia.

Istnieje w dziennikarstwie paryskiem od

lat kilku współzawodnictwo o informacye ro

syjskie z dobrego ź ródła; nic zaś łatwiejsze

go, jak znaleść wśród Rosyan, tak często

przebywających w P a r y ż u , korespondentów,

którzy w najlepszym stylu francuskim głoszą

światu najświeższe idee oficyalnego świata

petersburskiego. Podziwiać należy tę zdolność

propagandy za pomocą prasy, jaką sobie przy

swoili Rosyanie. Dawniej do zagranicznej po

sługi wystarczał Nord, a niekiedy Indepen

dance betge — dziś każdy niemal większy

dziennik paryski otwiera naoścież swe łamy

głosom samochwalstwa, szowinizmu, a często

namiętności, połączonej z grecką sofistyką

korespondentów rosyjskich, i umieszcza je

bez żadnej kon tr oli, bo na bulwarach trwa

jeszcze moda, zainaugurowana przez ligę pa

triotyczną, sympatyi i podziwu dla wszyst

kiego, co przychodzi z północy.

Dziennik Le M atin prześcignął pod tym

względem nawet paryskie Figa ro , bo kiedy

korespondenci F iga ra zajmują się przeważnie

zawsze w tonie superlatywów petersburskim

high life — Le M atin ma przyjaciół nad

Newą biegłych w tem, co nazywają la haute

politigue.

Od pewnego czasu korespondencye te są

zapełnione wycieczkami przeciwko Niemcom

w prowineyach nadbałtyckich. Prawdziwa to

krucyata, ale przeciw potomkom krzyżowców

pruskich i rycerzy mieczowych w Inflantach,

przeciw wszystkiemu, co germańskie w gra

nicach państwa rosyjskiego.

Zamiar zniesienia autonomii Finlandyi i

rusyfikacya Niemców nadbałtyckich przyjmo

waną bywa we Francyi jakby początek od

wetu za Alzacyę i Lotaryngię, gdzie znów

rząd niemiecki dąży w podobny sposób do

zatarcia śladów ducha i cywilizacyi francu

skiej.

Rzecz charakterystyczna, że w tem po

wszechnem tolie! i w tem h aliali, jakie się

** chórem odzywa w korespondencyach z Rosyi

do dzienników paryskich przeciw wszystkie

m u , co nierosyjskie w obszarze caratu —

ucichły od pewnego czasu nieprzyiazne wy

cieczki przeciw Polakom. Nawet Figaro , tak

szerokiego używający wzięcia w Petersburgu

i w Moskwie i omijający nawet wymienienia

nazwisk polskich przez wzgląd na swą ro

syjską klientelę — przypomniał sobie nie

dawno, że zanim Francya zakochała się w R o

syi, żywe sympatye uczuwała dla Polski -

i wymienił cały szereg nazwisk wielkich pań

i ludzi wielkiego świata polskiej narodowości,

którzy używali wzięcia nad S kwaną. A rty

kuł ten kronikarskiego był tylko znaczenia,

ale wydał się być symptomatem pewnego

zwrotu.

Ważniejszą o wiele, choć bardzo oględnie,

jakby w enigmatach napisaną korespondencyę

z Rosyi, przynosi nam świeżo L e M atin.

Tytuł szumny i długi, choć artykuł krótki

i zagadkowy:

Russie et Pologne. Un cote de la poli

tique exterieure de la Russie. E n Pologne.

Eloignement de l’influence allemande. Les

projets de M. de Bismarck sur ła Pologne.

Attitude au point de vue religieux. Union

slave ’).

Pod tak długim tytułem ileż to rzeczy

można się spodziewać i domyślać, tymczasem

osnowa komunikatu jednego z zagranicznych

dyplomatów (bo taki charakter w nagłówku

redakcya daje tej korespocdencyi) wcale tej

ciekawości nie zaspakaja , zawsze jednak za

sługuje na powtórzenie i zastanowienie.

J. O. Mość Car nie lubi manifestacyj głośnych

i można twierdzić, że uważa j e jak o niepotrzebnie

kompromitujące. Niemniej atoli kierując skonsoli

dowaniem środków obrony kraju, dąży z jednej

strony do usunięcia Niemców od wszelkiego wpły

wu w Rosyi, z innej zaś strony dąży do tego,

aby panowanie rosyjskie stawało się w każdym

dniu bardziej sympatyczne w tych krajach, gdzie

by mogła istnieć tendencya ku Niemcom. Wszyst

ko to atoli przeprowadza car z wielką roztropno

ścią i z w ielką ostrożnością.

Przyznać musimy, że zaoiera się car do tego

ze zbytnią ,,roztropnością" i ,,ostrożnością" —

bo tak, ż e tej dążności w krajach polskich

nikt nie widzi i nie czuje — owszem wszyscy

czują tylko nieustający ucisk, raczej wzma

gający się ustawicznie. Dyplomata petersbur

ski pisze dalej:

Niedawno temu p. Bismarck i pewni dyplomaci

niemieccy jego szkoły marzyli o tem, aby między

Rosyą a Niemcami utworzyć pod panowaniem księ

cia niemieckiego państwo niepodległe, jakkolwiek

zależne od niemieckiej polityki — a P olska była

oczywiście w skazaną do zajęcia takiego stanowiska.

Wedłng tej kombinacyi Rosya miała być pod

względem handlowym odepchniętą ku Azyi, gdzie

by musiała wyłącznie szukać swych targowisk.

Jed en z książąt domu austryackiego byłby praw

dopodobnie powołany n a ten nowy tron — ale

spraw y były tak ułożone, żeby był tylko wasalem

Niemiec.

Przezorność rosyjska.

Śpiesznie zrozumiano w Rosyi, jak ważną dla

państwa carów jest rzeczą przeszkodzić urzeczy

wistnieniu takich planów i rzeczywiście tajemni

ca polityki rosyjskiej obecnie w tem

głównie spoczywa.

Z jednej strony chodziło o to, aby się zwolnić

0 ile możności z wpływów niemieckich, które

wzięły bardzo górę w sferach administracyjnych

rządowych. Skobelew mógł powiedzieć w r. 1882

nie ściągnąwszy na siebie tylko napomnienie dy

scyplinarne :

r ŁJ nas — my nie jesteśmy u siebie. Cudzo

ziemiec jest wszędzie... Ten cudzoziemiec, ten in

trygant, ten nieprzyjaciel niebezpieczny dla Rosyi

1 dla Słowian — ja go nazwę. To jest ten, który

mówi Drang nach Osten. Znacie go wszyscy -

to Niemiec."

Słowa powyższe w yrażały uczucia wielu Rosyan —

nawet najwyżej położonych. Ztąd dążność wyra

źna, aby nie wpuszczać więcej Niemców i nie

dozwalać im owładnąć przemysłem, wszelkiemi

przedsiębiorstwami i dawać uczuć ich wyższość

cywilizacyjną nawet w wychowaniu publicznem.

Dyplomata rosyjski w powyższym ustępie

swego komunikatu powołać się jedynie może

na słowa panslawistycznego jenerała w ka

wiarni warszawskiej publicznie wypowiedzia

ne — ale nie zdoła przytoczyć, choćby jed

nego punktu na dowód, jakoby ostracyzm

ł) Rosya i Polska. Jedna strona zagranicznej po

lityki rosyjskiej. W Polsce. Odsunięcie wpływu nie

mieckiego. Projekta p. Bismarcka o Polsce. Stanowi

sko Rosyi pod względem religijnym. U nia słowiańska.

dzisiejszy — istniał tylko przeciwko N ie m

com — łagodniał wobec Polaków, którzy są

przecież Słowianami. Wiemy dobrze, że wpły

wy niemie ckie, a zwłaszcza bismarkowskie

do ucisku Polaków znacznie się przyczyniały,

że oddziałały one dla nas szkodliwie po

zjeździe skierniewieckim i to dla tej tenden

c ji, którą dyplomata wskazuje, wyparcia

Rosyi aż do Azyi. Mimo tego rząd i car

popierali ustawicznie w stosunku do Polaków

zamiary bismarkowskie pogłębiając prze

paść między społecznością polską a Rosyą.

Lecz posłuchajmy potersburskiego dyplo

maty:

Stanowisko Rosyi wobec Polski znacznie się

zmodyfikowało (!!!). Od kilku iat Rosyanie są dla

Polaków o wiele uprzejmiejsi; odznaczają ich ró

żnemi zaszczytami; zaznaczają z taktem i uprzej

mością staranie, aby żyć z nimi w dobrem poro

zumieniu, o ile tylko oni choć trochę dobrej woli

okażą — ponieważ wielu Polaków jest usposobio

nych niechętnie dla Niemców - skutek tych usi

łowań jest prawdopodobny.

Zdaje się, że te oznaki odnoszą się do

ostatniego pobytu cesarskiej pary na Wołyniu

i w Królestwie, oraz do zmiany tonu na zam

ku warszawskim wobec polskiego towarzy

stwa. Prawdą je st , że zaszł.a tu zmiana

w formach; ale jeśli car i jenerał Hurko

a nawet jego małżonka uprzejmiej obchodzą

się z polskiem towarzystwem - p. Apuchtin

z towarzyszami w Królestwie idą coraz da

lej w bezwzględności rnsyfikacyjnej — jene

rał Kochanow w Wilnie działa w duchu Mu

rawiewowskim, a jenerał Ignat ew otrzymał

ao*ą wska;ówkę w reskrypcie cesarskim do

niszczenia wszystkiego, co nie jest zgodnem

z prawosławiem i duchem wielkorosyjsk m.

Zmieniono wprawdzie formy w obejściu z Po

lakami , ale wszystkie wyjątkowe przeciw

Polakom i katolikom prawa utrzymują się

w swej mocy, lub jeszcze zaostrzone zo

stały. Wygląda to tak, jak gdyby csłowie

kowi, którego obdarto do naga, podano parę

glansowanych rękawiczek i oświadczono, że

to wystarcza, aby go przypuść ć na dworskie

salony w zamiarze jakiegoś dyplomatycznego

por zumienia. Człowiekowi temu trzeba naj

pierw oddać jego zdarte szaty, jeśli się kto

doń szczerze chce zbliżyć i porozumieć, lub

aby w nim wzbudzić sympatyę na dane ewen

tualności. Źteby świadczyło o jrzezorności

aajwjższych sfer petersburskich, gdyby tam

mniemano, że zmiana w formach towarzyskich

wobec Polaków wystarczy, aby zapomniano,

że w systemie rziczy idą coraz gorzej. Nigdy

cięższy ostracyzm przeciw językowi polskiemu

w szkołach i miejscach jublicznych nie do

szedł do tego stopnia jak dz ś — nigdy cen

zura nie była sioższą i dziwaczniejszą. Jeśli

ukaz o obcokrajowych ma dotyczyć w pierw

szym rzędzie Niemców — dlaczegóż tyle tru

daości i tak częste odmowy przyjęć a oby

watelstwa rosyjskiego, spotykają Polaków.

Zgoła, Polacy dziś ani się nie domyślają, że

w wysokich sferach petersburskich panuje

dążność zbliżenia i obudzenia ich sympatyi;

przeciwnie, wspominają o czasach, kiedy

Niemcy w Rosyi rządzili, z żalem, bo mniej

wówczas doznawali ucisku i nienawiści.

Wobec ucisku Kościoła katolickiego i jro

pagandy prawosławia środkami gwałtu, jakże

dziwnie brzmią zapewnienia dyplomaty, który

pisze dalej:

Nie ignorują w Petersburga, że jedną z głów

nych przeszkód stanowczego zbliżenia się Polaków

do Rosyan, była dotąd kwestya religijna. Kilka

krotnie też wysyłano w ostatnich czasach dyplo

matów do Stolicy świętej — a w tej chwili sym

patyczne nawiązują się stosunki między W atyka

nem a Petersburgiem.

Nie można — kończy dyplomata dziennika Le

M atin - wyprowadzać stąd ważnych wniosków

co do pokoju europejskiego. Należy jednak na

znaczyć to postępowanie dyplomatyczne Rosyi, że

równocześnie, kiedy się tam zajmują organizacyą

sil wojskowych — dokładają starań, aby wszel

kiemi możliwemi sposobami (!!!) obudzić

sympatye w prowineyach polskich, i odciągnąć

tem samem umysły od wpływu niemieckiego.

C a r prowadzi sam tę akcyę z najwię

kszą roztropnością, ale z niezłom ną

stał ością.

Ktoby się tego domyślił — ktoby to przy

puszczał ? A jednak powyższa koresponden*

cya dziennika Le M atin ma wszystkie zna

miona jeśli nie dobrych mLrmacyj o praw

dziwym stanie rzeczy w krajach polskich, to

inspiracyj o pewnych dążnościach w wyso

kich sferach petersburskich.

Jaki cel puszczenia takiego bal!on d ’essai

w dzienniku francuskim — czy dla opinii

francuskiej, która o Polsce dziś zapomniała,

czy dla Nttmiec, aby im przypomnieć mo

żliwość porozumienia z Polakami, czy wresz

cie dla Polaków?

Przegląd polityczny.

Głosowanie, jakie się odbyło w sejmie cze

skim w sprawie ustawy o radzie kultury krajo

wej która, przyjęta w trzeciem czytaniu, zostanie

przedłożoną do sankcyi cesarskiej, wyjaśnia nam

do pewnego stopnia silę stronnictw, o ile takowe

są zwolennikami lub przeciwnikami nstaw ugodo

wych Sejm czeski liczy 242 członków. Z tych

było obecnych 206, brakowało więc przy gloso

waniu 36 posłów. Z 206 obecnych głosowało za

ustawą 153, przeciw 53. W szczególności za usta

wą glosowało: 61 posłów z wielkiej własności,

2 wirylistów (kardynał Arcybiskup SchOnborn i

rektor niemieckiego uniwersytetu w Pradze), dalej

64 Niemców i 26 Staroczechów. Przeciw ustawie

głosowało 12 członków partyi Skardy i 41 Mło

doczechów. Nieobecnych było 32 posłów, a mia

nowicie 3 biskupów i rektor czeskiego uniwersy

tetu, 7 posłów z w. własności, 13 Staroczechów,

4 Niemców (2 chorzy, 2 na urlopie), 2 Młodo

czeebów, 1 członek partyi Skardy i nienależący

do żadnego klubu poseł Inwald. Trzy mandaty są

zresztą w obecnej chwili opróżnione, a świeżo wy

brany ks. Schwarzenberg nie był jeszcze obecnym

na posiedzeniu. Z powyższego tedy zestawienia

okazuje się, iż stronnictwa, które głosowały za

ustawą, rozporządzają więcej niż a,3 większości (138)

i gdyby tylko o taką większość chodziło, to by

łyby one dość silne, aby uchwalić ugodowe ustawy,

wymagające tak. zw. kwalifikowanej większości.

Ale do uchwalenia dalszych ustaw ugodowj ch po

trzeba jeszcze obecności 3/4 części ogólnej liczby

posłów, a więc najmniej 182 członków. Przypu

ściwszy, że 53 postów, którzy glosowali przeciw

ustaw ie, dla uniemożebnienia uchwał, wyjdą ze

sali przed głosowaniem nad wspomnianemi usta

w ami, to gdyby wszyscy inni posłowie wzięli u

dział w głosowaniu, absteucya tych 53 nie wy

starczałaby do unicestwienia rzeczy, gdyż nieobe

cnych musiałoby być przynajmniej 62. Zależeć

będzie więc od tego, czy nieobecni na onegdaj szem

posiedzeniu posłowie przyłączą się do tej absten

cyi, czy też nie. W każdym razie znaczącym jest

fakt, że na 39 posłów, podpisanych na deklaracyi

staroczeskiej, 13 nie wzięło udziałn w onegdajszem

głosowaniu. Gdyby tylko tych 13 przyłączyło się

do abstencyi, wówczas już zabrakłoby potrzebnej

obecności 3/4 części członków sejmu dla uchwalenia

dalszych ustaw ugodowych.

Włoscy członkowie Wydziału krajowego w T y

rolu złożyli swe mandaty do tej naczelnej wła

dzy autonomicznej.

Kortezy portugalskie zostaną w tych dniach

zwołane, aby roztrząsnąć podstawy afrykańskiej

konwencyi z Anglią.

Spokojnie przeminęły manifest a cye w Bru

kseli na rzecz rewizyi konstytucyi. Adres libe

ralnego zjednoczenia wręczono w ratuszu posłom

postępowym, poczem pochód robotników się roz

wiązał. Burmistrz Buls zapewnił, że rewizya kon

stytucyi musi być przeprowadzoną. Zapewnienie to

może się ziścić, ale głównie chodzi o to, w jakim

zakresie i kierunku rewizya ta podjętą zostanie.

Ruch rewolucyjny w Chi li wzrasta tak, iż

Anglia i F rancya czuły się spowodowanemi, dla

ochrony interesów swoich poddanych, uchwalić

wyełan e okrętów wojennych na wody chilijskie.

Flota pow stańcza, zostająca w nieprzyjaznem

współzawodnictwie do a rm ii, rozpoczęła blokadę

całego wybrzeża wraz z obu portowemi miastami

Valpjrai8o i Iąuiąue. Także i armia, składająca

się z 5610 żołnierzy i 960 oficerów, rozpadła się

na dwie części i nie stoi zwarcie przy prezyden

cie Balmacedzie. Przypomnieć się godzi, iż pre

zydent Balraaeeda jest owym jenerałem, który

w wojnie Chilijczyków przeciw Peru i Boliwii od

niósł na czele chilijskiego wojska zwycięstwo pod

Chorillon i Miraflores i w Limie podyktował

pokój.

Korespondencya ,,Czasu!1

Poznań 21 stycznia.

Zapowiedziany walny wiec odbył się dziś na

wielkiej sali Lamberta. Zebrali się uczestnicy ze

wszystkich okolic W. Ks. Poznańskiego, a nawet

z Prus zachodnich, Warmii i Górnego Szląska.

Zebranych było przeszło 2000. Wiec zagaił p. Ma

ksy mi’ian Jackowski, a przewodniczącym wybra

no p. Kazimierza Chłapowskiego z Kopaszewa,

który, dziękując za wybór, powitał obecnych na

wiecu posłów: Dziembowskiego, Hektora hr. Kwi

leckiego, Moszczeńskiego i ks Z. Czartoryskiego.

Rozpoczęto obrady nad sprawą powrotu za

konu Jezuitów. Przemawiał X. dyrektor K u

bowicz, podnosząc znaczenie tego zakonu i wyli

czając dzieła znakomitych i zasłużonych Pola

ków, którzy z tego zakonu wyszli. W nawiąza

niu do ty. h wywodów przemawiał Dr Fr. Chła

powski o ustawie, którą zakon Jezuitów został

zniesiony.

Po tych przemówieniach uchwalono następującą

petycyę:

Wysoki parlament upraszają niżej podpisani o

przychylenie się do wniosku posła Dra Windt

horsta, żądającego przywrócenia zakonu Jezuitów

i pokrewnych kongregacyj.

Niżej podpisani wychodzą z tej zasady, że pra

wo z roku 1872 wykracza przeciw idei konstytu

cyjnej, zno-ząc kardynalną zasadę równości wobec

prawa , a gwałci dalej zasady wolności Kościoła.

Po zniesieniu ustawy przeciw socyalistom, w któ

rym to fakcie widzimy opuszczenie niemoralnego

a bezskutecznego systemu pr w wyjątkowych —

przywrócenie zakonu jest w naszem położeniu ko

uiecznem, żeby uzyskać nową pomoc wobec ży

wiołów przewrotu. Pomoc ta tembardziej n nas

jest potrzebną, gdzie szeregi nasz.ego duchowień—

Z pamiętników p rzyjaciela Puław.

Ciąg dalszy)

Nulla dies sine linea — a każdy dzień z tego

karnaw ału w pamiętniku P reka mieści opis zaba

wy z niew yczerpaną zawsze rozmaitością pomy

słów.

Po balu we dwa dni później grano znów kome

dyę w Sieniawie, w której Tarchalski Płaksę, a

Kłodziński Wesołowskiego udawali.

lRgo znów bal, na którym H enryk Lubomirski,

Stadnicki, a nawet młodziutki książę Adaś tak

się rozhulali, że jeden nad drugiego wymyślali

różne figury w polonezie, co wszystkim dodawało

wesołości i przedłużyło bal do białego dnia.

22go lutego grano d rugą część komedyi Kło

dzińskiego P lo tki: Kasia (księżna Adamowa) ła

dną , naturalną wystaw iała nam wieśniaczkę, a jej

głos czuły szedł do duszy, ,,jak mówią% gdyż

Prek nie słyszał.

W ostatki 23 lutego znów bal m askow y:

,,Ledwie wszedłem do przedpokoju, przybraw

szy na siebie postać żydka młodego, który po

daje rękę młodej swej połowicy, kiedy zaraz by

liśmy otoczeni od ciekawie nam się przyp atrują

cych. Nie ustąpiwszy im w tem na krok, nawza

jem oglądaliśmy skwapliwie, kto może być ten

pielgrzym, co się nam z pokorą kłania, te dwie

damy w podwłóśnikach batystowych, co się tak

Spro sto w a nie. We wczorajszym feiletonie opuszczo

no w przypisku kilka wyrazów, przez co zmienił się

sens. Powinno tam być: ,,tak zwano wówczas księ

cia Adama d l a odróżnienia go od księcia

je n e r a ł a . 1* Pospieszam sprostować ten błąd, gdyż

księciem wojewodą zwano księcia Adama syna, nie

zaś sędziwego ojca, który w senacie Królestwa Pol

skiego nigdy nie zasiadał.

(Przyp.Autora).

szybko do nas przysuwają, i ta w prześcieradło

owinięta, co mnie za rękę ściska? Chcąc ich po

znać, idziemy za niemi na salę; widzimy ją na

pełnioną mnóstwem masek Tu Turczyn prowadzi

swoją Roxolanę, tam P olak, kontusz na wyloty,

w górę wąsy, konfederatka na bakier, rękę ma

wspartą na karabeli, spoglądając ognistem okiem

na damę obok siebie w kołpaczku aksamitnym

żółtym z sobolami, kitka u niego czapla, spięta

potężnym dyamentem, kontusik niebieski takiem

samem futrem obłożony, spódnica atłasowa biała,

i łańcuch gruby złoty na szyi z gruszką dyamen

tową. D alej, jak drugi jakiś Otello ze spuszczoną

głową trzyma chustkę w ręku. Raptem spostrze

gam kogoś gronami winnemi okrytego; tu się

wieża sunie, tam się beczka toczy, wchodzą na

salę buty, tuż koło mnie jak aś dama z grzebie

niem w ręk u , fartuch z bawetem w pół zakasany,

kapelusz na głowie, wzięła na siebie postać fry

zyera. Obracam się, widzę kelnera koło czarno

księżnika, piekarz mi daje bnłki, stróż nocny po

pycha, Filiponki zachwycają, kucharka rozśmiesza.

Poznaję na drugim końcu sali A rlekina, co pląsa;

Pantalona obok niego, zginającego się co moment,

a trzeciego Pierrot, co potrząsając nieustannie

długie swoje rękawy, wywraca się i podrywa ra

zem. Niedźwiedzia za nimi, dwóch górali i Rzy

mianin w todze. Kupią się churmem, gromadzą

do drzwi, idę i ja spiesznym krokiem, widzę da

mę z wypudrowanemi i wyciągniętemi w górę

włosyma, na wierzchołku swego tupetu, pióra, dya

menty, wstążki i kwiaty. Rękawy, dochodzące do

łokcia, koronkami całe garnirowane; suknia w wiel

kie wyrabiane kwiaty z trzema szerokiemi w fe

stony falbanami na trzechłokciowej rogówce. Trzy

mała ta pani w jednej ręce w achlarz, a drugiej

końcem palców dotykała się podającego jej dłoń

kaw alera w czerwonym frak u, suto złotem na o

koło haftowanym, kamizelce białej, wyżej kolan

s padającej, spodniach krótkich aksamitnych, czar

nych , z ogromnemi błyszczącemi się sprzączkami.

Żabot i mankiety koronkowe, fryzura wytapiro

w ana, wypudrowana, loki dubeltowe nad uszami,

berbeitel i chapeau bas pod pachą uzupełniały

strój jego. Poznałem, że to babki i dziady tera

źniejszych Francuzów tak się ubierały i poró

wnywając ich z parą ową, którą wyżej opisałem,

przekładam kontusz nad frak, a ko!paczek z kon

tusikiem nad tupet i rogówki. Zmordowany szu

kam krzesła, kiedy spotkałem się z biednym Gre

czynem, ponuro przechodzącym salę. Był on o

kryty zbroją lekką i tak jakby przed Turczynem

miał stanąć. Zasmucony tym widokiem, zacząłem

myśleć o nieszczęściach jego narod u, kiedy nowy

rozruch, nowe oznajmia maski. Spojrzę, poznaję

dwie najładniejsze z kompanii damy po męsku.

Surduciki granatowe, pantalony w żółte paski,

chustki białe na s zyi, czapeczki z tumakiem i wą

siki ładnie odmalowane, przedstawiały ślicznych

i układnych młodzieńców. T ak byłem niemi za

jęty, iż potem nic już nie uważałem i nic już nie

pamiętam, co się dalej działo."

Urodziny księżny Wttrtembergskiej

(pod dniem 25 marca 1819 r.): ,,Wróciwszy z ko

ścioła, księżna Wtlrtemberg zastała stoły zasta

wione 8macznem śniadaaiem, pokoje swoje ubrane

w pomarańczowe drzewa, kwiaty, napełnione gość

mi domowymi, a na ich czele, domyśli się każoy,

czułą matkę, k tó rt więcej zapewne w ten moment

myślała, jak powiedzieć mogła. Nie kontenta j e

szcze z tego, przeistacza wieczorem pokoje swoje

w A rkadyę, przystrojone w zieloności i kwiaty,

a w każdej widzisz młodą i ładną panienkę. Ta

ofiaruje ci lody, poncz i chłodne napoje w stroju

włoskim , tu Turczynka nalewa ci kawę, tam Fran

cuzeczka częstuje konfiturami, dalej rozdaje cia

steczka dziwnej białości Sztub Medel i tym podo

bnie." Dzień ten zaczął się i zakończył wesoło,

tak jak każdy, który tylko chce księżna jenera

łow i uświetnić, będąc niewyczerpaną w sposobach

okazania uprzejmości i w wynalezieniu nieustan

nie nowych zabaw, które zawsze niepospolitego

gustu mają cechę.

W kilka dni później nowe niespodzianki na

dzień urodzin księżny matki (dnia 31 mar

ca). ,,Od świtu prawie czekają już u drzwi ubo

dzy, niosąc dzięki i modły w darze; żydy pierni

ki, pomarańcze, cytryny, tasiemki, berlacze i t. d.

Kostusia, przysłuchując się skwapliwie dzwonko

wi, wpuszcza na odgłos jego Brysia, na którego

szyi uwiązała tabliczkę z powinszowaniem urodzin

pani od wszystkich jej wiernych sług. Wchodzi

potem szanowna pani Januszew ska, a za nią pa

nieuki wychowane, ubrane, najczęściej wyposażone

dobrocią księżny; każda składa podarunek pracy

rąk swoich, a w oczach i sercu niesie winną

wdzięczność. Księżna W tlrtemberg, książę Adam

wyprzedzają się w oświadczeniu swoich uczuciów

dla kochanej matki, nareszcie spieszą na wybiegi

goście, winszując szczęścia, jakie niebo tylko dać

może. W wigilię tego dnia odebrała księżna wia

domość od Zofii Zamoyskiej, że przybędzie rano,

nie mogąc nadciągnąć dła złamanego u pojazdu

koła. Oczekiwali ją wszyscy z utęskuieniem, a ja

z ciekawością, gdyż widząc ją raz w mojem dzie

ciństwie, nie dobrze przypominałem j ą sobie. Już

wszyscy byli zgromadzeni w oranżeryi, gdzie ksią

żę Adam z największym gustem urządził ś niada

nie, rozweselone muzyką dętych instrumentów;

kiedy weszła, obskoczyła ją familia z tem wię

kszą czułością, że ze Szwajcaryi powracała i rok

npłynął, jak jej nie widziała. J a zaś z po za drze

wa patrząc, dziwiłem się, że obok ładnych i mło

dziutkich córek ładniejszą mi się zdała. Nigdy nie

zapomnę, jakie wrażenie na mnie zrobiły jej śli

czne czarne oczy, ich spojrzenie, ten uśmiech uro

czy, ta kibić, słowem cała jej postawa, ułożenie.

Pomyślałem naówczas, czy też kiedy podobną

spotkam kobietę?.. W wieczór dano operetkę:

Pielgrzym z Dobromila, k tórą Kłodziński napisał,

stosując się do owego, tak nam znanego. Księżna

Adamowa grała Rozynę ze zwykłą sobie udatno

ścią. Tarchalski arendarza z największą doskona

łością. Lessel, ojciec, zrobił muzykę, która się po

wszechnie podobała. Lecz co nie można wyrazić,

to kiedy przy otwarciu sceny ujrzeliśmy księcia

Adama w postaci nadchodzącego wolnym krokiem

i wspartego na kiju pielgrzyma. Usiadł na kamie

nia pod drzewem, a błyszczącym wzrokiem wzniósł

szy oczy w górę, śpiewał wdzięcznym głosem n a

stępującą modlitwę:

Przedwieczny, Wielki, Nieskończony Boże!

Którego nikt określić, nikt pojąć nie może ;

Już noc na Twoje wszechmocne skinienie

.................................. zwinęła kirowe cienie.

Już miliony milionów sło necznych promieni

Szczodrą Twą reką siejesz po świata przestrzeni.

Z posilnego spoczynku w szystko się podnosi,

Twą wielkością się poi i Twą dobroć głosi.

Dawco życia! T y dobra wszelkiego początku!

Gdy Ci się podobało do dni moich wątku

D ołączyć dzień dzi siej szy, sp raw , abym go cały

Użył dla dobra bliźnich i dla Twojej chwały!

Nieś pomoc uciśnionym, pociechę str osk any m ,

W sercu bliskiem r ozpaczy niedolą znękanym

Wzbudź ufność w Tobie i męstwo wytrwałe!

A te zaś dusze rzadkie, te dusze wspaniałe,

Którym cnota potrzebą, czyn piękny nałogiem,

Co same, s k rytych cierpień, okiem śledzą b!ogiem,

By niewidomą ręką ulżyć ich ciężaru;

Co tr zykroć jeszcze zwykli zwiększać wartość daru,

Łączą c z nim Izę litości i szczere swe chęci,

U których cudze dobro przed własnem w pamięci.

Tyś to je, Panie, z niebios na tę zesłał ziemię,

Nowem błogosławieństwem darząc ludzkie plemię;

Ty, drogie dni ich chowaj w najpóźniejszą dobę

N a wzór cnót, szczęścia człeka i jego ozdobę!*

(Ciąg dalszy nastąpi).

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu