Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 623 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

Ner 107.

Kraków, Środa 13 Maja 1891.

Rocznik XLIY

CZAS

Prenumeratę przyjmują:

i dJS?ilni«raiyai?CZł SUU 7 Mr7 U07 f V -^rzędy P°atowe, miejscową prenumeratę księ

garnia S. A. Krzyżanowskiego, hande Smidowicza w Sukiennicach, biuro dzienników i ogłoszeń

Ignacego Herza przy plaeu Maryackim 1. 9 , handel Bajera przy ulicy Grodzkiej, główna trafika róg

?rnh

iw/

W* ł O M e ? ’ B (mseraty) przyjmuje się za opłatą od miejsoa wierszu

drobnym drukiem (petit,) za pierwszy raz 10 ct., za każdy następny po 5 ct. -

Nadesłane (nu 3 stroni«,

od miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 cŁ za każdy raz. -

Ogłoszenia i pre num e ratę przyj

mują: we Lwowie Biuro dzienników ulica Karola Ludwika 1. 9; w P aryżu wyłącznie n Adam

rue des Samts-Pćres 81, (prenumeratę p. W. Raczkowski, Courbeyoi pod Paryżem rue du Chemin

de fer 44); w W i edniu pp. Haasenstein A Vogler (także w Hamburgu, Frankfurcie n M Ber li nie

Lipsku Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R. Moaae (także w Berlinie, Hamburgu, Monachium i No

rymberdze), H. Schalek, M. D ukos, f . Danneberg, (tylko prenumeratę pp. H. Goldschmidt A

w Prań kfurcie u. « .G , L. Daubę A Co. W Warszaw.ę przyjW^ ogłoszenia ppReithman

i trendler, biuro ogłoszeń przy ul. Senatorskiej.

Kraków 12 maja.

Częściej niż zwykle przychodzi nam obe

cnie zdawać na tem miejscu sprawę z kwe

styj polityki nie dyplomatycznej, ale ekono

micznej, czy finansowej dzisiejszej Europy.

Stary dyplomata, wstawszy z grobu, nie po

znałby fizyognomii politycznej swego kraju i

długo musiałby oryentować się w dzisiej

szy( h warunkach życia narodów, zanimby do

sztdł do tej prawdy niezbitej, że punkt cięż -

kości tego życia dawno już przestał leżeć

w dyplomatyczaej i dworskiej grze w m ię

dzynarodowe szachy polityczn e, a przeniósł

się całkiem gdzieindziej: na targi, giełdy, do

Izb handlowych, do biur fachowych w mini

sterstwach, itd. itd. I nic charakterystyczniej -

szego nad to, dla naszego ,,szarego" wieku.

Że jednak w tem wszystkiem s§ ziarna zdro

wej reakcyi przeciw teoretycznemu polityko*

waniu z za zielonego stolika, przeciw temu

politykowaniu, pamiętającemu o wszystkiem,

z wyj§tkiem o tem , że ci ludzie na polity

cznej szachownicy musz§ także j eść , pić, i

odziewać się — to niewątpliwa. Z tej reak

cyi urodziło się to przeważanie ekonomii spo

łecznej nad dyplomacy§, ta reakcya nadała

polityce ciało i życie. N ic więc dziwnego, że —

rzecz niemożliwa przed laty pięćdziesięciu —

dziś sprawa rozbicia się projekto

wanej pożyczki rosyjskiej staje na

pierwszym planie dyskusyi politycznego świata

Europy. Mówimy rozbicia, bo choć oficyalnie

słychać tylko o odroczeniu p rojektu, to je

dnak nie ulega wątpliwości, że jestto tylko

grzeczne określenie ostatniej porażki rosyj

skiego ministra skarbu. Faktem j est, że u

mowa dotycz§ca projektu była albo już pod

pisana, albo przynajmniej rokowania w tej

sprawie ukończone i porozumienie osi§gaięte.

Nowa pożyczka trzyprocentowa miała być wy

puszczony z kursem 8 4 , a przyjęty do emi

syi przez syndykat bankierski, z paryskim

domem Rothschilda na czele, po 81 za 100.

B/lby to dla R osyi niesłychany sukces finan

sowy, w ch w ili, kiedy niemieckie 3°/0 kon

sole nie wiele ponad ten kurs się wznoszy.

To też udział paryskiego Rothschilda w a

wanturniczem przedsięwzięciu wyw ołał zdu

mienie powszechne, zdumienie przerwane dziś

wiadomościy, że pożyczka rozbiła się właśnie

wskutek cofnięcia się paryskiego domu R oth

schilda.

Z różnych s ’ron najrozmaiciej tłumaczy to

cofnięcie się. Dzienniki wiedeńskie upatrnjy

przyczynę tego kroku w obecnem osłabieniu

paryskiego targu pieniężnego, czemu znowu

dzienniki francuskie i angielskie stanowczo

zaprzeczaj y. Berlińskie przypisuj y antysemi

ckim rozporzydzeniom rzydu rosyjskiego po

wód, który skłonił Rothschilda do wystypie

nia z syndykatu.

—

Pierwsza wersya jest

w każdym razie przesadzona, t. j. z faktu,

że giełda paryska nie czuje się na siłach do

wykonania tak śmiałego projektu, jakim był

projekt nowej pożyczki rosyjskiej, nie trzeba

znowu zaraz wysnuwać wniosków o słabości

targu paryskiego. Druga wersya, choć potwier

dzona przez Nowoje W remia, jest zapewne

tylko formalnym pozorem, który nadaje finan

sowemu odwrotowi cechę solidarności raso

wej. Nam się zdaje, że i Rosya i Rothschild

paryski hołdnjy zawsze zasadzie : non sordet;

Rosya, wypędzajyc żydów, nie gardziła nigdy

żydowskim kapitałem, a żydzi prześladowani

nie przestawali dlatego zawierać korzystnych

z Rosy§ transakcyj pieniężnych.

W rzeczywistości rozbicie się projektu po

życzki jest zapewne fiaskiem rosyjskiego kre

dytu z jed nej, a wynikiem przecenienia sił

swoich przez paryski dom Rothschilda z dru

giej strony. Ż§danie Rosyi było niemożliwo

ści§, na któr§ zbyt prędko zgodził się syn

dykat francuski; czyni więc bardzo rozumnie,

jeśli wycofywa się ,,przed szkód§."

P. Wyszniegradzki musi być bardzo ziry

towany tym przebiegiem sprawy, jeśli na

prawdę ma zamiar wycofania rosyjskich za

pasów z banków europejskich, bo ten krok,

mog§cy poci§gn§ć za sob§ silne zwichnięcie

równowagi finansowej giełd Europy, zamkn§ł*

by mu na długie lata możliwość wc:§gnięcia

europejskich kapitałów w swoje usługi. To

też wiadomość ta jest może jeszcze przed

wczesna. Że jednak Rosya musi odczuwać

wielkie rozgoryczenie z tego powodu , to pe

wna. Ostatecznie bowiem słuszr§ myśl wy

raża Vossische Z tg, mówi§ć: ,,Carat, zbroj§

cy się i ustawiaj§cy na granicach swe armie

od lat ty lu , otrzymał teraz poważne przypo

mn ienie, że w razie wojny kredyt Europy

dla niego zamknięty."

I tu przechodzimy do czysto politycznej

strony tej doniosłej sprawy. Tak jest: rozbi

cie się pożyczki jest nietylko finansów§ , ale

i polityczn§ klęsk§ R osyi, klęsk§ przede

wszystkiem dlatego, że przychodzi z Francyi.

Kiedy ks. Bismarck w epoce swojej rusofobii

wyrzucił papiery rosyjskie z lombardów nie

mieckich, kiedy publicznie w parlamencie na

zwał nabywanie tych papierów lekkomyślno

ści§ i samego siebie powołał na przykład, że

należy tylko w krajowych papierach lokować

swoje oszczędności, wtedy zapewne był to

finansowy cios dla R o syi, ale oznaczał on

tylko ekonomicznie to s amo , co politycznie

znaczyło zbliżenie się do A u stryi, opubliko

wanie traktatu politycznego austro-niemiec

kiego. Oznaczał walkę z Rosy§, a raczej szy

kanowanie jej także dodatkowo i na polu

finansowem, nic więcej. Ale dziś, kiedy Fran

cya, zapominaj§c o swojej wiekowej tradycyi,

zwraca tęskne spojrzenia w kierunku pół

nocnego ,,przyjaciela", kiedy faktyczny alians

z Rosy§ jest marzeniem polityków francu

skich, a formalny traktat polityczny ich idea

łem — dziś zamknięcie kredytu francuskiego

dla Rosyi ma zupełnie inne, ważniejsze zna

czenie. Znaczy ono, że trzeźwa, posiadaj§ca

część narodu francuskiego nie m yśli dalej iść

na drodze awantury francusko rosyjskiej, że

dla platonicznej przyjaźni nie pragnie po

święcać żywotnych, brzęcz§cych interesów, że

zgadza się na pięknie brzmi§ce słow a, ale

nie wierzy w ich praktyczny skutek. Fran

cya, urz§dzaj§ca w Moskwie wystawę fran

cuska, ale równocześnie odmawiaj§ca Rosyi

pieniędzy, to bardzo charakterystyczny obraz

prawdziwego ich politycznego stosunku do

siebie.

W tem leży porażka Rosyi w całej tej

sprawie, i rzecz naturalna, że p. Mohrenheim

na wiadomość o odmowie Rothschilda omdlał.

Ale w tem także przyczyna do wielkiego

uspokojenia Europy, bo jej zmora, przymierze

francnsko-rosyjskie, okazuje się rzeczywiście

tylko koszmarem, brzydkiem widziadłem sen

nem. Przymierze to zaczepno*odporne, które

istnieje tylko tak długo, dopóki go się nie

zacznie próbować, nie jest doprawdy tak stra

sznem, jak go np. ma.ować lubił ks. Bis

marck, gdy chciał uzyskać jakiś większy kre

dyt od parlamentu niemieckiego.

Z jednej strony czysto-ohronne przymierze

Austryi i N iem iec, poparte potężnie trakta

tem handlowym między nimi zawartym, z dru

giej cień sojuszu rosyjsko-francuskiego, cień

znikaj§cy zaraz, kiedy nań pada jaśniejsze

światło codziennej rzeczywistości — to zaiste

bardzo poważne i bardzo pocieszaj§ce gwa

rancye pokoju europejskiego.

Przegląd polityczny.

Z Poznania donoszą do National Ztg: ,,Do

wielkiego uspokojenia Niemców w prowincyi po

znańskiej przyczyniła się wiadomość, że nieprawdą

jest, jakoby X. biskup Likowski miał zostać

arcybiskupem archidyecezyi gnieźnieńsko poznań

skiej. Jesteśmy przekonani, że stanowisko żywiołu

niemieckiego prowincyi wobec Polaków bardzo było

by osłabione, gdyby mąż, przedstawiony urzędowo

i pnblicznie przez cesarza, jako osobistość ,,mniej

przyjemna," obecnie, mimo iż nie nastąpiła zmia

na w sytuacyi, tak wysoką otrzymał godność.

Jest nadzieja, że nie znajdzie się żaden minister,

któryby mógł przedłożyć podobny wniosek Koro

nie."

—

Germania mimo to wyraża nadzieję, że

p. Zedlitz-TrUtzschler odpowiednio do życzeń lu

dności polskiej i wymagań sprawiedliwości, przed

stawi X. biskupa Likowskiego jako osobistość od

powiednią na opróżnione zbyt dłngo stanowisko. -

Wczorajsza depesza Czasu potwierdziła nadzieje

Germanii.

Senat francuski przyjął ugodę w sprawie

Nowej Fundlandyi i uchwalił kredyt w wysokości

5000 franków na zapomogi dla ofiar ostatnich

zajść w Fourmies.

W niedzielę popołudniu odbył się w Paryża

bulanżystowski mityng, w którym wzięło

udział 1500 osób. Mówcy, między którymi zuajdo

wali się bulanżystowscy deputowani Roche, Ga

bryel i Granger, powtarzali to, co zazwyczaj.

Laur utrzymywał, że istnieje alians między cesa

rzem Wilhelmem, królem belgijskim, a francuskim

ministrem spraw wewnętrznych p. Constans, skie

rowany przeciwko belgijskim socyalistom. Włoski

poseł p. Menabrea miał się zwrócić do Constansa

z zapytaniem, jakie stanowisko zajmie Francy a

w razie niemieckiej inwazyi do Belgii. Constans

miał na to odpowiedzieć: ,,My Francuzi nie chce

my socyałistycznej rewolucyi w Europie i dlatego

nic nie mamy przeciwko krokom niemieckim

w Belgii."

Po mowie Lanra, większość obecnych

uchwaliła porządek dzienny, proklamujący sołidar

ność francuskich socyalistów z socyalistami bel

gijskimi. Końcowy ustęp uchwały brzmi: nGdy by

Niemcy wkroczyli do Belgii pod pozorem przy

wrócenia tam porządku, a w istocie dla annekto

wania kraju, francuscy socyałiści wywołają gw ał

towny ruch wśród opinii publicznej i wśród armii.

Inwazya do Belgii równałaby się inwazyi do Fran

cyi i stałaby się casus belli. Niech żyje niezależ

na republikańska Belgia! Niech żyje konieczna

rewolucya socyalna."

W kołach finansowych paryskich rozeszły się

także pogłoski, że dwa korpusy niemieckiej

armii wyruszyły do Belgii; nie trzeba zapewniać,

że pogłoska ta nie ma najmniejszych istotnych

podstaw.

Jenerał Boulanger odebrał wezwanie d o s t a

wienia się przed biurem policyi brukselskiej. Za

czynaj ą z nim energicznie postępować.

Wczoraj w południe otworzył królrumuński

ciało prawodawcze mową tronow ą, w której za

znacza, że nowe wybory zapewniły rządowi więk

szość i możność pracowania dla dobra państwa.

Mowa tronowa zapowiada, że obok budżetu wej

dzie ua porządek dzienny oczekiwana z uzasa

dnioną niecierpliwością nowa tary fa, której zada

niem jest uregulowanie stosunków handlowych.

Sprawę obrony krajowej poleca król, jak zwykle,

patryotyzmowi Izb. Aby sprawa ta z powodze

niem mogła być załatwiona, przedstawi rząd Izbom

nowe, w ścisłym związku z budżetem pozostające,

projekty ustaw.

Mordercy B e 1c z e w a podobno schwytani zostali

w Krajowie. Jednym z nich ma być niejaki ka

pitan Uzunow.

W Szwecyi wielkie wrażenie wzbudza omawia

na przez dzienniki pogłoska, jakoby prezydent

ministrów szwedzkich Akerhjelm na jednem

ze zgromadzeń stronnictwa, do którego należy,

gdzie omawiano projekty wojskowe rządu, powie

dział: ,,Gdybym miał trzy miesiące czasu do wy

ćwiczenia wojska, pomówilibyśmy już z Norwegią

po szwedzku."

W Chrystyanii dzienniki wydały

nadzwyczajne dodatki, poświęcone omówieniu tej

pogłoski. Ludność jest poruszona. Dzienniki li

beralne daremnie domagają się od p. Akerbjelma

zaprzeczenia Mówią już o przesileniu ministeryal

nem. W sobotę interpelować miał ministra w par

lamencie dep. Hedin.

Morning Post utrzymuje, że Anglia i Niemcy

nie mogą obojętnie patrzeć na francnską eks

pedycyę Crampela oraz na ekspedycyę, przed

sięwziętą pod auspicyami francusko-afrykańskiego

Towarzystwa do Baghirmi, które obie mają na

celu aneksyę Baghirmi, Wadai i Kanem, oraz

rozszerzenie sfery wpływu na olbrzymi okrąg od

jeziora Czad aż do Kongo. Skutkiem tych ekspe

dycyj zatamowany byłby naturalny rozwój angiel

skiego Towarzystwa nigrowego i Kamerun byłby

izolowany. Morning Post mniema, że Anglia,

Francya i Niemcy powinny zawczasu uporządko

wać swoje sfery wpływu w tych okolicach.

Rząd angielski otrzymał potwierdzenie wiado

mości , że Boerowie przedsiębiorą wyprawy do

złotodajnych okręgów angielskiego południowo

afrykańskiego Towarzystw a w kraju Maszona.

Skutkiem tego londyńska Rada gabinetowa posta

nowiła wysłać wojsko na granice Transwalii w celu

położenia tamy dalszym napadom.

Sprawozdania z Zanzibaru twierdzą, że gu

bernator Quilimane wobec Anglików postępuje

nadzwyczaj nieprzychylnie i grozi nawet, że po

upływie terminu obecnego modus vivendi zamknie

rzekę Zambezi dla wolnej żeglugi. Jak dalej do

noszą, zgromadzili Portugalczycy w ojsko, złożone

z 3000 krajowców, w Sena nad rzeką Zambezi;

wojsko to jest przeznaczone dla kraju Manika.

Korespondencya ,,Czasu!*

Paryż 5maja.

(N.) We Francyi zarówno, jak w inoych kra

jach, dzień pierwszy maja zaprzątał oddawna

wszystkie umysły, i nie można powiedzieć, żeby

nie panowało ogólne zadowolenie, iż już zostawi

liśmy za sobą tę ponurą datę. Ogół nie może zdać

sobie sprawy z potężnych a groźnych następstw,

jakie pociągną za sobą w przyszłości te solidarne

manifestacye proletaryatu robotniczego i zostawia

jąc rozwiązanie tego skomplikowanego zagadnie

nia czasowi, jest skłonnym do lekceważenia scen

i wypadków obecnych. Widząc zwycięstwo żywio

łów zachowawczych nad rewolucyjnemi, w łatwym

do wytłumaczenia optymizmie, przypuszcza, że tak

będzie zawsze. Miejmy nadzieję przynajmniej, że

epoka katastrof jest oddaloną i że uda się społe

czeństwa utrzymać na wodzy rozhukane instynkta.

We Francyi obawy nie były wielkie. Pochodziło

to z jednej strony z przeświadczenia, że rząd nie

zaniedba żadnych środków ostrożności — z drugiej,

z braku wszelkiej jednolitej organizacyi wpośród

sekt i grnp socyalistyczno-anarchicznycb. Nie było

nawet zgody co do sposobu, w jaki petycye do

Izby o legalne ograniczenie godzin pracy do ośmiu

mają być przedłożone prezydentowi p. Floąuet.

Ci, co wyrażali nadzieję, że do żadnych starć

tragicznych nie przyjdzie, mogą sobie powinszo

wać, że ogólnie rzeczy biorąc, ich nie było — ale

są wyjątki, które dają wiele do myślenia co do

przyszłości. Paryż miał w dnia 1-szym maja fizyo

nomię zwykłą. We wszystkich wielkich zakładach

fabrycznych i warsztatach, robotnicy stawili się do

pracy jak zwykle i nie chcieli stracić całodzien

nego zarobkn dla bezpłodnego manifestowania.

Nawet doróżkarze wyjechali i pojazdów nie bra

kowało. Nie skropiono ulic, ażeby nie utrudnić

szarż kawaleryi w razie potrzeby i wywołało to

wielką kurzawę. Na żadne inne niedogodności

spokojna publiczność uskarżać się nie miała po

woda. W gmachach publicznych, w dziedzińcach

koszar i po ogrodach rozłożone były siły zbrojne,

czekające na sygnał do interwencyi. P. Constans,

energiczny minister spraw wewnętrznych, ściągnął

do Paryża pięć pułków kawaleryi z departamen

tów sąsiednich, a policya i żandarmerya stała

w pogotowia cały dzień, zabezpieczając cyrkula

cyę i rozpędzając formnjące się pochody anarchi

stów. Deputacye do Izby deputowanych były przyj

mowane, ale tylko po pięć osób z każdej, stoso

wnie do istniejącego prawa. Dzień przeszedł spo

kojnie. Wprawdzie rozeszła się wieść, że usiłowano

(bezskntecznie) wysadzić dynamitem pałac markiza

Trewizy na polach Elizejskich — ale niebawem

przekonano się , że był to zamach indywidnalny:

wypędzony za kradzież lokaj usiłował swą ze

mstę osobistą złożyć na karb anarchistów. Jedyny

epizod krwawy miał miejsce na przedmieścia Le

vallois-Perret, gnieździe anarchistów, gdzie przy

szło do bójki pomiędzy nimi a policyą. Dwóch

żandarmów i dwóch policyantów zostało ranionych.

Wieczorem odbyło się kilkanaście bankietów pod

prezydencyą agitatorów socyalistycznych, członków

sławetnej Rady municypalnej paryskiej, oraz kilku

deputowanych tegoż samego odcienia politycznego.

Wypowiedziane na tych bankietach czcze, pozba

wione wszelkich praktycznych projektów mowy,

ziejące natomiast dziką nienawiścią do społe

czeństwa, nie były żadną nowością; tego rodzaj a

wstrętnych niedorzeczności można się zawsze na

słuchać dowolnie i bez 1-go maja.

Wogóle w Paryżu ludność zdrowa, robotnicza

nie dała się pociągnąć przez warchołów i hersz

tów rewolncyi społecznej do żadnej akcyi nie

prawnej. To samo należy powiedzieć o całej wiel

kiej masie narodu we wszystkich głównych o

gniskach pracy rękodzielniczej. Było wprawdzie

potrzeba w Marsylii i Lugdnnie i kilku innych

miastach interwencyi policyi i siły zbrojnej do

rozpędzenia zbiegowisk i poskromienia wybryków

tłnszczy, ale biorąc na nwagę wszystkie środki,

jakiemi usiłowano rozgorączkować i tak jnż wartki

i niepowściągliwy temperament francuski, ma się

obowiązek przyznać, że południe i środek Francyi

okazały się daleko spokojniejszemi i mniej do

tkniętemi zarazą, aniżeli sądzono.

Większe obawy budziła północ, a przedewszy

stkiem lndny i pełen fabrycznych zakładów de

partament Nord. W przeszłym roku były tam roz

maite zamieszki, a obecnie z powodn sąsiedztwa

z Belgią, przygotowującą się do ogólnej zmowy i

zawieszenia roboty, niebezpieczeństwo zdawało się

jeszcze groźniejszem. I tu jednak dobrze przed

(e)

Ksiądz Jan.

POWIEŚĆ

przez Abgar-Solłana.

(Ciąg dalszy).

IV.

Gorycz, gnieżdżąca się w mej duszy, zmieniła,

skrzywiła zupełnie kierunek mego ówczesnego roz

woju umysłowego.

W następstwie owego rozgoryczenia zdziczałem

i straciłem humor i wesołość, za którą lubili mnie

koledzy i przyjaciele. Zdziczenie to doszło do te

go stopnia, że wyniosłem się nawet w następnym

roku z naszej wspólnej kwatery u pani Waruskiej.

Poczciwi chłopcy, serdeczni koledzy Staś, Adaś i

Kazio robili wszelkie starania, ażeby odegnać od

mej duszy smutek ten straszny, a tak widoczny;

perswadowali, prosili, błagali — nic nie poma

gało, zaciąłem się i słowem przed nimi nie zdra

dziłem przyczyn mego usposobienia; oni zaś choć

znali je dokładnie, przez wrodzoną im delikatność

nie śmieli nigdy tej sprawy tknąć, nie odważyli

*ię mówić otwarcie, bez ogródek. Ulokowałem się

n starego nauczyciela Wiaziencewa, znanego ze

swych dziwactw, małomowności i pesymizmu; pani

Wiaziencowa w wadach ty ch , czy przymiotach

przewyższała jeszcze swego męża; dom ten n a

bywano ,,klasztorem Kamedułów." Miałem tam zu

pełnie osobny pokój i pozwolenie chodzenia po

dość obszernym, w piękne drzewa bogatym ogro

dzie, który przypierał prawie do starych murów,

otaczających ormiański kościół.

W cieniu tych olbrzymich wiekowych drzew

przepędziłem niejednę godzinę, pogrążony w naj

smutniejszych myślach. Wkrótce doszedłem do te

go, iż zacząłem się lnbować w moim smntku i

sztucznie go podniecać; wpływ bajronizmem prze

jętych poetów, których dzieła czytyw ałem, uspo

sabiał mnie do tego; wyobrażałem sobie, że j e

stem jednym z pośród demonicznych bohaterów

Bajrona, Puszkina lub Lermontowa. Wystawiałem

sobie, że cierpię n udę, splin zupełnie taki sam,

jak ów, który prześladował Jew genija Aniegina,

że doświadczam tych udręczeń, jakie szarpały du

szę ,,bohatera naszych czasów."

Smutek więc ów przechodził w sztuczną, nie

naturalną fazę i prawdopodobnie po pewnym prze

ciągu czasu byłby znikł zupełnie, byłby się ulo

tnił bez śladów i byłbym z pewnością powrócił do

dawnych przyjaciół i do dawnego usposobienia,

bo w duszy uczuwałem już był nieraz tęsknotę

za minionemi rozrywkami i serdecznymi kolegami,

gdyby nie zapoznanie się z pewnym uczniem,

który myśli moje skierował na zupełnie nowe, a

nigdy przedtem nieznane mi drogi.

Znajomość ta stała się dla mnie przyczyną stra

sznych udręczeń umysłowych, walk jakichś tyta

nicznych a niepochwytnych, bo staczanych w umy

śle, nie postrzeżonych przez nikogo i nikomu nie

znanych. Dziś jeszcze dreszcz zimny przechodzi

cały mój organizm, gdy wspomnę, po jakich ja

łowych manowcach ducha umysł mój błądził, po

nad jakiemi strasznemi przepaściami dusza moja

przelatywała i z głębi serca mego składam dzięki

Bogu przedwiecznemu za to , iż przez rozliczne

uczucia: boleści i rozkoszy, cierpienia i błogości

dopomógł mi poznać całą błahość obłędu owego,

w którym na on czas pogrążony byłem i pozwolił

duszy mej powrócić na prostą drogę, a oświecił

ją prawdziwem światłem.

U Wiaziencewa mieszkał i drngi uczeń - Ro

sy anin , jedy ny syn ogromnie bogatego przemy

słowca, cukrow ara: Arkadij Arystydowicz Werbe

now. Miał on zupełnie oddzielne mieszkanie, był

starszy odemnie i o dwie klasy wyżej był posu

nięty w nankacb; zrazu nie spotykałem się z nim

tylko przy obiedzie. Arkadij był milczący; spo

glądał na mnie z tem bezmiernem lekceważeniem,

z jakiem tylko patrzeć może uczeń siódmej klasy

na piątoklasowca.

Mnie on zajął odrazu; był zupełnie inny, różny

od innych uczniów. Już sama zewnętrzna postać

wyróżniała g o: był słuszny, gibki, wygimnasty

kowany i silny po nad wiek; nigdy się nie śmiał

ani oddawał zabawom studenckim, lecz za to nie

pogrążał się równie w bezpłodae marzenia ; ćwi

czenia ciała, którym oddawał się z zajadłością

prawie, traktował nie jako zabawę i rozrywkę,

ale stawiał je na równi z pracą umysłową. Ogród

profesorski był dlań miejscem popisów. Przepę

dzaliśmy tam nieraz długie godziny, nie zwraca

jąc na siebie nawzajem zupełnie uwagi: ja , po

grążony w bezpłodnej zadnmie lub zajęty czyta

niem jakiegoś poematu — on, oddany ćwiczeniom

ciała.

Raz — pamiętam to doskonale, bo w tym dniu

przemówił on pierwsze słowo do mnie, po za obrę

bem jadalnego pokoju — udało się Arkadiemn

wykonać jak ąś nadzwyczajną ewolucyę na drążku,

przeznaczonym do gimnastyki.

—

Patrzcie! — zawołał on do mnie, zabierając

się do powtórzenia nadzwyczajnego kozła.

—

Patrzcie, bo nie zaraz zdarzy się wam zobaczyć

to ćwiczenie. Nikt w Kamieńcu zrobić go nie po

trafi; wyuczyłem się go z książki — i machnął

jakiś karkołomny młyniec.

Zbliżyłem się ku niemu, czułem, że słowa jego,

że zwrócenie na mnie uwagi robi mi niewysło

wioną rozkosz Nie przesadzam, mówiąc, iż serce

mi wówczas bić silniej zaczęło, a w duszy zro

dziło się uwielbienie dla tego dziwnego sąsiada...

Był on prawdziwym Herkulesem pod względem

fizycznym ; z wysokiego zaś i białego jego czoła,

z oczu szarych, zamyślonych tryskały promienie

jakiejś dziwnej, ponurej trochę, lecz za to zimnej

i surowej inteligencyi. Patrzyłem, nie przemówiw

szy ani słowa, tak długo, zanim Werbenow nie

skończył swych ćwiczeń i zeskoczywszy z drążka

nie stanął obok mnie. Podziw mój wzrósł jeszcze,

gdy przemówił do mnie, głos mu nie drżał nawet,

a po tak forsownych ćwiczeniach twarz jego była

zaledwie trochę zarumieniona, oddychał swobodnie.

—

Zacznijcie się gimnastykować Iwanie Osipo

wiczu — rzekł do mnie, spoglądając mi w oczy —

człowiek, który nie ćwiczy ciała na równi z umy

słem, mnsi być kaleką. W szkole obok nas rosną

sami kandydaci na kaleki. Wy macie jeszcze

czas, no i wszelkie warunki na silnego, na do

skonałego mężczyznę, weźcie się do roboty, będę

was uczył z ochotą. Cóż wy na to?

W pierwszej chwili nie mogłem się zebrać na

odpowiedź, tak byłem zdziwiony, powiem wręcz

wzruszony przemową tego dziwnego młodzieńca.

Po chwili dopiero odpowiedziałem m u, że z naj

większą przyjemnością korzystać będę z jego u

przej mości.

Wnet potem rozpoczęła się moja pierwsza lek

cya gimnastyki.

Od owego dnia zawiązałem ścisły stosunek

z Werbenowym; nie była to przyjaźń młodzieńcza,

podobna do przyjaźni, jak a łączyła mnie ze Sta

siem, Adasiem lub Kaziem — nie! Arkadyś otaczał

się zawsze względem mnie jakimś nimbem wyż

szóści i nieprzystępności, traktował mnie jak o swe

go ucznia i trochę nawet niby podwładnego. Naj

dziwaczniejszem było to, że j a wyższość tę przyj

mowałem jako rzecz znpełnie naturalną i stósowną;

umysł jego olśnił mnie i sprawił to, iż uznałem

go swym mistrzem.

Z biegiem czasu spoufaliliśmy się trochę z sobą.

Uśmiecham się jeszcze dziś, gdy wspomnę, jakiem

drżeniem radości byłem przejęty, gdy on zapro

ponował mi, żebyśmy sobie nawzajem mówili: ty.

Jak dziecko radowałem się, że mistrz w łaska

wości swej powiedział mi po raz pierwszy: że ja

mam zdolności wybitne i że mógłbym daleko zajść,

gdyby nie pierwotny skrzywiony kierunek mych

myśli i chorobliwe rozbujanie uczuć.

Do śmierci nie zapomnę owej rozmowy, w któ

rej Werbenow uchylił przedemną swej zimnej mą

drości. Było to w rok prawie po zawiązaniu na

szej znajomości. Uczyłem się fizyki, a nie mogąc

zrozumieć dokładnie znaczenia pewnego nstępn,

udałem się do niego z prośbą o pomoc. Trudny

do pojęcia dla mnie ustęp traktował o stosunku

siły do materyi; przeczytałem mu go i prosiłem

o objaśnienie. On uśmiechnął się skeptycznie i

rzekł:

—

Żebyś mógł to zrozumieć, musisz odrzucić

cały balast głupich wierzeń, całą kupę bezsenso

wych dogmatów, w które zaopatrzono cię łaska

wie w czasie twego dzieciństwa. Do zrozumienia

tej sprawy trzeba przystępować z jasnym umy

słem.

Prosiłem go, żeby mi wytłumaczył, a j a postaram

się podążać myślą za nim.

—

Żebyś nie złorzeczył mi później — zawołał,

uśmiechając się jeszcze ironiczniej — bo j a mimo

wolnie muszę obalić w tobie to, co głupi popi zo

wią wiarą. Materya i siła to węzeł życia, to g e

neza jasnego pojęcia i zrozumienia natury — mó

wił, przybierając śmieszną trochę powagę mistrza.

—

Siły od materyi nikt nigdy nie rozdzielił.

—

A przecież dusza oddziela się od ciała —

w chwili śmierci.

(Ciąg dalszy nast(ąpi).

,,C«»*

wychodzi codziennie wieczór, wyjąwszy niedziele i dni świąteczne.

Oddzielne Nra Czasu o ile zapas starczy, w Krakowie po 10 c,, w e Lwowie lub z przesyłką pocztową 12 o.

WeLwowiepo10 c.do nabyciawBiurzedzienników,ul.KarolaLudwika1.» .

Prenumerata wynosi:

na cały rok na kwartał \na 1 miesiąc

Poczt* W państwie

.........................................

24 z?r.

« złr.

2złr. 50 ?t.

memieckiem

*u.

d,l

do Włoch, Francyi, Anglii, Belgii, Szwajcaryi, Turcyi I

I innych państw, należących do związku pocztowego . .

32 złr

8 złr

3złr

Prenumeratę przyjmuje s i ę tyiKo od I-go do ostatniego dnia w miesiącu!

z.^

’?dT ,L r w C T tPie?lęZn%na. pren, T eratę ? Roszenia uprasza się nadsyłać franco

do Adminis ra y C asu w Krakowie.

Lis ty reklamacyjne nieopieczętowane nie podlegają opłacie

pocztowej. Listów mejTankowanych nie przyjmuje się. K t ę k o p i f i i n ó w nadsyłanych nie zwraca się.

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu