Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 686 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

Ner50.

Kraków, Środa 3 Marca 1897

Rocznik L.

CZAS

Mraków 2marca.

Doniesienia ze wschodniej Galicyi: gwałty

w Komarnie, napad i obsączenie dworu w Ba

licach, zaburzenia w Stryju, w źółkiewskiem i

stanisławowskiem, gdzie przyszło do krwi

rozlewu, nie mogą iść na karb sporadycznych

epizodów, jakie się zdarzają przy walkach

wyborczych w różnych krajach. Lud ruski

z natury bierny, hierarchiczny i dla wszel

kiego zwierzchnictwa powolny, musiał ule

gać wpływom dłuższej, systematycznej agi

tacyi, która go zdołała doprowadzić do po

dobnego roznamiętnienia. Teroryzm wybor

czy w wielu okolicach zachodniej Galicyi

przy prawyborach, samowola socyalistów,

którzy onegdaj wdarli się na ratusz kra

kowski, a nie pierwszy raz zamącają po

rządek publiczny wrzawą i tłumnymi po

chodami, wszystko to razem nader smutne,

nie jest niespodzianką dla tycb, co głębiej

i trzeźwo patrzyli od trzech lat, jak otwarto

szluzy zalewowi namiętności społecznych i

dzikich instynktów.

Przez trzydzieści lat odbywały się w G a

licyi wybory bez zajść i zaburzeń. Zwolna

zacierały się uprzedzenia i wzmacniała

ufność; zdobyć mandat włościański na Rusi

ezy na Mazurach, było zaszczytem, bo było

dowodem powagi społecznej i zasługi oby

watelskiej. D zisiejsze roznamiętnienie bie

rze swój początek nie w istotnych star

ciach społecznych wewnątrz kraju, lecz

w radykalizmie politycznym i sztucznych

środkach poruszania mas.

Radykalizm ten ruski i polski zarzuci

sieć agitacyjną, silnie zorganizowaną, a ko

rzystając ze zbytniej tolerancyi, rzucał przes

lat kilka zarzewia nienawiści i roznamię

tnienia. Samowola słowa i pisma nie znali

żadnych granic, ani hamulca. Było w ten

działaniu coś konspiracyi, coś ze szału re

wolucyjnego; hasła ludowe osłaniały tylk(

dążność przewrotu i anarchii.

Wobec tych robót jawnych i podzie

mnych, władza i opinia publiczna trzymał

się zasady: laisser faire, laisser aller, któr

już na polu ekonomicznem okazała się błę

dną, a bywa tem szkodliwszą na polu spo

łeczno-moralnem. Mniemano, że gorączkow_

ruch przepłynie z falą, słuchano obojętni

napaści na duchowieństwo i ,,obszarników,

spodziew ając się przesilenia. W ielu witał

ten ruch jako fazę i ewolucyę, która m

prowadzić masy ludowe do samowiedzy, d

poczuć obywatelskich, do dojrzałości poli

tycznej. O statnie zajścia dały optymisty

cznym tym poglądom wymowną odpowiedź

Zamiast samowiedzy i postępu, w pojęciac

politycznych występuje na jaw zdziczeui

i, ciemnota, a obok wpływu żywego slow

agitatorów i pism podburzających, wódk

była największą podnietą.

Roznamiętnienie jest większe tam, gdzi

sie go mniej obawiano, bo lud ruski w sto

sunku do ludu zachodniej Galicyi, jes

w spóźnieniu cywilizacyjnem i ekonomi

cznem. Radykalizm krańcowy p. Frank

jedną ręką podżega choćby do rzezi, oby

dzi imię polskie w pismach ruskich i nie

mieckicb, a drugą ręką współdziała w re

dakcyi pism i agitacyi radykałów polskich

Ten radykalizm bezwyznaniowy, łączy si

na Rusi z klerykalizm politycznym tej czę

ści duchowieństwa unickiego, które staj

w jawnym niemal buncie do władzy swo

ich pasterzy i w nienawiści plemiennej

społecznej, znajduje jedyną swoją misyę

Chcemy wierzyć, że to są mniejszości

jeśli nie wyjątki z pośród kleru ruskiego

które ten sojusz zawarły.

Możliwość takich wyjątków księży, c(

łączą się z anarchistami i socyalistami, wio

da lud do zaburzeń i gwałtów, jest następ

stwem tej smutnej szkoły i tradycyi, któn

kazała się duchownym zajmować przede

wszystkiem polityką, a spychała kwesty(

religii i obrządku tylko do środków dzia

łania dla celów, wręcz wierze i miłość

chrześciańskiej przeciwnych.

Złudzeń z naszej strony wobec stronnictw

ruskich, przyznajmy z boleścią, nie bra

kio — zbyt pochopnie podawano rękę d(

kompromisów, tak wątpliwych, jak z p

Romańczukiem, czem tylko ułatwiano dzia

łanie podstępu, skarg i roznamiętnienia.

Zbieramy dziś owoce własnej łatwowierno

ści, lecz zarazem i naukę na przyszłość

jak podobną nauką i ostrzeżeniem prze(

kilkunastu laty były Hniliczki.

Jeśli na Rusi sojusz socyalizmu z czę

ścią kleru takie wywołuje następstwa

doprowadza do nadużyć i gwałtów — t(

w zachodniej części kraju współzawodnic

two socyalistów z ludowcami nie daje ża

dnych rękojmi. T aktyki przedwyborczej nie

należy brać za dowód zwrotu, ho bolesne

czekałyby nas tu rozczarowania. Przebieg

prawyborów w zachodniej Galicyi, o ile

dochodzą nas o nich wieści, może budzić

tę otuchę, iż w znacznej części włościanie

otrząsają się z wpływów zewnętrznych i

wobec urn wyborczych zachowują się pra

widłowo, lubo i tu działa teroryzm, a działa

obecnie, jak działał przy wyborach do rad

powiatowych, zwalczając włościan spokoj

nych, uczciwych i rozumnych, a wysuwa

jąc naprzód krzykaczy włościańskich. Stan

zahypnotyzowania przez radykalizm dwóch

odcieni, przez wiece i pisma oby prędzej

minął.

A jednak łudzić się nie można , że ten

posiew nienawiści minie bez skutków. Za

miast wieść w górę, spychają na dół lud

wiejski ci, co go podniecają, a na karkach

włościan sami tylko wznieśćby się chcieli.

Kto zna psychologię mas, ten wie, że nie

drogą radykalnej agitacyi wiedzie się lud

do samow iedzy i dojrzałości politycznej —

lecz wszędzie złowrogie hasła wzniecać

mogą pożar lub wylew, bo masy mają tyl

ko siłę żywiołów.

Tam nawet, gdzie o

świata i dobrobyt są wyższe, gdy żywioł

nieujęty w karby, owszem podniecany wpły

!wem zewnętrznym, rozlewa się jak woda,

!zapala jak ogień bez samowiedzy.

1 Zbyt długo trwała w kraju bierność wo

!bec niecnej roboty, której celem bezpośre

jdnim miało być obalenie K oła polskiego i

1wpływu polskiego w monarchii, a środkiem

- (to samo, co przed pól wiekiem służyło

51obcej biurokracyi dla zapewnienia swojej

*| przewagi.

Wobec tego ruchu brakiem przezorności

1 nie same kierownicze zawiniły czynniki. —

Opinia niedość napiętnowała tych, którzy

najpierw w kompromisie z wrogami kraju

miotali w parlamencie potwarze i własne

kalali gniazdo. Jaw ne odstępstwo od idei

a narodowej zamieniło się w spisek tajny i

a głośną a bezkarną agitacyę anarchizmu. -

-1 Wobec zupełnej bierności wzmogła się zu

- lchwałość burzycieli i kosmopolitycznych

p socyalistów.

Nie przesądzając wyniku wyborów —

u owszem z otuchą, że ich rezultat ostateczny

o nie przyniesie wielkich uszczerbków i klęsk,

a mniemamy, że epizody przedwyborcze, o ja

0 kich donoszą z różnych stron, wystarczą

dla obudzenia czujności i stanowiska o

bronnego.

Gdy przez szereg lat dowolnie podkopy

1 wano wszelką powagę moralną i społeczną,

e gdy miotano się na władzę kościelną oraz

a zwierzcbnicze w arstwy społeczne— dziś cho

a dzi już także o obronę powagi władzy,

]jeśli kraj nie ma stoczyć się w stan auar

e cbii i groźnych zawichrzeń.

Galicyjskie Towarzystwo kredytowe ziemskie.

Lwów 1 marca.

(X) Dziś o godz. 10 przed południem zagai

prezes Rady nadzorczej August hr. Ł oś 34 zwy

czajne ogólne zgromadzenie gal. Tow. kredytowe*

* go ziemskiego. Prezes Rady nadzorczej oddal cześć

5 pamięci zmarłych członków Towarzystwa, w szcze*

gólności zaś Zygmunta Dembowskiego, Bronisła

3 wa Horodyskiego, Antoniego Agopsiwicza, Ale

* ksandra Sozańskiego i Władysława Hallera.

Prezes Rady nadzorczej przedstawił radcę dworu

1 Włodzimierza hr. Łosia jako komisarza rządowe*

* go, poczem zgromadzenie przystąpiło w myśl sta

tntu do wyboru przewodniczącego i jego zastępcy.

Przewodniczącym wybrany na 63 głosujących 60

’ głosami p. August Gorayski, a zastępcą p. Józef

Męciński.

J Protokół 33 ogólnego zgromadzenia przyjęto bez

rozprawy do wiadomości, poczem p. August Go

rayski przedłożył sprawozdanie o uzupełniają

i cych wyborach delegatów i ich zastępców. Uzna

no za ważne wybory delegatów pp.: Kornela Pay

gerta, Stanisława Jasińskiego, Romana Ujejskiego,

* Adama Ziętarskiego; zastępców: Wiktora Żurow

skiego, oraz przyjęto do wiadomości zawiadomie

i nie Rady nadzorczej o powołaniu jako zastępców

delegatów pp.: Ryszarda Janickiego i Bronisława

Korczyńskiego.

.........................

Sprawozdawca komisyi rewizyjnej Dr Tadeusz

Skałkowski przedłożył wnioski w przedmiocie

) zmiany §§ 12 i 63 statutu.

Ustęp f) § 12 statutu w obecnej osnowie uchyla

się i opiewać ma, jak następuje: Bf) zezwolenie,

aby dla zabezpieczenia kapitała pożyczkowego,

prowizyi i wszelkich statutem Towarzystwa wska

zanych należytości, oraz skryptem dłużnym przy

t jętych zobowiązań, zaintabulowanem było prawo

i zastawa na majętności dłażnika, niemniej aby na

zabezpieczenie obowiązku, określonego w § 12lit. e)

statutu, zaintabulowaną była kaucya w wysoko

ści 2V2 prc. kapitała pożyczkowego, wreszcie, aby

na zabezpieczenie obowiązku wynagrodzenia, prze

widzianego w § 65 statutu i wszelkich wcgóle ko

sztćw egzekncyjDycb, szkód z niedopełnienia przez

dłużnika obowiązków, ze statutu wynikających i

skryptem dłużnym przyjętych, premij asekuracyj

nych i wszelkich innych wydatków, oraz kosztów,

przez Towarzystwo poniesionych, wreszcie procen

tów i procentów zwłoki, którym równe z kapita

em pierwszeństwo nie przysłużą, zaintabulowaną

została kaucya w wysokości 5 prc. kapitała po

życzkowego."

§ 63 Btatuta w obecnej osnowie uchyla się i

opiewać ma, jak następuje: ,Wypowiedzenie po

życzki ze strony Instytutu kredytowego tylko w na

stępujących przypadkach ma miejsce: a) jeżeli

właściciel tak dalece dobra pogarsza i gospodar

stwo zaniedbuje, że regularne pobieranie prowi

zyi i kwoty umarzającej podpadsc"widocznemn nie

bezpieczeństwu ; b) jeżeli w dwóch latach dopuści

trzykrotnie do egzekucyi za należące się Towa

rzystwu wypłaty; podobnież c) jeżeli na te dobra

za dług prywatny prowadzoną będzie egzekucya,

a właściciel prócz tego półrocznej raty Towarzy

stwa nie zapłaci; d) jeżeli właściciel dobra, po

życzką Towarzystwa kredytowego obciążone, bez

zezwolenia dyrekcyi Towarzystwa kredytowego hi

potecznie dzieli; e) jeżeli majętność, pożyczką To

warzystwa kredytowego obciążona, przeniesioną

zostanie z ksiąg tabularnych do ksiąg grnntowych,

prowadzonych przy sądach powiatowych.

W tych wszystkich wypadkach cały dług w li

stach zastawnych zaciągnięty, a kwotami umarza

jąeemi jeszcze niespłacony, wypowiedziany będzie

z wyrażeniem ilości przypadającej, na 6 miesięcy

naprzód, trzykrotnem w Gazecie Lwowskiej ogło

szeniem.

Prowizye wypowiedzianego długu i inne nale

żności złożyć ma dłużnik w gotowiźuie, kapitał

zaś wolno mn spłacić gotowizną, albo też listami

zastawnymi.

Po dłuższej dysknsyi, w której wzięli ndział pp.:

Gniewosz Stanisław, Gniewosz Włodzimierz, Moy

sa, Nowosielski i sprawozdawca Dr Skałkowski,

uchwalono odroczyć decyzję do posiedzenia wie

czornego o godz. 4*/a.

Po połndnin rozpoczęły się obrady o godzinie

trzeciej ponfne, później nastąpiło posiedzenie ja

wne. Przystąpiono do dalszej rozprawy nad zmia

ną statatn i nchwalono tę zmianę zgodnie z wnio

skiem komisyi rewizyjnej.

Z porządkn nastąpiło sprawozdanie dyrekcyi

z czynności za rok 1896 (podane jnż wczoraj).

Zastępca prezesa, p. Gniewosz, zawiadomił

zebranych, iż wskutek

nieuczciwości jednego

z urzędników, Towarzystwo straciło 11,815 złr.

Przeciw temn

urzędnikowi wdrożono śledztwo

karne. Mówca zapewnił, że ani depozyty, ani za

stawy nic wskutek tej defran(iacyi nie straciły.

Imieniem komisyi rewizyjnej odczytał hr. Je

rzy Borkowski sprawozdanie z czynności dy

rekcyi i o zamknięciu rachunków za rok 1896,

zakończone następującymi wnioskami:

I. Bilans za r. 1896 zatwierdza się.

II. Za administracyę majątkn Towarzystwa

w czasie od 1 Btycznia do końca gmdnia 1896

rokn udziela się dyrekcyi absolntoryum.

III. Za odpowiednią administracyę fnndnszn re

zerwowego i właściwe zarządzanie sprawami To

warzystwa wyraża zgromadzenie dyrekcyi uznanie.

IV. Z zysków roku 1896, wynoszących 31,011

złr. 37% cent.,

przeznacza się:

a) do fandnszn możliwych strat, wskntek 13 tej

nchwały XXXIII ogólnego zgromadzenia 3000 złr.;

b) do fnndnszn emerytalnego 3000 złr.;

c) do fnndnszn rekonstrnkcyi domn 3000 złr.;

d) do fnndnsza rezerwowego 22,011 złr. 37 */a ct.

V. Na remnneracyę urzędników i wsparcia urzę

dników i sług Towarzystwa krelytowego ziem

skiego przeznacza się dyrekcyi fnndasz dyspozy

cyjny na r. 1897 w kwocie 3000 zlr.

VI. Poleca się dyrekcyi, aby z zysków rokn

1897 do fnndnszn możliwych strat w rachunek

strat kwotę 3000 złr. wstawiła.

P. Nowosielecki apeluje do dyrekcyi To

warzystwa, ażeby przy egzekwowaniu wierzytel

ności dyrekcya zasiągała pomocy wydziałów okrę

gowych.

Wiceprezes Gniewosz oświadcza, że dyrekcya

chętnie korzysta z nslng wydziałów okręgowych,

ale bardzo rzadko kiedy ma to miejsce, gdyż

wydziały okręgowe nie chcą pośredniczyć przy

aktach egzekncyjnych.

Przemawiali jeszcze pp.: W ojciechowski, Hohen

dorff, Staniał. Gniewosz, Potworowski, Nowosie

lecki, Konopacki, poczem nchwalono wnioski ko

misyi, z poprawką p. Kraińskiego do wniosku IV

komisyi, iż pozycyę ad, a) i c) uchwalone zost iły

aż do odwołania. Pnnkt V co do fnndnszn dyspo

zycyjnego na remnneracye urzędników odroczono,

aż do chwili, gdy uchwalony będzie nowy etat

urzędników.

Z porządkn nchwalono dla prezesa Rady nad

zorczej, hr. Augusta Łosia, dodatek osobisty

w rocznej kwocie 1000 zlr.

W końcu załatwiono cały szereg referowanych

przez p. Żurowskiego petycyj urzędników

i slng Towarzystwa.

Koniec posiedzenia o godzinie siódmej wieczo

rem; następne jutro o godz. 10 rano.

Posiedzenie komitetu przedwyborczego

miejskiego.

Kraków 2 marca.

Komitet przedwyborczy miejski odbył posiedze

nie wczoraj o godzinie 6 wieczorem w Bali Rady

miejskiej celem wysłuchania wyznania wiary po

litycznej kandydatów na posłów do Rady pań

stwa z miasta Krakowa. Przewodniczący p. pre

zydent Friedlein zawiadomił, iż zgłoszone zostały

kandydatury pp. prof. Dra Fran. Kasparka, prof.

DraAngosta Sokołowskiego, Dra Ferdynanda

Weigla, a nadto odczytał pismo p. rejenta Rn

dolphiego, podpisane przez grono wyborców i zgła

szające kandydaturę p. Franciszka Się ka, dy

rektora Kasy oszczędności.

Pierwszy wygłosił mowę kandydacką prof. Dr

Kasparek, a mowę tę podajemy poniżej w ca

łości.

P. Kornecki interpelował kandydata w spra

wie stempla dziennikarskiego i loteryi liczbowej.

Prof. K asparek oświadczył się za zniesieniem

stempla dziennikarskiego i loteryi liczbowej.

Następnie zabrał głos p. dyrektor Się k, który

zaznaczył, iż jnż samo postawienie jego kandy

datnry jest dla niego wielce zaszczytnem. Mówca

wyraża podziękowanie serdeczne tym, którzy jego

kandydaturę zgłosili, a następnie w dłuższym wy

wodzie przedstawia powody, dla których o man

dat poselski ubiegać się nie może. M andat po

selski — to wielki zaszczyt, ale zarazem wielka

odpowiedzialność. Mówca nważa za pierwszą po

winność spełnianie obowiązków zawodowych. We

dlng najlepszej woli i chęci spełnia on je jako

dyrektor Kasy oszczędności.

Mówca rzucił pogląd na dotychczasowy rozwój

tej instytncyi, do której kierowniotwa został po

wołany. Były przykłady, że instytncye, które za

czynały milionami, zeszły do zera; krakowska

Kasa oszczędności zaczęła od 40 złr.,

a obecnie

ma obrotowego kapita!n 13 milionów, a l*/a mi

liona fandnszn rezerwowego. Obok spełniania za

wodowych obowiązków w Kasie, postawił sobie

mówca jeszcze inne zadanie. Jak literaci i arty

ści, tak i on podjął cykl utworów. Szedł w tej

mierze krok za krokiem. Osamotniony nie byłby

nic zrobił, ale doznał poparcia chętaego i środ

kami instytncyi, której jest dyrektorem, przystą

pił do dzieła odnawiania zabytków Krakowa.

Mówca wskazuje na restanracyę kaplicy Zygmun

towskiej, kościoła św. Krzyża i wreszcie na spra

wę Waweln. Znajdując się w posiadaniu papierów

i pism po ś. p. Zyblikiewicza i korzystając ze wska

zówek, w nich zawartych, przyszedł do przekona

nia, iż tylko nsnnięcie wojska z Waweln zdoła

temuż zamkowi dawną śvietność przywrócić. Dal

szy plan akcyi w tej mierze jest znany ijnż kon

kretnie njęty ncbwałą sejmową.

Mówca omawia następnie istniejące stronnictwa

w mieście. Dawniej było stronnictwo konserwaty

wne i liberalne i one ze sobą się ścierały. Dziś

rozbici jesteśmy na atomy. Dziś mamy wiele

stronnictw; powstała stara demokracya, a dziś

słyszeliśmy o postępowych konserwatystach. Nie

mógłbym zdać sobie sprawy, do którego z tych

stronnictw należeć. Stronnictwo konserwatywne,

to jenerałowie bez wojska,

—

stronnictwo demo

kratyczne, to wojsko bez jenerałów. Ione stronni

ctwa dopiero się tworzą. Mówca nie chce się rwać

na dowódcę, lecz pragnie w szerega pracować dla

dobra miasta i krajn i uważa przedewszystkiem

za rzecz najgłówniejszą, aby każdy spełniał obo

wiązki, płynące z jego zawodn, najgoriiwiej i naj

sumienniej. Nie zawsze się to dzieje. Popatrzmy

oa naszą wszechnicę Jagiellońską. Jeden z by

łych nczniów nniwersytetn oświadczył mi, że przez

cały knrs wykładano tam tylko 12 godzin prawa

cywilnego.

Rektor Zoll zabrał glos dla faktycznego spro

stowania i oświadczył, iż katedra prawa cywilne

go od chwili powołania prof. Madeyskiego na mi

nistra oświaty nie jest wprawdzie obsadzoną, ale

od tego czasn przedmiot ten zastępczo wykłada

prof. Rosenblatt, który także wykładał go i wtedy,

gdy p. Madeyski był posłem. Przedmiot ten wy

kładanym jest w dziewięciu godzinach tygodnio

wo, a więc przypadek taki, o jakim wspomniał

p. dyrektor S!ęk, nigdy nie mógł zajść.

Dyr. Slęk: Dowiedziałem się o tem od b.

ncznia nniwersytetn. Proszę przeprowadzić docho

dzenie.

Rektor Zoll: Oświadczyłem, że taki wypadek

nie wydarzył się.

Na trybnnę wszedł z kolei prof. Dr Angnst

Sokołowski celem wygłoszenia mowy kaudy

dackiej. Na wniosek jednak p. Sulikowskie

go nchwalono większością głosów, aby dotych

czasowych posłów do Rady państwa pp. Sokołow

skiego i Weigla nwolnić od wygłaszania mów

kandydackich.

P. Kornecki zainterpelował p. Sokołowskie

go, jak się zapatruje na ordynacyę wyborczą do

Izby handlowej.

Prof. Sokołowski oświadcza, iż nznaje po

trzebę reformy ordynacyi wyborczej do Izby han

dlowej i domagałby się nsilnie tej reformy w dn

chu postępowym, aby tamę położyć nadnżyciom,

jakie się dzieją przy wyborze do Izb bandlowycb.

W końca zabrał głos Dr Weigel i rzekł: Nie

wszedłem tn jako kandydat. Kandydatury swojej

nie stawiam. Nie chcę zawadzać inoym kandyda

tom. Zastosnję się do życzenia wyborców.

W końcn zebrani przystąpili do glosowania. Na

57 głosujących, otrzymali: prof. Dr Angnst Soko

łowski 44, Dr Ferdynand Weigel 38, prof. Dr

Franciszek Kasparek 26 głosów.

Na tem zamknął przewodniczący posiedzenie o

godz. 8 wieczór.

Mowa kandydacka prof. Dra Fran. Kasparka

wypowiedziana

na posiedzeniu krakowskiego komitetu

przedwyborczego d. 1 marca.

Szanowni Panowie!

Zgłosiłem na wezwanie licznego grona wybor

ców moją kandydaturę na posła do Rady pań

stwa z miasta Krakowa, a dziś, powolny waszemn

zaproszenia, staję przed wami, aby zdać sprawę

z moich przekonań politycznych. Może mógłbym

się w tym względzie odwołać na moją przeszło

dwudziestopięcioletnią działalność w Uniwersyte

cie, tadzież na to, że jnż po raz trzeci za zaufa

niem współobywateli piastuję mandat do Rady

miejskiej -

ale to może nie wszystkim Panom

wydawać się tytnłem wystarczającym do ubie

gania się o mandat poselski do Rady państwa,

może też nie wszyscy panowie raczyli zwracać

uwagę na moją dotychczasową działalność pu

bliczoą. Z tego powoda raczcie Panowie przede

wszystkiem przyjąć wyjaśnienie co do głównych

zasad, któremi zawsze niezłomnie w życin pn

blicznem się kierowałem, i od których nie myślę

zboczyć.

Przybyłem jako młodzieniec na uniwersytet do

Krakowa i mieszkam odtąd stale w Krakowie.

Znalazłem się w atmosferze, pełnej wspomnień

żywych

najwspanialszej doby

naszej historyi.

Z Waweln, gdzie są groby naszych świętych,

gdzie spoczywają nasi najwięksi królowie, naj

więksi nasi bohaterowie miecza i pióra, wieje dnch

taki, który potężnym głosem, jak dzwon Zygmnnta,

woła: strzeż pamiątek narodowych, strzeż tego

dorobku wiekowej pracy narodn na poln religii,

literatury, sztuki, nanki, strzeż wyrobionych pod

staw społecznych, jak instytncyi rodziny, własno

ści indywidualnej, swobody samorządnej, której

tak świetne karty zapisała historya naszego

miasta.

Tym dachem się przejąłem i w tym dncha dzia

łałem zawsze, mając to w pamięci, że jak w ży

cia indywidnalnem jest związek między przeszło

ścią i przyszłością, tak w życia zbiorowem naro

dów jest przeszłość podstawą do wymagań i pracy

dzisiejszej, a zdobycze doby dzisiejszej będą *no

wa zasiewem dla pracy przyszłości. A zatem nie

bnrzyć podstaw społecznych, utrwalonych pracą

dziejową wieków, hasłami częstokroć z zagranicy

importowanemi, które nigdzie jeszcze nie wytrzy

mały próby praktycznej — ale bndować na fun

damencie narodowym, ntrzymać i ntrwalić to, co

prawdziwie dobre, a naprawiać i ncbylać złe, co

więcej naszym potrzebom nie odpowiada — to

powinno być basiem i kierownikiem naszej pracy

narodowej. Jeżeli te zasadę działania nazwiemy

konserwatywną — to bardzo chętnie do takich

konserwatystów się zaliczam. A czy nasza

praca dziejowa nie warta wcale tego otrzymania,

tej zachowawczej zabiegliwośei? Czy to, co dla

nanki zrobił Kopernik — dla poezyi Mickiewicz,

ila malarstwa Matejko, dla muzyki Chopin — by

tylko o najwybitniejszych

wspomnieć przykła

dach -

nie stanowi naszego nieśmiertelnego na

bytku w pracy cywilizacyjnej lndzkośoi 1 będzie

o nas świadczyć, gdy nawet cały nasz naród za

ginie — zawsze jako o ozynnikn cywilizacyjnym,

jak dlngo wogóle pierś ezłowieka zadrgnąć potrafi

pod wpływem prawdziwego piękna i prawdy.

Spotykają naszą przeszłość częstokroć bardzo na

miętne i ciężkie zarznty, że wyłącznie była polem

działania jednej klasy społecznej — a upośledzała

mieszczan i lndność włościańską, ale ci krytycy

przeszłości naszej zapominają przytem, że nasz

żywot polityczny koń zy się z XVIII wiekiem,

a zatem wówczas, kiedy także w postronnych spo

łeczeństwach kastowość stanowa nie była prze

łamaną, i że te samy przykłady krzywdzonia nie

nprzywilejowanych warstw lndności, które nam

zarzucają, może w formie o wiele jaskrawszej i

wstrętniejszej, możnaby odsznkać w ówczesnych

dziejach każdego cywilizowanego lndn Europy.

Zapominają oi potwarcy dziejów naszych, że na

ród polski na tem nie poprzestał, że zakreślił

plan przeobrażenia stinu politycznego i społecz

nego w konstytncyi 3 maja 1791 r.,

która opro

mienia swym blaskiem ostatnie chwile gasnącej

niezawisłości Polski. Inne narody o wiele później

na podobne konstytncyi 3 maja 1791 r. ustawy

zasadnicze się zdobyły — bo dopiero w wieka

bieżącym — ale chwalą je i podnoszą, bo miały

dość czasu, by te reformy przeprowadzić, nas

obciąża niesprawiedliwy zarznt, chociaż my na to

nie mieli czasn.

Ale konstytncya 3 maja 1791 r. jest drogą dla

każdego spuścizną; testamentem, którego wyko

nanie leży nam na sercu. W odmiennych i tru

dnych warunkach , w jakich znaleźliśmy się w o

statnieh sta latach, ciężka to była praca — ale mi

mo to wiele jnż zdziałaliśmy — wiecej w dachu

tej konstytucyi zdziałać pragniemy. Lud nie jęczy

więcej w okowach poddaństwa, miasta dźwigają się

z npadkn, świadomość narodowego życia przenika

szerokie warstwy, dociera nawet do warstw naj

niższych. Tej świadomości dać wyraz i ją ntrwa

lić, potrzebom rzeczywistym szerokich warstw In

dowych odpowiedzieć nowemi instytncyami, ile

możności dopuścić te warstwy do czynnego ndzialn

w życia pnblicznem, aby same, bez potrzeby pa

trooów, częstokroć niepowołanych, życzeniom swo

im rzetelny dały wyraz, oto zadanie nam współ

czesne , które dokonywa się bądż w gminach wiej

skich i miastach, bądż w sejmach krajowych, bądż

w Radzie państwa. To jest żywioł postępowy

w naszych usiłowaniach, który obok ntrzymania

tego, co zachowania godnem, na podstawie do

kładnego zbadania potrzeb dzisiejszych i środków

właściwych, mnsi być równocześnie dokonywa*

nem, aby uczynić zadość rzeczywistym wymaga

niom naszych czasów.

Pojmowałem tak pracę w powierzonej mi re

dakcyi nowego statutu dla gminy miasta Krakowa,

który od 25 lat nie był tkniętym mimo ciągłych

nawoływań o reformę i ciągłych wyborów do ko

misyi statutowej. Nie zmieniłem statntn całego, lecz

obok zachowania zdrowych zasad statutu obowią

zującego, wprowadziłem, prócz koniecznych re

form administracyjnych, trzy nowe myśli: !)roz

szerzenie prawa wyboru i obieralności na wszyst

kich pełnoletnich mieszkańców gminy; 2) przy

znanie odpowiedniego zastępstwa w Radzie miej

skiej ważnej warstwie rękodzielników, majo

ryzowanych dziś w oddziale II koła 3 pomniej

szych kupców; 3) nsnnięcie rażącej niesprawie

dliwości , że cała klasa urzędników, wyjąwszy

profesorów uniwersytetu, pozbawioną jest obieral

ności do Rady gminnej. Te zmiany nważałem, we

dług mego przekonania, za konieczne i będące na

czasie, a jeżeli nie znpełnie zwyciężyłem, przy

najmniej z długiej i żmndnej pracy nad reformą

statutu przeprowadziłem jnż zastępstwo rękodziel

ników w Radzie miejskiej i mam nadzieję, że tak

że zdołam przeprowadzić obieralność urzędników

do Rady miejskiej. Ze sposobn tej pracy zechce

cie Panowie powziąć wyobrażenie o zasadach me

woac. UUfII.-WaohArt U(in

llnAH _^I

,,c..... ^

d,.

6gST*

Oddzielne Nra Czasu, o ile zapas starczy, w Krakowie L iń

ił

W.Lwowie Czas**jo.tdonabyci,wbiurzedzienników,^ u ltS\5SSutótarf* 8*

Prenuin«rata * r .x * dodatkiem wynosi:

W m t e j o o n ......................................................

** całyroh »a kwartał aa 1 *ntnąc

Foestą w państwie aastryackiem

1 *łr. 80 ot.

n i e m i a o k i e m .........................

» *|r

8 słr. BO ot.

d° Włooh,Franoyi Anglii, Bo!gii, SswajoarYi*. fu r

2lłr-80ct

e H i muyoh państw, należących do «wiązkn pocztowwo

82 słr

o_ł.

/»annerai«praymniessie

«*s

8łfT

3 «łr.

o,,to.,i-Li.tSy,

-i.p4imj,..7

gS;Ł

!iS

PtessBiciraią »riyJnHj^;

Adminlitraoya C sas« w k r a k o w i » I n,-iędy poostowe. BU1.1

_____________

,__

8. A. Krsyżanowikiego, handel Karlińskiego w Sukien-nicach biuro dzienników R Fi(-?fT°1*

główna trafika, handel Kretsohmera, biuro dzienników Hopoaaa i ’Salomonowel w trafice’w S^kiln

mcach.

OglocicalB (ineeraty) pnyjmuje etę u

ctfeteodSc.

wie«..

kiom (petitem) te pierwssy ras 10 ent., m kałdy następny po6 ent.

BadeZ..to

od miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 ent. sa kałdy ras.

O.łos.e .lm I

priyjmnją: w * Iiwowl. binro dzisnnikówulicaKarolaLudwika 1.9 oentr*" e biur^^lłMMń nTi«

Kopernika 1.11, w

* -m ,?in wyłącznie p.Adam ruc daVaraune OS (nrauumerate r,

Kkn.S

OoarbeyoipodParyżemrueduĆhYmlndefcr44):w W le,l.i«pffiSJ*Vo5?r(SIS

W « * * h Prankturoie n.M,. Berlinie, Lipska, Bazylei i Wroeławiu),A. Oppelik R Moeae (także

w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), FI.Sohalek,M.Dukes. J Dann«h*r«r H Friis

(tylko prenumeratę pp. H . Goldsehmid A Oomp.); w

«.W7G

TBiA5SJ

1 z 6 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu