Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 630 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

N" 467

Kraków, Czwartek 9 Października 1913.

Rocznik LXVL

mm%*

CZAS

WytoD,lepopotadRiow^

Prenumeratę przyjmują: AdministracyaCz%a»w K rakowie i urzędy pocztowe. Miejscowąpre

n u m e ra tę księg. S. A. Krzyżanowskiego, handle: St.Karlińsldego, trafika w Sukiennicach, Biuro diien.

Hopcasa i Salomonow ej, 67. Trafika. We Lwowie /C zas" jest do nabycia w biurach dzień. A. O lm w sklt|t,

S. Sokołowskiego, K. Buchstaba, na stacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, J aśl e, Nowym Sącza na peronin

w księgarni kolejowej, tudzież na innych główniejszych stacyach n portyerów kolejowych.

Ceny ogłoszeń: od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal., za każdy następny po 15hal.: układ tabe

laryczny. cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40hal. następnypo 15hal. N adesłane i Nekrologia

od miejsca wiersza drukiem petit. 60 hal. zakażdy raz. G łosy p ubliczności po 2kor.; komunikatyhandlowe

pokronicei po dziale ekoaosucznym; komunikatyprywatne, śluby, zaręczyny itp. po 1kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenumeratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A. Olszewskiego,

St.Sokołowskiego, K.Buchstaba; w Jarosławiu Biuro dzienników; w Podgórzu Poturalski; w Prze

myślu A. Juszyńskiksięgarnia IE. Billet; w Rzeszowie M.Weintraub; wStanisławowieJasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M. Rockach, O. Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

p. W . Raczkowski, 14 Citó de Trevise; w W iedniu Haasenstein (SVogler, R. Mosse (także we wszyst

kich filiach); H. Schalek, M. Dukes, E. Braun, J. Danneberg, Bock * Herzfeld, H. Friedl (tylko pre

numeratę H. Goldschmidt (SComp.); w Frankfurcie n. M. G. L .Daube (SComp., w Pradze cze

skiej Fr. Hovorka. Listy z pieniądzmi i przekazy pieniężne na prenumeratę i ogłoszeuia przyj

muje Administracya Czasu w Krakowie. Reklamacye nieopieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej»

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

jJ S F " Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 hal.

”V «1

ADRES REDAKCYI:ul.św. Tomasza Nr32. - Telefon Nr

Kiedy projekt kompromisowy reformy wybor

czej upadł i Sejm został rozwiązany, społeczeń

stwo polskie słusznie domagać się poczęło, aby

ci, którzy ten projekt obalili, wypracowali i

przeprowadzili inny, lepszy i wolny od braków

i wad poprzedniego. Stronnictwa, które poprze

dni projekt popierały, cofnęły się na drugi plan,

aby pracy nie utrudniać i pozostawić swobodę

działania partyom odpowiedzialnym za to, co

się po upadku projekt:u kompromisowego słało

i dziać będzie.

Do odpowiedzialności t,ej poczuwają się stron

nictwa : centrum i demokratyczno-narodowe. Wy

stąpiły z własnymi projektami reformy i nawo

łoją wszystkie inne stronnictwa polskie do

zgody.

Apel konieczny i najsłuszniejszy, stronnictwa

te jednak zapytać się muszą, z kim, względnie

na co m ają się godzić, mało bowiem mamy w

naszej historyi wypadków takiej rozbieżności

zdań, takiego zamętu i chaosu, jakie obecnie

przedntawiają się w obozie tycb, którzy obalili

poprzedni projekt.

W czasie wyborów do Sejmu demokracya n a

rodowa, centrum, autonomiści i ehrześciańsko

społeczni szli ręka w rękę, proklamowali utwo

rzenie tak zw. antybloku i przeprowadzili zwy

cięską walkę ze stronnictwami, które popierały

projekt kompromisowy. Ta zgoda jednak niknie,

gdy przyszło do pozytywnej pracy. Antyblok

rozpadł się nie wskutek różnicy w szczegółach,

ala wskutek różnicy w zasadzi*. Za katastrem

narodowym, potępionym przez Episkopat rz.—

kat., oświadczają się demokraci narodowi i chrze

ściańsko-społeczni, za proporcyonaluością zaś

obstają nadal autouomiści i centrum. Co o tej

różnicy ma myśleć społeczeństwo ? Czem dla

demokracyi narodowej i dla chrześciańsko-spo

łecznych był i jest list pasterski? My ugięliśmy

się przed nim, tamte jednak stronnictwa muszą

wyjaśnić społeczeństwu, że nie użyły go tylko

do obalenia poprzedniego projektu i do wywo

łania znanych konsekweacyj, lecz że... Nie wie

my, co jest antytezą tego przypuszczenia, więc

czekamy.

Ale nie dosyć ! Zbałamucone tem zachowaniem

się związku chrzeac. -ludowego społeczeństwo

dowiaduje się w następstwie, że demokracya

narodowa gotowa jest odstąpić od katastru na

rodowego i przyjąć proporcyonalność. Ta łatwość

przerzucania się od jednej zasady do drugiej

musi przecież zdumiewać nawet wyrozumiałych.

Pocóż więc występować ze swoim projektem,

gdy projekt centrum z okręgami trójmandatowy*

mi był już poprzednio znany i ogłoszony? Jaki

cel miało wprowadzenie tego zamętu w po

jęcia społeczeństwa ? Ale i tego nie dosyć 1

Demokracya narodowa w proje,kcie rujnuje

kuryę wielkiej własności, a poza projektem o

świadcza, że nie obstaje przy tym ,,punkcie".

Dlaczegóż więc, zapytać znowu należy, ogłasza

ten *punkt", jeżeli zaraz od niego odstępuje?

Społeczeństwo musi dowiedzieć się, czy p o w a

ż n a praca polityczna da się pogodzić z takie:n

żongIer6twem ?

Zamęt sięga dalej. Demokracya narodowa gło

siła obronę katolicyzmu, interesu narodowego,

obronę przed inwazyą żywiołów radykalnych,

syonislycznych, socyalistycznych. Natomiast pro

jekt przyjmuje jako zasadę to, co przedewszyst

kiern episkopat potępił, to jest kataster narodo

wy. Projekt demokratyczno-narodowy sprawia

dalej, że kurya rękodzielnicza wybierze najrady*

kalniejsze żywioły, wybierze je wskutek zapro

wadzenia wolności przenoszenia się z kuryi rę

kodzielniczej do miejskiej. Projekt wszechpolski

usuwa kuryę średniej własności, a przez to

zmniejsza liczbę elementów umiarkowanych, na

tomiast z kuryi uzupełniającej tworzy wyłączną

domeuę socjalistów. Gdzież więc szukać w pro

jekcie S ł p o i, owej obrony katolicyzmu i inte

resu narodowego, owej obrony przed radykali

zmem. Czy ma być jej dowodem zachwianie ku

ryi wielkiej własności, skazanie ziemiaństwa na

dobijanie się mandatów w swej włas.nei kuryi

zapomorą kompromisów i ustępstw?

Wszyslko to są objawy zamętu, braku pozy

tywnej myśli, braku kierownictwa, braku wyż

szej idei. Obalać, niszczyć, potępiać przyszło

łatwo, ale pozytywna praca utyka na samym

wstępie ; natomiast mnoży *ię zamieszanie pojęć,

pogrąża społeczeństwo coraz bardziej w chaosie

i bezsilności. Chcemy zgody, solidarności i spój

ni, ale pytamy się jeszcze raz, z kim i z czem

mamy się godzić, aby walce wewnętrzuej poło

żyć koniec. Kataster narodowy został potępiony

przez Episkopat i jest zwalczany przez centrum.

Natomiast proporcyonalność odrzucają demokraci

narodowi, bo przecież zgodi ich na proporcyo

nalność pod warunkiem trójmandatowośei równa

się jej odrzuceniu. Za czemże więc inają pójść

stronnictwa, które popierały poprzedni projekt

żeby zakończyć spór, żeby się nie narazić na

dalsze zwalczanie, że szkodzą interesom katoli

ckim i narodowym ? Gdzież jest ta myśl, około

której ma się skupić społeczeństwo? Czekamy,

czekamy ze smutkiem, patrząc na bezradność

tych, którzy szli razem w negacyi, a rozbiegają

wybiła godzina pracy pozytywnej.

Zabiegi Serbii.

W ied e ń 8 października.

Szef rządu serbskiego, p. Pasić, bawił, jak

wiadomo w Wiedniu, odbył z br. Berchtoldem

dłuższą konferencyę i oświadczył wobec repre

zentantów prasy niemieckiej, że obecnie nic już

nie stoi na przeszkodzie sąsiedzkiemu pożyciu

pomiędzy Ausiro Węgrami a Serbią. Ale nie tyl

ko w Wiedniu okazał się p. Pasić tak uprzej

mym, bo zupełnie podobnie wyraził się wobec

redaktorów serbssich. Także organ rządu serb

skiego, Samouprawa, który podczas przesilenia

wojennego pisał o Austryi w stylu ulicznika,

występuje dziś z rewelacyą, że interesy obu

państw są zupełnie równoległe i otwiera per

spektywę wielkiej politycznej przyjaźni i go

spodarczej zażyłości. Tym samym duchem prze

jętą była odpowiedź, jakiej na ustną notę austrya

cką w sprawie albańskiej udzielił w zastępstwie

p. Pasića p. Spalajkowić. Austrya zwróciła uwa

gę rządu serbskiego, że nie mogłaby dopuścić

do tego, by Serbia w walce z powstańcami al

bańskimi naruszyła terytoryum autonomicznej

Albanii. P. Spalajkowić uznał ton reklamaeyi za

,przyjacielski" i zapewnił, że Serbia oznaczone

przez wolę mocarstw granice Albanii uszanuje.

Więc przyjaźń na całej linii, istna sąsiedzka

sielanka — jednak nie bez ale. Na sentymenty

serbskie, obok istotnej potrzeby pokoju, składają

się jeszcze dwa ważne względy. Wzgląd pierw

szy : Serbia poszukuje pożyczki i chciałaby za

przykładem Rumunii rnisć do dyspozycyi nistył

ko targ francuski, ale i berliński. W Berlinie

istnieje po temu skłonność, ale pod warunkiem

zupełnego wyjaśnienia stosunku pomiędzy Ser

bią a Austryą. Domagają się tego względy za

równo rzeczowo finansów«, jak i polityczne.

Dopóki stosunek do Austryi jt s ł niepewny,

kapitał sie wierzy w trwałość pokoju i nie chce

się w Serbii angażować. Dalej ze względów po

litycznych trudno rządowi berlińskiemu popierać

pożyczkę, która ewentualnie służyćby mogła na

kupno armat i karabiaów przeciwko sojuszni

kowi.

Wzgląd drugi: Serbia wycieńczona przez woj

nę , musi przedewszygtkiem ekonomicznie się

podźwignąć, a w tym celu konieczny jest dla

niej traktat handlowy z Austryą. Taki traktat

pożądany jest i dla Austryi, ale tylko dla jej

kół przemysłowych, kiedy przeciwnie dl* Ser

bii jest on wręca§ kwestyą gospodarczego by

tu całego państwa. Jedyne prawie bogactwo Ser

bii to jej bydło, a eksport tego bydła niema in

nej drogi jak do Austryi lub przez Austryę. Ser

b:a marzy o zezwoleniu na dewóz żywego by

dła, ale jest to pium deiideriutn tak dalece, żs

nawet N. fr. Presse — co prawda — z c’ęź

kiem westchnieniem stwierdza, że wpływ agrar

ny w Austryi nigdy do iego nie dopuści. W rze

czywiatośsi więc idzie o dwie rzeczy: o możli

wie wielki kontyngent mięsa i o pozwoleaie

przewozu przez Austryę żyweąo bydła do Włoch.

Są to kwestye dla Serbii ta k żywotne, że sam*

jedne już doslatecznie tłómac.ą skądinąd nie

zrozumiałe, bo zbyt eagłe obłaskawienie polity

ków serbskich i ieh prasy.

Zdaje się, że w planie p. Pasića byk taż po

dróż króla Piotra do Wiednia, ale pełen rycer

skich tradycyi dwór wiedeński nie okazuje wca

le ochoty do przyjmowania króla, na którego ko1

roaie cały świat widzieć chce rubin strasznego

pochodzenia.

Skoro zabiegi p. Pasića w tym kierunku za

wiodły, pólurzędownie doniesiono z Belgradu, że

król z powodu złego stanu zdrowia z żalem zre

zygnować musi z podróży ai* że zapewne za

stąpi go królewicz.

Jakiekolwiek są powody dzisiejszych umizgów

serbskich, są one w interesie pokoju z pewnoś

cią pożądane. Ale w chwili kiedy za kulisami

rokowania o trakta t handlowy już się faktycznie

toczą, musi reprezentaeya polska wytężyć całą

ezujnośe, ażeby nam koszta tego pokoju nie wy

padły zbyt drogo. Tenderreya ku uprzemysłowie

niu kraju nie powinna i nie może powstrzymać

nas od bardzo energicznej obrony naszego rol

nictwa. Dziś nasz przemysłowy eksport do Ser

bii jest aż do znikomaści mały, a traktat zawie

ra się tylko ua lat niewiele. Zanim słońce zej

dzie rosa wy żre oczy — broniąc przemysłu, któ

ry będzie, zniszczylibyśmy rolnictwo, które było

i jest, i to jedyny prawie daial tego rolnictwa,

który z zewnątrz ściąga do kraju pieniądze.

Sprzedaż Włókien.

Z Poznańskiego nadchodzi smutna wiadomość,

że majątek ziemski Włókna, obejmujący blisko

3000 mórg i położony w tak bardzo zagrożo

nym powiecie obornickim, przeszedł w ręce ko

misyi kolonizacyjnej. Ostatni właściciel p. Żmi

dziński, który obecnie dokonał tej sprzedaży, n a

był Włókna od p. M. Biedermana w r. 1908, p.

Biedermanp od p. Pągowskiej, p. Pągowska od

p. Dobrzyckich, p. Dobrzyccy od p. Wierzbiń

skich, ci zaś od pp. Lubieńskich. Gdy Włókna

były w posiadaniu tych ostatnich, gościł w nich

Adam Mickiewicz.

*P. Żmidziński nabył Włókna za 420.000 ma

rek, sprzedał obecnie za 860.000 marek. Okoli

czności poprzedzające tę transakcyę były według

Kur. Pozn. następujące :

P. Żmidziński zgłosił się do naszej redakeyi

w piątek dnia 26 września i zapytał nas, czy

nie znamy niejakiego młodego Wolszlegiera, bo

on, p. Żmidziński zamierza owemu p. Wolszle*

gierowi sprzedać swój majątek. Pan Wolszle

gier — tak mówił p. Żmidziński — należy do

zacnej rodziny, więc chyba żadnych nie może

być wątpliwości; osobiście robi wrażenie bardzo

dobre, przyjechał po niego automobilem, ma bo

gatą żonę, z którą mieszka w Lipsku, zresztą

powołuje się na rodzinę, że chce zmienić swój

dotychczasowy bezczynny tryb życia, co najwa

żniejsze, chce wszystko zapłacić gotówką, byle

by zaraz po obiedzie zrobić kontrakt. Wyrazili

śmy w słowach bardzo dobitnych ździwienie, że

p. Żmidziński ze sprawą tą zwraca się do nas,

zamiast do rodziny p. Wolszlegiera, do której

przecież trafić tak ł*two. Oświadczyliśmy, że

wszystko, co p. Żmidziński przytacza na osobi

stą korzyść owego bliżej nie określonego p.

Wolszlegiera, w oczach naszych przemawia prze

ci wk* niem u: zarówno i mieszkanie w Lipsku

bez pracy zawodowej (^becnie zaś w Poznaniu

w niemieckim hotelu), jak niemniej tempo *au

tomobilowe* i żądanie natychmiastowego sporzą

dzenia kontraktu, jak ostatecznie gotowość wy

płacenia wszystkiego gotówką.

*Zaklinaliśmy p. Żmidzińskiego na wszystko

w świecie, by kontraktu nie robił, nim całej spra

wy nie zbada spokojnie i gruntownie na pod

stawie poinformowania się u rodziny. P. Żmi

dziński zapytsł nas, czy my ze swej strony nie

skomunikowalibyśmy się z rodziną p. Wolszle

giera, ale zaraz, bo jednakowoż propozycya tak

ładna : wszystko gotówką i zaraz kontrakt. Od

parliśmy, że to nie nasz, lecz jego obowiązek,

którego jeżeli nie dopilnuje, będzie miał na su

mieniu straszną odpowiedzialność, boć wszystkie

okoliczności będą przemawiały przeciwko niemu.

P. Żmidziński, zrobiwszy na nas jak najnieko

rzystniejsze wrażenie, odszedł, niby jak gdyby

przekonany, że musi się przed kontraktem po

rozumieć z rodziną p. Wolszlegiera. Tymczasem

—

jak się dowiadujemy — mimo wszystko za

warł kontrakt z owym p. Wolszlegierem tego

samego jeszcze dnia po południu, a w czwartek

udzielił już p. Wolsz!egierowi przewłaszczenia".

Dziennik kujawski daje następujący obraz

sprawy :

*Gdy przed dwoma tygodniami rozeszła się

wieść o sprzedaży Włókien w ręce Zygmunta

Wolszlegiera, wyraźnie zaznaczyliśmy, że oba

wiamy się o ich loay. Znaliśmy bowiem dość

przeszłość nowonabywcy, by patrzeć z niedo

wierzaniem i obawą na jego kupno. Co prawda,

mówiono, że kupnem tem i zagospodarowaniem

się chce rehabilitować swe imię wobec rodziny

i społeczeństwa, że ma żonę zamożną i t. d.

Tymczasem to wszystko było kłamstwem. Żona

jego — pono wziął z nią ślub w Londynie —

jest bez grosza, zarabiając na życie jako śpie

waczka kabaretowa. On zaś też nie miał i nie

ma pieniędzy. Z rodziną żadnych nie utrzymuje

stosunków, bo ona go dla jego przeszłości znać

nie chce.

*I tu poczyna się wina dalsza, a mianowicie

tego, który Włókna Zygmuntowi Wolszlegerowi

sprzedał, tj. p. Żmidzińskiego, oraz tego, który

p. Ż. nastręczył Zygmuuta Wolszlegera, tj. p. Ga

bryela Rittera, znanego właściciel!« interesu par*

celacyjno-bankowego w Poznaniu. Pierwszy — o

czem już pisaliśmy - nader lekkomyślnie zabrał

się do sprzedaży. Nie o osobę mu chodziło, lecz

o pieniądzy najwyższą sumę. To też nie starał

się o żadne iuformacye. Dopiero w dzień kon

traktu zwrócił się do poważnego przedstawiciela

rodziny Wolszlegerów. Tu dostał odpowiedź wy

raźną i przestrzegającą. Mimo to nie wahał »ię

zawrzeć kontraktu bez żadnych zastrzeżeń. P.

Gabryel Ritter ponosi zaś winę. że uwierzywszy

pięknym przyrzeczeniom Wolszlegera Zygmunta,

polecił go — bez zbadania jego stosunków i jego

wartości — p. Żmidzińskiemu.

*Twierdził wobec nas przed dwoma tygodniami

p, Ritter, że przy przewłaszczeniu Włókien na

rzecz Zygmunta Wolszlegera wymógł na p. Zmi

dzińskim, by kazał w hipotece zapisać zastrze

żenia : l) że Włókien nie wolno sprzedać Niemco

wi ; 2) sąd, kto jest Niemcem, zastrzega sobie

p. Żmidziński i 3) w razie złamania zastrzeżeń

naznacza się sto tysięcy marek kary konwencyo*

nalnej. Podając wówczas te szczegóły, zaznacza

liśmy, że one nie dają społeczeństwo dostatecz

nej pewności. Zależy bowiem wiele od ujęcia

zastrzeżeń. To jedno. A powtóre cd ewentualnej

woli p. Żmidzińskiego. Obecnie społeczeństwo

będzie miało Kpjsobność przekonania się, jak

pp. Ritter i Znaidzuiski dbali o zabezpiecze

nie utrzymania blisko 3000 morgów (w tem

około 800 jezior* morgów) w ręku polskim. Spo

łeczeństwo przekonać się będzie mogło, czy pp.

Ritter i Żmidziński starać się będą o wyrwanie

tego obszaru z paszczy kolonizacyjnej. Na te

starania patrzeć jednak należy pesymistycznie.

A chociażby i zyskali owe 100 tysięcy marek

odszkodowania, to będą mieli osobiste zadowo

lenie, lecz straty 3000 morgów już nic nie

wróci".

Dziennik poznański tak rzecz przedstawia:

*Dotychczasowego właściciela Włókien, p. Pa

wła Żmidzińskiego nie zmuszało nic do zaprze

paszczenia ziemi ojczystej na rzecz wroga. O ile

nam wiadomo, stosunki jego finansowe były dość

pomyślne. Powodowała nim wyłącznie chęć zy

sku, zrobienia korzystnego interesu. Aby zaś ceł

ten osiągnąć a jednocześnie uratować pozory,

chwycił się środka, który nie tylko nie zmniej

sza jego winy, lecz owszem dodaje jeszcze ohy

dy. Sprzedaje więc swój majątek rzekomo Pola

kowi. Bo p. Zygmunt Wolszlegier, podsunięty

przez komisyę kolonizacyjną nabywca Włókien,

pochodzi w rzeczy samej z rodziny polskiej, któ

rej wielu członków odznaczyło się i odznacza

zaszczytnie w pracy narodowej. Ale nabywca

ten jest tak zw. *ptakiem niebieskiem", nie po

siadającym żadnych środków finansowych, a cóż

dopiero majątku, potrzebnego do nabycia 3000

morgów ziemi. Dowiedzieć się mógł o tem p. Paweł

Żmidziński każdej chwili, ale dowiadywać się

widocznie nie chciał, jak nie usłuchał przestrogi,

udzielonej mu krótko przed podpisaniem kontraktu

z Wolszlegierem w redakeyi jednego z pism tu

tejszych. Gorączka złota zepchnęła u niego na

plan drugi wszelkie inne względy, nie wyłącza

jąc najkardynalniejszego w dzisiejszych czasach

obowiązku obywatelskiego.

*Żadną miarą tłómaczyć go nic może nieświa*

Minęło właśnie niedawno 80 lat od wypadku,

który bolesnem echem napełnił całą Polskę,

w szczególności zaś jak najsmutniejsze wraże

nie wywołał w samym Krakowie. Oto bowiem

ukazem Mikołaja I z dn. 3/15 lipca 1833 r. zo

stał usuDięty od pełnienia swych powinności

pasterskich X. biskup krakowski, Karol Skor

kowski. Ten niezwykły postępek cesarza i to

bez porozumienia się ze Stolicą św. był następ

stwem patryotycznej działalności X. biskupa

w latach 1830 i 1831, a wiązał się w jedną

nierozerwaną całość systemu, mająeego odtąd już

stale panować w stosunkach Petersburga do

Polaków.

Karol Wincenty Saryusz Skorkowski w po

deszłym już wieku, bo mając prawie 60 lat z o

stał dnia 25 stycznia 1830 r. biskupem kra

kowskim na miejsce X. Woronicza, który prze

szedł w r. 1828 na arcybiskupstwo warszaw

skie. Dobry Polak a przytem i gorący obrońca

praw kościoła, wkrótce po swej nominacyi

wszedł w konflikt z władzami rosyj3kiemi. Gdy

bowiem na sejmie, odbytym w r. 1830 omawia

ny był projekt praw a małżeńskiego, w szcze

gólności zaś odnośnie do rozwodów, zgroma

dzeni w Warszawie dnia 22 maja 1830 r. bi

skupi, głównie właśnie za namową X. Skopow

skiego odmówili swej aprobaty projektowi rzą

dowemu, jako sprzeciwiającemu się zasadom,

uświęconym przez kościół. Takie postawienie

kwestyi wywołało niezadowolenie cesarskie,

które objawiło się nazewoątrz, nakazem opusz

penia przez X. Skorkowskiego stolicy Króle

stwa i Dieudzielcniem mu należącej się godno

ści senatorskiej.

W parę miesięcy po tych zajściach, wybuchło

powstanie listopadowe. Jak poprzednio bronił

praw Kościoła, tak obecnie X. biskup krakow

ski staje gorąco w obronie praw narodu. Jeden

też z pierwszych zastosował się w całej pełni

do odezwy s*kcyi duchownej ministerstwa wy

znań i oświecenia z dnia 7 grudnia, która wzy

wała *J. W. W. Biskupów, a przez nich całe

duchowieństwo, ta k świeckie, jak zakonne, tu

dzież lud wierny, żeby położywszy najmocniej

szą ufność w Tym, od którego jedynie jest sku

teczna pomoc, błagał Go, aby płaszczem opieki

litościwej okrył cały naród, aby w nim jedność

umysłów skojarzył, aby wszelkie klęski odwra

cał, aby naszemu rycerstwu błogosławił, aby

światłem wspierał serca rządzących Darni".

X. Skorkowski bez zastrzeżeń, gdy powstanie

stało się faktem dokonanym i ogłoszone przez

sejm za narodowe, zgłosił swój akces do niego,

wzywając tak duchowieństwo władzy swej podle

głe, jak i wiernych opiece jego oddanych, do

wspierania walczących braci. W tym celu wydał

kilka pism. W jednej z kurend takie zadati* s ta

wił przed oczy duchowieństwa swej dyecezyi.

...*O jakie zaszczytne i obszerne otwiera się po

le dla Waszej gorliwości, bo cokolwiek śc:ąga

się do cehotnego posłuszeństwa i zaufania wyż

szej władzy, do zamiłowania porządku, do za

chowania prywatnej i publicznej własności, do

coraz większej jedności zdań i chęci, do strze

żenia się podejrzeń i potwarzy, do niezłomnej

wytrwałości, do niezbędnej potrzeby wr-pierania

tych, którzy spiesząc na pole walki i chwały,

żony i dzieci staraniu pozostałych w domu braci

poruczyli... Szczęśliwi zaiste będziecie, bracia

najmilsi, jeżeli kojarząc interes ojczyzny ze spra

wą zbawienia dusz wiernych, wywiążecie się

z podwójnych obowiązków waszego powołania i

waszego obywatelstwa, bo własnym przykładem

utwierdzicie prawdę, że boska religia lubo ma

wieczność na pierwszym celu, jednak i w tem

znikomem życiu stanowi węgielny kamień nasze

go uszczęśliwienia". ..*)

Do swych dyecezyan takie płomienne wydał

między innemi wezwanie w liście z 10 kwietnia

1831 r : *...W związku z dawniejszemi odezwami

naszemi, przemiawiamy znów do Was N. B., zo

bowiązując na miłość Pana naszego Jezusa Chry

stusa, abyście do jaknajdzielni*jszej i uajwytrwal*

szej kraju obrony, na każde zawołanie lub po

trzebę byli gotowi. Pomnijcie, ż* w dzisiejszem

rzeczy położeniu jedno z dwojga obierać wam

koniecznie trzeba, to jest: albo walczyć nieu

straszenie za Wiarę, rodziców, dzieci, żony, ma

jątki i dalsze losy wasze; albo, czego uchowaj

Boże! patrzeć się, i to może bez końca, na znie

wagę religii świętej, na ucisk, głód, tułactwo,

rozlew krwi bratniej i niewolę całkowitego Na

rodu. Pomnijcie, iż ktokolwiek nie pospieszy dziś

dobrowolnie w ojczyste szeregi, ten wkrótce mo

że będzie musiał albo służyć w szeregach nie

przyjaciela i roztaczać krew swojego ojca, matki,

żony, dziecięcia i przyjaciela, albo też, wydarty z ło

na własnej rodziny, pędzić dni pełDe goryczy i

udręczenia w stepach odludnej i wiecznem zim

nem zatrętwialej Północy, ogołocony z tej nawet

pociechy, jaką religia święta za życia i przy

zgonie w Sakramentach swoich nieszczęśliwemu

udziela. Pomnijcie i na ową Pisma Bożego nau

kę, że lepiej jest polec mężnie w obronie Wiary

i Ojczyzny, aniżeli patrzeć ną ueiśnienia jednej

lub drugiej. Pomnijcie naostatek, że Bóg w pó

źne pokolenia obdarza błogosławieństwy tych,

którzy dla chwały Jego i dobra ziemi rodzinnej

niosą chętnie swe żyeie w ofierze i że na od

wrót straszna Jego pomsta ściga w najodleglej*

szem potomstwie wszystkich, którychby serce na

*) Banyiro w ski: H_istorya powstania listopadowego.

Poznań 1883, t. I, str 441. Jełowicki: Mowa pogrze

bowa na cześć Karola Skóraowski( go. Paryż 1852,

str. 10 gq.

głos religii i ojczyzny, ratunku wzywającej, za

kamieniało*...*)

Zasługi jego tak znaczne, położone około roz

budzenia ducha, w niedługim czasie, bodaj w czę

ści zostały przez naród wynagrodzone. Udzielo

no mu mianowicie godność, której mu nie tak

dawno cesarz Mikołaj odmówił. Na sesyi izb po

łączonych dnia 13 maja, postanowiono powołać

X. biskupa Skorkowskiego na jedno z opróżnio

nych miejsc senatorskich, wysyłając do niego

takie| wezwanie: *Izby Senatorska i Poselska,

widząc codzienne dowody czystego obywatelstwa

i gorliwości Waszej Przewielebności, jego praw

dziwie chrześciańską pobożność, jego duchowne

nauki, przez które wpajasz w serca owieczek

swoich miłość ojczyzny, powinność bronienia,

wspierania, poświęcenia jej wszystkiego, pragnąc

w trudnych dzisiejszych okolicznościach pomno

żyć Senat, przykładnymi, gorliwymi o dobro pu

bliczne obywatelami, zapatrując się nakoniec na

ust. 11 prawa sejmowego z 29 stycznia r. b.

wzywają Waszą Przewielebność, abyś jako Se

nator Królestwa Polskiego, miejsce Senatora du

chownego w Senacie Polskim zająć pospieszył

i obrady nasze światłem swem zdaniem wspie

rał.,."

Mimo zaszczytae powołanie X. biskup Krako

wa nie opuścił, czując doskonale, że niezbędnym

wprost jest jego pobyt w tern mieście, ażeby

wywierać odpow’iedni wpływ na rząd Rzeczypo

spol:tej, w duchu, w’skazywanym mu przez przed

stawiciela rządu warszawskiego, hr. Morsztyna.

Krzepiąc ducha i zachęcając ustawicznie do wy

siłków, przetrwał Skorkowski aż do upadku po

wstania, który i na Kraków ściągnął burze i na

jazd wojsk rosyjskich. ***)

*) Druk współczesny.

**) Dyaryusz Sejmu z r. 1830/1. Wyd. Mich. Ros

tworowski. Kraków 1909, t. III 438, 465.

* ł*) St. Stetkiewiez: Rzeczpospolita krakowska w

dobie powstania listopadowego. Kraków 1912. Str.109, rq.

Dnia 27 września 1831 o godzinie 7 wieczo

rem wkroczyły pierwsze oddziały z korpusu Rti*

digera do stolicy Rzeczypospolitej i rozpoczęły

arbitralne rządy, jakby w kraju na nieprzyjacie

lu zdobytym, nie szanując ni osób, ni mienia

prywatnego i publicznego. Ofiarą tych stosun

ków pomsty niejako za sprzyjanie sprawie pow

stania padł jeden z pierwszych X. biskup kra

kowski. Oto bowiem jenerał Riidiger, pismem z

dnia 4 października 1831 zawezwał Senat kra

kowski do rozciągnięcia nad biskupem aresztu.

*Dane, które posiadam, pisał jenerał, o czynnym

udziale biskupa krakowskiego X. Skorkowskiego

w ostatnich wypadkach, w których działał jawnie

przeciw interesom swojego władcy prawowitego,

przez odezwy, które ogłaszał w swojej dyecezyi,

których celem było zupełnie jasnym, rozniecić tu

ognisko buntu, te dane powtarzam, ugruntowane

są na niezbitych i autentycznych dokumentach.

Uważam przeto za swoją powinność, wezwać

Senat rządzący, by nałożył na wspomnianego bi

skupa obowiązek, nie wydalania się ani ze swe

go pałacu, ani z miasta Krakowa, bez wyraźne

go pozwolenia z mej strony, albo ze strony wła

dzy wojskowej, która po mnie nastąpi, i to aż

do nowej decyzyD).

To pismo Senat odesłał X. biskupowi, a Rii

diger zaraz słowa swoje przyoblekł w czyn, war

ty, jednakże nie honorowe, lecz strażownicze,

stawiając u drzwi biskupich2). Lecz X. Skorkow

ski nie myślał dobrowolnie nawet tak silnej prze

mocy ustąpić. Postanowił odwołać się do monar

chy, znanego ze swych przekonań religijnych,

u niego szukając opieki przed samowolnym czy

nem jenerała rosyjskiego. W tym celu zwrócił

się on do rezydenta austryackiego w Krakowie,

Lorenza, pismem z dnia 12 października 1831

z prośbą o interwencj’ę cesarza Frauciszka.

*) Riidiger do Seaaiu 4, X 1831 H. H . u. St. Ar

chiv. Kraków, Bariehte 1831.

2) Jenerał Zamojski, Poznań 1913 T. II str. 522.

,CIAS"

««Thtkto,,drng,djfcwjl*wl,,.ch.m ,y .,,ch d,,m ,d,l.nm .,

-l».wk*

o godzinie (j rano i o godzinie 3 popołudnia.

Numer wieczorny 10 hal., ranny 4 hal 1 z przesyłką pocztową:

r»

I”’l°"

J wieczorny 12 haL, ranny 6 haL

PRENUMERATA WYNOSI:

n, ir,,tnwl» n, n,i.i .« ,,

I na ci-lH rok na kwartał na 1 miesiąa

W Krakowie w miejscu .

..................................... | 30 koron

7kor.50h. 2kor.50 hal.

r., .Mwp.d .,w ,rAtl"S?/?’!0”0.: : ; : :; (??K°:

??”:z

?Kz

V ? K ° w n ? ń ? l I t ? 1, , p o c z t o w ą ................................................

42 koron

10kor.50h. 3kor.50hal.

n’

* N i e m i e c k i e m ..................................................

42 koron 110kor. 50 n. 3 kor. 50 haL

u?,-f

Państw, należących do związku pocztowego

48 koron

12 kor. -

4kor.—

e rosyjskiem (abonament przez urzędy pocztowe)

16rb.20k. 4rb. 05k. fllrb. 45kop.

Według urzędowego wykazu pism zagranicznych, mających debit w państwie rosyjskiem ,

M osU ufi

naUprzyjmują urzędy pocztowe: w Petersburgu, W arszawie, Kijowie, Wilnie,

m osKwie i Odeśle. Z innych miast i wsi można prenumerować Czas, posyłając pocztą należytość

do urzędu pocztowego najbliższego z powyżej wymienionych większych miast.

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują: w W arszawie biuro ogłoszeń Ungra, L. i E. Metzl i Syn,

Międzynarodowe Biuro ogłoszeń - w K ijow ie księgarnia L. Idzikowskiego - w W ilnie biuro

____

dzienników K. Taubera.

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu