Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 680 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

N”175.

Kraków, 4Sierpnia -

Sobota.

Kok 1883.

CZAS

**«nanieratę prcyjmają:

ksłfurarni«^r*A"r^^n W

itudziei urzędypocztowo, *lejiaową praausralf

arJni_

?e Nowakow»)dej w Sukiennicach obok filii pocztowej. -

Ogto

m .nł

*’? la 0Pł84 °d miejsca wiersza drukiem drobnym (petitowym) za pieru

*9*7 nast?PnL razP° 5! - H aderf.se (na3stronnicydziennika) od miej

- ?r° ,nylnpoo? ontzakaidyraz- Holącieni.do ,Czun« (prospekta,cyr

1**P prayimiye się za cenę 1 złr. od 100 egzem, dla zamiejscowych, a 50 oent.

od 1 egzem,

dla miąjsoowych prenumeratorów.

—

Należytość uprasza sie n ap rzód nadesłać prze

kazom pocztowym. - O

gto.zent» Iprrsnnrrstfprzyjmują:weL,wowieAjencya ,CZASU1*

w głównym składzie tytoniu Nr. U przy ulicy Trybunalskiej L. 4; w »*» ryś a wyłącznie p. Adam,

Rue Clóment 4: (prenumeratę p, Wmoenty Raczkowski, Fauhourg Poissonióre 33): w " w ied sl a pp.

Haasenstęm 4 Yegler (takie w Hamburgu, Krankfurcia n. M.,

Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrooławfu).

A. Opp elik ,

Stubenbastei Nr 2, R. Mosso (także w Berlinie, Hamburgu, Monachium i !Norymberdze),

H. Schalek, M. Dukes, M. Stern, w Frankfurcie n. M. G. L . Daube 4 Comp.

Ogłoszenie przedpłaty.

Z przesyłką pocztową w państwie

*r Austryackiem na Sierpień . . . złr. 2*50

Od 1 Sierpnia do końca Września n 5*—

Z przesyłką pocztową w państwie

Niemieckiem na Sierpień . . . 6 marek

Od 1 Sierpnia do końca Września 12

Prenumerata liczy się tylko od

pierwszego do ostatniego dnia w mie

siącu.

Kraków

3sierpnia.

Przegląd Polityczny.

Ministerstwo handlu wypracowało już szereg

przepisów wykonawczych i postanowień do1 no

weli przemysłowej, obecnie zaś toczą się rokowa

wania z innemi ministerstwami, interesowanemi

w przeprowadzeniu noweli, mianowicie z mini

sterstwami spraw wewnętrznych, skarbu, wyznań

i oświecenia, wreszcie sprawiedliwości. Rokowa

nia odbywają się z niezwykłym pośpiechem, tak,

że nie ulega wątpliwości, iż różne przepisy wy

konawcze będą mogły być ogłoszone jeszcze

w ciągu bieżącego miesiąca. Sama nowela roz

pocznie obowiązywać 29go września.

Dziennik Union ogłasza rozmowę, która toczyć

się miała między prezydentem Rzeczypospolitej

p. Grevy, a dwoma senatorami, należącymi do le

wego centrum. Przedmiotem konwersacyi był na

turalnie właśnie co przez senat zawotowany pro

jekt reformy sądownictwa. P . Grevy ubolewał, że

senat nie okazuje dosyć siły oporu przeciw rady

kalnym ustawom, które mu Izba deputowanych

nadsyła. A leż — odrzekli senatorowie — ile razy

pragnie senat jaki projekt odrzucić lub zmienić,

mówią ministrowie o konflikcie, o niebezpieczeń

stwie grożącem senatowi i t. p., tak, że wreszcie

senat ze względu na Prezydenta ustępuje. Śmie

jąc się Grevy odpowiedział: ,Senat zanadto się

o mnie troszczy, miałem ja dawniej ministrów,

którzy cieszyli się mojem zaufaniem, na których

mi zależało. D zisiejsi są bez wartości, ci lub inni

wszystko to jedno." W końcu rozmowy zauważyli

senatorowie, że Prezydent powinien poprzednio

objawić swoje zapatrywania, a wtedy z pewnością

znajdzie się w senacie większość. ,M oi panowie

zakończył Grćvy — chętniebym to uczynił —

byłoby to jednak niekonstytucyjnie."

W Paryżu wywołał wrażenie artykuł Republ.

Fronc,, reprodukowany z fachowego pisma w oj

skow ego Journ. des Sciences militaires, w którym

jakiś kapitan sztabu jeneralnego dowodzi, że po

mimo wszelkich fortyfikacyi, narażone są jednak

ciągle wschodnie granice Francyi na niebezpie

czeństw o w targnięcia armii nieprzyjacielskiej z ze

wnątrz. Podnosi dalej konieczność budowy pary

skiej kolei miejskiej, ażeby umożliwić szybkie

skoncentrowanie armii. Ostrzeżenia fachowe woj

skowego, podane spokojnie, przesadziła tak dale

ce sangwiniczna Rep. Franc.,

że półurzędowy

Tenips podał natychmiast komunikat urzędowy,

usiłujący wykazać bezpodstawność obaw, wywo

łanych przez jaskrawe przedstawienie rzeczy.

Były poseł francuski w Chinach, p. Bourree,

utrzymuje wbrew ujemnej krytyce jego postępo

wania przez gabinet, że w sprawie Tonkinu za

warł był z Chinami jedynie możliwy traktat, i że

jeszcze teraz, gdyby został zatwierdzony, uchy

liłby wszelkie trudności pomiędzy Chinami a

Francyą.

Wyndham, reprezentant tymczasowy Anglii

w Konstantynopolu , którego położenie wobec

Porty jest bardzo trudne, otrzymał urlop sześcio

miesięczny i udaje się do Londynu. W Stambule

panuje mniemanie, że lord Dufferin powróci na

swoje dawne stanowsko z początkiem jesieni i

prowadzić będzie dalej kampanię dyplomatyczną

na korzyść Armeńczyków, jaką rozpoczął po swo

im przyjeździe z Egiptu. Zażądano od p. Evcreto,

konsula jeneralnego angielskiego w Erzerum, do

pełniających informacyj, co do obecnego położe

nia Armeńczyków. P . Evereto przybył sam do

Konstantynopola, dla dostarczenia tych objaśnień,

poczem wyjechał, otrzymawszy misyę zwiedzenia

osobiście powiatów, zamieszkałych przez Armeń

czyków i przesłania ambasadzie angielskiej szcze

gółowych raportów o nadużyciach, na jakie uskar

ża się ludność tamtejsza.

KORESPONDENCYA ,,CZASU."

’Łe wsi, 1 sierpnia.

Mimowoli poprzednim moim listem nastręczy

łem pewnym politykom pokusy, której nie oparli

się, do przyznania, źe opozycya jest zawsze naj

bardziej patryotycznym obowiązkiem i że lepiej,

aby Polaków nie było u steru władzy, bo wtedy

nasza delegacya w Wiedniu nie będzie potrzebo

wała na nikogo oglądać się.

Choćbym miał ponownie oddać podobną usługę

pewnym organom, dając im sposobność wyjaśnie

nia prawdziwej ich myśli stanu, to przecież biorę

za pióro, skoro żniwa przerwane słotą, a duch

opozycyjny m oże znów znaleźć podnietę w grożą

cej naszym zbiorom klęsce.

Zastrzegam się z góry przed złośliwą insynu*

acyą, abym miał zamiar współobywatelom wiej

skim ubliżać i oskarżać ich o egoistyczne pobud

ki. Przeciwnie, radbym widzieć więcej egoizmu

czyli dobrze zrozumianego własnego interesu —

ale to właśnie poczucie, które w innych społe

czeństwach byw a główną pobudką polityczną

i doprowadza do realnych rezultatów — u nas

zbyt słabe, nie ustępuje jak bywało dawniej przed

jakimś szlachetnym celem , dla którego potrzeba

zaparcia się i ofiary — ale przed lada frazesem.

Żeby chociaż ten frazes miotany z pewnych sfer

dziennikarskich brzmiał afirmatywnie, w jakim

kolwiek, choćby skrajnym kierunku, żeby stawiał

swoje życzenia i postulata polityczne, lub swoje

aspiracye i dążenia społeczne — i mówił: tego

chcę, to stawiam , to mój ideał, to mój program

ale nie, on zawsze tylko mówi nego i veto. Rzucać

oskarżenia na ludzi dzierżących władzę lub podej

rzenia na mężów zajmujących kierownicze stano

wisko, miotać anathema na Czasi żądać ostracyzmu

przeciw ludziom wypróbowanym na wielu polach

pracy publicznej, oto cała ich sztuka, po za to

niewychodzą. Pisma te lubo niebrane na seryo po

woli jednak oddziaływają na atmosferę opinii.

W strategii polemicznej miotają się wśród próżni,

bo nie mają czego bronić, skoro nigdy niepowie*

działy czego chcą. Odznaczające się znawstwem

psychologii narodowej, grają na podejrzliwości, któ

ra jest zawsze udziałem społeczeństw pozbawio

nych bytu niezawisłego i na zawiści, która na nie

szczęście przechowała się z czasów niepodległości.

Taktyka ta i metoda ukrywania własnych kart,

a uderzania na tycb, którzy przez szereg lat

rozwinęli już w ciężkich w alkach swoje zasady,

program i dążenia, a nie jedno zdobyli, prowadzi

naturalnie do opozycyjności, choć niewiadomo prze

ciw komu ostrze opozycyi wymierzone.

Czy przeciw centralistom, jawnym naszego kra

ju i narodu przeciwnikom w monarchii, a za

grażającym ustawicznie obecnemu stanowi rzeczy?

nie zawsze, wszak tu jest pewien łącznik sympa

tyczny liberalizmu i bezwyznaniowości.

Czy przeciw wew’nętrznym nieprzyjaciołom, któ

rych niecne knowania odkrył przed rokiem pa

miętny proces lwowski? nie, tu jest znów w po

gotowiu frazes braterstwa i zamiar demonstracyi

wr najniewłaściwszych warunkach.

Opozycyjność ta nie zwraca siĄ w’ięc ani prze

ciw Niemcom, ani Moskalom — ale jedynie prze

ciw Polakom , którzy cokolwiek znaczą i cokol

wiek* mogą — i nietylko już przeciw dygnita

rzom, ale nawet przeciw własnej kraju reprezen

taeyi, zwłaszcza przeciw delegacyi w Wiedniu.

Nie dość tego, że każda powaga i każde sta

nowisko zasługą zdobyte już musi być celem po

cisków, przedmiotem insynuacyii paszkwilowej kry

tyki, ale nawet instynkt ten negacyjny idzie tak da

leko, że z całą przezornością baczy, ażali ktoś nie

ma tych warunków w sobie, któreby z czasem

pozwoliły mu zdobyć jakiś wyższy posterunek

w służbie kraju.

I tak np. podczas ostatnich wyborów z ziemi

krakowskiej, które zresztą tak świetnie wypadły

i dały dowód rozumu i patryotyzmu obywatel

stwa wiejskiego tych okolic, słyszeliśmy jednak

w szczupłym zastępie opozycyjnym głosy: nie

wybierajcie tego, bo on kiedyś mógłby być mini

strem, ani tamtego, bo on mógłby być w przy

szłości namiestnikiem, ten także z pewnością dą

ży nie wiadomo jeszcze do czego, ale do wyż

szego stanowiska.

—

A więc — wybierajcie tych

tylko, — odrzekł jeden ze starszych obywateli,

o których możecie być pewnymi, że nigdy

z nich nic nie będzie.

Ironiczna odpowiedź nie była jednak przesadą,

okazało się bowiem, że werbunek nowych ludzi

w niektórych okręgach nie był czem innem,

tylko poszukiwaniem mierności, które niczem nie

m ogły zaćmić tych, co trzymali sztandar agitacyi,

mierności, które dotąd są jedynym owocem za

powiedzianego szumnie odrodzenia kraju! Myli

my się, bo więcej jeszcze namacalnym skutkiem

owej agitacyi jest usunięcie kilku ludzi prawdzi

wie zdolnych, a niedopuszczanie do Sejmu paru

nowych znakomitości. Czy to może posłużyć do

odrodzenia ? niech poważni a bezstronni ludzi od

powiedzą !

I tu kładę palec na ranę — owa nałogowa o

pozycyjność nie jest ani polityczną ani społe

czną, ona gotowa do większej uległości dla władzy,

kiedy jej nie dzierżą swoi, ona nie ma uprze

dzeń demokratycznych i kastowych, ona je

dnego tylko nie znosi: wyższości rozumu i uzdol

nienia. Jest to najszkodliwszy zę wszystkich in

stynkt, instynkt niwelacyi umysłowej zdawna po

dobno przechowany.

Mówię tu oczywiście o patologicznych obja

wach w opinii kraju naszego, które tu i ow

dzie jeszcze się okazują, które podnieca wpływ

złych dzienników, ale które znów odtrąca większość

obywatelstwa.

Tak jest — od lat dwudziestu jesteśmy w po

stępie i leczymy się zwolna z dawnych chorób,

jeśli jeszcze czasem paroksyzmy powracają to

już o wiele słabsze. Jednym z symptomatów pole

pszenia jest właśnie zbliżanie się ku sobie wszyst

kich rozumniejszych żywiołów w kraju bez w zglę

du na niektóre różnice, — zbliżenie, które pow inno

zamienić się w sojusz. Jest to jeszcze dziełem

Szujskiego, że sfery polityczne zbliżył do sfer

naukowych i na odwrót. Trzeba raz do tego

dojść przekonania, że nie dość w politycznem

działaniu swady i zręczności, ale potrzeba także

nauki. Wyższość umysłowa, choć zbliża do siebie

ludzi i dozwala im się łatwiej porozumieć, nie

wyklucza jednak różnic zasad. U nas jednak

w praktyce, a zwłaszcza w’ zakresie ustawodaw

stwa sejmowego różnice te nie znajdują pola do

wyraźnego i stanowczego zastosowania, bo tu

przeważa interes narodowy. Zatem trzeba je sztucz

nie wytwarzać poza Sejm em!! Wszak każdy z lu

dzi myślących u nas, (czy wierzący, czy niewie

rzący w kwestyi edukacyjnej np. uzna potrzebę

religijnych podstaw wychowania, oddzielenia chrze

ścijańskiej (szkoły od wpływu bezwyznaniowości

lub akatolickich nauczycieli. Podobnie konserw’a

tysta z wyznawcą zasad postępowych, jeśli rzecz

weźmą głębiej

zrozumieją się pod względem

podjęcia reform społecznych. Niemniej w kwe

styach stosunku kraju do państwa różnica zasad

nie przeszkodzi wspólnemu obraniu tej drogi i te

go stanowiska, które jest najracyonalniejsze i je

dynie rozumne.

’ Tylko frazes bezmyślny, powtarzany w dzien

nikach i chwytany w lot przez tych, co od sie

bie chcieliby rozpocząć nową erę w kraju, w y

wołać może zamięszanie, chaos pojęć i pociągnąć

za sobą klęski.

Lwów 2 sierpnia.

(§§) Śerwilizm musi już być dzięki Bogu zu

pełnie wytępiony w naszem społeczeństwie, skoro

organ krakowski, który przyjął na siebie szla

chetną misyę tępienia, znalazł już dość miejsca

na list wieśniaka, stanowiący odpowiedź na to, eo

dwuparagrafowa ,ekspozytura serwilistyezna we

Lwowie* wydrukowała o towarzystwach zaliczko

wych w Nr. 91 Czasu, a więc przed — trzema mie

siącami! Wielka szkoda, że wiejski publicysta

nie przeczekał spokojnie dalszych trzech miesię

cy! Po zbiorach skończonych, mając umysł swo

bodniejszy, byłby się może zdobył na argumenta,

których niema absolutnie w dzisiejszym liście je

go. N a komunały zazwyczaj nie odpowiadam, ale

tym razem trzefca uczynić wyjątek, bo wiejski

publicysta wystąpił przeciw waszemu korespon

dentowi z insynuacyami, których on już ze wzglę

du na dziennik milczeniem pominąć nie może.

W inkryminowanej koresponden cyi mojej, któ

ra wiejskiemu publicyście, jak sam mówi, ,przy

padkowo" dopiero po upływie trzech miesięcy do

rąk wpadła, postawiłem twierdzenie, że nasze to

warzystwa zaliczkowe zaczynają degenerować pod

względem ekonomicznym, gdyż niektóre zastąpiły

pierwotny skromny zarząd skomplikowanym i dro

go opłacanym aparatem biurowym, wskutek czego

stopa procentowa w wielu zakładach tego rodzaju

jest tak wygórowaną, iż nawet bank włościański

w tegorocznem sprawozdaniu swojem mógł się na

to powołać, jako na okoliczność łagodzącą jego

grzechy procentowe. Zamiast przytoczyć cyfry od

pierające te twierdzenia, szanowny mój adwersarz

oświadcza gołosłow nie, że dla kosztów admini

stracyjnych nie ,,wygórowywano" stopy procento

wej, a mój zarzut podyktowany został ,strzałami

gdzieindziej mierzącemi."

Szanowny mój przeci

wnik ,,wygórowywa" licentiam poeticam, jeżeli ka

że strzałom dyktować korespondencye. Taki poe

tycki sposób pisania jest w tym wypadku tem

niestosowniejszy, ile że sam autor listu ,,ze wsi"

powołuje się kilkakrotnie na ,,nader cenne ro

czniki stowarzyszeń zarobkowych," które, jak mó

wi ,powinny być oczami matematyka czytane."

Żeby tedy nikt nie ,wygórowywał" zarzutów i

żeby ,,strzały gdzieindziej mierzące" nie dykto

wały napaści na towarzystwa zaliczkowe, na to

najlepszym środkiem byłoby wykazanie w naj

bliższym zeszycie tych nader cennych roczników

cyframi dla oka m atem atyka zrozumiałemi, że

dzisiejsze koszta administracyi we wszystkich to

warzystwach zaliczkowych nie przewyższają miary

przeciętnej z pierw szego okresu istnienia tych in

stytucyj, t. j . np. przed laty ośmiu. Dodanie ta

kiej tabeli porównawczej do nader cennych roczni

ków niezawodnie tylko podniosłoby jeszcze icb

wartość, a przytem położyłoby kres wszelkim

w tej mierze nietylko w samym C zasie podnoszo

nym i powtarzanym zarzutom i wyrzutom. Q ui

vivra, verra; na razie jednak niema takiego cy

frow ego odparcia.

Co przed trzema miesiącami pisałem o towa

rzystwach zaliczkowych, miało na celu nie ten

dencyjne dyskredytowanie tych niezaprzeczenie

dobroczynnych i w zasadzie godnych najżywszego

poparcia instytucyj, lecz tylko zw rócenie uwagi

na potrzebę ściślejszej kontroli. Od tego czasu

do chwili, gdy list mój wpadł ,przypadkowo"

w ręce w iejskiego publicysty antiserwilistycznego

organu, zaszły także przypadkowo przypadki, któ

re potrzebę ściślejszej kontroli więcej jeszcze

stwierdzają. W jednem prowineyonalnem tow arzy

stwie zaliczkowem, na którego czele stała osobi

stość znana i ceniona w kołach antisorwilisty

eznych, zaszedł przypadkowo fakt znacznego uby

tku w k a sie , ktorego charakter prokuratorya

państwa wcale niedelikatnie określić zamierza, czy

może już określiła. Przypadkowo wyszedł na jaw

ten przypadek, a że nie stał się on tak głośnym,

jak na to może zasługiwał, to przypisać należy

chyba tej okoliczności, że pewne organa zapisu

jące skrzętnie wszelkie senzacyjne przypadki tego

rodzaju, teraz przypadkowo togo uczynić nic mo

gły, bo zajęte były wyłącznie gromieniem stań

czykowstwa i tępieniem serwilizmu szerzonego

przez Stańczyków w społeczeństwie naszem. Także

przypadkowo zdarzyło się, że od daty inkrymi

nowanej koresponaencyi mojej, z innej strony

padł cień na ekonomiczną reputacyę towarzystw

zaliczkowych w obecnym ieh stanie. Kiedy bo

wiem dyrekcya banku krajowego zamierzała po

ruczyć tym instytueyom funkeye swoich organów

prowincyonalnych w dziale kredytu włościańskie

go, powstał przeciw temu zamiarowi w Radzie

nadzorczej członek, na którego nie pada pewnie

podejrzenie, że tendencyjnie ,wygórow yw a" za

rzuty przeciw Bforom zaliczkowym lub pozwala

,strzałom gdzieindziej mierzącym" dyktować so

bie napaście — powstał p. Józef Męciński, a nikt

nie wystąpił z obroną. Rzecz naturalna, żo wszyst

ko to nie odnosi się do towarzystw zaliczkowych

w ogóle, lecz tylko do niektórych. Właśnie dla

tego, żeby to, co dziś spostrzegać się daje, jako

symptom niepomyślny tu i owdzie, nie stało się

regułą; właśnie dlatego, żeby towarzystwa zali

czkowe zachowały całe swojo wysokie znaczenie

ekonomiczne, podniósłem przed trzema miesiąca

mi strony ujemne i nio poczuwam się do żadnej

niespraw iedliwości w krytyce.

Szan. mój adwersarz ,Z e wsi" w N. Refor. pozwoli

teraz, że odpowiem także na insynuacye skiero

wano wprost do osoby dwuparagrafowego kores

pondenta Czasu i podyktowane, jak widać z tonu

całego listu, nie ,strzałami gdzieindziej miorzą

eemi," lecz jawną niechęcią.

,Ciekawą apologię

Banku włościańskiego" upatrzył publicysta ,ze

wsi" w moim liście, napisanym przed trzema mie

siącami. Do pewnej granicy znosiłem insynuacye

już dawniej czynione mi z powodu krytyki obe

cnego stanu towarzystw zaliczkowych całkiem

spokojnie i cierpliwie, ale skoro posądzony jestem

aż o zamiar pisania ,apologii Banku włościań

skiego" muszę się bronić nawet w sposób, który

by nie zgadzał się zupełnie z ściśle przedmioto

wym dotąd charakterem moich korespondencyj.

Halte la, szanowni panowie z insynuacyami wa

szemi, bo to, że nietylko nigdy nie pisałem apo

logii Banku włościańskiego lub hipotecznego, lecz

zawsze występowałem przeciw tym instytueyom,

ile razy miałem podstawę do tego, poczytuję so

bie za zasługę położoną w mojej skromnej ka

OGNIEM iMIECZEM.

POWIEŚĆ

przez

Henryka Sienkiewicza.

(41)

Tom drugi.

(Ciąg dalszy).

Krzyki radosne Kozaków pomięszały się z nie

ludzkim wrzaskiem kniahini. Zdawało się, że od

wrzasków powała pęknie. W alka była skończona,

kozactwo rzuciło się na broń zawieszoną na ścia

nach, i poczęło ją zdzierać, wyrywając sobie wza

jemnie kosztowniejsze szable i bandżary, depcąc

po trupach kniaziów i własnych towarzyszów, któ

rzy legli z ręki Mikołaja.

—

Bohun pozwalał na

wszystko. Stał on we drzwiach prowadzących do

komnat Heleny, zagradzając drogę i oddychał

°iężko zc zmęczenia. Twarz miał bladą i pokrwa

wioną, gdyż dwa razy ostrze kniazia dotknęło je

go głowy. _Błędny wzrok jego przenosił się z tru

pa Mi_kołaja, na trupa Simeona, a czasem padał

na _zsiniałe oblicze kniahini, którą mołojcy trzy

m ając za wło_sy, przyciskali kolanami do ziemi, bo

się rw ała z ich rąk do trupów dzieci.

Wrzask i zamięszenie w sieni powiększało się

z każdą chwilą. Kozacy ciągnęli na powrozach

czeladź Kurcewiczów i mordowali ją bez litości.

Podłoga była zalana krwią i zapełniona trupami,

dymem od wystrzałów , ściany już obdarte, ptastwo

nawet pobite.

Nade drzwi, pod któremi stał Bohun, otworzyły

się na rozcież. W atażka obrócił się i cofnął prze

drzwiach ukazał si« « .P?J»«

ob ok

niego Helena, ubrana w białe gi z ,

Aen;a

jak giezło, z oczyma rozszerzonem

i otwartemi usty.

Wasil niósł krzyż, który trzymał na wysokości

twarzy w obu dłoniach. Wśród zamięszania panu

jącego w sieni, wobec trupów, krwi rozlanej ka

łużami na podłodze, połysku szabel i rozpłomie

nionych źrenic, dziwnie uroczyście wyglądała ta

postać wysoka, wynędzniała, z siwiejącym wło

sem i czarnemi jamami zamiast oczu. Rzekłbyś

duch, albo trup, który zrzucił całun i przychodź5

karać zbrodnię.

Krzyki umilkły. K ozacy cofali się przerażeni,

ciszę przerwał spokojny, ale jakby bolesny i ję

czący głos kniazia.

—

W imię Ojca i Spasa i Ducha i Świętej

Przeczystej, mężowie, którzy przychodzicie z da

lekich stron, zali przychodzicie w imię Boże?

Albowiem: ^błogosławiony mąż w drodze, który

dąc opowiada słowo Boże!11

A wy zali dobrą nowinę niesiecie? zali jesteście

apostołami?

Cisza śmiertelna zapanowała po słowach Wa

sila, on zaś zwrócił się zwolna z krzyżem w je

dną stronę, następnie w drugą i mówił dalej:

—

Górze wam bracia, bo, którzy dla zysku

lub zemsty wojnę czynią, mają byó potępieni na

wieki...

...

Módlmy się, abyśmy zaznali miłosierdzia...

Górze wam bracia, górze mnie! O! o! o!

Jęk wyrwał się z piersi kniazia.

—

Hospody pomyłuj!...

—

ozwały się głuche

głosy m ołojców, którzy pod wpływem nieopisane

go strachu, poczęli się żegnać przerażeni.

Nagle dał się słyszeć dziki, przeraźliwy krzyk

kniahini:

—

Wasil! Wasil!...

Było w jej głosie coś tak rozdzierającego, jak

by to był ostatni głos rwącego się życia. Jakoż

gniotący ją kolanami mołojcy uczuli, że już nie

usiłuje się wyrwać z ich rąk.

Kniaź drgnął, ale wnet zastawił się krzyżem

od strony, z której dochodził głos i odrzekł:

Duszo potępiona, wołająca z głębokości, gó

rze ci!...

—

Hospody pomyłuj! — powtórzyli Kozacy.

—

Do mnie, semenowie! — zawołał w tej chwili

Bohun i zachwiał się na nogach.

Kozacy skoczyli i podparli go pod ramiona.

—

Bat’k u! tyś ranny?

—

Tak jest!’ Ale t o ’nie! Krew mnie uszła. Hej

chłopcy! strzedz mi tej doni, jak oka w głowie...

Dom otoczyć, nikogo nie wypuszczać... Knia

ziówno...

Nie mógł więcej mówić, wargi mu zbielały, a

oczy zaszły mgłą.

—

Przenieść atamana do komnat! — zawołał

pan Z agłoba, który wylazłszy z jakiegoś kąta,

niespodzianie pojawił się przy Bohunie.

—

To nic,

to nic — mówił, zmacawszy palcami rany — ju

tro zdrów będzie. Już ja się nim zajmę. Chleba

z pajęczyną mi ugnieść. Wy chłopcy ruszajcie

sobie do djabła pohulać z dziewkami w czeladnej,

bo nic tu po was, a dwóch niech zaniesie ata

mana. Bierzcie go! Ot tak. Ruszajcieże do licha!

Czego stoicie ? Domu mi pilnować — ja sam bę

dę doglądał.

Dwóch semenów poniosło Bohuna do przyległej

izby, reszta wyszła z sieni.

Zagłoba zbliżył się do Heleny, i mrugając mo

cno okiem, rzekł szybko a cicho:

—

Jam przyjaciel" pana Skrzetuskiego, nie bój

się. Odprowadź jeno spać swojego proroka i cze

kaj na mnie.

To rzekłszy, wyszedł do izby, w której dwóch

essaułów złożyło na sofie tureckiej Bohuna. W net

wysłał ich po chleb i pajęczynę, a gdy je przy

niesiono z czeladnej, zajął się opatrunkiem mło

dego atamana, z całą biegłością, jaką wówczas

każdy szlachcic posiadał, a której nabywał, skle

jając łby porozbijane w pojedynkach lub na sej

mikach.

—

A powiedzcie też semenom, że jutro ataman

zdrów będzie jak ryba, żeby się zaś o niego nie

troszczyli. Oberwał, bo oberw ał, ale gracko się

spisał,’i jutro jego wesele, chociaż i bez popa.

Jeśli jest w domu piwniczka, to sobie możecie

pozwolić. Ot, już i ranki przewiązane. Idźcieże

teraz, by ataman miał spokój.

Essaułowie ruszyli ku drzwiom.

—

A nie wypijcie tam całej piwnicy - rzekł

jeszcze pan Zagłoba.

I siadłszy przy wezgłowiu watażki, wpatrzył

aię w niego uważnie.

—

No, czort cię nic weźmie od tych ran, cho

ciażeś dostał dobrze. Ze dwa dni ani ręką, ani

nogą nie ruszysz — mruczał sam do siebie — pa

trząc na bladą twarz i zamknięte oczy kozaka.

Szabla nie chciała katu krzywdy zrobić, boś ty

jego własność i od niego się nie wywiniesz. Gdy

cię powieszą, djabeł zrobi z ciebie kukłę dla swo

ich dzieci, boś gładki. Nie, braciszku, pijesz ty

dobrze, ale ze mną dłużej nie będziesz pił. Szu

kaj ty sobie kompanii między rakarzami, bo wi

dzę, że lubisz dusić; ale ja nie będę z tobą szla

checkich dworów po nocach napadał. Niech ci

kat świeci, niech ci świeci.

Bohun jęknął zcicha.

—

O, jęcz! o, w zdychaj! Jutro będziesz lepiej

wzdychał. Poczekajże tatarska duszo, kniaziówny

ci się zachciało? Ba, nie dziwię ci się, dziewka

specyał; ale jeśli ty go pokosztujesz, to niech

mój dowcip psy zjedzą. Pierwej mi też włosy na

dłoni wyrosną.

Gwar zmięszanycb głosów doszedł z majdanu

do uszu pana Zagłoby.

—

Aha, pewnie się już do piwniczki dobrali —

m ruknął.

—

Popijcie się, jak bąki, żeby się wam

dobrze spało, już ja będę czuwał za was wszyst

kich, choć nie wiem, jeżeli jutro radzi z tego bę

dziecie.

To rzekłszy, wstał zobaczyć, azali_ rz_eczywiście

mołojcy zabrali już znajomość z kniaziowską- pi

wnicą, i wszedł naprzód do sieni. Sień wyglądała

strasznie. Na środku leżały sztywne już ciała

Simeona i Mikołaja, a w k_ącie tru_p kniahini w po

stawie siedzącej i skulonej, _ta_k, jak ją przygnio

tły kolana mołojców. Oczy jej były otwarte, zęby

wyszczerzone. Ogień , palący się w grubach, na

pełniał całą sień mdłem światłem, drgającem na

kałużach krwi; głąb mroczyła się cieniem. Pan

Zagłoba zbliżył się do kniahini zobaczyć, czy nie

oddycha jeszcze, i położył jej rękę na twarzy,

ale twarz ta była już zimna; więc wyszedł po

śpiesznie na majdan, bo go strach brał w tej

izbie. N a majdanie kozacy zaczęli już hulankę.

Ognie były porozpalane, a przy ich blasku ujrzał

pan Zagłoba stojące beczki miodu, wina i go

rzałki z poodbijanemi górnemi dnami. Kozacy

czerpali z nich, jak u studni, i pili na śmierć.

Inni rozgrzani już trunkiem, gonili się z mołody

ciami z czeladnej, z których jedne, zdjęte stra

chem , szamotały się lub uciekały naoślep, ska

cząc przez ogień; drugie wśród wybuchów śmie

chu i wrzasków pozwalały chwytać się i ciągnąć

do beczek lub do ognisk, przy których tańczono

kozaka. M ołojcy rzucali Bię jak opętani w pry

siudach, przed nimi dziewczyny drobiły, to posu

wając się w podrygach naprzód, to cofając się

przed gwałtownemi ruchami tancerzy. Widzowie

bili w blaszane półkwaterki, lub śpiewali. Krzyki:

,,u-ha!" rozlegały się coraz głośniej przy wtórze

szczekania psów, rżenia koni i ryku wołów, które

rznięto na ucztę. Naokoło ognisk, w głębi, widać

byłostojących chłopów z Rozłogów , ,,pidsusidków",

którzy na odgłos strzałów i krzyków nadbiegli

tłumnie zc wsi, aby zobaczyć, co się dzieje. Nie

myśleli oni bronić kniaziów, bo Kurcewiczów nie

nawidzono we w si; patrzyli więc tylko na rozhu

lanych kozaków, trącając się łokciami, szepcąc

między sobą i zbliżając się coraz bardziej do be

czek z wódką i miodem. Orgia stawała się coraz

wi zaskliwszą, pijatyka wzrastała, mołojcy nie czer

pali z beczek blaszankami, ale zanurzali w nie

głow y swe po szyje, tańczące dziewczęta oblewa

no wódką i miodem; twarze były rozpalone, ze

łbów bił opar; niektórzy zataczali się już na no

gach. Pan Zagłoba, wyszedłszy na ganek, rzucił

okiem na pijących, poczem uważnie wpatrzył się

w niebo.

(Ciąg dalszy nastąpi).

-------------- «*o o o b § o o o o ------------ -

__________

__1

MM—

C m a wychodzi codziennie, wyjąwszy niedziele i dni świąteczne.

Oddzielne Nra Czasu, o ile zapas starczy, w Krakowie po 10 o., we Lwowie lub z przesyłką pocztowy 12 e.

Prenumerat«

wynosi:

na cały rok Ina kwartał na 1miesiąc

Poczty w państwie Austryackiem

.......................

24złr. | 6 złr.

2 złr.50o.

p N iem ie ckic m ....................................................

28iłr .

7 złr.

3 złr.

do Włoch, Franeyi, Anglii, Belgii, Szwajoaryi, Tnrcyi

innych pań stw należących do związku pocztowego . . :

82złr. j 8złr.

8 zh.

Prenumeratę przyjmuje się tylko od lgu do oztntntetro dnia w miesiącu.

—

l.(aty

z pieniędzmi i przekazy pieniężne na prenum eratę ogłoszenia (inseraty) uprasza się nadsyłać franco

do Administracyi Czasu w Krakowie.

—

Listy reklama cyjne nieopitczętowanc nie podlegają opłacie

pocztowej.

—

Listów mefrankowanych nic przyjmuje się.

RękophiDÓw nadsyłanych nie zwraca się.

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu