Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 694 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

N er 153.

Kraków, Piątek 9 Lipca 1886.

Rocznik XXXIX.

CZAS

Prenumeratą przyjmują:

Administracya ,,CZASU1 w K ra k o w ie i nrzędy pocztowo.

;.wnwratoksiągank

8. A . Krzyżanowskiego, handel Z. Skalskiego w Sukiennicach, binro dzienników i ogłoszeń E. 8ilb*»

steina Plac Maryacki, handel Bajera przy alicy Grodzkiej, trafika Kuklińskiego w Sukiennicach. -

G!ówna trafika róg Rynku i ulicy św. Jan*. — U słoneala (inseraty) przyjmuje się za opłatą od

miejsca wierBza drukiem drohnym (petit, za pierwszy raz 10 oent., za każdy następny po 6 ot. Tkm4e

. * n n r (na 3 stronie; (d miejsca wiersza drukiem drohnym po 30 oent. za każdy rs*. — O fło -

*Kenie I preemieeretę przyjmnją: we Lwowie Ajencya ,CZASU" wgł. składzie tytonin Nr

H przy ni. Trybnnalskiej L. 4; w Parysi wyłącznie p. Adam, Rne Clóment4; (prenumeratę p W

Raczkowski, Conrbeyoi p. Paryżem, Rne dn Chemin de ler 44); w W ledala pp. Haasenstein AYogle

(także w Bambnrgn, Frankfuroie n. M ., Beilinie, Lipska, Bazylei i Wrooławin), A . Oppelik, Stubenba

stei Nr. 2 , R . Mosse (także w Berlinie, Han bargo, Monachinm i Norymherdze), H . 8ohalek, M . Dukes

M. Stern, tylko prennmeratę pp. H . Go! sohmidt fr C,, w Frankfurcie n. M . G . L . Danbą fr C.

W Wansawłe przyjmują ogłoszenia pp. Reiohman i Frendler, binro ogłoszeń przy nl. Sonatorłk łs

Przegląd Polityczny.

_ W wyborach angielskich przechyla się szala zwy

ięstwa coraz bardziej na stronę przeciwników

Gladstona.

Kraków 8 lipca.

Monachijski organ ministerstwa wojny ogłasza,

ii Arcyksiążę Albrecht został mianowany właści

cielem 5 go pnłkn szwoleżerów. W skctek tej no

minacyi wystos ował Arcyks. Albrecht do księcia

rejenta baw arskiego następujący telegram , dato

wany z Hof pod Rottenbergiem: ,,Głęboko wzru

szony tym dowodem braterskiej przyjaźni, dzię

knję z całego serca i jestem dumuy, iż cdtąd

mogę się zaliczać do dzielnej armii baw arskiej.°

Namiestnik hr. Schbnborn ogłosił do wyborców

w Węgierskim Hradyszczu pismo, w którem dzię

kując serdecznie za ponowny wybór na posła do

sejmn m oraw skiego, oświadcza, iż ofiarowanego

mn mandatu nie przyjmie.

Prc ;eg gabinetu węgierskiego p. Tisza pozosta

nie aż do końca lipca w swojej posiadłości w Gcszt,

gdzie załatwia bieżące sprawy. Uchwalone Da o

statniej sesyi sejmowej nstawy administracyjne

miały już otrzymać saukcyę i zostaną wkrótce o

głoszone w dziennika urzędowym. Ustawa gminna

l dyscyplinarna wchodzą w życie 22 b. m . Ter

min dla "ejścia w życie nowej nstawy municy

palnej zostanie przez ministra spraw wewnętrz

nych oznaczony rozporządzeniem wykonawczem.

Gdy czytano w Journal de St. Petersbourg

oświadczenie Rosyi, że .kiedy ione mocarstwa, a

w szczególności najbardziej interesowana Turcya,

nie okaznją w sprawie bułgarskiej d(’Statecznej

stanowczości w utrzymaniu tego, co postanowiły,

to Rosya sama jedna bronić tego nie może,14uwa

żano to za pewien rodzaj rczygnacyi gabinetu pe

tersburskiego, który chociaż przepowiada ,,smu

tne następstwa takiego postępowania,° zgodzi się

ostatecznie Da wszystko, co się okaże czynem do

konanym . Tymczasem w praktyce wytłómaczyła

Rosya inaczej znaczenie powyższego orzeczenia.

Znaczyło ono w jej myśli, że kiedy Europa, a

w szczególności najbardziej w tej mierze intereso

wana Turcy a nie dbają o otrzymanie zbiorowych

swych postanowień, to i Rosya o obowiązki, na

łożone jej traktatami, pytać się nie będzie. Ogło

szenie, że Batnm przestaje być wolnem miastem,

chociaż to § 59 traktatu berlińskiego wyraźnie

postanawia, jest faktycznym dowodem , że Rosya

nadal o pęta, nałożone jej traktatami, pytać się nie

będzie.

Wobec trudności przemaszerowania przez Rumu

nią, lub wylądowania w porcie Burgas, do którego

obrony czynią się przygotowania, Rosya punkt

ciężatu swej akcyi przenosi do Azyi. Skoro Batnm

przestanie być wolnem miastem, może być zamie

nionem w port wojenny. Z podstawy zaś stratę

giczDej, jaką przedstawia hm a K ars Batom, w szyst

kie drogi do Armenii stoją otworem. W Konstan

tynopola ma z tego powodn panować niemałe za

kłopotanie.

W Paryżu odbyło się kilka manifestacyj monar

chicznych. Donieśliśmy jnż o proklamowaniu kró

lem Jaua Bourbon przez tak zwanych Blancs

d’Espagne, jednocześnie odbył się w Palaig Royal

bankiet Orlet nistów. O zajściach tych podamy jutro

obszerniejsze sprawozdanie, a mianowicie treść

programowej mowy Lamberta de Sainte Croix, wy

kaznjącej, że monarchię można przywrócić na dro

dze legalnej przez rewizyę k( nstytucyi.

II.

_ Zasłużone uznanie wyraziliśmy już dawniej mi

nistrowi oświecenia Drowi Gautschowi, iż zajął

się gorliwie i rozwiązał na razie skntecznie spra

wę supleDtów, którą od dłuższego czasu i sfery

szkolne i ciała prawodawcze podnosiły i popiera

ły. Uchwalone przez Radę państw a ustawy o pię

cioletnim dodatkn służbowym suplentów i o pro

wizorycznem obsadzenia posad nauczycielskich,

przyniosą i n nas bezsprzecznie pewoą ulgę tym

tak niezbędnym a dotąd upośledzonym funkcyo

naryuszom w zakresie ednkacyi publicznej. W myśl

rozpisanego właśnie przez Radę szkolną konkur

su, obsadzonych będzie prowizorycznie n nas ośm

now ych posad nauczycielskich, opróżnionych po

profesorach, pełniących funkcye inspektorów okrę

gowych, a równocześnie niewątpliwie poważny za

stęp SDplontów otrzyma na mocy nstawy o pięcio

letnim dodatkn służbowym podwyższenie płacy ro

cznej z 600 na 800 złr. Pod tym względem na

stąpi tedy pewne polepszenie i zdawałoby się, iż

powinna się wśród suplentów wzbudzić otucha

w lepszą przyszłość.

Otucha ta jednak musiała, zdaniem naszem, zna

cznie osłaboąć, gdy się ukazało nie dawDe podane

w naszym dzienniku w dosłownem brzmienin no

we rozporządzenie ministra oświecenia o uregu

lowaniu obsadzania posad suplentów. Rozporzą

dzenie to bowiem nie uw zględnia zupełnie fabty

. zn vch i samą koniecznością wywołanych stosun

ków w szkołach średnich naszego krajn i stwa

rza jeszcze gorszy stan rzeczy, aniżeli był poprze

dnio.

Wskntek tworzenia licznych paralelek w prze

pełnionych młodzieżą Daszycb gim nszyach , nie

w ystarczyła do pełnienia obowiązków nanczyciel

skich liczba suplentów, posiadających zupełną kwa

lifikacyę nauczycielską, a dlatego władza szkolna

zmuszoną była powoływać do słnżby nauczyciel

skiej także kandydatów bądż wcale nie ukwalifiko

wanych, bądż też takich, którzy uzyskali wedłng da

w niejszego regnlaminu egzaminacyjnego kwalifika

cyą nanczycielshą Da niższe gim nazyum . Ten fakty

czny stan rzeczy nie da się odrazo zmienić mimo roz

porządzenia ministeryalnego, bo w przeciwnym ra

zie zabrakłoby w jednej chwili potrzebnych sił

nauczycielskich szczególnie do naoki języków kia

syezDych. Mimo to jednak rozporządzenie mini

stery:doe zupełnie Die uwzględnia Dieegzaminowa

nych suplentów i nie wie wcale o ich egzysten

cji. Suplenci tedy, którzy pełnili przez kilka, a

czasem Dawet przez kilkanaście lat sumiennie i

z korzyścią swe obowiązki, a przeciążeni zwykle

lekcyami nie mogli rychło załatwić się z egzami

uem, obarczeni często rodzina, zostaliby w jednej

chwili pozbawieni chleba i nie mają wcale praw a

wnieść podania z prożbą o zanotowanie ich na li

ście starających się o przyjęcie do służby nauczy

cielskiej. Widocznie tedy nie zasięgnął p. Mini

ster pod tym względem inform acyi od naszej Ra

dy szkolnej, boć w przeciw nym razie byłby nsta

nowi! jakiś okres przejściowy i oznaczył ostate

czny termin, do którego pomienieni suplenci pod

rygorem ntracenia posady, winni się wykazać kwa

bfikacyą nauczycielską.

Są u nas także tacy suplenci, którzy już da

Kniej złożyli egzamio z pewnej grupy przedmio

tów, która w swoim czasie wystarczała do zupeł

nej kwalifikacyi. Grupy te uległy w ostatnich latacb

pewnej zmianie, a przeto dziś Die posiadają oni

faktycznie wym aganej obecnie kwalifikacyi zupeł

nej. Czyż i oni uważani będą za nieegzamioowa

nych, czyż i oni nie będą mieli prawa do t. zw.

prenotacyi ? Na to nie daje odpowiedzi rozporzą

dzenie ministra, który zapewne nie przypuszcza,

że tacy supleDCi istnieją.

Rozporządzenie wspomnioDe oznacza dalej, iż

supleDt może chorować tylko cztery tygodnie,

wszelkie dalsze uwzględniania choroby zaletą jnż

od ministra oświecenia. Dotąd wprawdzie nie na

podstawie ściśle prawnej, ale na podstawie chwa

lebnego i usprawiedliwionego zwyczaju, często

przez cały knrs, a nawet przez cały rok rozbie

ali usłużni koledzy między siebie lekcye chorego

suplenta i w ten sposób salwowali mn remnae

racyę. Obecnie snrowszy pod tym względem uasta

nie rygor.

Lecz niewątpliwie najgroźniejszym dla snplen

tów jest § 4 owego rozporządzenia, postanawia

jący, iż mandat substytucyjny suplenta (Substitu

tionmuftrag) ma z regnły znaczenie Da jeden knrs,

a przeto po każdym knrsie bez podaoia powodu

może scpleut nawet egzaminowany otrzymać na

gle uwolnienie ze słnżby. Dotąd każdy suplent

egzaminowany był pewny, iż pozostanie na swo

jem stanowiska aż do uzyskania rzeczywistej po

sady nauczycielskiej. Dziś pozostawać on będzie

w ciągłej o swą przyszłość niepewności, gdjż po

skończonym knrsie m oże stracić utrzym anie.

Przepis ten może nawet w danym razie uczy

nić poniekąd illnzoryczną dla niejednego ową

ustawę o dodatku służbowym, który ma być przy

znany suplentom, jeśli obowiązki nauczycielskie

pełnili przez lat pięć bez przerwy. W obec prze

pisn tego, przerw a może bardzo łatw o nastąpić, a

wtedy i dodatek przepadł. Zachodzi w końcn py

tanie, czy i suplenci, obdarzeni już takim doda

tkiem, mogą być po pewnym knrsie uwolnieni ze

służby? Rozporządzenie o tem nic nie w spomina,

a przeto i ta ewentoalDość nie jest wyklnczooą.

Rozporządzenie swoje wydał tedy widocznie p.

Minister na podstawie intormacyj i uwzględnienia

stosunków w Czechach i austryackich prowincyach

aiemieckich. T am gim nazya nie są zbyt przepeł

nione, suplentów nie potrzeba wieln, nawet egza

minowani nie znajdują rychło umieszczenia; tam

dyrektor dotąd wedle upodobania angażował sobie

w razie potrzeby suplenta czasem tylko na mie

siąc, a przeto tam, rozporządzenie o prenotacyi

według starszeństwa i o trwaniu m andatu substy

tucyjnego na jeden knrs, może być pewną korzy

ścią dla snpleotów. U nas z konieczności wyro

biły się zgoła inne stosnnki, których ignorować

niepodobna bez szkody dla szkoły i bez krzywdy

dla nanczycielstwa. Nie wątpimy przeto, że kra

jowa Rada szkolna przedstawi p d tym względem

p. Ministrowi tę jaskrawą różnicę, zachodzącą

w stosunkach Daszycb szkół, a szkół w innych

w prowincyach monarchii i wywoła temsamem spe

cyalnie dla Galicyi pew ne dodatkowe w tej mierze

rozporządzenia, liczące się z faktycznym stanem

uaszycb stosunków szkolnych.

Tym, którzy obecnie tak gorliwie zaczynają agi

tować przeciw zDanemn rozporządzeniu ministra

oświecenia o podwyższeniu opłaty szkolnej, zale

camy odczytanie świeżo zamieszczonego w Buda

pesti Szemle artykułu węgierskiego ministra oświa

ty p. T reforta o szkołach średnich. Bez skrupułów

odsłania on wady i niedostatki w ustroju węgier

skiego szkolnictwa, i zapowiada, jako jeden ze

środków zmierzających do naprawy stosunków

szkolnych, to, iż w przyszłości starać się będzie

o zakładanie jak najwięcej szkół fachowych, któ

re niejako za gromtzwody wobec gimnazyów sin

żyć mogą, aby się nie wzmagał proletaryat

ze szkół wychodzący.

,,Niechaj w gim na

zj-ach pozostaną ci, którzy talent i chęć do wyż

szego wykształcenia posiadają i wykształcenia kla

sycznego potrzebują. Upominam więc dyrektorów

do należytego rygoru w klasach niższych, aby

biedne dzieci ani taleotn, ani pilności

nieposiadające, zawczasu innąkarye

rę obrały."

Są to zapatryw ania, którym daliśmy właśnie

wyraz we wczorajszym artykule. Jeżeli ministrowi

Gautschowi możnaby zarzucić może gorączkową

do reform pochopność, to p. Trefortowi nie mo

żja odmówić długoletniego doświadczenia i wpra

wnego wejrzenia w faktyczne stosunki. W skutek

tego tem bardziej uderza, że Gantsch i Trefort

przestrzegają przed proletaryatem ze szkół wy

chodzącym (dae geschulte Proletariat), obaj chcą

się krzątać około zakładania ważniejszych szkół

fachowych, obaj Di* są zwolennikami wygórowa

nej frekweneyi w gimnazyacb. Uwagi swoje oparł

Trefort na zbadania stosunków własnego kraju, a

utwierdził się w nich jeszcze bardziej po odbytej

świeżo podróży po Belgii, Francyi i Anglii, gdzie

m iał sposobność przyjrzeć się zbliska tamtejszym

urządzeniom szkolnym

Tego systemu kształcenia w gimnazyacb uta

lentowanych i pilnych nczniów zamierza się trzy

mać i minister G antsch, który podnosząc opłatę

szkolną, pragnie biedną a mniej zdolną młodzież

skierować do szkół praktycznych, zgadzając się

widocznie ze zdaniem Treforta, iż nnczoiowie bez

talentu, nieroknjący żadnej Dadziei, powinni wcze

śnie obrać sobie inną karyerę, gdyż jedna z przy

czyn słabych reznltatów szkoły średniej leży w zbyt

wygórowanej liczbie nczniów, wskntek czego u

czniowie bez talentn kosztują najwięcej czasu i

trudu, a zdolni doznają przez to przeszkody w po

stępach.°

"»-«friJlŁŁSirr

KORESPONDENCYA ,,CZASU°,

Warszawa 4 lipca.

Ani wystawa, ani wyścigi tegoroczne nie zdo

lały obudzić żywszego zainteresow ania się publi

czności, natomiast skupiły fii siebie uwagę powa

żnego ogółu obrady rolnika,’ Jak w całej Euro

pie,. tak i u Das dotkliwie daje się ucznwać obecne

przesilenie, a w ystępuje ono w tem gorszym sto

pniu i groźniejszej formie, że z jednej strony wła

sność ziemska jest u nas więcej zadłużoną, niż

na Zach dzie Europy, mianowicie niż w Anglii,

z drngiej zaś strony jest ziemianin Królestwa Pol

skiego zupełDio pozbawiony odpowiedniego kre

dytn. Ten ostatDi stau jest powodem zwykłego

opóźniania się naszych właścicieli ziem skich w o

płacie raty Towarzystw a kredytowego ziemskiego,

bo procent zwłoki, jaki płacimy Towarzystwo,

jest bez porów nania niższym od procentów, jakie

swym miasteczkowym kredytorom opłacać mu

simy.

Brak gotówki, brak kredytu, brak korzystnego

zbytu ua płody rolnicze, stawiają rolników naszych

obecnie w nader przykrem i bolesnem położenia,

którego w szechstronnej zmiany na lepsze trudno

Bię spodziew ać. To też z niebezpieczeństw em eko

nomiczDem, tą sytuacyą stworzonem, łączyło się

niebezpieczeństw o m oralne. Mianowicie obawiać

aię należało, aby sm utne finansow e położenie nie

zabiło stanowczo energii i chęci myślenia o przy

szłości. W szakże daw nym naszym błędem było

niedbanie o jntro i pocieszanie się okrzykiem : *ja

koś to będzie," z drugiej zaś strony byliśmy tak

wrażliwi, że wszelki wzrost napotykanych przez

nas trudności, utrudnienie w arunków bytu, pogrą

żały nas w apatyę i zupełnie niszczyły wolę i

ochotę wystąpienia z inicyatywą i podjęcia walki

z przeciwnościami. I obecnie przeto obawialiśmy

się, by doznane zawody i omylone rachunki nie

stw orzyły smutDej a nieczynnej Diechęci.

Na szczęście nie sprawdziły się te obawy, prze

ciwnie, nawet obrady tegoroczne rolników naszych

dały wymowne świadectwo, że chęć pracy, dą

żność zmiany trudnych warunków przez własną

inicyatywę, stanowczo wzięły górę nad niaczyn

nością. Dawniej jnż pisałem W am , że zebranie

rolników zwołane z inicyatywy delegacyi rolniczej,

fnnkcyonnjącej jako oddział Towarzystw u popie

rania przemysłu i handlu w marcu b. r-,

wyzna

czyło różne referaty i kwestye do omówienia. Po

wołano dla ich sprawozdania fachowe komisye,

mianując ich członkami tak rolników, jak prawni

ków i finansistów . K omisye te miały trzy miesiące

czasu do opracowania swych referatów, i miały

je przedłożyć zebraniu zapowiedzianemu na 17

czerwca b. r.

Na ponowne to zebranie stawiło się około 60

nczestników, a i znaczna część wyznaczonych re

feratów została na czas wygotowaną. Nie chcąc

się tn zapuszczać w szczegółowe przedstawianie

treści przedłożonych referatów i dysknsyi, jaka

się na ich podstawie wytworzyła — bo to jest

zadaniem specyalnych pism rolniczych — zazna

czam tylko, że na porządku dziennym stały refe

raty w sprawie założenia w Królestwie centralnej

stacyi doświadczalnej rolniczej, w sprawie gorze

lanej — bo i nasza okowita nie znajduje zbytu —

w sprawie zabezpieczenia losu oficyalistów dw or

skich, zawiązania spółek rolniczo-handlowych, na

reszcie w sprawie kredytu i tegoż odpowiedniej

orgauizacyi.

W sprawie utworzenia centralnej stacyi doświad

czalnej referował Dr Tadeusz Kowalski. Od 1-go

czerwca b. r . fonkcyonnje już, dzięki legatowi ś.

p. Kickiego, jedna taka stacya, i to w Sobieszy

nie, pod kierunkiem b. prof. w instytucie puław

skim p. Cichockiego. Stacya ta składa się na te

raz z pracowni chemicznej, spostrzegalni meteo

rologicznej , zbiorów nasion i nawozów, poła

doświadczalnego, oraz dwóch budynków do prze

prowadzania doświadczeń, odnośnie do fizyologii

roślin i odnośnie do żywienia, ntrzym aoia i pie

lęgnowania inwentarza. Ale sama jedna stacya

centralna i jej rezultaty nie stanowią jeszcze do

statecznej rękojmi osiąganych przez jej działanie

wyników. Potrzebnem tu jeszcze współdziałanie

w spółrzędne licznych rolników , którzyby na wła

snych polach te same, co stacya, przedsiębrali

próby. To też referent, Dr Kowalski, wezwał o

becnych do podejmowania takich prób, do czego

też zaraz 12 rolników się zobowiązało. K omisya

ad hoc mimo to Die zaprzestała swej działalno

ści, ale i nadal pod przewodnictwem pp. Dra Sta

nisława Kronenberga, właściciela dobrze zagospo

darowanych m ajątków Wieniec i Snchodoły, i Dra

Tadeusza Kowalskiego, ma pracować nad wydo

skonaleniem stacyi centralnej i zorganizow aniem

sieci doświadczalnej rolniczej.

O spółkach handlowo rolniczych referował p.

Plewako, antor jednej z rozpraw nagrodzooycb

(253)

POTOP

POWIEŚĆ

przez

Henryka Sienkiewicza.

Aa().

(Ciąg dalszy).

Książę począł chodzić po pokojn, stnkając gło

śno czekaDikiem, którym podpierał się silni e, bo

od ostatniego odrętwienia nogi mn jeszcze niezbyt

służyły.

Wtem pachołkowie wnieśli kandelabry ze świe

cami i wyszli, lecz pęd powietrza pochylił pło

mienie świec tak, iż dłngo nie mogły się palić

prosto, topiąc tymczasem obficie wosk.

—

Patrz, jak się świece palą? — rzekł książę,

Co ztąd wróżysz?

—

Źe jedna cnota stopi się dziś jak wosk.

—

Dziw, jak dłngo trw a to chybotanie.

—

Może dusza starego Billewicza przelatuje nad

płomieniami.

—

Głupiś! — rzekł porywczo Bogusław — ogro

moieś głupi! A wybrał też sobie porę do mówie

nia o duchach!

Nastała chwila milczenia.

—

W Anglii, powiadają — ozwał się książę —

że jak duch jakowy jest w izbie, to każda świeca

będzie ci się palić błękitno, a te, patrz! płoną

żółto, jako zwykle.

—

Fnrda!..

—

rzekł Sakowicz.

—

W Moskwie

są ludzie..,.

—

Cicho, no!...

—

przerwał Bogusław -

m ie

cznik nadchodzi... Nie! to wiatr pornsza okiennicą.

Djabli nadali tę ciotkę dziewczyny... Knlwiec Hy

pocentauróWDa! -Słyszał kto o czemś -podobnem.

Ale też i wygląda Da Chimerę.

—

Chcesz Wasza Książęca Mość, to się z nią

ożenię. Nie będzie wam zawadzać. Plaska nas zlu

tuje na poczekaniu.

—

Dobrze. Dam jej jaworową łopatę Da pre

zent ślubny, a tobie latarnię, żebyś jej miał czem

świecić.

—

Ale będę twoim wnjaszbiem... Bogusiu...

—

Pamiętaj na Kastora! — odparł książę.

—

Nie gładź Kastora mój Polluksie pod włos,

bo możeć ugryść!

Dalszą rozm owę przerwało w ejście miecznika i

panny Kulwiecówny. Książę postąpił kn nim ży

wo , podpierając się czekanikiem , Sakowicz wstał.

—

A co? można do Oleńki? — spytał książę.

Lecz miecznik tylko ręce rozłożył, a głowę spn

ścił Da piersi.

—

Mości książę! Synowicą moja powiada, że

jej testament pułkownika Billewicza zakazuje lo

sem swym rozporządzać, a gdyby nawet nie za

kazywał iść, tedyby za Waszą Książęcą Mość,

nie mając do niej serca, nie wyszła.

—

Sakowicz! słyszysz? — ozwał się strasznym

głosem Bogusław.

—

O tym testamencie i ja wiedziałem — mó

wił miecznik -

alem w pierw szej chwili nie u

ważał go za niezwalczone inpedimentum.

—

Drwię sobie z w aszych szlacheckich tebta

mentówl..

—

rzekł książę.

—

Plwam na wasze

szarackie testamenta! rozumiesz?!...

—

Ale my nie drwim! — ódparł zaperzony pan

Tomasz — a wedle testamentu, wolno dziewce

albo do klasztoru, albo za Kmicica.

—

Za kogo szerepetko? za Kmicica!... Pokażę

ja wam Kmiciców!... nauczę was...

—

Kogo to mości książę szerepetką nazywasz?

Billewicza ?!

I miecznik za bok się pochwycił w fnryi naj

w iększej, lecz Bogusław w jednej chwili trzasnął

go obnchem w piersi, aż w szlachcicu jękło —

i zwalił się na ziemię, sam Zaś, kopnąwszy leżą

cego nogą, aby drogę do drzwi otworzyć, wypadł

bez kapelusza z komnaty.

—

Jezns! Marya! Józef! — wołała panna Kul

wiecówna.

Lecz Sakowicz chwycił ją za ramię i przyło

żywszy jej kindżał do piersi, m ówił:

—

Cicho klejnociku, cicbo tnrkaweczko naj

milsza, bo ci twoje słodkie gardło poderżnę, jako

knlawej kurze. Siedź tu spokojnie i nie chodź na

górę, bo tam się wesele tw ej siostrzenicyJ od

prawia.

Lecz w pannie Knlwiecównie płynęła ićwmeż

krew rycerska, więc ledwie usłyszała słowa Sa

kowicza, natychmiast przestrach jej zmienił się

w rozpacz i unie sienie.

—

Łotrze! zbóju! poganinie! — krzyknęła —

zarznij mnie, bo będę krzyczeć Da całą Rzeczpo

spolitą. Brat zabit, krewna pabańbiona, nie chcę

i ja żyć — bij z.bója! zarżnij! Ludzie! schodźcie

się! — patrzajcie!...

Dalsze słowa stłumił Sakowicz, położywszy jej

Da nstach swą dłoń potęŻDą.

—

Cieho krzyw a kądziołko, cicho zwiędła rnto!—

rzekł do niej! Jać nie będę zarzynał, po co mam

dawać djabłn to, co i tak jego, ale żebyś nie mo

gła jako paw krzyczeć, zanim się nspokoisz, to

ci twą wdzięczną buzię własną twoją chustką ob

w iążę, a sam lutnię wezmę i *wzdychańego° ci

zagram. Nie może być inaczej, jeno musisz mnie

polubić.

Tak mówiąc pan starosta oszmiański, z wprawą

prawdziwego rzezimieszka okręcił głowę panny

Kulwiecówny cbnstką, pasem skrępowałjej wmgoie

diu oka ręce, Dogi, i rzucił ją na sofę.

Następnie siadł przy niej i wyciągnąw szy się

wygodn e, spytał tak spokojnie, jak gdyby zwykłą

rozpoczynał rozmowę:

—

Jakże waćpanna myślisz? ja mniemam, że

i Bognś równie sobie łatwo poradzi?

Wtem zerwał się na równe Dogi, bo drzwi otwo

rzyły się szybko i ukazała się w nich panna

Aleksandra.

Twarz miała białą jak kreda, włos nieco roz

rzucony, brew Damarszczoną i zgrozę w oczach.

Ujrzawszy leżącego pana miecznika, przyklękła

nad nim i poczęła ręką dotykać jego głowy ipiersi...

Miecznik odetchnął głęboko, otworzył oczy, pod

niósł się na wpół i jął rozglądać się po komnacie,

jakby zbudzony ze snu, następnie wsparłszy się

ręką o ziemię popróbował wstać, co mu się po

chwili przy pomocy panienki udało, więc doszedł

chwiejnem krokiem do krzesła i rzucił się w nie.

Oleńka teraz dopiero dostrzegła pannę Knlwie

ców nę, leżącą na sofie.

—

Czyś ją waść zamordował, spytała Sakowicza.

—

Uchowaj Boże! odrzekł starosta oszmiański.

—

Rczkazojęć rozwiązać.

Tyle było mocy w jej głosie, że Sakowicz nie

odrzekł ani słowa, jak gdyby rozkaz wyszedł od

sam ej księżnej Radziwiłłowej i począł rozwiązyw ać

zem dloną pannę Knlwieców nę.

—

A teraz, rzekła paDDa, idż do twojego pana,

któreD tam leży Da górze.

—

Co się stało? krzyknął oprzytomniawszy Sa

kowicz. W aćpanna odpowiesz za niego!

—

Nie przed tobą, słngo! Precz!

Sakowicz skoczył jak opętany.

ROZDZIAŁ IV.

Sakowicz nie odstępował księcia przez dwa dni,

bo drugi paroksyzm cięższy był od pierwszego;

szczęki Radziwiłła tak się *warły, że trzeba je

było nożem otwierać, aby do ust wlać lekarstwo

trzeźwiące. Zaraz potem odzyskał przytomność,

jednakże trząsł się, dygotał, podskakiwał na łożn,

w yprężał się jak zwierz śmiertelnie postrzelony.

Gdy i to mioęło, przyszło osłabienie ogromne;

przez całą noc patrzył w sufit nic nie mówiąc.

Nazajutrz po wzięciu odurzających leków, zapadł

w sen twardy i ciężki — a koło południa roz

budził się znowu zlany potem obfitym.

—

Jak się Wasza Książęca Mość czuje? — py

tał Sakowicz.

—

Lepiej mi. Czy nie przyszły jakowe listy?

—

Są od elektora i Stejnboka, leżą tn Da stole,

ale czytanie na później trzeba odłożyć, bo W asza

Książęca Mość sił jeszcze niem asz.

—

Dawaj zaraz... słyszysz.

starosta oszmiański wziął listy i podał, a Bo

gusław przeczytał je po dw akroć, poczem pomy

ślał chwilę i rzekł:

—

Jntro ruszamy Da Podlasie.

—

Jutro będziesz mości książę w łożn, jako i

dzisiaj.

—

Będę Da konin, jako i ty. Milcz, nie prze

ciw się!...

Starosta umilkł, i przez chwilę trwała cisza,

którą przerywał tylko poważny i powolny tyk-tak

gdańskiego zegara.

—

Rada była głnpia i pomysł głupi — rzekł

nagle książę — i ja także głupi, żem cię usłuchał...

—

Wie(działem, że jak się nie nda, to wina na

nmie spadnie — odpowiedział Sakowicz.

—

Boś podrwił głową.

—

Rada była roztropna... ale jeśli tam jest jaki

djabeł na usługach, który o wszystkiem ostrzega,

ja za to nie odpowiadam.

Książę podniósł się na łóżku.

—

Myślisz? — rzekł, patrząc bystro na Sako

wicza.

—

A Wasza Książęca Mość nie zna papistów?

—

Znam, znam! I mnie często do głowy przy

chodziło, że to m ogą być czary. Od wczoraj pe

wien jestem. Utrafiłeś w moją myśl, dlategom cię

spytał, zali naprawdę tak mniemasz?... Ale które

z nich może w komitywę z siłą nieczystą wcho

dzić?,.

Przecie Die ona, bo cnotliwa... i nie mie

czoik, bo zagłupi...

—

A choćby ona ciotka...

—

Może to być...

—

Dla pewności na krzyż ją wczoraj wiązałem,

a przedtem przyłożyłem jej nóż do gardzieli, i...

imaginnj sobie W asza Ks. M ość... patrzę dziś,

aostrze, jakoby w ognia stopione.

—

Pokaż.

—

Cisnąłem nóż do wody, choć w rękojeści

turkus był zacny. Wolałem tego już więcej nie

tykać.

—

To ci powiem, oo mi się wczoraj przygo

dziło... Wpadłem do niej, jak oszalały. Com mó

wił, nie pamiętam... ale to wiem, że dziewka krzy

knęła: ,,W ogień pierwej się rzucę!° Wiesz, jako

tam komiD ogromny. I wraz skoczyła! ja za nią.

Porwałem ją w pół. Już się szatki na niej zatliły.

Musiałem gasić i trzymać zarazem.... Wtem dur

nrnie sehwycił, szczęki mi się ścięły... rzekłbyś,

że mnie kto za żyły w szyi szarpnął... zaczem

wydało mi się, że owe iskry, wedle nas łatające,

zm ieniły się w pszczoły, i brzęczą jako pszczoły...

ot, jak mnie tu widzisz, prawda.

—

I co póżuiej ?

—

Nic jnż nie pamiętam, jeno taki strach, jak

gdybym w niezmierną studnię zlatywał, w jakąś

głębinę bezdenną. Co za strach! powiadam ci, co

za strach! teraz jeszcze włosy w stają mi na gło

wie... I nie sam strach, ale... jakby powiedzieć...

i czczość i nuda niezmierna i umęczenie niepo

jęte. . Szczęściem, mocy niebieskie były ze mną...

inaczej, jużbym dziś z tobą nie rozm awiał.

(Ciąg dalszy nastąpi).

Oddzielne w. n . "

*f"

codziennie, w yjąwtzy niedziele i dni świąteczne.

ra tan, oile i*pas starczy, w Krakowie po 10c., weLwowie lub zprzesyłką pooztową12o

Prenumerata uynosfi:

t m * w H M , ..................................................................

TA ”4 "*TT°TtTŁ”TT

,,nw i/u ai°ńsckiem ........... I 28złr.

7 złr.

3 złr

Włooh, Francyi, Anglii, Belgii, Szwajcaryi, Torcyi

innyon państw należących do związkn pocztowego . . . | 32 złr.

j8złr.

3 złr

TSESZT*

***

tyiUood*.*°

dnia w miesiąca. - l,u ty

P,e5,ętn6 na Pre" n.|" erat§ J ogłoszenia (inseraty) aprasza się nadsyłać franco

ao Administracyi Czasu wKrakowie -L isty reklamacyjne nieopieczftowane nie podlegają opłacie

pocztowej. l/istów ntsfrufikowGtiych nie przyjm uje się,

Ręhoplnńw nadsyłanyohniezwracaBię.

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu