Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 667 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

Ner 292.

Kraków, Niedziela 23 Grudnia 1894.

RocznikXLVI

CZAS

Frtaintfil^ pfiyjmijąi

Adminis .cyaCzasu w Hnkowlciorzędypooztowe. Ulejmów% ,rrninrrnt(księgamla

Krzyżanowskiego, handel Niemojewskiego w 8nkiennloaoh, binro dzienników Herza, handel Ba

trafika, handel Kretschmer*, binro dzienn. Hopoasa i Salomonowej, binro Mańkowskiej

(pokiennice). - U ą ło u e n i n (in=eraty) przyjmnje się za opłatą od miejsca wiersza drobnym dru

kiem (petitem) za pierwszy raz 10 out, za każdy następny po B ont — W sdesłane (na 8 stronie)

*a miejsca wiersza drukiem drobnym po 80 cnt za kai ’?,y rai.

—

Ogłosaenlm 1prenuscratą

P.1

w * Ł w o w ls biuro azisimików ulioa Karola Ludwika I. 9, oentralne biuro ogłoszeń ulica

Kopsnuka 1. li: w F a ry ła wyłącznie p. Adam rue de Varenne 38,(preimjnHratę p. W . Raczkowski

u°1 1,0 Paryżem rue du Cbemiu de fer 44): w W ied nin pp. Haaaenstein A Vogler (także

w Hsmburgu, Frankfurcie a. M.. Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wroolawiu), A. Oppelik. R . Mosse (takie

w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), H Scbalek, M. Duke*, J . Danneberg, H. Friedl

(fylkoprenumeratępp.H.GoldaohmidtA Comp.); w rrankrw sie n. W .(łL.Daube A Comp

* W nrsw awle przyjmują ogłoszenia pp. Kcichman l Frendler, biuro ogłoszeń przy ul.Senatorskie

Druga część książki St. Kożmiana.

VI.

. w 2**5 tylk? P.oz«rną sprzecznością, jeśli, chcąc

mówić o w raiem n, wywołanem Rzeczą o Roku

1863, zastanowimy się wyłącznie nad wrażeniem,

n ie wywołała. Ten jej negatywny efekt

jest bowiem dla ocenienia współczesnego nastroju

naszego społeczeństwa nieporównanie ważniejszym

i bardziej znamiennym, niż poklask tych, których

książka przekonała, lub którzy w niej własnego

a Przekonania znaleźli uświadomienie.

Ze wzbudziła opór i opozycyę — to natnralne

i konieczne. Nie wdając się w szczegółową pole

nikę, zwróciliśmy jnż poprzednio nwagę na naj

poważniejszy głos z przeciwnego obozu i na nie

które podniesione tam zarznty. Były i inne jesz

rae krytyki, więcej sercowe, a mniej poważne,

które pominąć wolno. Ale, co najważniejsza, nie

było nienniknionego dawniej, nieuniknionego jesz

cze przed kilkunastu laty okrzykn świętej zgrozy

i oburzenia na ,,kacerstwa patryotyczne", które

mieści książka; nie było zwłaszcza okrzykn: zdra

da! który do niedawna jeszcze brzmiał wszędzie

i zawsze, ilekroć ktoś nie nLetejską przykładając

wodę do ran , by pamięć boleści straciły", lecz

owszem śmiało wskazując winy i skazując win

nycb, ,,otwierał tych ran osta purpurowe" i im

kazał głosić przyczyny klęsk i zniszczenia. Sły

szeliśmy zdania przeciwne, słyszeliśmy argnmenta,

któremi zbijać chciano tezy i zapatrywania au

tora — nie słyszeliśmy obelg i krzyków, podej

rzeń i insynnaeyj, oskarżeń bez sądn i sądów

bez apelacyi do rozumn.

Zjawisko to n nas nowe i bardzo pocieszające.

Od Dłngosza począwszy, wszyscy wielcy nasi hi

storycy nbołewają nad podejrzliwością i zawiścią,

rozwielmożniającą się w życiu pnblicznem Polski.

Ubolewają głęboko, bo wiedzą, że to objawy cięż

kiej bardzo choroby morałnej społeczeństwa. Zja

wiają się zawsze w czasach zepsucia i rozstroją.

Tylko bowiem w takich epokach niesumienni In

dzie mogą liczyć na powodzenie, grając na naj

niższych instynktach lndności. Wtenczas tylko

znajdują się jednostki, które, schlebiając pospól

stwu, każdą od pospolitego pojęcia i zrozumienia

różną myśl, wydają za zdradę i przeniewierstwo,

.a każdą myśli takiej pobndkę w opinii spłasz

czają, aby ją pospolitemu pojęciu i zrozumieniu

nczynić przystępną. Wówczas to oskarżanie każ

dej myśli przed trybunałem ndobrze myślących

obywateli", wówczas ostracyzm wobec wszystkie

go, co dawnym nałogom i narowom wstrętne,

święcą orgie i tryumfy. Historya reform XVIII w.,

historya warszawskich klnbów i wersalskiej cen

tralizacyi — oto szereg najważniejszych na to

twierdzenie dowodów, żeby nie dotykać czasów

świeższych i rzeczy bardziej aktualnych.

To też w liczbie wad naszych narodowych i

błędów mało było niebezpieczniejszych nad to po

dejrzy wanie wszystkiego i wszystkich, wietrzenie

zdrady tam , gdzie nieraz wola była najlepsza i

gorąca do słnżby pnblicznej chęć. Ile woli złama

nej, ile chęci zmrożonych, ile zapału ostudzonego,

ile zamiarów zwichniętych przez podejrzenia i po

wątpiewania — któż zliczy ? To też nie minnty*

jak mówi Jago — ale przeklęte lata i lat dzie

siątki miał w życin ten naród, co ,,pieścił a wąt

pił, podejrzywał a mocno kochał"!

Z samego przyjęcia, doznanego przez książkę,

która, mówiąc słowy innego szekspirowskiego bo

hatera, must be cwel, only to be kind

z przy

jęcia choćby mniej jeszcze n przeciwników nieży

czliwego, nie śmielibyśmy wyciągać wnio

zmniejszenia się niebezpieczeństwa choroby po

dejrzeń i wietrzenia zdrady. Dodaje nam odwagi

okoliczność inna, bezpośrednio już w praktyczne

życie nasze polityczne wkraczająca, która jasne

rzuca światło na tę palącą kwestyę.

W tej samej prawie chwili, kiedy z druku wy

chodziła książka , mówiąca społeczeństwu polskie*

mn o *owej pośredniej drodz e, na której jedynie

może się odrodzić i niezbadanej nigdy przez ni

kogo przyszłości stawić czoło z powodzeniem,

z nadzieją nie marną, lecz istotną" — książka,

wskazująca, że *bez kompromisu z władzą" na

wet pracy organicznej n nas *brakowało podsta

wy" — bolejąca nad tem, że w chwili stanowczej

społeczeństwo polskie zamiast wybrać tę drogę i

zrozum ieć, *iż należy zużytkować okoliczności i

człowieka dla wytworzenia dobrych i korzystnych

dla bytu narodowego warnnbów pod panowaniem

rcsyjskiem", uparło się ,,szukać ich po za tem

panowaniem , poświęcając rzeczy możliwe dla nie

podobnych , dążąc do celów, dla których nie po

siadało w samem sobie warunków" — książka,

przestrzegająca społeczeństwo, że ,pogarda i nie

nawiść w polityce, która jest nauką kompromisów,

wyprowadzają z równowagi, zamącają sąd zdrowy

i nniemożliwiają płodne działanie oraz zużytkowa

nie położenia" — zdarzyło się, że w tejże chwili

w dzielnicy, do której przed wszystkiemi odnosiły

się te rady i nauki, społeczeństwo polskie stanęło

wobec sytnacyi, jeśli nie zmienionej, to nowej;

po lata ch przymusowego milczenia i politycznej

nieczynności miało postanowić coś i przemówić,

miało skorzystać z chwili, w której uczucia ogólno

ludzkie przychodzą do znaczenia w życin publi

cznem, miało okazać, że się nienawiścią nie rzą

dzi i nie kiernje, ale polityczną myślą i równo

wagą. I znaleźli się Indzie, którzy się tego zada

nia imieniem polskiego społeczeństwa podjęli, i

którzy je wykonali.

Jakże się wobec tego zachowało społeczeństwo?

Ja kby się było zachowało przed laty trzydziestu,

wiemy: echem byłyby owe okrzyki zgrozy i wo

łania : zd rada! o których politycznej wartości i spo

łecznych przyczynach mówimy wyżej. Z dumą

stwierdzić możemy, że dziś zachowało się inaczej.

Z wyjątkiem jedynego rozdżwięku, którego efektem

było, że się właśnie na jego tle dźwięk ogólny,

panując.y, lepiej nwydatni!, usłyszeliśmy tylko

głos nznania dla rozumnego kroku politycznego,

głos radości, że przyjęty był z uznaniem w Fe

tersburgn, zarówno ze strony dworu, jak też przez

poważną część rosyjskiego społeczeństwa. Zmilkły

gdzieś daw ne obelgi, zniknęło ssmper paratum

ofjicium calumniandi, przycichły podejrzenia.

Czyż nie wolno nam ze zbiegu tycb, tak ściśle

ze sobą zespojonycb objawów, wnosić, że choć

w części sprawdza się na nas uleczalność naro

dów? Czy zbytnią będzie śmiałością twierdzić, że

obok cywilnej odwagi ludzi rozsądnych, zaczyni,

u nas powstawać, żyć i rozwijać się jedna z naj

w iększych cnót publicznycb: przeciwieństwo łatwo

wierności — dobra wiara? Dałby Bóg, aby dalsze

losy narodu polskiego odpowiedziały na to pyta

nie ku radości i pokrzepienia duchów, aby to,

co dziś jako zadatek pomyślności witamy z po

ciechą, ale i z nieśmiałością, wyrosło bujnie i plon

przyniosło, aby na coraz nowych polach zazna

czało się odrodzenie narodu, aby byt narodowy

w kształcie, jaki przyszłość przyniesie, stanął na

opoce, iżby go żadne moce przemódz nie mogły i

Abyśmy już nie byli z ksiąg żywot« wyjęci

Dla wad naszych i zmazy 1

Przegląd polityczny.

Kraków 22 grudnia.

Izba poselska rozpoczęła już ferye świąteczne

Na ostatniem posiedzeniu, na którem uchwalono

ustawę o spoczynku niedzielnym, zaszedł wypa

dek niewątpliwie rzadki, może jedyny w dziejach

parlamentaryzmu austryackiego. Przywódca anty

semitów D r Lueger zarzucił ministrowi oświaty

Drowi Madeyskiemn nepotyzm i postawił na

gły wniosek, aby Izba wyraziła naganę z powodn

dostępowania przy awansowaniu dwóch nrzędni

ków ministeryalnycb: Dra Stanisława Dunajew

ski ego i Dra Ignacego Bo zner a. Przebieg po

siedzenia wiadomy. Z bardzo szczegółowych i bo

cznymi oklaskami przyjętych wyjaśnień ministra

spraw wewnętrznych margr. Bacquehema wynika

najdowodniej, iż wrzekome rewelacye L uegera

były bądż tendencyjnie zestawione, bądż wprost

fałszywe, a to począwszy od wrzekomych a w an

sów, a skończywszy na wrzekomych pokrewień

stwach. Słusznie stwierdził prezydent ministrów

ks. Windiscbgrfitz, iż nominacyi nrzędników na

leżą do praw władzy wykonawczej i nie dopuści,

aby to prawo było kwestyonowanem. W całej

administracyi państwowej powstałby najzgnbniej

szy chaos, gdyby nominacyę nrzędników, wywo

łane potrzebą i interesem państwowym, były pod

dawane kontroli posłów, a w całem olbrzymiem

ciele nrzędniczem zapanowaćby musiało rozprzę

żenie, gdyby awans jednych urzędników, który

nie zadowolnił innych nrzędników, lub też nie

podobał się pewnym kołom, ztawał się przedmio

tem dyskusyi parlamentarnej. Rzecz naturalna, że

postanowieuia, zarządzenia, a ewentualnie naduży

cia władzy wykonawczej mogą, a nawet powinny

być poddawane krytyce parlamentarnej, ale po

seł honorowy i uczciwy, który podejmuje taką

krytykę, nie powinien się opierać na plotkach i

kłamliwych informacyacb dziennikarskich, lecz

obowiązkiem jego j e st zarznty sumiennie i ściśle

sprawdzić, zanim z nimi wystąpi publicznie w par

lamencie, w przeciwnym razie dyskredytuje sam

swoje stanowisko parlamentarne, okrywa się

śmiesznością i ściąga na siebie słuszny zarzut

lekkomyślnego traktowania spraw publicznych i

nadużywania swobody słowa poselskiego dla do

godzenia swoim osobistym nieohęciom, i stron

uiczym zawiściom, lnb celom agitacyjnym.

Takie lekkomyślne postępowauie obniża poziom

obrad parlamentarnych, podkopuje powagę insty

turyj parlamentarnych. Izba, która pragnie zacho

wać dla siebie szacnnek i znaczenie, mnsi z calą

stauowczośoią skarcić podobne postępowauie. Uczy

niła też to Izba poselska anstryacka, która, od

rzucając ogromną większością *orygiualny" wnio

sek Luegera, dała zarazem należne i słuszne za

dośćuczynienie ministrowi oświaty, przeciw które

mu w ostatnich dniach wzmogły się namiętności

w obozie antysemickim do tego stopnia, iż przy

wódca tego obozu nie zawahał się walczyć za

wistnemi obelgami i notoryczuemi kłamstwami.

T ą bronią nie zdobędzie p. Lueger tryumfu ani dla

siebie, ani d ła swyeh wiernyon stronników; kto

cbce zwyciężać, mnsi walczyć otwartością i prawdą,

a nie podstępem i oszczerstwem.

Dzienniki czeskie podają bliższe szczegóły o

ostatnim wyborzo do Sejmu krajowego w okręgu

Klatowa Domażlice. Rezultat skrutynium, podany

najpierw przez Bohemif, okazał się niedokładny;

szczegółowe eytry podały dopiero obecnie N aro

dni Listy. Kandydat młodoczeski, burmistrz Hana

otrzymał 596 głosów, starociech prof. Randa 322

głosy. Podczas wyborów sejmowych w rokn 1889

padło na ówczesnego kandydata młodoczeskiego,

Dra Serwaza Hellera, jednego z redaktorów Na

rodnich Listów, 641 głosów; wzrost przeto wy

borców je s t po stronie Młodoczecbów bardzo nie

znaczny (o 54 głosy), szczególniej wobec liczby

około 1.900 uprawnionych do głosu w obu mia

stach. Z drogiej jednak strony cyfra głosów staro

czeskicb, która podczas ogólnych wyborów wy

nosiła 636, zmniejszyła się niemal do połowy.

. O statni wybór sejmowy — pisze Vaterland —

jest dla stronnictwa starocieskiego dyagnoatycz

nym momentem. Okazuje się weiąż i coraz dobi

tuiej, że wskutek jawnej bierności zapanowała

wśród większej części staroć«.es!*ich wyborców zu

pełna polityczna martwota. Prawo bezwładności

jest ważnem nietylko w świeeie materyalnym.

Potrzebue są częste impułsa, rozbudzające z za

stoju; impulsów tycb nie mogło jednak dość wyjść

z partyi, która zaledwie od miesiąca poczyna po

dejmować ponownie polityczną akcyę."

Audyencya prezesa węgierskich ministrów, We

kerlego, n monarchy, ja k doniosła wczorajsza de

peszą, trwała przeszło godzinę. Formalne wręcze

nie dymisyi jeszcze nie nastąpiło, monarcha je

dnak wyslnchać mial z uwagą referatu o ogólnem

położenia politycznem i obecnem ukształtowaniu

się stosunków i omawiać z ministrem sprawę ustą

pienia gabinetu. Monarcha oświadczył, że po świę

tach przybędzie do stolicy Węgier i tam poweźmie

odnośne postanowienia. Cesarza zatem oczekiwać

można w Budapeszcie jnż w dniu 27 grudnia.

Z powyższych szczegółów, komunikowanych nam

już wczoraj telegraficznie, w ynika , że formslua

dymisya, jakkolwiek nie została dotychczas jeszcze

przedstawioną, niewątpliwie podczas pobytn monar

chy w Budapeszcie przedłożoną i przyjętą zostanie.

Wyjazd wszystkich czterech ministrów z Wiednia

do Budapesztu m iał, według zdania dzienników

wiedeńskich, wszystkie cechy nagłego wyjazdu,

ponieważ jeszcze na wczoraj zapowiedziane były

konferencye w §prawie upaństwowienia kolei po

łudniowej z ministrami austryackimi. Chodziło za

tem widocznie o wyraźne zaznaczenie na zewnątrz,

że ustąpienie gabinetu Wekerlego uważać należy

za fakt uieodwołaluy i że obecnie ministrowie w ę

gierscy nie cznją się już powołani do prowadzę

uia w dalszym ciągu rokowań, których postano

wieuia wiązałyby już przyszły gabinet węgierski.

Wszelkie kombinacye co do kiernnkn, w którym

zwróci się przebieg przesilenia, s ą najzupełniej do

wolne; dotychczas cesarz nie informował się pod

tym względem ani n p. Wekerlego, ani o żadnej

innej osobistości, znsjącej polityczne stosuuki Wę

gier. W poinformowanych kołach budapeszteńskich

najczęściej wymieniają nazwisko barona Banffyego.

Onegdaj na posiedzeniu klubu liberalnego oświad

czył Koloman Szell, że pod żadnym waruukieiu

uie przyjąłby misyi utworzenia nowego gabinetu,

gdyby mu j ą powierzono.

Z Petersbnrga donoszą do dzienników zagrani

cznych kilka ciekawych, o ile są prawdziwe,

szczegółów o stosunku cesarza Mikołaja II do mi

nistrów. Opowiadają sobie mianowicie w sferach

dworskich, że minister wojny Wannowski przed

stawił temi dniami cesarzowi nominacyę pewnego

pułkownika na stopień jenerał-majora, z dodat

kiem, że dzieje ii ę to *dla szczególniejszego od

znaczenia". Cesarz zauważył, że tego rodzaju no

minacya sprzeciwia się ustawowym postanowie

niom i zapytywał, jakiego to rodzajn odznaczenie,

t e usprawiedliwić może podobny wyjątek od prze

pisów. Minister wyliozał zasiągi oficera, cesarz

jednak wysłuchawszy go, rzekł: *A jednak no

minacya t a sprzeciwia się ustawie l" Minister woj

ny przedstawiał, że cesarz Aleksander III zawsze

w takich wypadkach uwzględnia) wyjątki. *Być

może — odpowiedział cesarz Mikołaj — ojciec

mój był bardzo doświadczonym władcą, j a zaś jesz

cze jestem młody. Zechciej pan zatem zwrócić

swoje przedstawienie do władzy inspektorskiej; j e

żeli władza ta lgodzi się na to, by wyjątek mógł być

uczyniony, nominacyę z przyjemnością podpiszę-"

W sprawie manifestu najwyższej łaski wypraco

wał w swoim czasie minister fiuansów projekt do

tycsący finansowej strony nkazn i przedłożył go

cesarzowi do podpisu. Cesarz zarządził, aby ela

borat ministra finansów przedłożony był prezyden

towi komitetu ministrów Bnugemn dla przeprawa

dzenia nad nim obrad n a pe!nem posiedzenia ko

mitetn ministrów. Wogóle na przyszłość tylko t a

kie referaty ministeryałne mają być cesarzowi

bezpośrednio i odrębnie przedkładane, które od

noszą się apecyaluie do jednego ministerstwa; we

wszystkich sprawach jednak ogólniejszego znaczę

m a , w których jest interesowanych kilka ministe

ryów, zgromadzą się u cesarza szefowie odnośnych

wydziałów i pod jego przewodnictwem prowadzić

będą nad danym przedmiotem obrady; w ten spo

sób zamierza cesarz najskuteczniej zapobiedz wkra

czania jednego wydziałn w zakres drugiego. Nadto

wszystkie ważuiejsze projekty ministrów przed ieh

przedloieuiem cesarzowi powinny być zbadane

przez komitet miuistrów z punktu widzenia zasad

ogólnych, które cesarz chce mieć jednolicie utrzy

mane w eałej polityce wewnętrznej. W sprawozda

niach, jakie cesarzowi mają być przedstawiane

z odnośnych obrad komitetn, wyraźnie ma być z a

znaczane ewentnalne odmienne zdanie mniejszości.

Korespondeneya ,,Czasu^

Poznań 20 grnduia.

(*) Potwierdza się, i e około wyborn prezydynm

Koła snnła się prawdziwa intryga w tym zamia

rze, żeby całe prezydynm oddać w ręoe *jedynie

zasłużonych* najskrajniejszych członków Koła.

Ale skutek osiągnięto tylko połowiczny, paulatim

summa petuntur, a jeżeli strona zaczepiona ta k

dalej hołdować będzie zasadzie laiescr allcr, wiele

rzeczy jeszcze pójdzie po myśli strony zaczepia

jącej. Po tamtej stronie brak wszelkiej inicyatywy,

skupienia, po tej je st śmiałość, idąoa przebojem.

Jedno dobre może wyniknie z tej akcyi, że Kolo

przestanie sprawy swe otulać bezwzględną ta

jemniczoicią. Nikt oczywiście wymagać nie zechce,

żeby Koło, zwłaszcza przed tak niedojrzałem

w wieln sprawach społeczeństwem, odkrywało

wszystkie karty swe, jeżeli w nie gra, odkrywało

szczegóły twej metody politycznej, jeżeli j ą ma,

ale do pewnego stopuia ma społeczeństwo prawo

wiedzieć nieco więcej o wewnętrznych dziejach

Kola, aniżeli dotąd się dowiadywało. Więc np. gdy

chodzi o wybór prezydynm, niedosyć, żeby *transpi

rowało," kto wybranym został, lecz j aki był sto

sunek głosujących, j akie osobistości się uwy

datuisły w ezyuności wyborczej i Ł p. Wszystkich

tego rodzaju szczegółów dowiadują się ciekawsi

politycy prędzej, lub później, *kontrabandą," bo

w tyeb sprawach dyskrecyi być me powinno i być

uie może. T akich rzeczy powinna aię publiczność

dowiadywać z urzędowych ogłoszeń Kola, wtedy

nie będzie niedyskrecyi i powstających z niej

kwasów, znpełnie zbytecznych. Przybędzie komui,

a więc w pierwszym rzędzie prezydyum, pracy,

żeby się namyślić, co i jak publikować to, czego

zamilczeć nie można. To prawda, ależ mój Boże,

na ten zwiększony ciężar pracy opinia względn

brac uie może.

Zresztą tajemniczość Koła wcale nie je st wyni

kiem systemu politycznego, lecz tej okoliczności,

że brak chęci do pracy, nie zaś uzdolnienia, bo

jak słychać, z posiedzeń Koła spisują się bar

dzo szczegółowe sprawozdania. Potrzeba tyłko

prtysiedzieć fałdów, a będzie i wilk syty i koza

cala. Opinia nasza jest coraz ciekawsza, trndno,

trzeba jaj zrobić nstępstwo, które zarazem w wiełn

razach będzie zaporą przeciwko intrygom i łowie

nia ryb w mętnej wodzie tajemniczości.

Bardzo ciekawe szydła zactynają wychodzić

z miecha komisyi kolonizacyjnej, o której ks. Bis

marck batalionom poznańskim opow iadał, t e mn

w rękn zwichniętą zoatała, bo on chciał wykupio

ne z rą k polskich dobra zamieniać na domeny,

t. j . innemi słowy na ponętne dzierżawy dla zban

krutowanych agrarynszy niemieckich, a jaki eś

sikaradue demokraty zrobiły i zamiaru tego pra

wdziwe osadnictwo *chłopów" niemieckich, które

teraz chroma i miliony bezskutecznie pochłania.

Z *wybitnej strony rolniczej* otrzymał teraz tu

tejszy Posener Tageblatt obszerne pismo, które

najmocniej zaleca powrót do pierwotnej idei bis

marckowskiej. *Powaga rolnicza" przyznaje, że

komisya robi najgorsze interesa, jnż nietyle na

(41)

Powieść współczesna

przez

Jana Zacharyaeietricza.

(Dokończenie).

Radca odkrząknął. Zdziwienie malowało się na

twarzach słuchaczy. Nic dotąd nie usłyszeli z tego,

czego się spodziewali. Radca mówił daleJ :

Jeżeli na czele pewnego ruchu ludzkości

nie widać jakiego wybitnego osobnika, t ° wtedy,

?ako bohater występuje zbiorowa idea ludzkości.

Taki objaw mieliśmy właśnie przy końcn zeszłego

stnlecia, taki objaw przedstawia się nam teraz

pirzy°końcn zeszłego, M

jej kodeksu karnego była: ,,Wolność Jed^

człowieka kończy się tam, gdzie się zaczyna wol

° ° Z a ’taDgpfa0wa człowieka" wylano wiele krwi,

ale mimo" to nieokreślono tych praw, bo one by y

iezzeze mgliste i nieuchwytne. Co do paragrafu

innmo-n kodeksu «gdzie sie zaczyna, a gdzie się

kończy wolność człowieka*4, powstała nowa walka

U graniczny, który miał jednego od d,»—

W ilf ^ r n c h społeczny wyrzacil »prawdzie

na wierzch kilka wybitnych jednoatek, ale

na wiew,u

mchem kierowali. Jak odmęty

wody wvrvwaja oiotkie gh»y i njnri zapór? rot_

S » S o i rncb Indzkośoi poalagaje a.t

rnjają, i a a

drodze do swoich ce

pnygodnymi osobmkami w

flwe nazwi8ka

łów. Może usłużna ^torya e

mnie_

54^)fSSS?ŁM * "ieniec

laurowy, gdyby wewnętrzny ruch ludzkości nie

był je na wierzch wyrzncił.

Radca Abelarius spoczął tutaj chwilę. Niezna

ctny szmer dał się słyszeć między słuchaczami.

Wszyscy mniemali, że usłyszą o wielkim mężu

wiekn. Ciemne alnzye prelegenta obiecywały coś

przeciwnego.

Po chwili mówił radc a t dej.

Nowożytny badacz musi na każdej zwrotnicy

dziejowej silnie śledzić ów rnch, który się w spo

łeczeństwie objawia zbiorowo. To nowa rodzi się

idea. Zależy więc od tego, czy ta idea ma się

rozwinąć spokojnie , czy ma sprawić zaburzenia

w organizmie społecznym.

Każda nowa idea nie znajduje w społeczeństwie

gościnnego przyjęcia. Już w pierwszym pochodzie

musi ona tu i owdzie porozrywać niektóre wł )kaa

tkaniny wiekowej, a tem właśnie nie zaleca się

społeczeństwu. Powstaje opór, wznoszą się tamy,

które tylko jej siły potęgują. Napiera ona wtedy

brutalnie na te tamy, najczęściej rozrywa je i

spra w ia w około spustoszenie.

Nastąpiła znown panza. Słuchacze z rosnącą

ciekawością słuchali dalej.

Otóż należy dobrze przypatrzeć się każdemu

ruchowi społeczeństwa, a zbadawszy jego konie

czność, nie budować tam i nie stawiać przeszkód,

ale niać go w spokojne a bezpieczne koryto.

Jesteśmy właśnie świadkami poczynającego się

rucha społecznego, który tek samo, jak ów rnch

nrzed stn laty, grozi przewrotem społecznym. Co

z tego przewrotu wyniknąć może, me wiemy, ale

wiemy że się przygotowuje i postępuje. Policyjne

rrodki’bezpieczeństwa nietylko mc tu me pomogą,

ale owszem zarzewie społeczne mogą rozdmu—

ChW tem zarzewiu rodzi się dzisiaj nowy zbio

rowy bohater wiekn, który przejdzie na wiek na

stępny. A wiecie wy jak s.ę ten bohater nazywa?

Prelegent rozwinął tntaj ów pakiet tajeminczy.

Widzowie obaczyli bochenek czarnego chleba.

o t o nowy bohater nowego wieku... a imię

jego j est chleb! - zawołał podniesionym gło

sem radca.

Dziwny szmer dał się słyszeć w zgromadzeniu.

Ten nowy bohater zaczyna walczyć o swoje

prawa. Jest on czarny, z ościami i plewą zmie

szany, a występnje do wałki i tym , który jest

biały i bakaliami osłodzony..

Walka jego zaczyna się brutalnie, j ak każdy

początek odwiecznych walk społecznych.

Prawa jego, również jak owe *prawa człowieka*

w zeszłowiekowej walce, są m gliste i nieuchwyt

ne. Zaciekła walka może granicę tych praw po

sunąć tam , gdzie niema jnż granicy drogiego

chleba, ałe... zagłada wszystkiego...

Idea socyalizmn, jaką jest ruch dzisiejszy, prze

chodzi w anarchię, jeżeli pierwazemn odmówimy

praw wszelkich. Nowy bohater wiekn może się

stać romantycznym rozbójnikiem I

Szmer między słuchaczami za ciął się wzmagać.

—

Nie wypływa ztąd, aby tak zwany socya

lizm miał koniecznie przejść w anarchię. W z a

sadzie bowiem anarchizm j est negacyą socyalizmu

i nie ma z nim nic wspólnego. Może być tylko

jego degeneracyą, jeżeli ten nowy prąd ludzkości

napotka w swojem łożysku zapory i niestosowne

przeszkody.

Cóż więc robić z tym nowym bohaterem, który

się narzuca wiekowi, a z t eką grozą dzisiaj nam

w oczy zagląda?

Oto obowiązkiem państwa jest przyjąć tego no

wego bohatera, jako koniecznego gościa i posa

dzić go gościnnie przy stole obok innych, dawniej

szych biesiadników.

Nie bronić mn sięgać łyżką do wspólnej misy,

ale określić ściśle granice tej gościnności i praw

jego, aby w nroszczeniach swoich nie sięgał tam,

gdzie się zaczyna zagłada całego społeczeństwa.

Tych granic powinno państwo przestrzegać z od

wagą dawnych konsulów rzymskich.

I w dawnym Rzymie wołała rzesza: panem et

circensesl a schlebianie tym rzeszom przez ceza

rów sprowadziło npadsk państwa!

Prawa ehleba są dzisiaj niewyraźne i nieuchwyt

ne. W jednym kiernnkn wytwarza się ztąd otopia,

w drogim zwyrodnienie samej idei w hasta anar

chizmu.

Obowiązkiem państwa jest opanować ten rnch

chlebowy i njąć go w swoje ręce.

Rnchn tego nie można lekceważyć, bo pozo

stawiony sam sobie stanie się pożarem.

Pojedyncze luźne has!a tego rnchn mogą w zdzi

czałych umysłach wywołać żądzę pewnej, nieokre

ślonej zemsty niby za krzywdy wiekowe. A czem

się t a zemsta objawia, widzimy dzisiaj ze zgrozą.

Careant consules!

Radca Abelarias wziął teraz chleb do ręki i za

wołał z powagą:

—

Witem cię nowy przybyszu, który będziesz

bohaterem walczącym nadchodzącego wiekn. P a

miętaj, aby broń twoja była rycerska, a przył

bica zawsze podniesiona jak na szlachetnego ry

cerza przystoi. Będziesz rycerzem biednych w po

cie czoła pracujących, ale strzeż się — być roz

bójnikiem!

Rzekłszy to, zwrócił się szanowny prelegent do

ściany, przy której stały biusta dzisiejszych bo

haterów państwa i obok nich położył chleb.

Zgromadzeni nagrodzili go oklaskiem, ale nie

wszyscy. Na tem at przez niego poroszony rozpo

częła się dłuższa pogadanka.

Na drugi dzień rozeszła się po dziennikach

wieść o tem oryginalnem pasowania *chleba" na

rycerza wieka. Niektóre pisma i humorem ode

zwały się o tym starodawnym obrzędzie pasowa

nia na rycerza, inne nawiązały na ten temat pe

wne niezbyt jasne konsyderacye.

Rodzina radcy była w rozpaczy, gdy się o tem

dowiedziała. Szczególny pomysł ojca rodziny nie

tylko że udaremniał nadzieje orderowe, ale wzbu

’ dcii trwogę.

Sam radca Abelarius żałował, le tek śmiało

myśli swoje wypowiedział, a żal jego przemieni

się w przestrach niemały, gdy około południa

ujrzał wchodzącego do siebie niezwykłego gościa.

Był to wyższy wojskowy, który w krótkich sło

wach przyniósł mn rozkaz, aby natychmiast się

ubrał, wziął wczorajszy manuskrypt ze sobą i

z nim poszedł.

Radca zdnmiał się i nie wiedział co to ma zna

czyć. J ak automat nbrał się w mnndnr, manu

skrypt włożył w zanadrze i chwiejnym krokiem

wyszedł ze swoim towarzyszem.

Towarzysz nic przez drogę nie mówił. Radca

nie chciał nic mówić, bo się obawiał odpowiedzi

złowrogiej. Wolał niepewność, bo t e nie odbierała

mn jeszcze lepszej nadziei.

Szli niedługo. Towarzysz zatrzymał się przy

powozie, który zdawał się czekać na nich. Z a

)rosił radcę, a by usiadł, a sam zajął miejsce obok

niego.

Wjechali w nlicę wspaniałą drzewami wysa

dzaną.

Z a mostem zatrzymał się powóz. Wysiedli obaj

i zwrócili się kn bramie, nad którą widać było

zamienne godła państwa.

Przy bramie salutowała ich straż wojskowa.

Za dwie godziny wychodził radc a Abelarins

z tej bramy cały czerwony na twarzy. Na nstach

jego uśmiechniętych malowało się wielkie zado

wolenie, a z twarzy promieniejącej ginęły szybko

ślady minionej trwogi...

....................................

Za kilka dni Wielki Kanclerz Państwa ustąpił

ze swego nrzędu.

Radca Abelarias został Hofratem ad honores.

We dwa lata potem zażądał parlament raohnnkn

z t a k zwanego *Funduszu Welfickiego*.

Użycie jego procentów na tajemne cele poli

tyczne, bez kontroli państwa zostało zaniechane.

KONIEC.

oddzielne NnCwu,*7ita°MpaTstwory* ^Krak!yJi^^8*^

niedz’ele i dniświąteczne.

wo Lwawin « II eeaUwie «f?rllZ

KS»?

rłenuiner,ta wynos!:

W m i e j s c u ............................................................

nacałyroknakwartałna1miesiąc

Poczt»w państwie aastryaokiem . . .

%P,

|1złr.60ct.

«A

n i e m i e c k i e m ..........................

6 złr.

2 złr. 50 ot.

d° Włoch, Francyi, Anglii, Belgii, Szwaicaryi Tnr"

7 **** 8 złr.

w.Irany**u*., arartK^do’7SptoSSw^

PteBBmeratę przyjmuje siętylko od % a0 _I?_ .

,8 złr’

I8zb

niędsmi i rn eh aiy pieniężne na prenumeratn i

*"?°

w mle81»cn- - Ł*»*y * pie

do AdminiBtracyi Czasu w K rakowie. - List^rek?I ^ (,nBerBty) nPraaz* «S nadsyłać franc»

pocztow e]. lastów niefTa,nkowanych nie

PO*H«*»j» o płacie

* 8 r Mffcopismow nadsyłanych nie zwraca się.

1 z 6 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu