/29_kawaler_ksiezycowy_6655.pdf

			Teatr im, J. Słowackiego
w Krakowie MAŁOPOLSKA
pL Św. Ducha 1, 31-023 Kraków, www.teatrwkrakowie.pl
Centrala tel. 12 424 45 00, Kancelaria tel. 12 424 4515, fax 12 424 45 06
Rezerwacja biletów tel. 12 424 45 25, Kasa 12 424 45 26
Księgowość tel. 12 424 45 21, NIP 675-00-07-151
Bank Pekao SA III Oddział w Krakowie 211240 22941111 0010 1739 3880
INSTYTUCJA KULTURY
WOJEWÓDZTWA
MAŁOPOLSKIEGO
1. Nr inwentarza: 6655
2. Autor/rzy: Marian Niżyński
3. Tytuł egzemplarza: Kawaler Księżycowy. Zabawa krakowska
4. Inne wersje tytułu (wg afisza): 
5. Tytuł oryginalny: 
6. Autor przekładu: 
7. Współpraca (autor adaptacji):
8. Słowa kluczowe: Marian Niżyński, dramat polski, Dni Krakowa 1939, przedstawienie 
plenerowe, Krakowska Konfraternia Teatralna, Studio 39
9. Data, miejsce, rok wydania [druki]: 
10. Data utworzenia egzemplarza teatralnego: 1938, poprawki 10 V 1939 (wersja 
ostateczna)
11. Typ zasobu: maszynopis, egzemplarz teatralny
12. Oznaczenia, pieczęcie: Krakowska Konfraternia Teatralna, Związek Zawodowy 
Literatów Polskich - Prywatne Kursy Teatralne - Studio 39 w Krakowie, Państwowy 
Teatr im. J. Słowackiego w Krakowie, Cenzura: Starostwo Grodzkie Krakowskie 
zezwolenie na wystawienie z dnia 20.05.1939
13. Noty (obsada, skreślenia): skreślenia i notatki ołówkiem czarnym i czerwonym oraz 
atramentem czarnym,  adnotacje: „Egzemplarz Krakowskiej Konfraterni Teatralnej 
1938”, „Poprawki 10/5. [19]39 r.”
14. Język: polski
15. Opis fizyczny: s. 62, 300 x 205 mm
16. Lokalizacja oryginału: Archiwum Artystyczne i Biblioteka Teatru im. J. Słowackiego w 
Krakowie
17. Prawa: domena publiczna
18. Inscenizacje powiązane:
a) Teatr, scena: Krakowska Konfraternia Teatralna Studio 39, grane na dziedzińcu 
Collegium Nowodworskiego w ramach obchodów czwartej edycji Dni Krakowa
b) Data/y premier/y:  07.06.1939 (zapowiedziano tylko dwa przedstawienia „ze względu 
na wielkie koszty” – IKC 1939 nr 156)
c) Reżyseria: Karol Łukaszewicz
d) Scenografia/kostiumy („oprawa dekoracyjna”): Tadeusz Orłowicz
e) Autor muzyki: Stanisław Mikuszewski, dyrygent: Kazimierz Meyerhold
f) Obsada/y (wg: D. Poskuta-Włodek, Dzieje teatru w Krakowie w latach 1918-1939, 
Kraków 2012, s. 486 oraz http://franciszkanska3.pl/janpawel2/biografia/zycie-pelne-
pasji/teatr):
Twardowski – L. Petecki
Pani Twardowska – M. Borowiczowa
Żywy, ich syn – S. Rydel / E. Dońko
Rola niezidentyfikowana – Krystyna Dębowska
Bies – Tadeusz Kwiatkowski
Wodnik [znak zodiaku] – Juliusz Kydryński
Byk [znak zodiaku] – Karol Wojtyła (w programie oznaczony ***)
Panna [znak zodiaku] – Bogusława Czuprynówna
[Reszta obsady nieznana]
g) Identyfikacja ingerencji (autorzy ingerencji, rodzaj – np. suflerskie, reżyserskie, 
inspicjenta): maszynopis, egzemplarz cenzorski; na s. przedtytułowej w prawym 
górnym rogu wpis piórem: „Poprawki 10/5 1939” i parafa [autora?]; w tekście dopiski,
kreślenia i poprawki czarnym atramentem [prawdopodobnie zrobione ręką 
Niżyńskiego jeszcze przed oddaniem maszynopisu do cenzury], ołówkiem i czerwoną 
kredką. Większość (o ile nie wszystkie) wprowadzona została przez Starostwo 
Grodzkie (sprawujące również obowiązki urzędu cenzury), wyraźnie z przyczyn 
politycznych (np. na s. 22 i 23 zodiakalne Bliźnięta przedstawiają się w oryginale 
słowami „Ja jestem Polska” i „Ja jestem Francja”, ale nazwy państw wykreślono, w 
zamian dopisano odpowiednio „duża” i „mała”; na s. 46 z kwestii Strzelca wykreślono
słowa „gdy tej zasady nie znasz, próżny żal: Gdy strzelec strzela, pan Beck kule nosi / 
Więc do Ozonu lub do Strzelca wal!”; na s. 47 wykreślono słowa odnoszące się do 
Ligi Narodów i konferencji w Monachium; na s. 56 wyrzucono z kwestii Pani 
Twardowskiej słowa: „Gdzież jest ten kraj, o duchy wy skrzydlate, / Gdzie się nie 
zmienia sumień ani map? / Nie ma Berezy ani T.K.K.T. / Ani po forsę wyciągniętych 
łap?”). Na ostatniej stronie wklejona kartka maszynopisu z zezwoleniem Starostwa 
Grodzkiego Krakowskiego na wystawienie Kawalera Księżycowego pod warunkiem 
usunięcia skreślonych w egzemplarzu ustępów. Zezwolenie podpisał przedstawiciel 
Starostwa, referendarz Hordziejowski. Notatka nosi datę 20 maja 1939.
h) Opis powiązanych inscenizacji: 
Przedstawienie plenerowe Kawalera Księżycowego przygotowano w związku z 
obchodzonymi po raz czwarty w dniach 3-24 VI 1939 Dniami Krakowa (utwór 
napisany został przez Niżyńskiego specjalnie na tę okazję). Zapowiedziano jedynie 
dwa spektakle „ze względu na wielkie koszty” (IKC 1939 nr 156). L. Petecki pamięta 
jednak, że zagrano je także 14 i 15 VIII 1939 z okazji Zjazdu Legionistów. Miejscem 
gry był dziedziniec Collegium Nowodworskiego przy ul. Ś. Anny 12. Premierę 
anonsowano jako „niezwykle ciekawe ujęcie legendy o panu Twardowskim”, „balladę 
słowno-muzyczną” (IKC 1939 n4 155) lub „poetyczną baśń” (IKC 1939 nr 156). 
Przedsięwzięcie było efektem współpracy artystów związanych z Teatrem Miejskim z 
Konfraternią Teatralną, zrzeszającą uczniów i uczennice prywatnych kursów 
teatralnych oraz studentów krakowskich. W spektaklu wzięło udział sto kilkadziesiąt 
osób, wśród nich niewymieniony na afiszu z nazwiska Karol Wojtyła, wówczas 
student polonistyki UJ, w roli zodiakalnego Byka. Wystąpił w sportowym stroju 
Teatr im, J. Słowackiego
w Krakowie MAŁOPOLSKA
pL Św. Ducha 1, 31-023 Kraków, www.teatrwkrakowie.pl
Centrala tel. 12 424 45 00, Kancelaria tel. 12 424 4515, fax 12 424 45 06
Rezerwacja biletów tel. 12 424 45 25, Kasa 12 424 45 26
Księgowość tel. 12 424 45 21, NIP 675-00-07-151
Bank Pekao SA III Oddział w Krakowie 211240 22941111 0010 1739 3880
INSTYTUCJA KULTURY
WOJEWÓDZTWA
MAŁOPOLSKIEGO
pięściarza i w bokserskich rękawicach. Przedstawienie, stanowiące jedną z licznych 
atrakcji Dni Krakowa, nie doczekało się recenzji prasowych, zachowało się jedynie we
wspomnieniach Haliny Królikiewicz-Kwiatkowskiej, L. Peteckiego i Juliusza 
Kydryńskiego.  
i) Uwagi: Fotografię ze spektaklu, przedstawiającą wjazd Twardowskiego na kogucie 
„jako Lajkonika”, zamieścił IKC 1939 nr 157.
Opracowanie: Agnieszka Marszałek
Opis merytoryczny do egzemplarza teatralnego zdigitalizowanego w ramach projektu digitalizacyjnego Cyfrowe
Arcydzieła Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie ("CATS") - etap I,  Dofinansowanego ze środków
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach zadania
KULTURA CYFROWA 2021.