/46_joseph_castus_1754.pdf
Teatr im. J. Słowackiego
MAŁOPOLSKAw Krakowie
pL Św. Ducha 1, 31-023 Kraków, www.teatrwkrakowie.pl
Centrala tel. 12 424 45 00, Kancelaria tel. 12 424 4515, fax 12 424 45 06
Rezerwacja biletów tel. 12 424 45 25, Kasa 12 424 45 26
Księgowość tel. 12 424 45 21, NIP 675-00-07-151
Bank Pekao SA III Oddział w Krakowie 211240 22941111 0010 1739 3880
INSTYTUCJA KULTURY
WOJEWÓDZTWA
MAŁOPOLSKIEGO
1. Nr inwentarza: 1754
2. Autor/rzy: Szymon Szymonowic
3. Tytuł egzemplarza: Castus Joseph
4. Inne wersje tytułu (wg afisza): Iozeph Castus
5. Tytuł oryginalny: Castus Joseph
6. Autor przekładu: Stanisław Gosławski
7. Współpraca (autor adaptacji): „inscenizacja” (opracowanie tekstu) Lucjan Rydel
8. Słowa kluczowe:
9. Data, miejsce, rok wydania [druki]: oryginał łaciński: Kraków, drukarnia Jana
Januszowskiego, 1587, przekład Gosławskiego: Kraków, w Drukarni Łazarzowej, 1597
10. Data utworzenia egzemplarza teatralnego: 1913
11. Typ zasobu: maszynopis, egzemplarz teatralny
12. Oznaczenia, pieczęcie: Biblioteka Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
13. Noty (obsada, skreślenia): skreślenia i notatki ołówkiem czarnym, znaki muzyczne,
znaki suflersko-inspicjenckie z datami spektakli od 31.01.1914 r. do 14.02.1914 r.,
14. Język: polski
15. Opis fizyczny: : s. 51, 300 x 233, afisz 31 I 1914 r.
16. Lokalizacja oryginału: Archiwum Artystyczne i Biblioteka Teatru im. J. Słowackiego w
Krakowie
17. Prawa: domena publiczna
18. Inscenizacje powiązane:
a) Teatr, scena: Teatr Miejski im. J. Słowackiego w Krakowie (dyr. Tadeusz
Pawlikowski)
b) Data/y premier/y: prem. 31.01.1914 r. (powtórzono: 1, 3, 5 i 16 II 1914)
c) Reżyseria („inscenizacja”): Lucjan Rydel; UWAGA: na afiszu premiery dołączonym
do egzemplarza widnieje pod obsadą ręczny dopisek drukowanymi literami: „Reż.
Tad[eusz] Pawlikowski”
d) Projekt dekoracji i kostiumów: K. Maszkowski (dekoracje „wykonano w pracowni
teatralnej i w pracowni pp. Rottonary i Kautsky’ego”; kostiumy „wykonane w pracowni
teatralnej pod kierunkiem […] Aleksandra Hyżego”)
e) Opracowanie muzyczne: B[olesław] Raczyński („muzykę dawnych autorów
dostosował i instrumentował”)
Teatr im. J. Słowackiego
MAŁOPOLSKAw Krakowie
pL Św. Ducha 1, 31-023 Kraków, www.teatrwkrakowie.pl
Centrala tel. 12 424 45 00, Kancelaria tel. 12 424 4515, fax 12 424 45 06
Rezerwacja biletów tel. 12 424 45 25, Kasa 12 424 45 26
Księgowość tel. 12 424 45 21, NIP 675-00-07-151
Bank Pekao SA III Oddział w Krakowie 211240 22941111 0010 1739 3880
INSTYTUCJA KULTURY
WOJEWÓDZTWA
MAŁOPOLSKIEGO
f) Obsada/y:
Fetifer, mężny pan egipski – Marian Jednowski
Iempsar, jego żona – Irena Solska
Józef – Janusz Nowacki
Mamka Iempsary – Ada Kosmowska
Pani stara, ochmistrzyni panien fraucymeru – Józefa Modzelewska
Panna I – Leokadia Pancewicz
Panna II – Róża Łuszczkiewicz
Panna III – Mira Wilandówna
Panna IV – Wanda Jarszewska
Panna V – Jadwiga Turowiczówna
Panna VI – Jadwiga Żółkowska
Dworzanin I – Wacław Nowakowski
Dworzanin II – Zenon Mastalski
Dworzanin III – Wacław Szymborski
Dworzanin IV – Zygmunt Nowakowski
Dworzanin V – Jan Kochanowicz
Dworzanin VI – Ludwik Ruszkowski
Stary Frant – Leonard Bończa
Sługa – Tadeusz Neuman
g) Identyfikacja ingerencji (autorzy ingerencji, rodzaj – np. suflerskie, reżyserskie,
inspicjenta): maszynopis jest wersją tekstu w opracowaniu Lucjana Rydla: znajdują się tam
liczne i dość rozbudowane didaskalia i wskazówki interpretacyjne dla aktorów, a także
szczegółowe opisy dodanych przez Rydla scen pantomimicznych; prócz maszynopisu
egzemplarz zawiera ręcznie zapisane piórem strony z fragmentami tekstu; w całym tekście
kreślenia ołówkiem i dopiski (również ołówkowe) świadczące o tym, że jest to
prawdopodobnie egzemplarz inspicjencki: oznaczenia muzyki, wejść i wyjść aktorów i
chóru itp. Na końcu kopiowym ołówkiem wpisane daty kolejnych przedstawień (31 I, 1 II,
3 II, 5 II, 14 II 1914) oraz czas ich trwania, podpisane nazwiskiem: Borsuk (inspicjent lub
sufler).
h) Opis powiązanych inscenizacji: Przedstawienie łacińskiego dramatu Szymonowica w
przekładzie współczesnego mu Stanisława Gosławskiego okazało się bardzo interesującym
eksperymentem. Lucjan Rydel skrócił zbyt długie fragmenty, by nadać całości klarowną
zwartość, dodał też uzupełniające akcję sceny pantomimiczne z towarzyszeniem muzyki;
Teatr im. J. Słowackiego
MAŁOPOLSKAw Krakowie
pL Św. Ducha 1, 31-023 Kraków, www.teatrwkrakowie.pl
Centrala tel. 12 424 45 00, Kancelaria tel. 12 424 4515, fax 12 424 45 06
Rezerwacja biletów tel. 12 424 45 25, Kasa 12 424 45 26
Księgowość tel. 12 424 45 21, NIP 675-00-07-151
Bank Pekao SA III Oddział w Krakowie 211240 22941111 0010 1739 3880
INSTYTUCJA KULTURY
WOJEWÓDZTWA
MAŁOPOLSKIEGO
aktorzy podawali tekst „bardzo pięknie, stylowo, z przystosowaniem się do egzotycznych
ram biblijnego dramatu i pseudoklasycznego jego kolorytu”, pisał Władysław Prokesch
(„Czas” 25). Szczególne uznanie wzbudziło plastyczne opracowanie Karola „Zyndrama”
Maszkowskiego, „którego współudział był bezsprzecznie równorzędnym czynnikiem,
rozstrzygającym o sukcesie”: dekoracje należące do „najpiękniejszych, jakie kiedykolwiek
widzieliśmy w teatrze miejskim” przedstawiały pejzaż z elementami
wczesnorenesansowej architektury, co odsyłało nie tyle do Biblii, ile do jej
ikonograficznych wyobrażeń epoki Odrodzenia i pozostawało w zgodzie z konwencją, w
jakiej napisany został dramat Szymonowica. Muzycznie zilustrował spektakl Bolesław
Raczyński, zestawiając elementy muzyki dawnej i nadając oprawie muzycznej „charakter
stylowo pojętego dzieła, przystosowanego ręką subtelnego muzyka”. Premierę poprzedził
artykuł Stanisława Turowskiego w „Czasie” (nr 23), zaś w bezpośrednio teatrze –
prelekcja Lucjana Rydla. Irena Solska w roli Jempsar „wniosła na scenę poetycki urok,
subtelną kobiecość, wytworne ruchy” (Prokesch), celowo zacierając zmysłowość postaci i
odrealniając ją. Tadeusz Konczyński dodawał: „Wyglądała prześlicznie. Kostiumy miała
tak bajeczne, iż tylko czysty Józef nie dał się jej olśnić…” Kostiumy utrzymane były w
trzech barwach dominujących: Jempsar i Józef – w czerwieni, chór panien egipskich – w
zieleni, zaś dwór – w kolorze brunatnym. Do piewców inscenizacji nie należał jedynie
Wilhelm Feldman: „racji przedstawienia tej sztuki nie widzimy; żałować tylko należy
straconych zachodów źle skierowanej miłości zarówno ze strony dyrekcji, jak i jej
współpracowników” – pisał w przekonaniu, że w teatrze nie ma miejsca na utwory
erudycyjne, które powinny pozostać na bibliotecznych półkach. Podobnie potraktował
kunsztowne dekoracje i muzykę, utrzymując, że „każdy z tych czynników stanowił dla
siebie coś odrębnego, a wszystkie ciążyły na biednym tekście, przytłaczały go zupełnie”
(„Krytyka” 1914, t. 41, s. 327-328).
i) Uwagi: Premierowy spektakl był elementem przedstawienia składanego – zagrano
razem z poprzedzającą go sielanką S. Szymonowica pt. Dziewka w reż. Stanisława
Stanisławskiego oraz z Cudownym źródłem J.M. Synge’a w reż. Andrzeja Mielewskiego
(szczegóły na afiszu premiery, dołączonym do egzemplarza Castusa Josepha
Opracowanie: Agnieszka Marszałek
Opis merytoryczny do egzemplarza teatralnego zdigitalizowanego w ramach projektu digitalizacyjnego Cyfrowe
Arcydzieła Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie ("CATS") - etap I, Dofinansowanego ze środków
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach zadania
KULTURA CYFROWA 2021.