Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 408 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

M 88.

Kraków 19 Kwietnia - Czwartek.

Rok 1855.

Wychodzi w Krakowie

wyjąwszy Poniedziałki i dni następujące

Cena:

c?sna 1 zlr. 30 kr. —

kwartalna 4 złr.

75 przesyłką pocztową 5 złr. ro. k

Przedpłata

._,,,j, sie w księgarni Józefa Czecha przy Głównym Rynku N. 46 3 .

S S ! i W Ł /ranco pocztą wprost do BIÓRA R^AKCYI CZASH

wyraziwszy na kopercie Bprenumoracyjne pieniądze .

CZAS

Przyjmują się

ogłoszenia, rozprawy, odezwy wszelkiego rodzaju.

doniesienia literackie, k sięgarskie, handlowe, przemysłowe, rolnicze itp.

JJWIajjo-tbw . tyczące się sprzedaiy, kupna, dzieriaw itp.

Za opłatą

od wiersza petytowego za jednorazowe umieszczenie po 4 kr. następne po

z dopłatą po 10 krajcarów za kaidą publikacyą na stępel rządowy.

Listy

nif/rankmnant^ niep rzyjmujątif, wyjąwszy od stałych lub znanych korespondentów

Numer pojedynczy kosztuje 10 groszy.

r-’

;

Kraków 18 kwietnia.

Wiadomości któreśmy w ostatnim naszym j

,,Przeglądzie44 donieśli, s^ tak ważne, iżj

jeżeli wszystkie się potwierdzą, sprawaj

wschodnia przejść musi znowu w nową ia-(

ze, lubo wcale nie chcemy już powiedzieć,

aby ta miała już być ostatnią \ niewidzimy

nawet jeszcze ani początku końca. Lecz ar

tykuł Monitora, którego tekst nam dziś za

pewnie poczta przyniesie; sądząc z telegra

ficznej depeszy, wydaje nam się być nieró

wnie więcej w formie ultimatum , aniżeli w for

mie projektu do zgody. Ważnemjest oświad

czeń em, ,,że ograniczenie potęgi rosyjskiej

na morzu Czarnem, dopięte być musi44 ze

.stawione z twierdzeniem, ,,że zakłady wojen

ne rosyjskie tamże będące zagrażają całej

Europie44. W a ż n e m jest także oświadczenie

Cesarza Napoleona, ,,że jedzie do Londynu

z a jm o w ać się sprawą wschodnią, że tylko

zaszczytny pokój przyjść może do skutku44.

Ważną jest bardzo depesza telegraficzna

Gazety Aus trya ckiej jeżeli jest prawdziwa,

,,że 9go b. m. ogólne bombardowanie Seba

slopola rozpoczęli sprzymierzeńcy44. Nare

szcie nie mniejszej wagi i jakby ostatecznem

słowem w tych wojennych wiadomościach

byłoby doniesienie naszego korespondenta

z Wiednia, ,,że oczekiwane przez ks. Gor

czakowa instrukcye nadeszły w tej osnowie,

iż każą się domyślać zerwania konfećencyj44.

Jest to tylko wieść wprawdzie, której spraw

dzenia czekać dopiero wypada: zawsze je

dnak wszystkie te okoliczności razem wzięte

pozwalają przewidywać nowy i więcej do

bitny obr,ót sprawy.

Zanim więc fakta tak głośno przemówią,

że rozumowaniom o czterech punktach żadne

go już nie zostawią miejsca, powiemy tylko

jeszcze słówko o rozwiązaniu trzeciego punktu,

jakie podały przed parą dniami Debaty, a

o którem bylibyśmy przemilczeli, gdybyśmy

go nie widzieli powtórzonem przez wielką

część europejskiej prasy. Rozwiązaniem tem

jest otworzeń,e ciaśnin i morza Czarnego dla

wszystkich marynarek wojennych europej

skich. W tej wolności żeglugi widzą De

baty nietylko rozwiązanie trudności w trze

cim ńunkcie zawartych, ale nadto rozwiąza

ne całej kwestyi wschodniej. Rzecz za praw

dę nader łatwa i dziwić się tylko przy

chodzi, czemu pierwej na myśl Europie nie

wpadła, jak niemniej żałować krwi i ko

sztów, które sprawa ta dotąd kosztowała;

tem--więcej, że jak wiadomo Rosya na ło

rozwiązanie jak najchętniej przystaje, uwa

żając i słusznie wstęp okrętom swoim na

morze Śródziemne, ofiarowany za wstęp okrę

tom europejskim na morze Czarne, za bardzo

dla siebie korzystną zamianę.

Nie będziemy się wdawać w polemikę o

prawa Turcyi co do żeglugi w Dardanellach

i na Bosforze , których jej nikt dotąd nie za

przeczał, bo ciaśniny te są dla niej jakby

rzekami, skoro obydwa brzegi posiada, a

które to prawa zaprzeczają jej Debaty czy

niąjrje zawisłemi od posiadania wszystkich

brzegów morza Czarnego; — nie będziemy

jrównież się spierać, jak dalece otwarcie że

glugi na Bosforze wszys kim marynarkom

wojennym europejskim zagrażałoby Stambu

łowi, dla którego przeciwnie jak najwięk

sze bezpieczeństwo upatrują Debaty w obe

cności kilku obcych eskadr na morzu M a r

mora i na morzu Czarnem;— nie będziemy

zgoła wchodzić w szczegółowy rozbiór skut

ków jakieby za sobą koniecznie pociągnęło

bezwzględne otworzenie tych ciaśnin dla wszy

stkich marynarek wojennych europejskich,

zwrócimy tylko uwagę jedynie na to, że roz

wię/ a;? któ"re popierają Debaty, nie rozwią

zuje bynajmniej trzeciego punktu, a tem sa

m e m kwestyi wschodniej.

Kwestya wschodnia oddawna przestała być

już wschodnią i stała się europejską: jest

to dziś locus communis. Nikt też zapewne

niewątpi, że nie przesądzając dalszych jej

Iw przyszłości kolei, w tej chwili zawarta

jona jest w trzecim punkcie. Zgodzono się,

jak się zdaje w dyplomatycznym świecie, że

ograniczenie potęgi rosyjskiej na morzu Czar

nem będzie miało za konieczne następstwo

zabezpieczenie Turcyi i jej niepodległość;

że pierwsze jest środkiem do osiągnienia

drugiego. Celem więc w tej chwili w spra

wie wschodniej jest ograniczenie potęgi ro

syjskiej, i to tak dalece, że nawet o Turcyi

mało jest mowy. O w ó ż to położenie rzeczy

które się zaprzeczyć nie daje; pominęły De

baty. Dowiódłszy o ile iin sie zdawało jak

najlepiej, że obecność eskadr europejskich

na wodach tureckich jest dostateczną dla Stam

bułu, a tem samem dla nietykalności i nie

podległości państwa Ottoniańskiego na przy

szłość rękojmią, spuściły zupełnie z oka

główny cel dzisiejszej wojny, i w wolności

żeglugi postawiły rozwiązalne wszystkich

trudności. D ebaty wszakże nie mogły utrzy

mywać , aby wolny wstęp z morza Czar

nego na Śródziemne zmniejszyć miał potęgę

rosyjską, skoro przeciwnie zdaje się on być

celem życzeń Rosyi. Nie wchodziły również

Debaty w rozbiór jakim kosZiem owa nie

podległość Turcyi zabezpieczorąby przez E u

ropę została. W zapale dla eystematu wol

ności żeglugi, przypatrują się z zadowoInie

niem D ebaty na krążące eskadry pod pawi

lonami wszystkich narodów, i na wznoszące

się na brzegach morza Czarndgo i Marmora

milionowe zakłady morskie wojenne i han

dlowe obcych mocarstw pod opieką kosmo

polityczną sztandaru Mahoate a. Piękne to

zaiste panorama, ale które na nieszczęście

zakopci jeszcze nieraz dym dział sebasto

po!skich, lub zasłoni ide jeden arkusz pra

ktyczniejszych lubo mr.i;e

^vwilizowa

nych projektów.

Z powodu wzmianki o Czasie w felietonie

Gazety Codziennej w N. 98 winniśmy zro

bić dwa krótkie sprostowania: spodziewamy

się, że nam G azeta Codzienna tego za złe

nieweźmie.

Polemika Czasu z Gazetą Warszawską

!o ś. p. Hilarego Meciszewskiego ograniczy

ła się ze strony Czasu na dwóch oświad

czeniach zawartych w 25 wierszach. W pierw

szem, umieściliśmy wyparcie się autorstwa

Listów z Krakowa przez samego Hilarego

Meciszewskiego. W drugiem nie mając przy

czyny odstąpienia od zdania, powtórzyliśmy

je gdy nie było dowodów w Gazecie W ar

szawskiej. Zatem wyrażenie Gazety Codzien

nej ni e polemika ta nie małe już zajmowa

ła kolumny44- stosować się do Czasu nie

może.

Dalej, C zas oświadczył tylko, że Hilary

Meciszewski był ,,płatnym współpracowni

kiem Czasuu, nie mówił zaś wcale aby był

,,płatnym współpracownikiem obydwóch pism44

jak to pisze G azeta Codzienna odwołując się

mylnie do nwyrażenia C zasu u.

Korespondencya Czasu.

’Ł Przem yślskicg;o (i marca.

O stosunkach_ włościańsko - rolniczych w Galicyi

(List II). Jakkolwiek nąjmocniej przekonani jesteśmy , iż

ciemnota i z niąj wy nik ająca rozwioz(ość je st w sferze

moralnej pierwotną przy c zy ną nędzy, która włościan u

nas dotyka, a przeto, iż rozszerzenie pomiędzy nimi

zdrowąj oświaty je st niezbędną potrzebą i gtównyin

warunkiem ulepszenia naszy ch sto su nkó w wfościańsko

rolniczych, to wszelako nie sądzimy bynajmniej, aby

reformę tychże sto su nków , koniecznie od szkól ludo

wych zacząć należało, a tem mniej, aby ją na nie o

graniczyć moż na, o w sze m, sądzimy, iż obok potrzeby

oświaty są u nas także inne gwałtowniąjsze jeszcze

potrzeby społeczne, które przez odpowiednie urządzenia

i prawa, nasamprzód zaspokoić należy, chcąc gospo

darstwo krąjowe podnieść i zamierzonej oświacie drogę

utorować.

W przeszły m też naszy m liście wska zaliśmy obok

moralnych także ekonomiczno-polityczne przyczyny ubó

stw a i stagnacyi w włościańsko-rólniczej sferze, a dziś

z porządku wypada nam zastanowić się nad nimi i pod

bliższą w ziąść je rozwagę.

Prawo własności, które posiadacze g runtów włościań

skich uzyskali, nie przyniosło i przynieść im nie mogło

jeszcze tych wszystkich korzyści jakie z prawa własno

ści tak dla dzierżących go ja k i dla ogótu wynik ają,

:a to dla tej prostej przyc zyny, iż prawo to po siad ają

;wprawdzie na mocy ustawy, lecz go nieuźywają jesz

i cze w przynależnej mu zupełności, iż ja kkolwiek de

(jurę je st ono nieograniczone, w rzeczy samej jed n ak

CZĘŚĆLrrEMGKO-ARTTSTKt\L

TYGODNIK WARSZAWSKI.

XV.

Święta Wielkanocne.

—

Oratorium M endelsohna p. n . Pau

lus. —

Święcone i Dobroczynne zakłady.

—

Zabawy

dla ludu.

—

Ezon i Matylda.

—

Cmentarz powąz

kowski p. W ójcickiego.

—

Sc mo-Sierra.

—

Opowia

danie Tedwena.

—

Mazur i Napoleon. —

Pamiętnik

Sztuk pięknych Podczaszyńskiegc.

—

Nie Dołęga a

P. Jakób.

Oczekiwane od wszystkich Święta Wielkanocne, prze

szły cicho, sp okojnie, przerywane będąc wystawnemi

co się nazy wa święcpnemi, podniesionemi w niektórych

domach tutejszych aż do przepychu. Ro zumie się, że

jeżeli to czynią, jak uczynili w tym foku, Potoccy,

Zamojscy, K ossako wscy, Kra sińscy, Małachowscy, Wo

ronieccy, i im podobni, nie tylko że nie zwraca to ża

dnej u w agi, ale owszem na w et, staje się to niąjakiem,

że tak powiem, wymaganiem od pow sze chności, i opi

nia ogółu z ja k największą przyjmuje to pobłażliwo

ścią. Lecz jeżeli naśladownictwo teg o , szerzy się da

!ąj, ta k , źe aż zakreślone przechodzi granice, w ó wc zas

mimowolnie n a su w a się myślom owa przypowieść o

koniu i żabie nad stawiającej nogę do kucia.

Szczęściem, że nie tak wiele było w tym roku po

dobnych wy sk oków , a jeżeli z nich które miały miej

sce, to niezawodnie okryto je śmiesz nością.

Niepamiętam które z pism tutęjszych w yrz ekło , ż e cha

rakter obchodu tćj wie!kiąj pamiątki przez pożywanie świę

conego , zmienił się w Wa rsz a wie. Niepowiem w szakże ,

aby wszyscy podzielili to zdanie. W czemże bowiem mógł

się zmienić, skoro w y sta w a w za możnięjszy ch domach

jest ta sama, co i niegdyś byw ała, a nawet kto wie

czy i niewiększa; skoro sta roda w na cnota gościnności

i szczere podjęcie przychodzącego podzielić się jąjkiem ,

w cąląj swojej utrzymane nieskażoności. Po wiad an o mi

nawet, że i takie były tu domy, w których daw nym

% c zą jem , w_ srebrnych starych familijnych puharach,

Podawano po święconem, miód pamiętający pradziado

skie czasy. Czegóż więc jeszcze p otrzeba? Bądźmyż

przynajmniej sprawiedliwemi i niepotępiajmy z lekcewa

żeniem te g o , co rzeczywiście raczej na po ch wałę niż

nag anę zasługuje.

W drugie święto w jednym z domów prywatnych,

jak może nigdy jeszcze , upamiętniono tę uroczystość,

a to wykonaniem wielkiego muzycznego dzieła Mendel

soh na, czyłi Oratorium p. n. Paulus. W obszernych

murach salo n u , a raczej wspanialej galeryowej oranże

ry i, rozległy się harmonijne tony, na które składały się

nąj pierwsze można powiedzieć taienta tak z artystów

tutejszej orkiestry, j a k am ato rów i amatorek złożone; a

te uroczyste i przy znać należy religijne pienia, tak wiel

kie sprawiły wrażenie, że prawdziwi zna wcy, gdyż rze

czywiście ci tylko zdolni byli ocenić te piękności, uchylili

przed ich wykonaniem czoło.

Rzućmy teraz okiem na dobroczynne zakłady i in

nego rodzaju instytuta, jak np. w Warszawie Towarzy

stw o Dobroc zynności, Domy sie rót, Z akład ś. Marty,

Zakład opieki N. Maryi Panny, Tamkę i tyle innych, a

wszędzie dostrzeżemy u roczysty tąj pamiątki obchód,

wszędzie dzielenie się w tym d niu , darami możniej

szych z ubóstwem, z posunięciem się aż do obsługi

wania ubogich. W cz emże więc leży ta zmiana uśw ię

conego od wieków o by c z aju , którą lekceważący do

strz ega cz , zarzucił w tym roku YYarszawie. Zdanie

więc to jego odpieramy ja k najmocniej, a przytoczone

przez nas fakta, niech świadczą o błędności jego.

Jednej tylko rzeczy nied ostawało je sz c z e Wa rszawian om

w tym roku, to jest zabaw dla ludu, urządzanych co

rocznie na cały tydzień pod cz a s świąt wielkanocnych,

ale powodem do tego była żałoba, powstrzymująca

od wszelkich w tym rod zaju uciech. Po wściągliwość

ta odb_iła się wszędzie; gdzie bowiem dawniej po wy

stawnem święconem, oddaw ano się ta ń c o m , tak dalece,

te nawet urządzano tańcujące święcone, tam w r._b.

zastąpiono te uciechy, skromniejszemu ro z ry wk a mi, ja k

np. tak zwanemi grami mewinnemi, p ogad anką itp.

Oto wierny obrazek przepędzonych w W a rsz awie

świąt w_ielkanocnych, do którego toby je szcze należało

dod ać , że przez ciąg dni pięciu , raczono się wzajemnie

święconem.

—

Zaledwie się ukazał ostatni numer Tygodnik a, wnet

znaleźli się tacy literaci, którzy z okoliczności za mie

szczonej tamże historyi o Palatynk u i Matyldzie siostrze

Ottona III. C esarza, rzucili jakieś kwestye co do nie

właściw ości naz wy Palatynka i innych drobnostek, a je

den z nich zamierzył n a w et wystąpić publicznie w je

dnem z pism tutęjszych z zarzutami. Aby oszczędzić

sz anow nemu krytykowi c z a s u , odsyłam go do Kroniki

Dithmara, Lib. IV. wydania Wagnera, pag. 100 , i do

Kroniki Brunwillerskiąj u Leibnitza T . I. stron. 3 1 5 . Ta m

to znajdzie powód nazwy Palatynka, danąj mężowi Ma

tyldy; albowiem Herman hrabia Pa!atyński miał sy na

Ezona (Ehrenfried) i dla tego to dałem mu to miano

od ojca; że zaś o nim wspomniałem, to głównie dla

te g o , iż pochodził z krwi polskiej, gdyż ojciec jego

Herman, miał za żonę Reginę córkę Bolesława Wiel

kiego i Emmy córki Dobromierza. Ów tedy Ezo je

szcze młodziutki podobał się Matyldzie siostrze Ottona

Bigo, i takową jak opisałem wygrał od Cesarza, jak

mówią owe kroniki w szachy. Reszta odbyła _się jak

doniosłem, do czego dodać jeszcze i to należy, że córka

ich Riksa czyli Regin a , która wyszła z a Mieczysława

ligo króla polskiego, nader wysoko ukształciła sy n a

swego Kazimierza.

Zdaje się , że po takiem objaśnieniu, szan ow ny k ry

tyk złoży pióro , i uwolni Tygodnik od sztu rm u.

—

K. Wł. Wójcicki obdarzył n a s trzecim zeszytem Tom u

pierwszego dzieła, p. n. Cmentarz Powązkowski pod

W arsza wą , z rycinami A. Matuszkiewicza, odbitemi

w litografii M. F aja nsa. Z e szyt ten je st pełen cieka

wych szczegółów, urozmaicających życiorysy takich lu

dzi ja k Cypryan Godebski dowódzca 8go p ułku piechoty

b. w. p .; Michał Wyszk ow ski, Jan Augustyn Spiski,

niegdy kupiec i obywatel m. W arszawy; Ignacy We

rowski artysta dramatyczny; Antoni Magier, o w a jed n a

z wydatnięjszych postaci tutejszego^ miasta; Franciszek

Brandt Dr. medycyny i chirurgii, Jozef Skrodzki b. dzie

kan i profesor uniw ersytetu warsza wskiego; Jó zef Kro

gulski artysta muzy czny; Kazimierz Lux sztab s oficer

b. w. p .; Józef Wolski b. artysta dramatyczny; Józef

Rychter mala rz; Karol Skalski kapitan b. w. p .; Bar

tłomiej Czychy rodem Morawczyk braciszek ze zg ro ma

dzenia XX. Pijarów; Kruszyński Jan literat; Roman Wi

ktor oficer b. w. p .; Aleksy Nędzyński profesor k ursów

pedagogicznych i Antoni Jakubowicz filolog.

Z życiory sów tych najbogatszym w różne ciekawe

szczegó ły, j e st Wiktora R om an a , a to z okoliczności

męztwa jego okazanego przy zdobyciu wąwozu Somo

sierra . Rz ecz szc zególn a , że pomiędzy tylu imionami

dzielnych wojowników przytoczonemi przez Wójcickiego,

a przyjmującemi udział w tej pamiętnej wyprawie, która

okryła ch w alą polskich uła nó w, pominięto zupełnie imie

Wincentego T ed w e n a , ówczesnego wachmistrza pułku

Szwoleż erów , d ziś b. kapitana gwardyi.

Tedw e n , jeden z naocznych świadków tej sławnej

rozp rawy żyje do dnia dzisiejszeg o, a będąc w miesią

cu grudniu 1853 r. w Warszawie, opowiadał sam cie

kawe szczegóły dotyczące tej bitwy, które jed en z o

becnych skreślił do swych notat i nawet od czytał je

w pewnem literakiem gronie.

Obecnie z okoliczności uczynionąj przez Wójcickiego

wzmianki, zrobiłem za pozwoleniem właściciela tych no

tat, wyjątek z tychże, i podaję tak, jak wyszły z ust

starego w ojaka:

,Było to dnia 30 listopada 1808 roku. Poranek był

mglisty, a naw et dość chłodny; stanęliśmy pod załomem

góry Somo-Sierra z n a szy m trzecim szw adron em p uiku

Szwoleże rów gwardyi C e sarz a , gd yż dnia tego otrzy

maliśmy przeznaczenie na służbę przy jeg o osobie,

jak o obznąjmieni już z tym rodzajem obowiązków, z w ła

sz c z a gd yśmy je pełnili przy Napoleonie, w czasie po

bytu jeg o w Bąjonnie.

’

,Kule hiszpańskie juź świstały w powietrzu, już i

a rma ty wciąż grały, ale strz ały do n a s niedochodziły,

bo nas wyłom góry osłaniał. Stałem przy wachmistrzu

Kiełkiewiczu, sam będąc także wachmistrzem i gawę

dziliśmy o n aszy ch wypadkach w Hiszpanii.

,Jedyną zawadą na drodze do Madrytu, był wąwóz

pod Somo-Sierra. Wąw ó z ten od miejsca, gdzie stały

wojska francuskie, ciągnął się w górę przeszło na pól

wiorsty. Na górze usta wił nieprzyjaciel kilkanaście a r

m a t, a po kilka tychże , mięjscami, na drodze wąwozu.

Po jednąj stronie tegoż wą w o zu wznosiła się góra, ale

tak stroma i prostopadła, że niepodobna było wdrapać

się na n ią; po drugiej, również góra poprzedzona z boku

niąjaką płaszczyzną i nieco ju ż pochylsza. Po obu zas

stronach na szczytach tych gór i na końcu wąwo zu, ze

wz gó rz a którego sz edł ogień działowy, rozfo .5 o się prze

szło 13 ,000 Hiszpanów, czyniąc P ^ P nieP "

, Napróżno Cesarz kusił się o zdobycie tej ratalne

zapory, na próżno nieustraszona piechotaIrancuska pod

okiem swego w ielkiego wodza , starała Się przebić przez

Kto W.e na w e t, czy jede_n dz.en spożn.ouy,

w którymby Hiszpanie zdążyli oszancowac to przą)scie,

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu