Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 659 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner90.

Kraków, Piątek 19 Kwietnia 1895.

RocznikXLYII1.

CZAS

9vetahmeK’»tą, p?iyjmają:

Administraoya C’zasu w Hrakowia i urzędypocztowe. Aiejuową preaanrrstę księgarnia

S. A . Krzyżanowskiego, handel Niemojewskiego w Sukiennicach, binro dzienników Herza, handel Ba

jora,_ główna trafika, handel Kretsohmen biuro dzienn. Hopcaaa i Salomonowej, biuro Mańkowskiej

(Sukiennice). — Ofrtoaaem lB (inseraty) przyjmnje się za opłatą od miejsoa wiersza drobnym dru

kiem (petitem) za pierwszy raz 10 ent., za kaidy następny po 5 ent. — W ad er ta ne (na 3 stronie)

od miejsca wiersza drukiemdrobnympo30 cnt. za każdyraz. — Oalonenli f pieuaueniif

przyjmują: w e L w o w ie biuro dzienników ulica Karola Ludwika 1. 9. centralne biuro ogłoszeń uli"»

Kopernika 1. li ; w P o r y ł a wyłącznie p. Adam rne de Varenne 38, (pren, aaeri,te p. W. Bączkowski

ConrbeToi pod Paryżem rne dn Chemia de fer 44); w W ie d n i a pp. HaasenBtein A Vogler (także

w Hambnrgn, Frankfurcie a. M,. Berlinie, Lipskn, Bazylei i Wrooław n), A. Oppelik, K, Mosse (takie

w Berlinie, Hamburga, Monachium i Noiymberdzfc), H Sobalek, M. Duk-:t , J . Danneberg, H. Friedl

(tylko prennmeratę pp. H. Goldsohmidt A Comp.); w Froakfarale n. 91. G.L. Danbe A Comp

Kraków 18 kwietnia.

Jakkolwiek handlowe i polityczne warnnki po

koju, zawartego w Simonoseki pomiędzy Chinami

a Japonią, nie są jeszcze orzędownie znane, mo

żna byó pewnym, że nie różnią się one zasadni

czo od szczegółów, ogłoszonych niedawno przez

Central N ew s, dziennik wybornie poinformowany

w sprawach dalekiego Wschodn. Zresztą Japoń

czycy nigdy się nie taili, ie eelemostatniej wojny

było nietylko nzyskanie przewagi w Korei, ale

także otwarcie całych Chin dla handln zagrani

cznego. Nie nlega zatem wątpliwości, że traktat

w Simonoseki ułożony, obejmuje postanowienia,

odnoszące się do tego przedmiotn i wobee tego

należy jnż teraz liczyć się z taktem, że _chiński

mur," który odgradzał dotychczas _państwo środ

ka" od reszty świata, przestał istnieć.

Aby zrozamieć doniosłość tego wypadkn, trzeba

sobie uprzytomnić obecne ekonomiczne położenie

Chin. Olbrzymie to państwo nie posiada najznpeł

niej przemysłn fabrycznego, a mieszkańcy jego

odleglejszych prowincyj zaspakajają prawie wszy

stkie swoje potrzeby za pomocą wyrobów ręko

dzielniczych. Pierwotnie przed traktatem tientsin

skim, byly Cbiny bezwarnnkowo zamknięte dla

bandln europejskiego i dopiero po zajęciu Pekinu

przez francusko-angielskie wojska, zgodził się

rząd chiński ua dopuszczenie Europejczyków do

kilknnastn portów. Od tego czasn obroty handlo

we pomiędzyChinami i Europą przybrały tak ko

losalne rozmiary, że roczna ich wartość wynosi

miliardy franków, pomimo, iż tylko przybrzeżne

prowincyę biorą wnich ndział. Brak bowiempra

widłowych i spiesznych komnnikacyj, zatrzymuje

europejskie wyroby w pasie nadbrzeżnym, a cała

reszta kraju z ludnością 400 milionów, korzysta

tylko dorywczo z towarów, dostarczanych przez

Anglię, Francyę, Niemcy i Amerykę. Wszyscy

znawcy dalekiego wschodu zgadzają się w tem,

że rnch handlowy większych portówtraktatowych

przewyższa znacznie obroty europejskich miast

nadmorskich i powiększa się z każdym rokiem;

x chwilą zaś, kiedy kupcy europejscy otrzymają

możność trudnienia się handlem w całych Chi

nacb, nastąpi taki wzrost międzynarodowej wy

miany, że nawet w przybliżenia niepodobna obli

czyć jego rozmiarów. Chiny bowiem posiadając

pół miliarda konsumentów, przedstawiają nieogra

niczone pole zbyta dla europejskiego przemysłu i

mogłyby stale pochłaniać coroczną produkcyę

wszystkich europejskich fabryk, gdyby na mocy

nieubłaganych praw ekonomicznych, ta właśnie,

z takimtrudemprzez Japonię wymuszona wolność

handlowa, nie była początkiem npadkn eoropcj

akiego handla.

Jak już wyżej wspomniano, przemysł fabryczny

nie istnieje w Chinach, ale właśnie wskntek tego

kraj ten zdoła wyżywić swoją olbrzymią lndność,

nagromadzoną na przestrzeni stosunkowo niewiel

kiej. Nie trzeba bowiem zapominać, że np. chiń

ska prowincya Kiangsu ma na każdym kwadra

towym kilometrze prawie 400 mieszkańców, pod

czas gdy w najgęściej zaludnionych krajach Eu

ropy, w Belgii i Anglii, na tej samej przestrzeni

mieszka mniej niż 200 lndzi. Pomimo rolnictwa,

rozwiniętego doskonalej i racyonalniej niż w Eu

ropie, pomimo naturalnej żyzności kraju i małych

potrzeb jego mieszkańców, wyżywienie ich jest

możliwe jedynie przy istnienia przemysłu ręko

dzielniczego w takich rozmiarach, o jakich wEn

ropie nawet pojęcia nie mamy. Otóż otwarcie ca

łych Chin dla europejskiego handla będzie miało

przedewszystkiem dwa następstwa: wytworzenie

całej sieci kolei żelaznych i ruinę rękodzielników

krajowych. -

Ten sam proces odbywał się już

w Europie, a przejściowe jego stadya były połą

czone z ciężkiemi katastrofami; w Chinach po

wtórzą się te same zjawiska na daleko większą

skalę; ale ponieważ kraj tak gęsto zaludniony

nie może stale być zawisłym od zagranicznej pro

dnkcyi, ani opłacać corocznie ościennympaństwom

olbrzymiego haraczn przez zakopywanie ich wy

robów, przeto nieuchronnemnastępstwemwolności

handlowej, zastrzeżonej w ostatnim traktacie, bę

dzie powstanie chińskiego rodzimego przemysłn

fabrycznego. Taperspektywa nie jest ani tak od

legła, ani tak niejasna, jakby się wydawało na

pierwszy rznt oka; mamy jnż na Japonii przy

kład, że kraj, posiadający natnralne zasoby i ob

fitość rąk roboczych, zdołał wytworzyć w prze

ciągn 2 0 lat przemysł fabryczny, zaspokajający

nietylko wewnętrzne potrzeby, ale prodnknjący

także na eksport. Można zatem przepowiedzieć,

bez obawy narażenia się na zarznt fantastyczno

ści, że jeżeli handel Enropy z Chinami dojdzie

w najbliższych latach do zenitu, to w niedalekiej

przyszłości zejdzie do rozmiarów koniecznej wza

jemnej wymiany; gdy zaś stoBnnki ekonomiczne

Azyi rozwijać się będą normalnie, wówczas poja

wienie się chińskich wyrobówfabrycznych na en

ropejskicb rynkach będzie tylko kwestyą czasn.

Nie sięgając jednak tak daleko, jnż dziś Eu

ropa napotka w wschodniej Azyi niebezpiecznego

współzawodnika w japońskim przemyśle. Dzięki

swemu geograficznemu położenia, dzięki taniości

robotnika, Japonia produkuje obecnie znacznie

więcej, niżeli sama spotrzebować może i nadmiar

swojej prodnkcyi wywozi na rynki chińskie i in

dyjskie. Jakkolwiek zatem w traktacie z Simono

seki niema zapewne specyalnych zastrzeżeń han

dlowych na korzyść Japonii, to przecież i bez

tego może ona z łatwością zagarnąć większą

część handln z Chinami, a przynajmniej utrudnić

niezmiernie enropejską konknrencyę. Łatwo bo

wiem obliczyć, o ile są większe koszta transportn

towarów z Manchesteru i Sheffieldu, w porówna

nin z kosztami przewozn japońskich wyrobów, a

ta właśnie różnica stanowi dla japońskiego prze

mysłn naturalną premię, której nawet odpowie

dnie taryfowe kombinacye nie zrównoważą.

Otwarcie handlowe Chin pociągnie jednak za

sobą nietylko ekonomiczne następstwa; gdy linie

kolei żelaznych dotrądo najodleglejszych pnnktów

państwa środka, gdy parowce enropejskie wpłyną

na olbrzymią drogę wodną, zwaną Jang-tse kian

giem, gdy europejscy przemysłowcy i technioy

osiedlą się w tych niezliczonych miastach środ

kowych Chin, które były dotychczas znane tylko

z opowiadań podróżników — wtedy żadna siła

nie powstrzyma nap!ywn europejskichidei; wtedy

w pojęciach, wierzeniach i rozumowaniach cbiń

skiego lndn mnsi nastąpić przełom, tem bardziej

stanowczy, im staranniej dotychczas Chińczycy

nnikali wszelkiego zetknięcia się z najnowszym

europejskim ruchemumysłowym.

Chińska kultura jest niezawodnie starszai głęb

sza od europejskiej, a jeżeli zatrzymała Się ua

pewnym stopniu swego rozwoju, to przecież nie

utraciła bynajmniej możności przystosowania się

do nowo wytworzonych stosnnków. Chiny pochło

ną z największą łatwością wszystkie techniczne

wydoskonalenia, któremi Enropaobecniesię szczyci

i ta jedyna, prawdziwa wyższość Enropy, bardzo

prędko zniknie. Obyczajowego i umysłowego wy

rafinowania, które pospolicie nazywamy kultnrą,

Chiny nie potrzebują nam zazdrościć, ani go n

siebie wprowadzić; przeciwnie imdłużej przecho

wają swoją cywilizacyjną odrębność, temłatwiej

nchronią się od tej nowoczesnej niwelacyi, która

njednostajniająo nmysłowość wszystkich społe

czeństw, tamuje powstawanie oryginalnych idei

Cała wyższość europejskiej knltnry polega obe

cnie na chrystyanizmie; z chwilą jednak, gdy

apostołowie chrześciańskiej wiary nie napotkają

przeszkód w swej zbawczej działalności, zwycię

stwo ich nanki stanie się tylko kwestyą czasn.

Chiny przejdą nieuchronnąfazę sceptycyzmu, którą

obecnie Japonia przechodzi; wkrótce jnż jednak

filozofia Konfncynsza nie wystarczy dla zaspoko

jenia umysłowych i religijnych potrzeb rasy potę

żnej i zdatnej do wszelkiego rozwoju.

Gdy zaś wyobrazimy sobie Chiny chrześciań

skie, uzbrojone we wszystkie środki nowoczesnej

wiedzy technicznej, świadome Bwej żywotnej po

tęgi, zorganizowane na podstawach odwiecznej

kultury, zastosowanych do współczesnych potrzeb,

jakie niesłychane horyzonty odkrywają się przed

nami! Nienchronny wylew rasy żółtej po za cia

sne granice środkowej Azyi —nowa wędrówka

narodów, walka z rasą białą, zwichnięcie i oba

lenie wszelkich politycznych i państwowych kom

binacyj, nowe i świeże czynniki umysłowego rn

chu, słowem niezmierne wstrząśnienie starego

świata i zburzenie całej jego organizacyi. — Nie

popuszczając jednak zbytecznie wodzy fantazyi,

zanotnjmy tylko datę traktatnwSimoneseki, gdyż

może ona być początkiemnowej epoki whistoryi

powszechnej.

Przegląd polityczny.

Artyknł o polityce wewnętrznej w Niemczech,

pomieszczony w Retchsameeigeree, jest ze względu

na ściśle urzędowy charakter tego dziennika wy

padkiem wyjątkowymi zwracającympowszechną

uwagę. Tym razemchodzi o wniosek Kanitza i

o zażalenia, z jakiemi występnje obóz agrarny,

oskarżając rząd, że po macoszemn i niesprawie

dliwie obchodzi się z wnioskiem, który wkażdym

razie wart jest głębszego rozważenia. R eichsan

teig er zaprzecza przedewszystkiem wiadomości,

jakoby obrady nad wnioskiem Kanitza w radzie

stann zajęły tylko półtoraposiedzenia; przeciwnie

bowiem nad wnioskiem Kanitza obradowano na

czterech posiedzeniach z rzędu, z których jedno

trwało nawet ośmgodzin. Oprócz tego obradowa

uo nad wnioskiem Kanitza w osobnej komisyi

rady, do której powołano także praktycznych roi

uików. Kierownictwo obrad w komisyi objął mi

nister rolnictwa; wynikiem dysknsyi był wniosek

końcowy, uchwalony ostatecznie przez radę stann

na ostatniemjej posiedzeniu. Przemawiali wów

czas zarówno referent komisyi, jak i samhr. Ka

nitz, któremu pozwolononawet przekroczyć zakres

dyskusyi nad wnioskiem komisyi i szczegółowo

uzasadniać swój własny wniosek. _Jeżeli - koń

czy Reichs an zeigtr —tyle względów nie wystar

cza jeszcze agrarynszom, trndno sobie wyobrazić,

jak daleko posnnęliby swoje pretensye ci najszla

chetniej« w narodzie, gdyby icb dążeniom zosta

wiło się swobodną drogę."

Od czasn andyencyi a kB. Ferdynanda nazwi

sko Dragana Cankowa znikło prawie znpełnie ze

szpalt prasy europejskiej. Ze zdziwieniem zatem

mnsi być przyjętawiadomość. *«»Caokow«becuie

hawł w Petersburgu. Nawet bułgarskie dzienniki,

stojące najbliżej Cankowa, nie podają wcale do

niesień o szczegółach działalności Cankowa wPe

tersburgu, ani oprzyjęcin, jakiego tamspotkało.

Rosyjska prasa zupełuip ignorujeobecnośćstarego

bułgarskiego agitatora w stolicy; nie doniesiono

nawet o jego przybycin. Odpowiada to zresztą

pozorom, jakie nadał swojej podróży sam Can

kow, twierdząc, że jedzie tylko poto, aby wpe

tersbnrskicb zakładach wychowawczychpomieścić

dzieci swojego zięcia Łnckanowa. Nie nlega je

dnak wątpliwości, że właściwym celem podróży

Cankowa było nzyskanie w Petersburgu rad albo

nawet pełnomocnictw dla przeprowadzenia poje

dnania pomiędzy Bnłgaryą a Rosyą i że spotkał

się z znpełnemfiaskiem swoich planów. Pompa

tyczny jego wjazd do Bnłgaryi i andyencya nks.

Ferdynanda zmierzały do tego, aby módz potem

otoczyć się nimbemmisyi, w którejby występo

wał jako mandator księcia Ferdynanda; w Zofii

przekonał się, że pod żadnympozoremnie może

na to liczyć. Chciał więc teraz próbowaćszczęścia

na innej drodze i wPetersburgu starał się oman

dat do występowania w charakterze pośrednika

ze strony rosyjskiej, łndząc się, że tamnważają

go za zdolnego do przeprowadzenia tak trndnej

misyi. Złndzenia te rozwiano w Petersburgu zu

pełnie; tak przynajmniej utrzymuje P olit. Corr.

Z pobytem Cankowa w Petersburga łączy Bię

przypadkowo odjęcie subsydyów bułgarskim emi

grantom, o czem doniosło jedno z rusofilskich

pismbnłgarskich S ta r a P ia n in a . —Pozostający

« słnżbie rosyjskiej oficerowie i nrzędnicy cy

wilui, pochodzenia bułgarskiego, zostali podobno

wezwani albo doopuszczeniasłnżby, albodoprzy

jęcia poddaństwa rosyjskiego. Zarządzenie to do

tyka także prawdopodobnie Cankowa, który przez

dłuższy czas żył tylko z subsydyów rosyjskich.

Z Tien-tsiu donoszą, że Li-HungCzang otrzy

mał na podstawie osobnej proklamacyi cesarskiej

npoważnienie do podpisania traktatu pokojowego

w myśl ultimatum, jakie postawiłaJaponia. Trak

tat zobowiązywać ma. Cbiny do wypłacenia od

szkodowania wojennego wwysok. ści 20 0 ,0 0 0 .0 0 0

taelów i do odstąpienia półwyspuLiao-tong aż do

40go stopnia północnej szerokości oraz wyspyFor

mozy. Chiny zmuszone są nadto otworzyć pięć

nowych portów; otwarty ma być także Pekin.

Prócz tego Japończycy zastrzegli sobie prawopro

dukowania w Chinach artykułów bawełnianych i

oprawiania innych gałęzi przemysłn. Proklamacya

-esarska sformatowała jednak ogólnikowe tylko

pnnkty, pozostawiwszyLi-HungCzangcwi zupełną

swobodę w ułożeniu szczegółów zawartego trak

tatu. — Drugi reskrypt cesarza chińskiego n

dzielą nrlopu wicekrólowi Kantonu i zaleca mn

zamieszkać we własnej prowincyi.

Codoformalnegopodpisaniatraktatn, wiadomość

nie jest jeszcze zupełnie oficyalna, jakkolwiek

zdaje się nie ulegać wątpliwości, że wistocie Li—

Hung-Czang podpisał już warunki traktatu wczo

raj rano; publicznie ogłoszony będzie traktat do

piero poformalnej jego ratyfikacyi. Warunki trak

tatu mogą wywołać zawikłania ogólniejszego zna

czenia. Frankfurter Ztg donosi, że w rosyjskich

sferach dyplomatycznych ntrzymnje się przekona

nie o całkowitempomiędzy Francyą a Rosyą po

rozumieniu co do wspólnej akcyi w Azyi wscho

dniej; istnieje mianowicie myśl zwołaniakongresu

dla rewizyi chińsko-japouskiego traktatu w razie,

jeżeliby istotnie traktat zobowiązywał Cbiny do

odstąpienia Japonii jakiegokolwiek terytorynm na

lądzie stałym.

Korespondencya ,,Czasu’!

Wiedeń 17 kwietnia.

Na dochód humanitarnych związków polskich

w Wiednin _Przytuliska", ,,Biblioteki" itd., odbę

dzie się dnia 30 b. m

. w wielkiej sali tntejszego

Mnsikvereinnkoncert BronisławaHnbermanna z fil

harmoniczną orkiestrą. Nazwisko młodziutkiego

koncertanta jest jnż rękojmią powodzenia. Prawda,

że tak wielkich i szczerych trynmfów od lat pono

wielnżadenartystawWiednin nieświęcił. Pierwszy

raz dał on się słyszeć tutejszej publiczności wsty

cznin. Na afiszn w niebezpiecznem wystąpił sąsie

dztwie, a raczej cienin, bo był to koncert Adeliny

Patti, wktórymmuskromnyprzypadał tylkowspół

udział. 1 dziwnarzecz, byłoto równocześnie smętne

nieco pożegnanie wielkiej przeszłości, powitanie

radosne młodego, jenialnego talentu. Hubermann

odrazu porwał publiczność i najsurowszych rozbroił

krytyków, niedowierzających zwykle i słusznie,

niesmacznym, _cudownym dzieciom". Zwykle bo

wiem ma się w tych razach do czynienia z dzie

ćmi, które mają przypadkiem wyśrubowane arty

styczne zdolności, tn stoi się przed skończonym i

wielkimartystą, któryjest przypadkiemdzieckiem.

Na zapowiedziane zaraz po tympierwszym wy

stępie koncerty—a było ich siedm—rozchwytano

wlot bilety. Miał się odbyć ósmy, ale Hubermann

odstąpił od tego zamiarn i obiecał, najuprzejmiej,

mówiąc —o artyście, najgrzeczniej —o dziecka,

zagrać d. 30 b

. na cele dobroczynne polskie.

A że cele polskie i skrzypek Polak, więc polski

też nłożono program. Będzie więc koncert i fan

tazya z F a u s ta Wieniawskiego, z towarzyszeniem

wybornej orkiestry filharmonicznej, będą mazurki

Chopina, Zarzyckiego i t. d

Na czele komitetn pań, opiekujących się tym

koncertem, stoi księżna Felicya z Radziwiłłów

Clary i baronowa Ziemiałbowska, a wskładjego

wchodzą panie Abrahamowiczowa, brabina Bawo

rowska, pani Bilińska, pani Bltihdorn, hrabina

Bonda, baronowa Bndwińska, baronowa Chlnme

cka, brabina Czerwin, baronowa DoblhofLittrow,

hofratowaFrydman, baronowa Gautsch, baronowa

Haas-Wachter, baronowa Helfert, pani Adamowa

Jędrzejowiczowa, brabina Kielmansegg, ministro

wa Madeyska, brabina Montecuccoli, ministrowa

Plenerowa, pani Pochwalska, brabina Audrzejowa

i Romanowa Potockie, pani Rapoportowa, pani

Rittnerowa, ministrowa br. Schfiabornowa, baro

nowa Unger i baronowa Winterstein. — O

bok

tego zawiązał się komitet urządzający męski, na

którego czele stoi poseł radca Struszkiewicz, nie*

szczędzący zachodu ni pracy, żeby koncert jak

uajświetniej wypadł i dobroczynnemu celowi jak

największychprzysporzył korzyści. Sprzedaży bile

tów podjął się najuprzejmiej, a bezinteresownie

dworski wydawca mnzyczny Albert Gutmann.

Zarządzenia w sprawie ochrony Zamku

na Wawelu od zniszczenia.

Piszą namze Lwowa:

00 Grono konserwatorów Galicyi zachodniej

wniosło na ostatniej sesyi do Sejmu petycyę

0wzięcie królewskiego gmachu na Wawelu wKra

kowie w moralną opiekę i wezwanie rządn, aby

wojskowy zarząd bez zawiadomienia i współudziału

konserwatorów nie przedsiębrał żadnych zmian

ani restauracyi w budynkach na Wawelu. Wpe

tycyi swej podniosło grono konserwatorów, że nie

można wprawdzie posądzać organówwojskowych,

earządzających dziś Zamkiem królewskimna Wa

welu, o złą wolę, lnb o umyślną niechęć do tego

ważnego naszego pomnika narodowego, ale je

dnak w ciągn ostatnich lat zaszły w tymgmachn

ubolewania godne fakta, które żywo zaniepokoiły

krakowskie gmno

jeden z ko

mendantów Zamka, powziąwszy zamiar zupełnego

odczyszczenia różnych rzeźbionych ozdób kamien

nych i stinkowych z grubej warstwy pobiałki wa

piennej, nagromadzonej przez dłngie lata, bez

uwiadomienia i poroznmieuia się z konserwatorem

Krakowa, polecił robotnikom kamieniarskim, słn

żącym w wojska, zeskrobywać ową powłokę

ostremi narzędziami metalowemu Nie znając się

znpełnie na rzeczy, wyrządził on mimowoli przez

to dotkliwą krzywdę zabytkom monumentalnym,

raz dlatego, że wogóle pozbawił owe rzeźby war

stwy ochronnej, która sama utworzyła się przez

czas i zabezpieczała je od nszkodzeń, na jakie

w obecnem przeznaczenin gmachn na koszary,

mogą być narażone, a powtóre dlatego, że nżyci

kamieniarze nie mając nad sobą nmiejętnego do

zoru i kierownictwa, posunęli w niektórych miej

scach owo czyszczenie za daleko, tak, że nietylko

pobiałka wapienna zoBtała usuniętą, ale ncierpiała

także wierzcbuia warstwa samych rzeźb, t. j. ta

powierzchnia, która stanowi dzieła sztuki i jest

owocem ostatecznego dotknięcia dlnta artysty.

W innym wypadkn znown zarząd wojskowy,

chcąc zamurować jedno wejście z korytarza, wy

ją! w tym celu niepotrzebnie, oraz bez wiedzy

1 porozumienia z konserwatorem krakowskim,

rzeźbione kamienne odrzwia, których węgary, zło

żone na podwórzn, zostały następnie przez żołnie

rzy potłuczone i nżyte na materyał bndowlany.

Wpetycyi podniesiono następnie, żc społeczeń

stwo polskie wierzy silnie, iż z czasem dadząsię

usunąć skntecznie wszystkie przeszkody, które do

tąd nie pozwalają, żeby gmachy historyczne na

Wawelu, a przedewszystkiem pałac królewski,

zmieniły dzisiejsze swoje przeznaczenie i że tyle

przez naród nasz npragniona grnotowna restaura

cya tego znakomitego pomnika i przywróceniedo

dawnej świetności przyjdzie rzeczywiściedoskntkn.

Nie można również —zdaniem grona konserwa

(K))

QUOYADIS"

Powieść z czasów Nerona,

przez

Henryka Sienkiewicza.

(Ciąg dalszy).

ROZDZIAŁ VI.

Petronius był wdomu. Odźwierny nie śmiał za

trzym ać Vinicinsa, który wpadł do atrinm, jak

bnrza, i dowiedziawszy się, że gospodarza należy

szukać w bibliotece, tym samym pędemwpadł do

biblioteki —i zastawszy Petroniusa piszącego,

wyrwał mu trzcinę z ręki, złamał ją, cisnął na

giernię, następnie wpił palce w jego ramiona,

i zbliżając twarz do jego twarzy, począł pytać

chrapliwymgłosem:

— Coś z nią nczynił? gdzie ona jest?

Lecz nagle stała się rzecz zdumiewająca. Oto

ówwysmukły i zniewieściały Petronius chwycił

wpijającą mu się w ramię dłoń młodego atlety,

zaczemchwycił drugą, i trzymając je obie wswo

jej jednej, z silą żelaznych kleszczy, rzekł: _

—Ja tylko zrana jestem niedołęgą, a wieczo

rem odzyskuję dawną sprężystość. Spróbój się

wyrwać. —Gimnastyki musiał cię uczyć tkacz,

a obyczajówkowal.

Na twarzy jego nie znać było nawet gniewn,

tylko w_oczach_mignął mu jakiś płowy odbłysk

odwagi i energii. Po chwili pościł ręce Viniciusa,

który stał przed nim upokorzony, zawstydzony

i wściekły.

Stalową masz rękę_ rzekł - ale na wszyst

kich bogów piekielnych przy8ięgam ci, że, jeśliś

mnie zdradził, wepchnę ci nóż w gardło, choćby

w pokojach Cezara.

— Pogadajmy spokojnie —odpowiedział Pe

tronins. —Stal mocniejsza jest, jak widzisz, od

żelaza, więc choć z twego jednego ramienia mo

żnaby moich dwa nczynić, nie potrzebuję się cie

bie bać. Natomiast boleję nadtwemgrnbiaństwem,

a gdyby niewdzięczność Indzka mogła mnie jesz

cze dziwić, dziwiłbymsię twej niewdzięczności.

—G

dzie jest Lygia?

—Wlupanarze, to jest w domu Cezara.

—Petroniusu?

— Uspokój się i siadaj. ProsiłemCezaraodwie

rzeczy, które mi przyrzekł: naprzód o wydobycie

Lygii z domu Anlnsów, a powtóre o oddanie jej

tobie. Czy nie masz tam gdzie noża w fałdach

togi? Może mnie pchniesz! Ale ja ci radzę po

czekać parę dni, bo wzięłoby cię do więzienia,

a tymczasem Lygia nudziłaby si§ wtwym domu.

Nastało milczenie. Vinicins poglądał czas jakiś

zdnmionemi oczyma na Petroninsa, poczemrzekł:

—Przebacz mi. Miłujęją i miłość mięsza moje

zmysły.

— Podziwiaj mnie, Marku. Onegdaj rzekłem

Cezarowi tak: mój siostrzeniec Vinicius pokochał

tak pewną chuderlawą dziewczynę. która hoduje

si§ n Aulusów, że domjego zmienił się właźnię

parową od westchnień. Ty (powiadam) Cezarze,

ani ja, którzy wiemy, cojest prawdziwa piękność

nie dalibyśmy za nią tysiąca sestercyi, ale to

chłopak zawsze był głupi, jak trójnóg, a teraz

zgłupiał do reszty.

— Petroniusu!

—Jeśli nie rozumiesz, żemtopowiedział, chcąc

zabezpieczyć Lygię, gotówem uwierzyć, żem po

wiedział prawdę. WmówiłemwMiedzianobrodego,

że taki esteta, jak on, nie może uważać takiej

dziewczyny za piękność, i Nero, który dotąd nie

śmie patrzeć inaczej, jak przez moje oczy, nie

znajdzie w niej piękności, a nie znalazłszy, nię

będzie jej pożądał. Trzeba się było przeĄ małpą

zabezpieczyć i wziąć ją na sznnr. Na Lygii po

zna się teraz nie on, ale Poppea, i oczywiście

postara się ją jak najprędzej z palacn wyprawić.

Ja zaś mówiłem dalej z niechceniaMiedzianej bro

dzie: _Weź Lygię i daj ją Vinicinsowii Masz

prawo to uczynić, bo jest zakładniczką, a gdy tak

postąpisz, wyrządzisz krzywdę Anlnsowi." I zgo

dzii się. Nie miał najmniejszego powoda nie zgo

dzić się, tem bardziej, że dałem mu sposobność

dokuczenia porządnymIndziom. Uczynią cię urzę

dowym stróżem zakładniczki, oddadzą ci w ręce

ów skarb lygijski, ty zaś, jako sprzymierzeniec

walecznych Lygiów, a zarazem wierny słnga Ce

zara, nietylko nic ze skarbn nie strwonisz, ale

postarasz się o jego pomnożenie. Cezar, dla za

chowania pozorów, zatrzymają kilka dni wdomn,

a potemodeśle do twojej insnli, szczęśliwcze!

— Prawdąż to jest? Nic że jej tam nie grozi

w domn Cezara?

—G

dyby tammiała stale zamieszkać, Poppea

pogadałaby o niej z Lokustą, ale przez kilka dni

nio jej nie grozi. Wpałacu Cezara jest dziesięć

tysięcy ludzi. Być może, żejej Nero wcale uie zo

baczy, tembardziej, że wszystko powierzył mi do

tego stopnia, iż przed chwilą centurion u mnie

byl z wiadomością, że odprowadził dziewczynę

do palacn i zdał ją w ręce Akte. To dobra du

sza ta Akte, dlatego kazałemjej ją oddać. Pom

ponia Graecina jest widocznie również tego zda

nia, bo do niej pisała. Jntro jest uczta nNerona.

Wymówiłem ci miejsce obok Lygii.

— Wybacz mi, Kaju, moją porywczość -

rzekł Vinicins —Sądziłem, żeś ją kazał upro

wadzić dla siebie lub dla Cezara.

—Ja mogę ci wybaczyć porywczość, ale tru

dniej mi wybaczyć gminne giesta, rubaszne krzyki

i głos, przypominający grających w morę. Tego

nie Inbię, Marka, i tego się strzeż. Wiedz, że strę

czycielem Cezara jest Tigąlli.iu», i wiedz także,

że, gdybym dziewczynę chciał wziąć dla siebie,

łobym teraz, patrząc ci prosto w oczy, powie

dział, co następuje: Viniciusul odbieram ci Ly

gię i będę ją trzymał póły, póki mi się nie

znudzi.

Tak mówiąc, począł patrzeć swemi orzechowe*

mi źrenicami wprost w oczy Viniciusa, z wyra

zemchłodnymi zuchwałym, młody człowiek zaś

zmieszał się do reszty.

— Wina jest moja —rzekł. —Jesteś dobry,

zacny i dziękuję ci z całej duszy. Pozwól mi

tylko zadać ci jeszcze jedno pytanie. Czemu nie

kazałeś odesłać Lygii wprost do mego domn?

— Bo Cezar chce zachować pozory. Będą otem

Indzie mówili w Rzymie, że zaś Lygię zabiera

my, jako zakładniczkę, więc póki będą mówili,

póty zostanie w palacn Cezara. Potem odeślą ci

ją pocichu i będzie koniec. Miedzianobrody jest

tchórzliwym psem. Wie, że władza jego jest bez

granic, a jednak stara się npozorować każdy po

stępek. Czy ochłonąłeś jnż do tego stopnia, abyś

mógł trochę pofilozofować? Mnie samemu nieraz

przychodziło na myśl, dlaczego zbrodnia, choćby

była potężna jak Cezar i pewna, jak on, bez

karności, stara się zawsze o pozory prawa, spra

wiedliwości i cnoty?... Na co jej ten trnd? Ja

uważam, że zamordować brata, matkę i żonę, jest

rzeczą godną jakiegoś azyatyckiego królika, nie

rzymskiego Cezara; ale gdyby mi się to przy

trafiło, nie pisałbym usprawiedliwiających listów

do senatu... Nero zaś pisze, Nero sznka pozo

rów, bo Nero jest tchórzem. Ale taki Tyberius

me był tchórzem, a jednak usprawiedliwiał

każdy swój występek. Czemu tak jest? Co to

za dziwny, mimowolny hołd, składany przez

zło cnocie. I wiesz, co mi się zdaje? Oto, iż

dzieje się tak dlatego, że występek jest szpetny,

a cnota piękna. Ergo, prawdziwy esteta jest tem

satnem cnotliwym człowiekiem, Ergo, ja jestem

cnotliwym człowiekiem. Mnszę dziś wylać nieco

wina cieniom Protagora, Prodyka i Gorgiasa. Po

kaznje si§, że i sofiści mogą się na coś przydać.

Slncbaj, albowiem mówię dalej. Odjąłem Lygię

Aulnsom, by ją oddać tobie. Dobrze. Ale Lyzypp

ntworzyłby z was cudowne grapy. Oboje jesteście

piękni, a więc i mój post:ępek jest piękny, a bę

dąc pięknym, nie może być zlym. Patrz, Marku,

oto siedzi przed tobą cnota wcielona w Kajusa

Petroninsal Gdyby Arystydes żył, powinienby

przyjść do mnie i ofiarować mi sto min za krótki

wykład o cnocie.

Lecz Vinicins, jako człowiek, którego rzeczy

wistość więcej obchodziła od wykładów o cnocie,

rzekł:

—Jutro zobaczę Lygię, a potembędę ją miał

w domu moimcodzień, ciągle i do śmierci.

— Ty będziesz miał Lygię, a ja będę miał na

głowie Anlnsa. Wezwie na mnie pomsty wszyst

kich podziemnych bogów. I gdyby przynajmniej

bestya wzięła przedtem lekcy§ porządnej dekla

macyi... Ale on będzie wymyślał tak, jak moim

klientom wymyślał dawny mój odźwierny, którego

zresztą wysłałem za to na wieś dc ergastnlnm.

Anlns był u mnie. Obiecałem mu przesłać

wiadomość o Lygii.

Napisz mu, że wola _boskiego" Cezara jest

najwyższem prawem i że pierwszy twój syn bę

dzie miał naimię Aulus. Trzeba, żeby stary miał

jakąś pociechę. Jestem gotów prosić Miedziano

brodego, by go wezwał jutro na uczt§. Niechby

cię zobaczył w triclininmobok Lygii.

*"TNie czyń tego —rzekł Vinicins. — Mnie

ich jednak żal, zwłaszcza Pomponii.

I zasiadł, by napisać ów list, który staremu

wodzowi odebrał resztę nadziei.

(Ciąg dalszy nastąpi),

....

*y °bodzi codziennie wieczór, wyjąwszy niedziele i dni świąteczne,

oddziela*i Nra, C zas u , o .1«. zapas «tarczy w Krakowie po 10 cnt., z przesyłką pooztowa 12 centów;

tsstśw da nabycia w blarza dzlannlMw, przy alicy Karola Ladwlka L 3.

PteBuineTżią wynosi:

s-s._«

*acały rok na kwartał na 1 miesiąc

jt m !ejsc

.............................. ................

20 złr.

5 złr.

1 słr. 80 ot.

P-iWt% w państwie a m atryackiem .....................................

24 złr.

6 złr.

2 złr. BO ct.

* Ar.

.....................................

28 zfc.

1 tir.

8 złr.

» ..0 ’ " °° "i Francyi, Angin, Belgii, Szwajoaryi, Tur

syi i ranyen państw, należąoych do związku pocztowego 32 złr.

8 złr.

3 dr.

(»aw«mą»*Jr»tę przyjmuj_e się tylko od Z do eatotnleąo dni» w miesiąca. — l .i .ty z pie

pieniężne na_ prenumeratę i ogłoszenia (inBeraty) uprasza się nadsyłać franco

do Ancnn;stracyi^y z a s u w Krakowie. — L isty reklamacyjne nieopieczętowane nie podlegają opłacie

wouu)wej.

_ ?s.ów nifrankow an ych nio przyjmnje się. — Rękopismów nadsyłanych nie zwraca się.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction