Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 609 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N* Ai.

Kok 18*79.

Vi«aaH«tai4pnrfailąi

*dndnłsbraST* .OZABO" todsM arsędy poestowe. Klejssswę pm nuuM tf k*lf.

Htaw w»» (ln«raty)pfiyjm^)sięsaopłat)

»-^

! ? ^ u - * rnttłmD drobnym (petitowym), s a

pieńmy ms 10, sa kałdy następny nu po5 u,

n_.

*"?

8 »fronnloy dsiennlka) od miejsca wiersza dr ukiem drobnym po 80 o. s a k ałd y ras .

bour^^issoSfaai* m-rnTm

de la Orotz Roage 3, (prsnameratę p. W . Ęaeskowski, F»u

iKi^SnfcS

?p’ H m »«*«» * Yogfer (ta!rte w Hamburga, Frankfaroie n. M ,

ftafcłew ffiie

Stabenbastoi Nr. 2 (takie w Pradzej, R. Mosas

(Jibie w Boranie, Hamburgu, Monachium I Norymberdie), O. L . Daube A Comp. (także w Frankfurcie

Kraków I lutego.

Dwie ważne, stanowcze próby przebyć

*?* T,

r0^u. kraj nasz: pierwszą bę

dzi^^Sejm zapowiedziany na początek kwie

tnia, ’drugą wybory do Rady Państwa. Sci

s ły zachodzi związek między zadaniem sej

mn i obowiązkami, jakie on nakłada, a

rezultatem, jakiego spodziewać się możemy

po wyborach. Dla tego dwa te fakta ze

stawiamy razem, bo od nich zawisła przy

szłość krajn, bo one wymagają rozwagi i

wczesnego rozbioru.

z wyborów chcemy wyjść zwycięzko,

jeśli nie chcemy dopuścić, aby znów Sw.

Jur, Szomer Izrael, lnb jaka własna kon

federacya na rzecz centralistów podniosła

głowę, jeśli chcemy zabezpieczyć się od

klęski i sromu, Btłumić odradzającego się

ducha anarchii, uratować zgodę społeczną,

jedność narodową naszej reprezentacyi, za

sadą autonomii, interes i honor kraju: win

niśmy wcześnie z całą nsilnością przygo

tować się do kampanii sejmowej. Jaki bę

dzie Bejm, takie będą wybory. Myśli, jakie

w sejmie objawią się, będą posiewem walki

wyborczej, prace przeprowadzone lub roz

poczęte podstawą dalszej akcyi, dążności,

które sejm wskaże, staną się programem

dla przyszłej naszej delegacyi. Co ustawa

0 bezpośrednich wyborach rozdzieliła, to

wola kraju jednoczy. Kraj nie może mieć

dwóch polityk odmiennych i dwóch repre

zentacyj; bo zaprzeczyłby swej historycznej

1 narodowej indywidualności. Sejm już nie

wybiera delegacyi, ani jej nie może udzie

lać instrukcyi, ale co sejm postanowi, to

staje się obowiązkiem dla naszych repre

zentantów w Wiedniu. Kto temu przeczy,

kto tego nie chce nznać, kto chce rozdzie

lić delegacye od sejmu, ten choćby prze

ścigał wszystkich w patryotyzmie słów,

schodzi z torów polskich, popełnia czyn

odstępstwa.

Lecz nie dość zatwierdzić zasadę soli

darności, jak to uczyniło Koło sejmowe,

nie dość wyrzec werdykt na tych, co się

dopuszczają secesyi. Potrzeba także, aby

sejm pracą, dodatnim programem utwierdził

podstawy i wskazał kierunek przyszłej de

legacyi. Polemicznóść, która dziś przeważa

wszędzie, w prawodawstwie, publicystyce, lite

raturze, byłaby złym doradzcą w pracy u

stawodawczej, najszkodliwszą zaś licytacya

stronnictw o hasła, o słowa i czyny popu

larne. Aby złamać dncha zaprzeczenia, trzeba

spokojnie, rozważnie a skrzętnie rozwinąć

afirmacyę w działaniu. Jeśli sejm nie sko

rzysta ze szczęśliwych warunków swego

składn, j eśli nie skorzysta z dłuższego cza

su obrad, jaki mu tym razem ma być wy

znaczonym, jeśli nie podejmie na seryo za

dań oddawna czekających rozwiązania; nic

na ówczas nie pomogą wszelkie dekla

racye Koła, najpiękniejsze zasady stwier

dzone nowym aktem. Duch buntu przyczai

się tylko w czasie zebrania sejmu, aby tem

gwałtowniej wystąpić później z krytyką

jego działania, chaos wzmoże się tylko.

Lecz jeśli posłowie sejmowi powracając do

domn, będą mogli wyborcom wskazać, że zro

bili wszystko, co leżało w ich możności, żen ie

cofnęli się przed reformą, choćby śmiah

w wewnętrznych stosunkach, a chroniąc się

od czczych zapasów konstytucyjnych, zdo

łali jednak naznaczyć kierunki polityczne

wobec ogólnej sytuacji w monarchii; na

tedy daremnie w walce wyborczej kuszo

noby kraj do rozbratu, a smutne dzieje se

cesyi zakończą się na zawsze.

Aby ten cel osiągnąć, nie wystarcza tylko

obronne stanowisko i nie wystarcza sam

konserwatyzm. Potrzeba’ przeciwnie inifya

tywy, któraby sięgała w przyszłość. Ini

oyatywa w stosunkach wewnętrznych krajn

streszcza się w znanym programie reformy,

a miała jnż piękne zadatki w licznych pro

ektach Wydziału krajowego i rozpoczę

tych pracach ostatniej sesyi.

Niepotrzebujemy dziś jeszcze rozwodzić

się nad tem, co pozostało najbardziej na

glącego do zrobienia, niepotrzebujemy wzna

wiać, znanego programu reformy, ani wska

zywać jakie w nim okazują się konieczne

raodyfikacye. Sądzimy atoli, że obok kwe

styj ekonomicznych, pierwszych na ostatniej

sesyi w przedłożeniach Wydziału krajowe

go, obok spraw tak naglących, jak ustawa

drogowa, koniecznem będzie zatknięcie na

nowo sztandaru reformy autonomicznych u

rządzeń, sięga’"ących do podwalin budowli

społecznych. Problemata socyalne w dzisiej

szych czasach rozwijają się tak nagle a tak

powoli zabieramy się do środków zaradczych!

Wpływy socyalizmn sięgają już do Indn,

a my czekamy, aż gromada z dworem same

się zrosną, lękając się przywrócenia ich

organicznego związku na drodze ustawo

dawczej. A i wyżej, gdzie się stykają czyn

nik władzy z czynnikiem autonomicznym,

ękamy się podjąć ich zespolenia, choć tak

corzystne do tego istnieją dziś warunki.

Cały zakres i organizacya naszego życia

autonomicznego wydaje się być tylko przy

radowaniem, bodaj prowizorycznem do gma

chu rządowego, który choć dziś od góry

do dołu w rękach polskich, zawsze atoli

stanowi odrębną całość. Gdybyśmy w tych

)omyślnych warunkach dwie te budowle

zjednoczyli w jeden organizm, gdybyśmy

żywioł autonomiczny wprowadzili w kadry

ządowe, jnżby nam żadna zmiana syste

mu lub osób odiąć nie zdołała tego, coby

się oparło na siłach społecznych.

Na wewnątrz przeto idea reformy, jedno

czenia gromady z dworem a reprezentacyj

autonomicznych z władzami administracyj

nemi, na zewnątrz zaś ta sama idea reformy

w dnchu autonomicznym i narodowym. Czy

Sejmowi przypadnie ją zatwierdzić i pod

aką formą, nieprzesądzamy. Liczne doświad

czenia nauczyły jnż nas, jak bywa niebez*

nem podnoszenie w Sejmie kwestyj kon

stytucyjnych, Btosunku kraju do monarchii.

Atoli w óbecnem położeniu, w chwili zmian

gabinetu i przesilenia systemu, trudno przy

mszczać. aby i w Sejmie nie nadarzyła się

sposobność do wskazania stanowiska kraju

wobec tych ewentualności. Choćby tylko

kół sejmowych miał wyjść impuls do po

rozumienia z antonomistami innych krajów,

byłby to jnż nader ważny krok programo

wego znaczenia. Z umysłu też poruszyliś

my wcześnie pytania odnoszące Bię do tego

porozumienia i wspólnego działania w duchu

federalnym. Przypominamy je znów ze wzglę

du na zbliżający się Sejm i przyszłe wy

bory do Rady państwa. Z Sejmu tylko

wyjść może odpowiednia inicyatywa, a wy

bory, jeśli mają mieć doniosłość polityczną

muszą wyjść z ciasnego zakresu walki we

wnętrznych stronnictw, na szersze pole o

gólnych zasad. Niewyst?ffczy już ty])to o

brona dotychczasowego iL§iowi ika; ale strze

gąc jego konsekwencyi, trzeba sięgnąć da

lej, zwłaszcza, źe równoczesne wybory we

wszystkich krajach monarchii mogą stwo

rzyć podstawę nowego systemn. Wszystkie

te pytania poruszamy wcześnie kn rozwa

dze posłów, bo raz jeszcze powtórzymy

jakim będzie Sejm, takie będą wybory, ja

kie zaś wybory, taką przyszłość kraju.

KORESPONDENCYA ,,CZASU"

W !eleś 6lntfg-).

(||)Izba panów, wyższa istotnie aniżeli jej dni

? a koleżanka z wyborów bezpośrednich wyszła, w cią

gu kwadransa uporała Bię dziś z całym traktatem

berrtUkim. Nie b*ło dyBkusyi, ani rozstrzelenia

głosów. Ze względów utylitarnych, ebv uniknąć

nowych sporów, D ba wyższa pominęła stronę rra

nopo!itywsną. Tsk więo znikn?ę tra k tat berliński

widowni parlamentarnej i ostatnia usunęła się

przeszkoda dymisyi gabinetu Aaerarerga. Chwilowo

istnieją nawet jnż dwa rządy, t. j . gabinet ks.

Auersperga, oczekujące lada dnia swego wyzwo*

’enia, tudzież gabinet br. Tusffe?o, ieszcze nieta

nrauowaey, ale jut wywierający swói wpływ na

)rasę. N e tylko Fremdenblatt, ale i dzienniki za

graniczne stały sie już echem zanatrywsń przy

szł-?o gabineta. Dzieje się to naturalnie za po

średnictwem bióra prasowego ministerstwa spraw

*agran?rzoycb, pod którego egidą powstaje gabinet

ir. Taaffego. lubo nie br ak peeaymistów, zapowia

dających zakłócenie dobrego pożycia między br.

Andrassym a przyszłym rządem przedlitawakim.

W każdym razie dcść jeot czynników, k tó e sobie

położą sa zadan!e; zakłócić (»-*porozumienie. H r.

Taeffo nie tylko posiada zaufanie korony i h r. Au

dressego, oraz i autonomistów, tudzież zwolenników

oknp^oyi. ale nadto uzyskał także uroczystą san

kcyę Nowej Fressy, której zdaniem w ybór jego

na lep’ej odoow5ad a -chwilowej sy tu acji. Mimo tego

usiłowania hr. Taaff go idą oporem, nie znajduje

on tak prędko stosownych kolegów, jak mniemano,

"i?głosbi dotyczące składu gabinetu są wynikiem

wyobrsźni i kombinacji dziennikarskiej, ta k samo

’ak pogłoski o przeznaczeniu, jakie otrzymać mają

dotychczasowi ministrowie. Nadmienić w srto , że

namiestnik morawski bar. Poesipger bawił wpraw

dzie dwa dni w Wiednia, ale tylko celom ud*ie

en;a hr. T«ffamn niektórych inf ?rmacyi o stosun

kach w Morawie i Czechach, o ofercie teki mi

n istra apraw wewnętrznych n?e było mowy. W ko

ach urzędowych, jik was zapewnić mogę, ża

dnej jeszcze nie posiadają pozytywnej wiadomo*

ści o składzie nowego gabin eta, lobo h \ Taeffe

w najlepszej zostaje harmonii i prawie cod-ieó sty

ca się z ks. Anerspergem. Pewnem jest tylko,

ża jenerał Horst pozostanie ministrem obrony kra

owej, mniej pewnem jest pozostanie p. S trem ayra

przynajmniej na dzi3iejszem Btanowisku. Że Polak

wejdzie do gabinetu, jest pewnem, ale niewiadomo

eto. Tak zwany progr*m przyszłego rządu, ogło

szony w wczorajszym Fremdenblacie, tak mało za

wier a dodatnich warunków, iżbv mógł uchodzić za

program każdego gab:netn. Mówią, *e przesilenie

o rzedąu niesię do przyszłego tygodnia. Z *pewnienie, że

br. Taaff8 niema zamiaru utworzyć gabinetu prowi

zorycznego, jest zbytecznem. Każdy bowiem kandydat

ua naczelnika rządu, przystępnie do zadania w prze

konaniu, że ntworzy gabinet długotrwały, a tylko

urzędnicy w ścisłem słowa znaczenia zwykli słu

chać polecenia korony, względem złożenia prowi

zorycznego rządu. Jeszcze nie }est tak pewnem

czy h r. Tat ff i nie ujrzy się zmuszonym złożyć tym

”zasowo gabinet po c?ęści z szefów sekcyj, jako

kierowników, aby zyskać czas do rozpatrzenia się

w Bytuacyi politycznej i parlamentarnej. Ludzie

Tdala sto:ą*y, nie pozbawieni sądu objektywnege;

nie wąt )ią, *że choć uda się hr. Taaffemu złożyć

piękny na okaz gabinet, wypadki, a m!anowicie

wybory, wpłyną na zmianę rządn w tym lnb o

wym kierunku. Wówczas hr. Taeffe będzie mógł

pozostać mmistrem, ale kierownictwo gabinetu mo

te bsrdzo łatwo dostać się w inne ręce. Z tego

też powodu hr. Taaffe teraz zapewne nie powoła

żadnego Czecha do gabinetu, bo i żaden z dekla*

rantów nio uważałby chwili za stosowną. Oto wszy

stko, co dziś da s:ę powiedzieć o gabinecie hr. Ta

affego, co jest bliskiem prawdy a odleełem od pola

bujnych kombinacji. W niedzielę lub we wtorek

może Gazeta Wiedeńska położy koniec domysłom

co do osób, którym powierzone będą teki.

Wiedeń 6 lntego.

(84 te potiedtenie Izby wyłszej).

Wiceprezes hr. Wrbna zagaja posiedzenie o go

izmie H e j mm 30 w obecności ministrów Auers

oerga, Ziemiałkowskiego, Horsta, Glasera, U ngers,

Pretisa i około 50 członków Izby.

Na porządku dziennym tylko traktat berliński,

co do Itórego komisya wnosi: ,,traktatowi berliń

skiemu z dnia 13 lipca r. 1878 udziela s:ę kon

stytucyjne zatw ierdzenie."

Wniosek ten uchwalono

:oz włzrlkiej dysku sji niemal jednomyślnie, gdyż

tylko hr. Falkenhayn nie głosował za nim.

Ze względu n a niepewność, kirdr się odbędzie

posiedzenie n astf p n e, postanowiono jeszcze na dzi

siejszym porządku dziennym uchwalony przez Izbę

denntowanyeh projekt ustawy o sprzedaży niektó

rych nieruchomości skarbowych i zatwierdzone przez

tęż I?bę rozporządzenie cesarskie o zwolnieniu pe

wnych przesyłek do Bośni i Hercegowiny od opłaty

pocztowej i przyjęto tak uBtawę, jak rozporządze

nie be* wszelkiej dysknsyi.

Koniec posiedzenia o godz. 11 min. 5 0 . —

stępne nie naznaczone.

Berlin i lutego.

(B) Dzisiejszy Reiche-Anzeiger ogłasza t r a k t at

zniesieniu arty kułu V pokoju pra?skiego, zawarty

między hr. Andrassym a posłem niemieckim w Wie

dniu ks. Henrykiem Reuss, jako pełnomocnikami

oba Cęserzów. Trsktat datowany d. 11 paździer

nika, obejmuje po dłuższych motywach tylko dwa

paragrafy i oznacza dla rat; fitacy:, która za stro

ny cessrza Wilhelma już nastąpiła, term in trzech

miesi;cy. Jak o rrzy s?ynę zniesienia art. Y podane

est w traktacie: l) że artykuł V nie był dotąd

wykonany; 2) ze strony cesarza Wilhelma chęć

modyfikrcyi, a 3) ze strony cesarza Franciszka Jó

zef) życzenie dania państw u Niemieckiemu nowego

dowodu szczerej i wielkiej przyjaźni. Wiadomo, że

artykuł, k tó ry obowiązywał Prnsv do oddania Da

nii pewnych części północnego Szlezwiku za po

ortednim plebiscytem, wyBzedł nie z inicjatywy

anstryackiej, lecz od cesarza Napoleona, któ ry w

tym artykule opatrywał wygodną broń dla siebie

przeciw Bismsrkowi. Teraźniejsze zniesienie arty—

Irału m ożni uważać za odpowiedź PruB Danii na

spokrewnienie się z następcą tronu Hanower

skiego, o którego małżeństwie już w października

tnóy?ono. Zarazem jest też odpowiedzią na p rotest

zdetronizowanego kśięcia, publikowany w wiedeń

skim Vaterlandzie. S tare zdanie: najwięcej niena

widzi się tych, którym najwięcej niesprawiedliwo

ści wyrządziło się, sprawdza się i tu taj, a pogło—

Bka, źe ks. Bismark myśli o znpełrej anneksyi

prywłtnego majątku ks. Cnmberlandzkiego, zdaje

się być uzasadnioną.

Jnż wczoraj mówiono tutaj o zmianie projektu

karnego parlamentarnego przez w id ział sprawiedli

wości w Badzie *w!ątkowej. Nordd. AUg. Ztg o

głasza projekt ustawy te] w nowej firm ie. Obejmu

te ona tera* 10 paragrafów. Wykreślono * p rojektu

weawanie członków parlamentu przed sąd ź i po

zbawienie winnych mówców prawa wyboru. Najwa

żniejszy jest §. 4, oznaczający kary, jakie wy(!ż’ą ł

Rady rw ą ’kowei zaleca za przekroczenia. Brzmi

o n: nKary, na które komisya parlamentu skazać

może, są: l) przestroga wobec parl" .mentu; S) u

nomnienie przed parlamentem; 3) wykluczenie z par

!amenta na czas oznaozony, nawet do końca legis

!atury. Jeżeli deputowany skazany jest na wyklu

czenie z par!amenta, wolno ma w przeciągu tygo

dnia apelować od komisyi do całego parlamentu.

Skarcone ustępy mów parlamentarnych maja być

w pierwotnym projekcie opuszczone w zapiskach

stenograficznych, a publikacja ich jest także karą

zagrożona.

Pytanie teraz, jak Bię cała Rada zw’ą-kowa z.a

oatrywać będzie na te zmiany? Wiadomo, że Ba

waryu i Baden wogóle sprzeciwiają się ogranicze

nia mów w parlamencie. Nie ufam, aby Rada pro

jekt wogóle odrzucił*. Z dzienników dńeiojBzych or

gan narodowców na wiadomość o tej zmianie o

śmiela Bię pisać: nTem samem praw em, btórem

Rada związkowa mięsza się w rzeczy parlamentu,

parlament może się mieszać w interesa Rady zwią*

kowej. Zarazem oświadcza National Zeitung, że

najlepszym środkiem byłoby przyznać prezesowi

Izby prawo odbierania głosu mówcom. Zobaczymy,

czy stronnictwo narodowców pokaże tę ssmą od

wagę za trzeciem czytaniem ustawy."

Podłng dzienników inspirowanych, wręczono Ra

dzie związkowej oprócz objaśnień o etacie na rok

następny, projekt ustawy domagającej się dla poczty,

telegrafów, marynarki i armii pań !twa nowej po

źyoiki w wysokości 64,882,792 marek. P rzed zje

dnoczeniem Niemiec apodziewano aię zmniejszenia

oodatków i długów. Teraz, kiedy są zjednoczone,

rosną podatki i długi usgue in infinitum!

roezdam 2lntego.

Kardynał Hohenlohe jest tu spodziewany. Lec*

aka jest jego misya, co go Bkłania do przybycia,

est przedmiot( m na!rozmaitszych zdań i wniosków.

Stronnicy kanclerza twierdzą, że jest upoważniony

od Papieża do uczynienia nowych propczycyj, mn

ących ełntyć za podstawę pokoju między Kościo

:em i rządem praskim. Lecz nie można zdaniem

mojem przyonBzczać, aby Papież mógł obierać t a

kiego pośrednika jak k ardynał Hohenlobe.

Przeciwnie nie jest nieprawdopodobnem, że kan

clerz mógł go użyć za pośrednika, jakkolwiek wy

bór ten nie rokowałby pomyślnego skutku układom

między Berlinem a Rzymem. A może też kB. Bis*

mark nie życzy sobie nkładów, natedy kardynał

jest mężem, jakiego mn potrzeba.

Są jednak niektórzy, co po prostu twierdzą, że

kardyntł nudził się w swojej willi w okolicach

Rzymu i przybył do Niemiec na polowania, wia

domo bowiem, źe jest namiętnym myśliwym.

Rozdawanie licznych d ekoracyj, jakie w tych

dniach nastąpiło, nie miało ch arakteru polityczne

go. W długiej liście udekorowanych nia ma cni

!ednego nazwiska, któreby znane było z prac lub

walk politycznych w ostatnich latach.

Wniosek poparty przez stronnictwo centrem na

nosiedzenin Izby deputowanych, mający na cela

przywrócenie artykułów konstytucyi p raskiej, p orę

czających niezawisłość Kościoła i ko rporac;j reli

gijnych, usunął wszelkie wątpliwości co do nieza

chwianej woli ks. Bismarka wytrwania w swojej

polityce religijnej. Chris no zarazem zmusić rząd

do rozwiania mgły rokowań, która wszystko za

ciemnia. Dla umysłów nienprzedzonych podwójny

ten cel dostatecznie został osiągnięty. Rząd bo

wiem odmawiając wszelkiego wyjaśnienia, w rze

czywistcści przemówił jasno, a rozmaite frak cje

Zgromadzenia wotnjące w ściśnionych szeregach

przeciw centrem i Polakom dowiodły, czego Ko

ściół katolicki może aię spodziewać.

’Wiedziano

dobrze *góry, jaki będzie los wniosku, lecz nie

Część literacko-artystyczna.

W ROCZNICĘ ZGONU

Plusa IX.

Jeśli gdzie prawdą jeat ton często dziś powtarza

ny paradox, źe nie ma ludai niezbędnych, to tylko

w Kościele k atilickim . Spółeczność śwecka dźwi

ga się w górę lub upada w miar§, im więo j wy

stępuje na widownię, lab z niej schodzi ! u d a zn a

komitych. Kiedyż zaś b at dziej, niż teraz naznaczyć

można obniżanie p oziomu ogólnego w najwyżej d)

niedawna siojąCjCh narodach ourcpejskich, skutkiem

stopniowego otniżania zi§ mi,ry indywidualność,

które idą prsodem i kierownicze mają za mcwf,ć

stanowiska. Najsilniejsza organizacya polityczna, n aj

większe bogactwa ekonomiczne niezdołają zabezpie

czyć narodów i państw, gdy im Opatrzność odej

muje ludzi w jż’z(go geniusza. Gdy zsyła Bóg owe

sgipskia lata nieurodzaju, owe chude i ubogie po

ioienu, nastają ota y mierności, a często głodu mo

ralnego. W polityce mnożą si§ ruiny — w Iitera

turza i sztukach powstają próżnie i przerwy, a r mo

r°wy geniusz ludzkości zd aje się odpoczywać jakby

° a to, aby upokorzyć t§ dumę nowoczesnego h a

fcanitaryzmu i wskazać, źe jak Bóg tylko daje plon

P°s;ewom rolnika, ta k en jedy nie ufcłog,jtła,mć mo

e narody i spółeczności wzrostem ładzi wyższych,

tatchtiouych, dzielnych, g enialnych, świętych.

W Kościele tylko n;e ma ludzi niezbędnych, i

Bchodzą z widowni wielcy i święci — me ma

tu przerwy, zmiany, upadku i obniżenia. Przez trży

dzieśri lat ostatniego pontyfikatu wyrosły pokoje

nia, które nazwać można pinsowemi, bo czy wie

rcący czy nied ow iarki, owieczki czy wilki, czcicie

le czy w rogi, katolicy czy innowiercy, wszyscyśmy

przywykli oglądać się na tę promieniejącą postać,

według niej dzielić Bię na obozy, a no za iej naj

wyższym urzędem w indywidualności Piu sa IX znaj

dować drogowskaz do obrony czy do zaczepki, do

wyznawstwa czy do buntu. Dla tego agon Piusa IX

zamyka iedną epokę historyi naszego stalecia, nie

tyle w Kościele, ile właśnie w wypadkach polity

cznych i kierunku cywilizacyjnym.

Dziś, kiedy widzimy, źe spokojnie i bezpiecznie

płynie dalej łódź Piotrowa pod przewodem tego,

łtóry zastąpił godło krzyż z krzyża godłem świa

t ł a z nieba — możemy z uczuciem wzmocnionej

wiary zapisać tę bolesną rocznicę, co w naszym nr.—

rod rie d!ugo będzie ppmiętna. Od rokn powstał?

niemal cała biblioteka biogrtfij P ’usa IX. W hoł

dach i uznaniu dla zmarłego Papieżu wyprzedzali

częstokroć protestanci katolickich pisarzy. A choć

w literaturze naszej posiadamy kilka życiorysów

Piusa IX , to jednak długo nam jeszcze czekać

przyjdzie, aż histo ry a tego wielkiego pontyfikatu

wszechstronnie wyjaśnioną i zbadaną zostanie. Nie

spoleiło się dotąd życzenie, jakieśmy zaraz po zgo

nie Piusa IX wyrazili, aby zebrano w iedną całość

wszystko, co dotyczy stosunku Piusa IX da Polski

Polaków, jego świetne mowy, protena, allokncye

odnoszące się do spraw Kościoła polskiego, i te

drobne ssczegóły związków osobiBtjch, jakie wią

zały Ojca chmściaństwu z synami narodu prześla

dowanego, licznymi wygnańcami i wyznawcami, htó

rych do łona swego tak miłościwie ,garnął Przy

pominamy tym, co stali tam blisko i byli świadka

mi tej wyłącznej miłości, z jaką P iub IX przyjmo

w ał polskich pielgrzymów, zachowywał pamięć i ży

czliwość niemal przyjaźń dla wielu znakomitszych

świeckich i duchownych, aby póki czas szczegóły

te zbierali. Będzie to kiedyś cenny m ateryał i pię

kna pamiątka.

Dla przypomnienia pierwszej rocznicy korzystamy

z łaskawie nam użyczonych kilku rysów przez je

dnego z kapłanów, co szereg la t prremieszkał

w Rzymie, a częBty miewał przystęp do Pinsa IX.

Dotyczą one tej sfery działalności Pinsa IX , która

mniej je st znaną, przedstawiają nam bowiem w po

bieżnych wzmiankach wielkiego Papieża jako me

cenasa nau k i sztuk pięknych.

(X . J . S .) Oprócz fundacji seminaryów, a cią:

głej pieczy nad rozwojem istniejących zakładów i

akademii duchownych. Pius IX jeszcze za rządów

świeckich czynił wiilkie nakłady na szkoły i n

niwefsyteckie zbiory.

Gabinety historyi naturalnej i fi syki, laboratoria

chemiczne zostały bądź wzbogacone, bądź nowo za

kładane po uniwersytetach i liceach psństw a ko

ścielnego.* Obserwatorium astronomiczne w Rsym e

szczególniej, doznało królewskiej hojności Piusa

IX. Otrzymało nowe lepBze umiessczeme i wzbo

gacone zostało najkosztowniejszymi instrumentami,

które ułatw iły O. Seccbi wykonanie sławnego me

teorosrafu uwieńczonego na wystawie paryskiej r.

1867. Cały Uniwersytet rzym3ki przepełniony jest

jego darami, między innemi zwraca uwagę szkielet

wieloryba; ufundował także nową katedrę anatomii

patologicznej. W niezmiernej liczbie listów Piusa

IX pisanych do autorów, którzy m n dzieła bwojb

dedykowali lub pr*eayłali, znąjdujemy takie wiele

dowodów jego pieczołowitości około nank. Listy te

były nagrodą, zachętą i poleceniem autorów, któ

rzy je otrzymywali. Wspomnimy tylko o niektórych

do głośniejszych piBarzy zwróconych, jakoto do hr.

Montalomberte, Adolfa G ratry, L sfireta, Het

tingera, Dupanlonp, M areta profesora Sorbonny,

za jego dzieło o godności róznmu ludzkiego, które

i prze* Akademię francuską również nczczonem zo

stało. Nanki filozofii nie uwsżał bynajmniej za nie

bezpieczną samą przez się, przeciwnie dbnł bardzo

0 rozwój filozoficznego wykształcenia między du

chownymi, a nie przesądzając metody, popierał u

siłowania myślicieli katolickich, którzy za jego pon

tjfikatu zwycięsko odpierali na grancie filozofi

cznym racjonalizm u *boczenia. Gdy w południowej

Francyi rok tylko ieden poświęcano filozofii w se

minaryach, Pins IX pisał do biskupów przedsta

wiając im, że t) za mało, w skutek czego zapro

wadzono kurs dwuletni. Do arcybiskupa zaś mona

th ’jakiego pisa! o filozofii co następuje: »Prawdziwa

1 zdrowa filozofia ma swoje najszlachetniejsze s ta

nowisko, gdy zadaniem jej jest prawdy pilnie po

szukiwać, rozum ludrki należycie wykształcić, p rzed

miot poznania rozumowego objąć i d obrte zrozu

mieć, wiele praw jako bytność Boga, Jego naturę

i przymioty, czego i wiara nanoza, przez argumen*

ta ze swoich (t. J. rozumu) zaBad wzięta udowo

dnić, obronić, a tym sposobem utorować drogę do

lepszego pojęcia tycbze Bamych prawd przez wiarę.

Ta słuszna filozofii wolność, musi znać swoje gra

nice, chociaż nic nie przyjmuje, cdby byto jej dzie

dzinie oboem, lub czego sama własnemi siłami po

9iąfć nie może" (Breve z d. 12 grndnia 1862 r.)

Nie będziemy wspominać o zasługach Pinsa IX

odnośnie do archeologii, tem więcej, że Czas z d.

27 kwietnia z. r . obszernie o mch pisze, zdając

sprawę z I I I tomu dzieła »Rzym podziemny", wyda

nego przez J an a de Rossi a dedykowanego Piuso

wi IX, którego porównywa do Sgo D^mazego. Po

dobnie jak O. Secchi tak i de Bossi i tylu innych

aezonych Papieżowi naszemu zawdzięczają możność

dokonania p rac ewoich. Wyliczać nie będziemy

wszystkich wydawnictw, n a któ re łożył, któ re pro

tegował, lecz tredn o nie wspomnieć, jak często za

chęcał do zakładania i protegowania dobrych dzien

ników i zrydawnictw. Dziennikarstwo nazywał no

wego rodzajń apostolstwem, w naszym wieka nie

zbędnem. Redaktorom katolickim lnbiał sam na

audyencyi hojnie abonament swój wyliczyć. Dzien

nikami Bię zajmował a Mgr de Merode dnżo mn

icb czytywał. Ze wspomnień osobistych dodać mo

gę, i e kiedy miałem szczęście na audyencyi p ry

watnej w ubogiej Jego pracowni, wręczyć pierwa:y

tom dzieła mego wydanego po włosku: La Chiesa

cattolica in R ussia, p rzeglądał je przez kilku mi

aut t u i owdzie a powiedziawszy bene, zachęcał do

wykończenia dzieła. Mówcą był znakomitym, c?ego

dowodem są 3 tomy przemówień, z przeciągu tylko

5 lat (1870—5), a które na wiele juź języków

przetłomaczone zostały. Rozpoczęliśmy już polskie

tłumaczenie, które w przyszłym roku ma Bię _uka

zać. Będą one stanowić epokę w kaznodziejstwie

i wyruguia do reszty sznmną pretensjonalność,

która w XVIII szczególniej wieku w kradła Bię na

ambonę i ustąpić z niej nie ch ce, zwłaBzcza we

Wi os:ech, gdzie pannje dotąd pewna napnszyBtość

wymowy kościelnej. Mowy P in sa IX odznaczają się

wielką prostotą i jasnością, §wiat cały wstrząsały

iłowa Pinsa IX, zarówno wytworne formą jak go

rące uczuciem, bo płynące ciągłą improwizacyą

z obfitości Berca, do któryth najczęściej brewiarz i

Msza poranna dostarczały materyałn. Przez rok

Kraków, , 8 Lutego — Sobota.

* , M *yohodri codziennie, wyjąwszy’niedziele i dnie świąteczną

OddzielneNra O m , o fle?zapa. .tarczy, wKrakowie po10 c, weLwowieluk ,pr,ęd!ką pocztową 11e.

ritM me(tli wynosi:

*"" ’ * T * SSffiT ......................................* A n l m **S"

OjooyiAitflll, MgU, a .W

. jo^t’Tn^yi

3’”"

I innych państw należącyoh do związkn pocztowego

82 zh.

8 zh.

TJ”zh.

,lę *JL*0, o iilg0 do «»takiego dnia w miesiąca. -

KUtw z pieniędzmi ipne -

?3Lft5!gŁ5(iM,erzty) sprasza się nadsyłać franco do idmintatrzoyi

Gsosit^wiKrakowie.

Lu ty nklamacyjne niesaptoeiftowane nic podleffają’ opłacie !pocztowe].3 -

”,

i "*gronferoam/cfc nie przyjmuje »ie.

ę op tin c n nadsyłane Redakoyi nie zwracają się »"leoz bywają niszczone.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

An error occurred