Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 418 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

t? 112.

Sieniaw 3’

tjacya -V

. w a rtalnie

mi.,sięoinie

Kroków 17 Maju Niedziela.

Rak 1857.

f , niediiałki i dni uitjpgJ^w po

lim ilnieni kaidege miesiąca

s Dziennik .Czata"

tkr.30

to Państwie Austryackiem (pocitą)

r o c z n i e .......................... .

złr.20

półrocznie

B10

k w a r t a l n i e .......................B

miesięcznic .

.n2

Przedpłata na Dziennik Czas" z Dodatkiei

toKrakowie

r o o a a is ................................... włr. 2 6

p ó łr o c z n i e ............................ B 13

k w a r t a l n i e ..............................

to Państwie Austryackiem (pocztą)

r o c z n i e ....................................e t r . 30

półrocznie . ,

wtb

kwartalnie

Na sam nDodatek" prenamerowaó niemodna.

Przyjmaj(ą aię do aiaieazezanta w Lnaeratucli.

oazo;:żenią, odezwy, uwiadomienia, doniesienia wszelkiego rodzaju, ty

oząee aij"praemyałn, handlu, rolnictwa, sprzedały, knpna, dzierżaw itp

la opłatą:

Od wiersza drobnego za jednorazowe nmieazozenle po 4 kr., aa następne |

Do kaddego in serato załąozone byó winno 10 k r . na opłatę stęp!i

każdorazowe nmiessezenie.

C i a t y a pieniędzmi prenomeraeyjnemi i inseratowemJ prie aył a n e był winny

tranko do Bióra Ezpedyoyi C%asu.

d a t y reklama eyjae nieopieozętowano ni enlegają frank owa nia

C l a t y niefrankowa ne nieprzyjmpją aię.

f k j r Numer pojedynczy dziennika kosztuje 5 kr.

po2ar

Iową aa

Kraków 10 maja

Zdanie sprawy z czynności Towarzystwa

Dobroczynności zawarte w 38mym Roczni

ku jego niedawno wyszłyui z druku, pocie

szającym jest dowodem podniesienia tego

zakładu, a zarazem świadectwem o ducbu -

miłosierdzia mieszkańcó"w tutejszych. Z akład i

ten mieścił u siebie, żywił, odziewał i pie- j

lęgnował pod koniec 1856 roku 44 starcowi

i kalek, 153 kobiet podeszłych i 40 dzieci,

któ"rych wychowaniem obok tego się zatru

dniał, oddając corocznie starszych do rze

miosła lub innego zawodu. Z tej liczby dzie

ci, było na koszcie rządowym 4, na kosz

cie miasta 10. N a utrzymanie tego ubóstwa

i naukę d!a dzieci wydano wciągu r. 1856

przeszło 80,000 złp. Dochody Towarzy

stwa wynosiły 144,094 złotpol. a z tych

44,200 były pozostałością z r. 1855, zaś

21,960 jako zasiłek pobierany ze skarbu

publicznego pod różnemi tytułami. Oprócz

tego znaczniejsze dochody Towarzystwa pły

n!} ze składek rocznych lub darów, z kwe

sty i skarbon, z procentów od kapitałów

własnych, z widowisk na dochód zakładu

dawanych i z różnych innych wpływów.

Zdaje się, że Towarzystwo dęży starannie

do ustalenia funduszów swoich w ten spo

sób, aby większy część wydatków na utrzy

manie ubogich pokrywać m ogło z procentów

od kapitałów. Dziś już procenta te wynoszą

około 40,000, to jest tylko o 5,500 złp.

mniej uiż kosztowała w roku łs56 najwa

żniejsza gałęź Utrzymania ubogich: żywność

ich. Rok też po roku przybywa na fundusz

Towarzystwa po parę lub kilka tysięcy prze

znaczonych na stały fundusz; spodziewać

się przeto należy, że w niedalekiej przy

szłości kapitał Towarzystwa tak dalece

wzrośnie, że z procentów jego będzie mo

gło utrzymywać mniej więcej takę, jak dziś

lub śyiększą, nawet liczbę starców, kalek i

dzieci. Teraźniejszy roczny rozchód przed

stawia już znaczny kapitał, na który się

długie lata składały; wszelako nieustająca

cnota dobroczynności, a przytem porządna

administracya zakładu pod sterem p. H o

szowskiego b. Sćnatora, każą dobrze wró

żyć na przyszłość. Niebawem zapewne w pły

ną znaczne fundusze do kasy Towarzystwa

jako to między innemi z zapisu ś. p. Teofila

tLętowskiego 20,000 złr. w obligacyach in

demnizacyjuych galicyjskich, z zapisu ś. p.

Stanisława Wężyka 8,000 złp. i wiele in

nych pomniejszych. Summy te znacznie za

pomogą "zakład pod opieką Towarzystwa

będący, i nie na nich zapewne ograniczy się

na przyszłość hojność dobroczyńców. Gdy

byśmy cht ieli wymieniać z pośród nich tych

w szystkich, których imiona mieści w sobie

Rocznik Towarzystwa, wypadłoby nam dłu

gi wyliczyć szereg imion, boć nie wolno nam

wybierać te tylko, którym Opatrzność do

zw oliła hojniejszy nieść datek dla wsparcia

bliźnich, albo poświęcić czas, starania i pra

cę na zajmowanie się sprawami Towarzy

stwa, a i tychimion niemała jest liczba w wy

działach spisowym, skarbowym, gospodar

czym, prawnym i lekarskim. Są też oddziel

ni opiekunowie i opiekunki izb starców i dzie

ci, rozciągający szczególną pieczę swoją

nad kilku I’:b kilkunastu ubogiemi. N ie sam ą

przeto składką i darem niesiona jest pomoc

i ulga nieszczęśliwym. Protektorem tego do

mu ubogich jest Jksiądz biskup -Lętowski,

a protektorką hr. Arturowa Potocka, oboje

nieodzowni przy każdem dziele miłosierdzia

w mieście naszem.

Rocznik o którym mówimy, poprzedzony

jest bardzo stosownie wiadomościami histo

rycznemi odnosząeemi się do dziejów domu

schronienia ubogich, które skreślił Prezes

Towarzystwa p. Hoszowski. Pierwszą z nich

jest wiadomość o starożytnym obrązie umie

szczonym1 w kaplicy domu ubogich, drugą o

domu schronienia ubjgich w Krakowie w w ie

ku XVIyni, w którym się pomieniony obraz

niegdyś znajdował. Dom ten pod opieką

Bractwa Panny Maryi, jak niemniej równo

cześnie prawie założone Arcybractwo Mi

łosierdzia i Banku pobożnego trwają niemal

nieprzerwanie po dziś dzień w instytucyach

dobroczynnych, lubo pierwsza z nich sekula

ryzowała, że się tak wyrazimy, nazwę swą,

którąbyśmy chętnie przywróconą widzieli. O

tej pracy historycznej p. H oszowskiego już

mówiliśmy na innem miejscu a może razje

szcze wrócić nam do niej wypadnie.

Korespondencja Czasu.

Wiedeń 14 mąja.

w Rozpatrując się bliżej w wystawie rolniczej, która

ściąga co dzień tłumy widzów do Augarten, wyznać

trzeba, że natura znaczną ma w mój nad sztuką prze

wagę. Chów bydła, owiec, ptastwa domowego, równie

jak uprawa owoców, warzyw i kwiatów ..zrobiły zda

niem znawców w Austryi od lat kilkunastu znaczne po

ftępy, lecz nie dosięgły jeszcze tego stopnia, na któ

rym się znąjdują we Francyi, Anglii, Belgii i Szwajca

r ii. Widać wszakże x przedstawionych prodaktów, o ile

natura jest hojną, czerstwą i silną, i o ile polepszenie

i postęp -mogą być pomyślnemi i spiesznemi przy pracy

i zastosowaniu umiąjętnem tych środków, które wyna

lazły w innych krąjach nauka i sztuka i już dobroczyn

uemi rezultatami sprowadziło doświadczenie. Woły wę

,gierskie są wielkie, wspaniałe, silne, lecz ustępują pier

wszeństwa temu, któregoFraucyajmiała na wystawie o

stntoićj w Paryżu i który się znajduje teraz w osobnćj

stajni przy Augarten. Owce czeskie i węgierskie jak

kolwiek piękne i w delikatną wełnę zamożne, nie mogą

iść w porównanie z angielskiemi i z merynosami hi

szpańskiemu Koguty i kury rasy mięszanćj z indyj

skiemi, są dowodem znacznego w chodowemu ptastwa

domowego; postępu. Ogrodnictw o stoi, z tego co na wy

stawie widzieć można, na dość niskim stopniu. Owoce

i jarzyny, małe kwiaty po więkstćj części pospolite i

zręczrem ułożeniem więcćj w masie, j§k pięknością

szczegółów uderząjąee. Jedne drzewa leśne są niezwy

kły, rzadkiej wielkości i objętości, co oprócz natury,

chlubnem dla gospodarstwa leśniczego w Austryi jest

świadectwem. W ogóle płody królestwa zwierzęcego i

roślinnego zajmują więcej oko ciekawego t!umu: gospo

darze, ludzie fachowi, agronomowie praktyczni, teore

tyczni (tąpią się kole . machin i oglądają takowe z u -

wagą odpowiednią ich dobroczynnemu przeznaczeniu.

Pod tym ,względem wystawa tagorocam stanie się

bezwątpienia nader korzystną, gdyż posłuży do upo

wszechnienia tych narzędzi, które ustępując ręce oszczę

dząjąc czas i doskonaląc robotę, wynagradzają pierwszy

nakład, obfitanri dobrodziejstwy.

Dziś książę Lichtenstein dąje wielki bankiet dla człon

ków wystawy. Jutro rozdanie nagród. Liczba zwiedza

jących wystawę przechodzi 6,000 osób., Czas mamy

ciągle jjog u uny , choć chłodny. Hotele zapełnione przy

byszami. Z Galieyi wszakże widać mało. Przeciwnie

jest pełno gości z innych prowincyj, a mianowicie

z Węgier.

___________________

Zastępca Prezesa c. k. Towarzystwa gospodarskie

go galicyjskiego ma zaszczyt zawiadomić niniejszem,

że w wypełnieniu ustaw, 23 ogólne Zgromadzenie

półroczne, odbędzie się we Lwowie dnia 20 i na

stępnych miesiąca czerwca w godzinach porannych,

w sali zakładu narodowego imienia Ossolińskich; na

które szanownych członków towarzystwa uprzejmie

zaprasza.

Obok przedłożenia zdania sprawy z czynności Ko

mitetu w upływającem półroczu, na posiedzeniach

rzeczonego zgromadzenia roztrząsane będą kWestye,

tyczące się gospodarstwa wiejskiego w ogóle, w po

niżej przytoczonych pytaniach zawarte. Sekcya Ie -

śnicza odbędzie także w tym czasie swoje roczne

posiedzenie, na którem miłośnicy leśnictwa będą mieli

sposobność zastanowić się nad niektóremi waźniej

szemi przedmiotami swego zawodu.

We Lwo vie dnia 5go maja 1857 roku.

Krasicki.

Pytania.

I. Z wydziału rolnictwa i ekonomii.

I. Jik urządzić siew roślin pastewnych, aby przez

całą porę lotnią, od najwcześniejszej wiosny do naj

późniejszój jesieni, mieć dla bydła tak roboczego,

jako też pożytkowego, zawsze świeżą, posilną i do

stateczną paszę; także wyznaczyć ile przestrzeni na

utrzymanie 50 sztuk bydła rogatego pod siew ro

ślin pastewnych do zielonćj karmi przeznaczyć na

II. Czy odmianę nasienia zbożowego w ogólności

polecać można, czyli zaś tyłkó;w niektórych okoli

cznościach i w jakich? Przy jakich zbożach szcze

gólniej należałoby doradzać odmiany nasienia? Jak

często należy ją przy jed^em lub drugiem zbożu

powtarzać? Czy nowe nasienia należy sprowadzać

z lżejszego albo cięż zego gruntu, z cieplejszej al

bo zimniejszój okolicy?

III. Dwanaście lat minęło u nas, a piętnaście na

zachodzie, od czasu pojaw u pierwszej zarazy na

kartofle. Wszystkie zaradcze środki przeciw zgnili

źnie okazały się bezskutecznemu Jedno tylko wy

szukiwanie odmian kartofli opierających się zarazie,

pokazało się skutecznem. Liczba tych kartofli jest

nie wielka: byłoby więc do życzenia, aby na ogól

nern Zgromadzeniu członkowie towarzystwa podali

gatunki kartofli wedle ioh doświadczenia najmniej

zarazie podpadających, któreby moźua w kraju do

uprawy zalecić.

IV. Uprawie lnu stoi na przeszkodzie w wielu o

kolicach powojka (czyli w ołub, niszczący zarówno

i koniczyną) która len i koniczynę przed okwitaniem

w kłęby zbija i aa ziemię powala. Jaki sposób

byłby najlepszy do wypielenia tego uporczywego

chwastu l

V. Jakich niekosztownych środków należałoby u -

iyć, aby łąki przywieść do lepszego stanu urodzaj

ności? Czy mierne osuszenia przez wybranie no

wych lub poprawienie starych rowów, i częściowe

zasiewanie łąk po wzruszeniu ich bronami żelazne

mi zaraz po zeiściu śniegu, koniczyną, brzanką, ra j

grazem i t. d., a w niedostatku tych kosztownych

nasion, samemi trzynami siennemi, nie byłoby za

stósowane do naszych gospodarstw?

VI. Który gatunek anyżu, będącego grubym ar

tykułem handlu, czy płaskaty ozimy, czyli też okrą

gły letni, delikatniejszy, jest odpowiedniejszy na

szemu klimatowi? Jakie w tym względzie robiono

doświadczenia, zwłaszcza na Podolu, gdzie uprawa

płaskiego anyżu bardzo jest rozpowszechniona a o -

krągłego prawie jeszcze nie znana?

VIL Jakie sposoby mogłyby w dzisiejszych sto

sunkach postawić większego właściciela ziemskiego

w możności należytego prowadzenia swego gospo

darstwa? Czy założenie banku, z któregoby wła

ściciele ziemscy mogli brać zaliczki na swoje pro

dukta, oraz ustanowienie kompanii handlowej, któ

raby się trudniła sprzedażą ziemiopłodów, byłoby

do życzenia, i o ileby dwie te inslytucye były po

mocnemi do większego rozwoju rolnictwa krajowe

go? Jakich więc środków należałoby użyć, ażeby

wspomniane inatytucye wywołać do życia w naszym

kraju ?

CIĘŚĆUTEMCKO-MnmraA

Z KRAKOWA.

Na słowo poczciwe w korespondencyi t pod Biecza

w onegdajszym Nrie C zas u skreślone, miło jest odpo

wiedzieć w podobnym sposobie. T en, który rozpo

wszechnił myśl postawienia Domu dla Towarzystwa

Naukowego w Krakowie, ile mu tylko wiek i czas pozwala

pracuje ciągle nad przywiedzeniem do życia tój myśli.

Po otrzymaniu zezwoleń rządowych w obu częściach

Galicyi na zbieranie składek, rozpisał wszędzie prośby

do tyoh współziomków, z którymi zostawał w jakichkol

wiek stosunkach — i tylko niemożność oddania podo

bnej posługi do rzadkich wyjątków należy. Są nawet

tacy jak np. Włodzimierz hr. Russocki we Lwowie,

który w dni kilka po odebranem wezwaniu kilkaset reń

skich nadesłał. Mało jest obwodów Galicyi, w których

by kolektorów nie było. Zgłoszą się oni po dary, nie

dziś, to jutro - a dzieło takie jak wystawienie Domu

od fundamentów, potrzebuje dwóch lat pracy przy nąj

szczęśliwszych skutkach wydanych odezw i tych, któ

re się jeszcze wydadzą. Główne zasady żebractwa

0 składki, są następujące: Wszędy objawiać myśli

1 potrzebę tych składek, dodając, ie nie tyle idzie o

wysokość liczebną darów, ile o okazanie swoim i ob

cym powszechnego udziału. Taki to udział będzie nąj

^yiszą pochwałą i samej myśli i dzieła. Nie raz grosz

sluaT ,pri4Wftiy 8ume ogromną na szali rzetelaćj ża

rn i i i r naleiy wymienić jednego poczciwego iece

ni. r.ńli? ł tutejszych drukarni. Ile mu razy zosta

^ d potrzeby, na które w pocie czoła pra

cięe, tyle razy odsyła go do jednego z kolektorów tu

tejszych prosząc o zatajenie swego imienia.

Nieznam dotychczas niechętnych przedsięwzięciu na

siemu. Są tylko tacy, którzyby je może wykonywali

inacićj. Któż się tym zgorszy? Owszem i takich słu

chać należy: bo może myśl ich trafniejszą się okaże.

Lecz gdy ju i wszystkie przedwstępne kroki ułatwione

mi zostały; gdy wszystkie władze rządowe jak nąj

skwa; !iwiej udiielić raczyły przyzwolenia swojego, gdy

sznnwny Dyrekśor budownictwa rządowego pochwalił

plany, światłych swych uwag udzielił, i dalszą pomoc

zaręczył— gdy się roboty poczęły na pheu skromnym

lecz odpowiednim potrzebom trzech Towarzystw w Kra

kowie: należy donieść korespondentowi z pod Biecza

przez p:smo publiczne, iż oprócz trzech ko!lektorów

ustanowionych na obwód Jasielski, odeszły nadto dwa

świeże wezwania do ziomków znanych z swćj gorliwo

ści dla nauk i wziętości powszechnćj. Nie braknie

z czasem nigdzie na takich, którzy przyjmować będą

s najwyższą wdzięcznością wszelkie dary pieniężne na

składkę o którćj mowa, a wszyscy kollektorowie są pro

szeni o staranie, by na ich liście skłaókowćj niebrako

wało żadnego poczciwego imienia.

Myśl urządzenia wystawy archeologicznej w Krako

wie na wzór Warszawskiej, była j u i przedmiotem na

rad komitetu Towarzystwa Naukowego na dniu 13 b.

m,, a to i powodu korespondencyi z pod Biecza, któ

rą jeden z szanownych członków tegoż komitetu przed

stawił, a która będzie podniesioną i bez pochyby u

względnioną przez Wydział właściwy. Jest cna nazbyt

ponętną, by z nićj niekorzystano. Najlepszą porą ku

temu jest jesień i z powodu jarmarku w Krakowie i

i powrotu z zagranicznych kąpieli.

Jeszcze ojedućm wspomnieć wyptda W. P. pełen gor

liwości w spraw ę o którą rzecz idzie, podał myśl no

wą wydania Album Towarzystwa Naukowego na korzyść

domu przysi!ęgo. Zarys dziejów tegoż Towarzystwa

od powstania aż do dni naszych na wstęp do Album

porucsony został biegłemu pióru i najwięcćj mającemu

świadomości tych dziejów Dra Mąjera. Inni Członko

wie wyznaczonej deputacyi ku temu celowi, jak ksiądz

Adam Jakubowski i twórca myśli Wincenty Pol, mają

się zająć zebraniem i wyborem najstósowniejszych praed

raiotów. Niech więc tę składkę pracy i usiłowrń pi

śmiennych, wesprą swćm uczestnictwem rodacy, a przy

kład podobnego zbioru na cześć Jachowicza w Warsza

wie moie posłużyć i za zachętę i za moralną nagrodę.

Jakkolwiek składki na dom dla Towarzystwa idą dość

pomyślnie, lecz i potrzeby Domu z dniem każdym

wzrastają, a założenie kamienia węgielnego w końcu

bieżącego miesiąca, odwlec się moie dla przeszkód miąj

scowycb.

Jeden z kollektorów w Krakowie.

przegląd

usiłowań rolniczo-przemysłowych..

(Ciąg dalszy).

Sprawozdanie z posiedzeń Ogólnego Zgromadzenia

członków c. k. Towarzystwa roln. krak. odbytych w dniach

2,3i4marcab.r.

Pierwsze posiedzenie, na które zebrało się 52 człon

ków, otworzył szanowny prezes Towarzystwa mową,

w którćj zachęcił Ogólne Zgromadzenie do wyrzeczenia

stanowczo, esy zamiersona przez dotyczące się Towa

rzystwo praktyczna szkoła rolnicza ma przyjść do sku

tku, czy sprawa ta znajduje w obywatelstwie ziemskićm

udział i uznanie i czy siemiaństwo nasze skłonne jest

dojakiegokolwiek poświęcenia się, aby projektowej szko

ły przeprowadzonym i wykonanym został. Następnie

wskazał prezes, jakie ułatwienie Komitet znalazł w wy

borze miejsca i gospodarstwa do założenia w niem przy

szićj szkoły, przypomniał żywotną jćj potrzebę i ko

rzyści nie tylko jako naukowego zakładu rolniczego,

ale też jednocześnie podającego sposobność do dania

dobrocsynnćj pomocy dzieciom rodziców zasłużonych oko

ło gospodarstwa majętniejszych ziemian, nakoniec rzecz

całą polecił gorliwości zgromadzonych członków Towa

rzystwa.

Zacięto przeto od przeczytania projektu statutów za

mierz nej szkoły, od rozbioru i uchwały każdego poje

dynczego onych paragrafu.

Najpierw odezwało się kilku członków z uwagami

nad wątpliwością pożytecznego zjednoczenia w przy

szłym zakładzie dziewcząt i chłopców, tak ze względu

na trudność dozoru, jako też na mniejszą na teraz po

trzebę wykształcenia gospodyń folwarcznych, gdyż od

nich wymaga się więcej pilności i prawości, niżeli nau

ką szkolną nabytej zdolności. Występujący w obronie

projeku kształcenia g spodyń li tylko członkowie komi

sy!, która go układała, niezdołali przekonać większości

o potrzebie utrzymania w zakładzie uczennic, gdyż jak

pokazało następnie głosowanie znacznie przeważająca

większość była za kształceniem w szkole praktyczny

samych tylko chłopców.

Zanim przystąpiono do głosowania, odczytał sekre

tarz Towarzystwa nadesłaną przez członka, p. Piase

ckiego odezwę do Ogólnego Zgromadzeoia wystosowa

ną, którćj treść była następująca. Wykazuje w m^, jak

iłusznem jest, aby rolnik zawód iwty, tak trudny i wie.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu