Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 646 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 49.

Kraków, 2 Marca - Wtorek.

Rok 1875.

Oddzielna

***** *** świątyń».

’

8 *tłro*y» w Kraków.* po 10c., z pmeylką pocztową 13 «.

"renumefata wynoil:

Miejtcowa w Krakowi«

nł rok

ne kwartał ne 3 mieci%oe ne 1 mieciec

Pooztą w peństwio ArafcyMkiem l]’

**29

*’f

***

do Niemiec i Włoch.................... *.*..*.**

*It

-260

a Francyi i Anglii. . . .

-8

Belgii, Szwajcaryi i Turoyi" ! ! / ! ! ! i

*12

pie ^ i^ o 1 n^nrr«i^mol«+8!0

°d P’* ^ 8**^0 do ostatniego dnie wmieaiąon. -

Ł U t j z pionigdzmi i prteka,*

rowie - Lutu

og °8zem* (mseraty) nprasze Big nadsyłać/ran«« do Administracyi .Czasu** w Kra

przjjmujo

POC^wej_.

Li,tóu, ńtfrankou,cmych nie

sig.

* l ę l L o p f t a m a nadsyłano Redakcyi mezwracają ug, lecz bywają niszczone.

CZAS

Kraków 1 marca.

Wytwarza się stopniowoi powoli nowa kon

styincya francuska na pods awie republikan

ckiej formy rządn. Zwolennicy rządn i wszy

stkie nie zdefiniowane a chwiejne figury czy

w izbie, czy w dziennikarstwie, zowią tę for

m ę rządu »republiką konserwatywną", gdy

właściwie jest to republika bezbarwna, stwo

rzona tylko kompromisem jednych stronnictw

albo zazdrością innych. Konserwatyzm nie za

leży jednak tyle od konstytncyi, co raczej ed

ludzi stojących u władzy i od stronnictw ma

jących przewagę w parlamencie. W Anglii z

tą samą konstytucyą rządzą raz konserwatyści,

dragi raz liberalni; w Ameryce z tą samą

konstytucyą mogą rządzić republikanie i de

m okraci, centraliści i antonomiści. Konserwa

tywnym może być rząd Mac-Mahona i jego

ministrów, ale nie republika. Po Mac-Mahonie

może przyjśćGambetta, i republika konserwa

tywna stanie się radykalną. Wszakże, gdy w

Szwajcaryi przyszli radykaliści do władzy,

zmieniono konstytncyę.

W całej kwestyi konstytucyjnej we Fran

cyi, jaka się toczy obecnie, idzie tylko o to,

które stronnictwo ma się dostać do władzy.

Repnblikanie czystej wody zachowają się na

później,pracowali oni nad tem tylko, aby przy

jęto repnblikę, i dopomogli tylko w głosowaniu

wszystkim tak zwanym konserwatystom, orlea*

nistom, chwiejnym rojalistom; gdyby bowiem

sami wystąpili z republiką, obndziliby nieu

fność i zaszkodziliby sobie na przyszłość.

Wszystkie zaś tak skoalizowaneżywioły re

publikanckie, to jest część prawego środka i

cały lewy orazlewica zwróciły sięgłównieprze

ciw bonapartystom, tak, iż konstytncyę nową

nazwalibyśmy poprostu anti-bonapartystowską.

Gabinety więc poprzednie, które miały wło

nie swojem żywioły cesarskie, nstępnją miejsca

gabinetowi Buffeta, który jest wyrazem skraj

nego orleanizmn.

Dziś orleaniści związali się z republikanami,

aby złamać groźne im siły bonapartystów.

Gdy zaś legitymiści i właściwi rojaUści ^r*o

stali odgrywać rolę polityczną, odkąd hr.

Cbambord oświadczył, iż od zasady swej nie

odstąpi; orleaniści porzncili go, hr. Pary

ża zostaje w ukryciu, a ks. Joinville od

grywa rolę repnblikanina i żywi nadzieję, że

repnblika wyniesie dom jego na tron, skoro

nie ma widoków, aby mndostał się wspad

ku po starszej linii.

Skoro jednak bonapartyści nlegną przed

koalięyą republikanów i orleanistów, jeśli w o

góle nlegną, wtedy dopiero przyjdzie do wal

ki między partyami dziś związanemi wspól

nym interesem. Wtedy dopiero — że użyjemy

nazwiskjako reprezentantów stronnictw

sta—

Dą przeciw sobie oko w oko Gambetta iJoin

yille, i walczyć z sobą będą o władzę. Który

zaś znichją uzyska, n e wiemy, ale wtedy al

bo tron orleański na nowo się dźwignie, albo

dzisiejsza repnblika konserwatywna zamieni

się po prostu w repnblikę. Z walki tej wyjść

może i to, że zamiast jednej ze stron walczą

cych, wyjdzie z pobojowiska cesarstwo.

Francyi szczególniej historya się powtarza.

Oczywiście, ie nie zamierzamy bawić się w

wróżby, ale tylko wykazać chcemy, że konsty*

tncya dzisiejsza z siedmioleciem nie zamyka

epoki przeobrażeń, lecz tylko jedną jej fazę,

i nie wiemy, na jak dłngo. Ani więc wierzy

my w konserwatyzm organizacyi politycznej,

ani w stanowczość urządzeń, a uważamy tyi

ko chwilę obecną za zawiązek koalicyi dwóch

stronnictw przeciw trzeciemu.

Legitymiści też w czwartkowem oświadcze

niu swojem zapowiadali, że panowanie dosta

nie się kiedyś radykałom , którzy pociągną za

sobą ,,konserwatywnych" republikanów, a wła

ściwie zrepublikanizowanych na czas potrzeby

orleanistów .

Nie chcieli stawiać legitymiści

dalszego horoskopn; ale bonapartyści Czekają,

czy po zwycięztwie republikanów radykalnych

nie przyjdzie na nich kolej.

Zgoła, nowo otworzony w dziennikarstwie

francnskiem odcień ,,radykalizm zachowawczy"

nie źle cechnje obecny Btan rzeczy".

W sobotę wieczór doszedł nas następujący tele

gram, który wczoraj rano ogłosiliśmy dla miejsco

wych prenumeratorów:

Wiedeń 27 lntego godzina 7 wieczór. Proces

Ofenheima. Przysięgli wrócili punkt o godz. 6 ej

wieczór do izby sądowej. Przewodniczący przysięgłych

Łoerl obwieścił orzeczenie w tych słowach: Co do

pierwszych trzech pytsń, 3 głosy tsk, 9 nie; w czwar

tem pytaniu 2 głosy tak, 1 0 nie; na piąte pyta

nie odpowiedź jednozgodna nie; na pytanie szóste

1 głos tak, 11 nie; siódme pytanie 5 głosów t s k,

7 nie; ósme pytaoie jednogłośnie nie; dziewiąte

pytanie 2 głosy tak, 10 nie. Tak więc

uzuuuy został wi)injifl.

Skcńo?ył eię więo proces, który rozciągłością

swoją, zdolnościami oskarżonego, jakie wykazał

w rzeczach administracyi, techniki i finansowości,

wreszcie stanowiskiem wieln świadków, sięgał po za

izbę sądową, a nawet nabrsł wagi politycznej skut

kiem szczególnych okoliczności. Jed ną z tych oko

liczności był stosunek obustronny oskarżonego i

ministra handlu, który się okazywał za każdem

uiemal przemówieniem oskarżonego i jego obrońoy,

s najwybitniej wystąpił ostatniemi dnicmi tsk przez

wiadomy list prezesa sądu wyższego D ra Heina do

sędziego przewodniczącego w procesie Ofenheima,

jak niemniej przez urlop p. Ministra bacdlu. Mimo

wszelkich bowiem formalnych zastrzeżeń, nie na

ciągnięty to stosunek i tego listu i urlopu d o re

zultatu proceBU.

D:iś tydzień, zanim mogliśmy coś o wyrobu prze

widzieć, wskazaliśmy następstwa procesu Ofenhd?aa

pod politycznym i ekonomicznym w zględem; mogli

byśmy to wszystko dziś powtórzyć, poparłszy nasze

uwagi owym fotem p. Heina i wyjazdem p. B m

hansa, jak wreszcie wyrokiem. Rząd poniósł w tym

procesie porażkę, ale byłaby ona choć z następ

stwami mniej nagłftni także w razie skazania Ofen

heima, lubo inaczej te następstwa byłyby eię przed

stawiły.

Dziś możnaby powiedzieć, że Ofenheim pobił

Banhansa i zmusi} go do odwrotu, zanim jeszcze

zapadł wyrok; górąprzet) ci wszyscy i ceły system,

tworzący zaczarowane koło tak zwanego grunder

etioa, polegającego Pa eksploatacyi kapitało za po

rębą skarbu państwa, a koło to jest istotnie zacza

rowane, bo kto w nie wstąpi, ten musi poddać się

wszystkim czarodziejskim, jeśli nawet nie czarto

wkim sztukom, Gdyby Oferiheim przegrał był

proces, koło to «ostałoby przerwane a wp’snni

w nie wyrzuceni z nieg», nie znaleźliby spokoju

ani bezpieczeństwa przed ścigającemi ich duchami.

A. liczba wpisanych wielka je st, i potęga finansowa,

towarzyska, a poniekąd urzędnicza tak można, iżby

zwycięstwo nad nimi przerazić mogło zwyoięzców

i cie dozwoliło im *awet kórzyatać z wygranej.

Tak zaś, jak dziś}się stało, wszystko wróci na

dawno miejsce-, nic się w Austryi nie zmiesi, prócz

że jeden minister na urlopie, a zastępuje g) tym

czasowo drugi, póki tamten nie wyzdrowieje, albo

czując aię zbyt jeszcze chorym, usunie Bię zupełnie

z urzędu. Niewinnie zsś posądzony p. Ofenheim

de Ponteuzin zasłużyłby istotnie na wynagrodzenie

za tyle wzruszeń, ktfnch doznał, za tyle cierpień,

na jakie był wystawiony, za tyle strat materyalnycb,

które ponieść musi, bo przecież ekarb peństwa nie

wynagrodzi obrońcy jego zaełnżonem honorariom.

Nie wątpimy też, źe p. Ofanbeim nie tylko otrzyma

owacye cd licznych wielbicieli swoich i przyjaciół

kolejowych i finanBowyob, ale nawet czoka go za

dośćuczynienie, którego zawczasu nie śmiemy na

znaczać.

Gchy :aś się w Austryi działo, gdyby Ofanbeim

przegrał był proces, to zaledwie eilegorycznie śmie

liśmy dotknąć. Nie lepiejżs zatem się stało, że tsk

się stało?

K0RE8P03NDENCYA ,,CZASU.*

M lw ł c A _%fi lntego fnnóźnirne’y_

(J. H .) Izba panów rozpoczęła wczoraj obrady

nad przedmiotami uchwalonemi w ostatnim czasie

w Izbie niższej, których nie wyliczam, ponieważ

dotyczą rzeczy mniejszej wegi; uchwaloce t: 2 zo

stały w drągiem i trzeńem czytaniu bez dyskusyi.

Dalej przyjęła dziś taż IzbB w równy sposób usta

wę o skuteczności zapisania praw familijnych w

księgach publicznych, o otwarciu kredytu szczegó

łowego na budowę kolei,9 o dyetach delegacji au

striackiej a nareszcie konwencję między Anstryą

a Rosyą względem ochrony znaczków handlowych;

ostatnią z niektóremi modyfikacjami komisyi.

Nareszcie przedsięwzięła Izba wybór 20 człon

ków i 1 0 zastępców d o delegaoyj wspólnych.

Wybrani zostali: hr. Belrupt, bar. Barg, radca

dworu Eugertb, br. Egon Furatenberg, ks. Jabło

nowski, ber. Hacklberg, Hartuug, hr. Hoycs,

Fmp. Kelluer, ks. Khtvenbuller, k?. Kinsky, ks.

Fryd. Lichtenstoń, bar. Pipit?, br. Rechberg, bar.

RosBbacher, br. Guido Tbuu, Sohmerliug, br. T rautt

mansdoif, br. Vrints, bar. Winterstein. Jako za

stępcy:

Hr. Goudeubcyd, Dr Neumann, bar. Ritter, ks.

Rosenberg, kB. Schóihurg, Srrinzi, br. Jerzy Thurc,

hr. Otto Traun, ks. Trauttmausdoiff, ks. Józef Wald

eteiu.

Równocześnie odbyła dzisiaj także Izba niższa

jc Biedzenie, na którego porządku dziennym Btała

dalszą dyshu:ya szczegółowa nad ustawą giełdową.

Przedtem atoli odczytano pismo ministra handlu

Banbauss, w którem tenże zpow cdn nadwątlonego

zdrowia uprasza o urlop dwumiesięczny, którego mn

natycbmisBt Izb a udzieliła.

Dep. Hoffer interpeluje potem przewodniczą

cego komisyi wyznaniowej o stanie prac przydzie

lonych tejże komisyi, i ozy wnioski nad któremi

ma zdać sprawę przyjdą jeszcze w tej sesyi pod

obrady Izby?

Dep. Hopfen: Go się tyozy wniosku dep. Kle

nscha dotyczącego urządzenia stosunku starokatoli

ków, to projekt ustawy w tym przedmiocie już u

ohwalony. Członek komisyi jednak, któremu poru

czone sprawozdanie, tylko z powodu słabości nie

mógł jeszcze dotychczas spełnić swego zadania. Go

się zaś tyczy ustawy o obowiązkowych ślubach cy

wilnych, to muszę nadmienić, iż zasady te woho

dzą e spowodowały w komisyi bardzo obszerne i

gwałtowne dysknsye, że ze względn na skład ko

misyi, w której wszystkie stronnictwa są reprezen

towane, nie tak łatwo można było przyjść do zgo

dy, mogę atoli tyle powiedzieć, że wczoraj uradzo

no wejść w dyskusyę szczegółową nad elaboratem

przez komitet wypracowanym. Go się nareszoia ty

czy wniosku Foli i Rosera o wydalenie J e :nitów,

to takowy z sjduje się jeszcze w stadyum obiad

wstępnych. Zresztą mogę zapewnić, że komisya Bn

miennie i g?rliwie wypełnia poruczone jej zadanie

i że tyl^o ważneść przedmiotów wymagających

gruntownego zastanowienia powoduje czasem zwło

kę. W końcn Izba przystępuje do dyskusyi spe

cydnej nad ustawą giełdową, a której załatwia tyl

ko jedenaście parsgrafów. Z wyjątkiem § 5 wszy

stkie prawie przyjęto w brzmieniu komisyi. N astę

pne posiedzenie jntro. Z porządku dziennego n

sunięto wniosek Wildauera z powoda słabośoi spra

wozdawcy.

___

Wiedeń 27 Intego.

T ) , j? s f We’ ctóisiejireem ^posiedzeniu, ł? by ms

9zej przedłożył minister rolnictw a w zastępstwie

ministra handlu Dr Banhansa dwa projekta do

ustaw; jeden dotyczy organizacyi władz cechowa

nia, drugi dozwolenia do przedsięwzięcia w drcdze

rozporządzenia zmiany dotychczas obowiązujących

przepisów co do misr i wsg na miary i wagi me

tryczne.

Po załatwieniu niektórych pierwszych czytań

przechodzi Izba do porządku dziennego tj. do dy

sknByi szczegółowej nad ustawą giełdową. § 12ty

przyjmuje Izba z dodatkiem stylistycznym Fuxa.

§§ 13 i 14, które razem wzięto pod obrady, sta

nowią, że wszystkie interesa załatwione na gieł

dzie, bez wrględn na to, czy zaw arte zostają mię

dzy knpoami i czy jako jeduo- lnb obustronny in

teres handlowy, uważane być mają za interes han

dlowy.

Przemawia przeoiw temu dep. Neuwirth.

Sprzeciwia się temu, aby wszelkie interesa na gieł

dzie zawarte uważano za interesa handlowe. Zawie

rają Bię na giełdzie nie tylko_ kontrakty kupna i

sprzedaży akcyj, ale jeszcze innego rodzajn inte

resa, mianowicie tak zwano premie i sztelaże, któ

re właściwio są tylko czystą spekulacyą, niczem

innem jsk prosty zakład.

Sprawozdawca dep. Menger odpiera wszystkie

te wywody. Premie i sztelaże, jego zdaniem, ni

czem innem nie eą jak tylko asekuracją, która

sama w sobie jest już interesem handlowym.

§§ 15, 16, 17 przyjmuje eię bez zmiany według

projektu wydziału.

Do § 17, który stanowi o wykluczenia z giełdy,

z po? odu rozszerzania fałszywych wieści, stawia

dep. G om p e r z wniosek dodatkowy, aby zamiast

nfałszywych wieści" ustaw a brz miała : »wyklucze

nie ma miejsce z powoda rozszerzania wieści, któ

rych fałszywcśó rozsiewaczowi jest znaną lnb przy

nważnej roztropności mogła być znaną", który

wniosek Izba przyjmuje, ucbylająo wszystkie inne

do tego paragrafu stawiane poprawki.

Po tem przechodzą wszystkie postanowienia n

tawy aż do kcńca tejże bez dyskusyi, przez oo

załatwiono ustawę w drugiem czytaniu, trzecia na

stąni na przyazłem posiedzeniu.

W końcu załatwiła Izba jeszcze ostatnie ustawy

względem dodatku ze strony państwa _do regulacji

rzeki Mur i Narenty, jak również regulacji

długu indem nizacyjnego Istryi.

Następne posiedzenie we wtorek.

Wiedeń 28 lutego.

(R,) Gorączka publiczności tutejszej _nareszcie u

- pokojoną została. Z sp:dły wozoraj wieozorem wy

rok sądu przysięgłych w sprawie p. Ofenheima w

ciągn pół godziny był wiadomym w całej stolicy.

Wyrok przeszedł najśmielsze oozekiwaria najwię

kszych zwolenników p. Ofenheima, albowiem nie

dość, iż sąd nieusnał go winnym *r żadnym pnnk

ie aktn oskarżenia, to nadto przysięgli na dwa py

tania odpowiedzieli jednogłośaie nie, na jedno py

tanie 11 głosów nie, na dwa pytania 10 głosów

nie, na trzy pytania 9 głosów n ie a wreszcie na

siódme najdrażliwsze dla obwinionego pytanie do

tyczące wiadomej prow izji 7 głosów nie.

Uwełnienia oczekiwało bardzo wieln, leoz wypa

dek głosowania powszechnie zadziwił. Trudno opi

chł”i?m.k rffipgcrtiraffi, ^

w ^7ifi^na

oa ulicach i po kawiA ruiaob. Chwila, gdy przysię

gli przez pukanie do drzwi dali znak, że są goto

wi i gdy wcźay sądowy odemknął drzwi nwalniająo

przysięgłych od klśnzury, była nader dramatyczną.

Nie myślę naśladować przykłada dzienników tutej

szych i rozpisywać się nad szozegółami ogłoszenia

*yroba i przyjęcia go przez publiczność w zali są

dowej i na Alieratratte.

Faktem jest, te tak w sali sądowej jak na uli

oy przyjęto wyrok oklaskami, które zniewoliły prze

wodniczącego p. Gernertha do wypowiedzenia ostrej

nagany i wyrzeczenia pięknych slów iż prawo i

sprawiedliwość takiego nie potrzebują nznania. Nie

umiem rozstrzygnąć, ile w tych mamfestaoyoch by

ło prawdy a ile sztuki, lubo faktem jest, że wię—

Cięśó literaoko -artystyoina.

Z KRAKOWA.

Wszystkie prognostyki zapowiadające groźną z ’

mę ziściły się niestety co do joty Górale nasi, od

których Flamariou wielo pięknych rzeczy no Bogu

w natnrzfc" mógłby jeszcze zebrać, a O. Cnrci nie

jednej dowiedzieć się tajemnicy z gwiaździstych za

światów, dowiedli tjm razem, że i Knaner autor

stuletniego k lendar.a rsdzićby się ich powinien

w s*y«.b przeponiedriach meteorolrgicznycb. Zau

ważyli oni bowiem z lctu ptaków, biegu gw;iazd i

wiatrów zmiany, że w ciągu ubiegłego roku po

wtórzyły się te earr e mtt-’crcl:giczne f?nomeca i

klimaty, zao objawy, co w tym roku, wspomina

nym przez starców, od którego z górą kopa lat

minęła, reku pamiętnego srogą zimą, co poprze

dziła lato wielkiego nrcdzajn, po którym znów ra

s tał rok wielkich wylewów, kiedy wody podz:cmne

wystąpiły z Morskiego oka.

Do h;storyczności tegorocznej zimy brakuje tylko

Napoleona I i wielkiej armii ciągoącej na Moskwę.

Górale znają się tylko na fenomenach natury, a

nieświadomi tego, co się dzieje na nizinach w sze

rokim świeoie, niezwykli się też wdawać w polity

czne horoskopy. Wierzymy chętnie w góralskie pro

gnostyki klimatyczno, ciedejemy tak łatwo wiary

salonowym sybilom politycznym, które tem się ró

żnią cd pityjskiej, że wcale niedwuznaczną zwykły

wyciągać wróżbę. Kometa przyszłoroczny co pogro

ził podobnie jsk w r. 1811 dał był już rochop do

przepow iedni niewątpliwych i a nalogij z oałą oczy

wistością wyprowadzanych z owym meteorem sła

wy i wielkości, oo na początkn stulecia przebiegł

całą Earopę, a przed jego pochodem pierzchały

wszystkie armie, waliły się państwa, aż znalazł

wreszcie h es nie w potędze ludzkiej, ale palcem

Bożym wskazany wśród śniegów Rosyi i lodów Be

rezyny.

Zawiodły wróżby i atalcgin też zwodnicza, bo nic

się w historyi niepowtarza i i.ny bywa pochód

wielkich ludzi, oo idą za swą gwiazdą i gdy ta się

przjćtni lub zamieni ua rózgę komety — _upadają

w ciccśó; a inny znów obrót tych machin _nowo

czesnych, zbiorowych mechanicznych organizacyj,

w których ni) już nie ma indywidualnego, nic du

choweg-j; one rozkładać Bię i niszczyć muszą same

przez «ię, gdy chcą żelazncmi karbami zgrucbotać

to, co twardsze od żelaza, bo duchowej natury i

gdy się wyszczerbią ich zębate koła i prysną śru

by na tem , co mocniejsze od spiżn, bo boskiej

jest mocy...

N:ebędzie przeto zima tegoroczna historyczną,

na tle tem śnieżuem rowoczesna niepowstanie epo

peja, świat idzie swoją błotnistą koleją, choć na

tura sroży się jak wielki bobatyr, jak straszny de

spota. Postaci i tyranów bywają ulubionym przed

miotem dla dramaturgów i pociągają jakimś dzi

wnym czarem, przerażająco piękne wzbudzają wra

żenią, gdy ich przedstawia Szekspir w Ryszardzie III

lnb Tołstoj w Iwanie groźnym. Dla ozegóż ten naj

potężniejszy despota, co całą przyrodę życia po

zbawia, a biedną ludzkość dręczy zimnem, głodem,

niemówiąc już o reumatyzmach, kataraoh, febrach

i kaszlach, dla czegóż zima riem :ałaby swoich poe

tów, swoich m alarzy? Zaprzeczać Bię rieds, że w

białym krajobrazie zimowym jest poozya i mafe

wniczncść jasna i promienista, pełna iskrzących

blasków, pogodnych lazurów i że pięknym jest tsn

sen przyrody na białej pcś icli. »Gwiazdy nsd tcbą

i gwiazdy pod tobą" możesz powtórzyć z Mickie

wiczem mesznkająo naw et jeziora Switeei, gdzie w

nartach niebezpieczna kryje się czarodziejka — je

śli tylko myśl o pięknej czarodziejce rozpromieni

twą wyobraźaię i spieszysz może kn niej w noc

pogodną i mrcźoą pomykając sankBmi po białej

przestrzeni, to cię olśni ta brylanta_mi iskrząca po

włoka, co odbija ra ziemi migotanie złotym pia

skiem zasypanej na niebie drogi mlecznej, i przy

znasz, że je st odrębna poezya w zimie polskiej.

A jednak dla czego poezya wierszowana o zimie

naszej milczy. Jeśli się niemylimy jest tylko jeden

potężny, porywający obraz zimy - ale tak stra

szna ta podróż w krainę lodów Anhelego, że tylko

rozpaoz targa ci serce, i z tych białyoh obrazó_w

czarne tylko tłoczą Bię myśli. Poezya potrzebuje

życia, a zima jest jego negacyą. Malarstwo me

mniejsze ma tu trudności, a jedoak łatwiej odasje

te cfekta śrieżnego krajobrazu. J e6t kilk_u holen

drów co łączą zimowy pejzaż z grupami właści

wemi tej szkole w licznych widokach Antwerpi_i lnb

Roterdamu, którego dacby pokryte śniegiem i so

plami jakby f.on:ią gara;rowane, jost jeden w tym

rodzajn Canaletti jeśli się niemylimy w drezdeń

skiej galeiyi, i trochę obrazów rodzajowych zawsze

?mutnego, niekiedy tragicznego charakteru. Zima

polska wśród polskich malarzy ma już także przed

stawicieli. Góral Gersona na turniach tatrzań

skich idący w zawody z mroźnym wichrem; _siero

tki powracające z lekarstwem w nocną śnieżycę

Z UiuiioiI

Szermentowsbiego, czwórka dzielnych karoizy prze

kopujących się przez zaepy Chełmońskiego i owa

mniej szczęśliwie pomyślana ucieczka przed stadem

wilków tegoż malnrzs, a wreszcie wielkie obozowi

sko Stefar a Batorego na śnieżnej płaszczyźnie pod

Pskowem naszego historycznego dramaturga — oto

charakterystyczne płótna mogące zapowiadać odrę

bny rodzaj biorący za tło zimę polską.

Pod względem obyczajowym zim a polaka niem a

tak srogiego charakteru, przeoiwnie jest jakaś sprze

czność psychologiczna, która rozgrzewa bnmore_m,

większą pochopnością do życia towarzyskiego i ja

kicmś wewnętrznem ciepłem, gdy świat cały w oko

ło ramarza. Zauważano to już, że temperatura serc

idzie częstokroć odwrotnie z termometrem _i że czę

sto serca młodzieży wyprzedzają budzącą się * wio

sną naturę, puszczając pod konieo limy świeże listki,

rcwe marzenia, a przynajmniej projfkts, któremi

po ka rn aw ale zwykły Bię zajmowEĆ owe opiekuńcze

auchy, co w czasie balćw drzemiąc tworzyły tak

zwaDą tspicerję. Kogóż też pod tę porę nie żenią.

0 kim powiedzieć jeszcze niemożna, żs wyszedł żi

tbk powiemy z owych lat popisowych, z lat epou

serskich. A gdy młodzi papilionują na postnyoh rau

tach, starzy chętniej gwsrzą koło komin_ka, _jeśli

nie o wspom nieniach młodości, to o Sukiennicach

1 procesie Ofenheima.

Niedziw też, że wśród tak przejmującego zimna

nawet ślizgawka ca lodzie co miała zastąpić kar

nawałową ślizgawkę na posadzce niewielu znacho

dzi odważnych łyżwiarek i wytrwałych łyżwiarzy.

Mimo to jednak powiodła się niedzielna m askarada

lodowa, przy bengalskim ogniu, smolnych pocho

dniach i orkiestrze, której omal, że flety *lie: im »zły.

Niewiele kręciło się kostiumów, z pomiędzy któ

rych podobnie jak w roku przeszłym królowa zimy

miała naturalnie pierwszeństwo. Niedłngo jednak

trwać mogło widowisko, gdy w pośród łyżwiarzy

stanął do szeregu najdzielniejszy z tancerzy Boreasz

i jakby przypominając czas wielkopostny rozwiał

pnbliczność, jak tuman liści jesiennych.

Lecz rozpisaliśmy się tak o zimie, że czytelnicy

zaczną bnhać w ręce i gniewać eię, że wyszuku

jemy jakieś powaby poetyczne w tem, co wszystkim

Bię sprzykrzyło tego rokn, i wszystkim dojęło aż

do szpiku kości. Lecz mniejsza o tych, oo w ogrza

nych mieszkaniach i ciepłem nbranin skarżą Bię

marząc o włoskim niebie, pomarańczowych gajach

lnb palmach kairskicb. Ale zajrzyjmy do tych dom

ków przedmiejskich, gdzie n_iema za co węgla ku

pić, gdzie dzieci boso i matki źle odziane — i gdzie

jeśli ladzie niemarzną na śmierć to tylko dlatego

?aCjci. Tnuc.rnafopoIsK

że w małej izdebce kilka razem mieszka rodzin.

Zimno i zadncha mimo pozornego przeoiwieństwa

żyją tntsj w znpełnej zgodne na udręczenie nę

dzarzy. Znamy rodzinę ubogiob, co przetrw ała po

łowę zimy w nieopalsnej zgrła kamorze, kamora

ta przylegała do kuźni kowalskiej, jedynem też

ogrzaniem bywało dla nieszczęśliwych, gdy po opu

szczenia kuźni przez kowalską czeladź, dozwolono

matce wraz z dziećmi zagrzać się wśród żarzących

jeszoze węgli, ohcćby na chwilę. Razu jednego sko

stniała kobieta straciła jnż zdolność czncia, wpu

szczona do knźni zrobiła sobie posłanie z węgli

oiedopalonych i zasnęła, aby się zbudzić z wypa

lonemi w ciele ranami. Jeśli to fakt zapewne wyją

tkowy i nadzwyczajny, to ogół naszych nbogich wal

czyć w zimie musi z podwojonemi potrzebami życia.

NBjpożądsńszym apartamentem na zimę bywa dla

abogicb piwnica, bo tem umiarkowana temperatura

utrzymują się bez opału, ale za to ściany i licha po

ściel na tapczanie, jakby z wody wyciągnięte. Mniej

też wśród naszego proletaryatu głód jest niebezpie

cznym, ile szkodliwe dla zdrowia nędzne mieszka

nia, wśród których rozwijają się miedzy dziećmi

liczne kalectwa, nmysłowy kretynizm, fizyczne skar

towacenie.

Pod wrażeniem przeciągającej Bię zimy pomyśla

no w ostatnich dniach o rodzinach ubogich. W cza

sie niedzielnego kazania w kościele N. Maryi Pan

uy podjęły się kwesty zawsze ohętne do ofiar, a

zręczniejsze cd mężczyzn w uzyskaniu środków mi

łosierdzia, panie nasze. N aśladując dobry zwyczaj

zagraniczny rozesłały zaproszenia, na które odpo

wiedzi i datków oczekają nawet po odbytem ka

zaniu.

Gdyśmy zrjrzeli do ubogich, możemy teraz bez

skrupułu poprowadzić czytelników do jedynego przy

bytku śmiechu, jakim Btał się teatr w dnin bene*

fisn p. Szymańskiego. Był to istotnie tego wieczora

jeden chór śmiecbn trwający przez cztery akta

z przerwami tylko na chóry kaszlu. Nie wywoły

wała tej wesołości Barna treść sztoki, która mimo

rozgłosu, jaki aobie zdobyła w Paryża, zaleca się

tem, że wszyscy się śmieją niewiedząo właściwie

dla czego. Jak był niedawno czas kiedy za naj

wyższy dar konwersacyjny uważano zdolność roz

mawiania o nicaem, podobnie komika francuska,

zarzuciwszy molieroskie wzory i typy, doszła do

jakiejś niewyttomaczonej tajemnicy drażnienie tych

nerwów, które śmiech wzbudzają. Związku tn m e

(na żadnego, żadnej przew odniej myśli, figury dość

pospolite i wcale niecharakteryatyczne, a jednak

wszyatko razem byłoby w stanie pobndzić do śmie

3.n!

chu samego H e raklita owego greckiego filozofia, oo

ciągle opłakiwał nędzę świata. La Boule (Kamien

sb) pp. Haleyy i Meilbau lubo wprowadza osoby

podejrzanej konduity, nie ma togo cynizmu, który

odraża w Margrsbiuce. Przedstawienie oamo wytrzy

mało nawet krytykę, pewnego_Francuza, eonie

znająo języka był porwany grą i mimiką. A jednak

mówił on, że w przedstawieniu tej komedyi w

krakowskim teatrze a w Falais royal jest wielka

różnica pod względem przyzwoitości. Komedya nio

oie straciła na żywości i kcmiczncści, a wydaje Bię

tutaj m ni-j rażącą. Cudzoziemiec przypisyw ał to

z francuską grzeczne ścią wyższemu stopniowi oby

zajncści, co zarówno pod względem moralnym jak

estetycznym pjdniosło fsrtę francuską. Pochwa

ła ta zgadza eię również z pcchlebnem zdaniem

lwowskich krytyków o grze pa nny Ćwik_lińskiej _w

Pięknej Helenie. Jeśli niemożna dyrekcyi zarzucić

prnderyi w wyborze repeitosro, to znów przyznać

jej trzeba, że nmiała nadać taką cechę scenie kra

kowskiej, że nawet na przedstawienia podobnych

)ztnk nie traci się nczncia dobrego wychowania

przyzw oitości.

Największe oklaski wywrłał trzeci akt komedyi,

który w dziwny sposób nasuwał anale?je z proce

sem Ofenheima wprawdzie nie chodziło tam o mi

liony i tylko kamionka z gorącą wodą stanowiła

kość niezgody w procesie rozwodowym. Wszelako

jsksrżony mc?żonek niecierpliwym temperamentem,

świadkowie nieco wstydliwą rolą przypominali sce

ny z ostatniej cause ciUbre wiedeńskiej, w której

lak często przewodniczący musiał przywoływać do

porządku lnb odbierać głos oskąrżonemu. Podobień

stwo to zamieniło się w parodję żywcem tcbwycc

ną, gdy aam przewodniczący dostał mdłości, w Izbie

sądowej powstał wielki gwar, tak że kurtyna za

padła, zanim wydano wyrok.

Gra też b}ła tak wyśmienitą, źe aż niekiedy ial

byłe, że tyle sił artystycznych zużyło się dla lichej

chcć zabawnej faray. Pani Hcffmannowa była sw ar

liwą, a mimo to nader elegancką żoną, jak p. Ben

ds był sprzeką a jednak w grancie poczciwym mę

żem. P . Szyn) ań;ki zbierał oklaski cd publiczności,

która tak wysoko ceni ten niezmierny postęp, jaki

w ostatnich łatach dokonał ten artysta, odkąd

zwrócił on się do ról charakterystycznych z nie

właściwego sobie pola koohanków. Reszta obsady

sż do drugorzędnych fignr w sztuce dowiodła, że

teatr krakowski w komedyi rozporządza znacznie

pomnożonemi siła mi.

rreBBDieraśą przyjmnląt

W K r a f e o n l s i Administracja ,CZASU," kiifig. p . 8 . A. Knyżanowskiwo, h*ndl* Dwinkiego, W**’

rsuohowłkiego tudrfo* uizfldy pocztowi. C g ł o a * w i u » (inseraty) przyjmują sig s t opłatą od misji«*

wiersz* drukiem drobnym (pehtowym) u pierwszy r*s 10, z* kaidy nMtgpay raz po 6 rat. R a d M l t M ;

(u* 3 stronnicy dsienmk*) od miejsc* wiersz* drukiem drobnym po 80 rat. i * ł *idy r*s. ,Uli l ą w M w

riw , C i m u " (prospekt*, oyrkmuse, ogłoszeni* i t p.) pnyjmujo zip i * cenę 1 zfr. od 100 egzempL ul*

*»miejscowych, » 50 cnt. od 100 egz. dl* miejsco j :h prenumeratorów. Przypadającą n»le*ytoić o pruą^

d!§naprzód nadeełaćpnekazempotatowym. Prtnim cFAtę i o^Iiiifnlń przyjmują:w

Anin p. A. Oppelik, Wollzeile29i w P nd ze Ferdinandstrasse Nr. 38. N* Freueyę ! Anglią

w Paryżu p. W. Raczkowski, Fsubonrg Poiszonibre Nr. 88 . U g l o i z c n i a z»f: w Wiedniu WzllflsobgM*«

Nr. 10, W Hamburgu, Frankfurtu n. M,, Berlinie, Liptku, Banici (Szwajcarya) i Wroelatńu pp. Eusetiiteill

i Yogler; w Wiedniu F. Lób, Reichorathsplatz N. 2 i R. Mosse Seilerstatte N. 2, Rotter A Com. Rimerg. 18;

W Berlinie, Hamburgu, Monachium i Noryrberdte p. R. Mouse; W Frankfurcie u. M. p . G. L. Daube A Com.

-------------------------------------

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction