Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 640 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner183

Kraków, Sobota 11 Sierpnia 1906.

Rocznik LIX.

CZAS

(Wydanie wieczorne).

Prenumeratę przyjmują: Administracya Czasu w Krakowi* i urzędy pocztowe.

M i e j s c o w a p r e n u m e r a t ę księgarnia S. A. Krzyżanowskiego, handle: St. Kariińskiego, H. Kretschmera,

liiuro dzienników Hopcasa i Salomonowej, G łó wn a tr afika .

Ceny ogło szeń : od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal,, za każdy następny po 10 hal.; uUad

tabelaryczny, cyfrowy, skomplikowany pierwszy raz 40 hal., następny po 10 hal.

Nad e sła n e i Nek rologia od miejsca wier,sza drukiem petitowym 60 halerzy za każdy raz.

G łosy p ublic z n ości po 2 kor.; wszelkie prywatne komunikaty po kronice i po dziale ekonomi

cznym i t. p . po 1 kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenum eratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A.Olszewskiego,

St. Sokołowskiego, iv. Bucbstaba; wJarosławiu Biuro dzienników; w Podgórzu Poturalski; w P rz e

myślu A. Juszyński księgarnia,D. Hcszeles; w R zesz o wie M. Weintraub; w Stanisław owie Jasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M. Rockach, O. Hant; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

u. W. Raczkowski, 14 Citś de Tre vise; w W ie d n iu Haasenstein Sc Yogler, R. Mosse (także wc wszyst

kioh filiach); H. Schalek, M. Dukes, E. Braun, J . Danneberg, H. Friedl (tylko prenumeratę H. Gold

sckmidt k Comp.); w Frankfurcie n. M. G. L. Daube A Comp.

M F * Za każdą imiaay adrtiu dopłaca sią 4B hal.

"^43

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr BO.

Różne sprawy.

Król Edward widzieć się będzie z cesa

rzem Wilhelmem we Friederichsbof w prze

jeżdzie do Marienbadu. Po długiem wymi

janiu tego spotkania, po zaniechaniu go

osteutacyjnem w zeszłym roku, po wiado

mem i jawnem naprężeniu między dwo

rami londyńskim i berlińskim, po wszyst

kiem co zaszło

na polu politycznem od

zawarcia umowy angielsko-francuskiej do

kouferencyi w Algeziras, po pociągnięciach

na szachownicy międzynarodowej, kierowa

nych osobiście przez króla Edwarda a skie

rowanych przeciw przewadze niemieckiej,

zdarzenie to zmienia nieco zewnętrzny wy

gląd europejskich stosunków, ale nie jest

przewidzianem, aby przeistoczyło

wewnę

trzną ich treść. Już towarzyszące spotka

niu okoliczności nie podnoszą zbytecznie

jego znaczenia. Daleko mu do zapowiada

nego przybycia króla

angielskiego, jako

ojca chrzestnego syna następcy tronu nie

mieckiego, do Poczdamu. Tamto byłoby

objawem przywrócenia serdecznych i ści

słych stosunków, podczas gdy jednodniowy

wspólny pobyt króla i cesarza w zamku

córki tego ostatniego, ma raczej znamię

chłodnej dworskiej grzeczności, nakazanej

okolicznościami, a nie potrzebą serca lub

skłonnością polityczną. Niemniej uie podo

bna odmówić tej zmianie w zachowaniu się

wuja

względem siostrzeńca

wszelkiego

znaczenia politycznego; ale można przypu

ścić, iż da się to zastosować nieraz używane

określenie: c’est une dśtente mais pas une

entente,

,,odprężenie

ale

uie porozumie

nie".

Dwapowody skłonićmogły królaEdwarda

do zauiechania sztywnej względem cesarza

Wilhelma postawy. Koalicya dyplomaty

czna skierowana przeciw przewadze Nie

miec, nie mówiąc o innej, która mogłaby

być jej następstwem, potrzebowała konie

cznie w dzisiejszym stanie Europy współ

działania Rosyi, bez czego byłaby niedo

pełnioną i w następstwach bezskuteczną.

—

Król Edward doznał w ostatniej chwili roz

czarowania w tej mierze. Pomimo

senty

mentalnej i żywej opozycyi przeciw wysła

niu floty angielskiej do portów rosyjskich,

pomimo lamentu z powodu Białegostoku,

który się odbił echem o mury Westmin

steru, rząd angielski wytrwał w swoim za

miarze, a rekuza nadeszła ze strony cesa

rza rosyjskiego, uzasadniona niewątpliwie

słuszuie -

jak to dalsze wypadki zaświad

czyły — wewnętrznym stanem Rosyii nie

pewnością położenia na jej wybrzeżach.

Otóż mocarstwo, które w tak opłakanym

znajduje się stauie, iż nie może przyjąć

przyjacielskich odwiedzin obcych okrętów,

bo się lęka, aby nie natrafiły na anarchi

styczne szkopuły i nie były świadkami bun

tów we własnej marynarce, nie może słu

żyć za podporę szerokiej i daleko sięgają

cej kombmacyi międzynarodowej. Do tego

mogło dołączyć się przypuszczenie, iż rząd

rosyjski odproszeniem floty angielskiej wo

lał zarazem uniknąć drażliwości, którą jej

przybycie do rosyjskich portów, poczytane

w całym świecie za antyuiemiecki objaw,

obudzić mogło w potężnym sąsiedzie, z któ

rym niemoc Rosyi liczyć się musi.

Drugi powód jest wyłącznie obyczajowo

angielskim. Większość parlamentu i z niej

wyszły rząd, są liberalnymi, tem samem

pokojowymi za każdą cenę, choćby tylko

dla pokazu, bo dogmat liberalny tego wy

maga. Większość i rząd oświadczyli się za

usunięciem tego, co wywoływać mogło przy

puszczenie nawet dalekiej wojny, to jest

naprężenia z Niemcami. Rząd i większość

poszli dalej, bo zaniechali budowy znacznej

części nowych okrętów i zmniejszyli armię.

Jednocześnie obradująca w Londynie mię

dzyparlamentarna konferencya pokojowa, na

której nielada nowem zjawiskiem byli de

legaci Dumy rosyjskiej, dała sposobność

ministrom angielskim do objowów pokojo

wych. Naczelnik gabinetu, sir Henry Camp

bell-Bannermann

wsławił się klasycznym,

a raczej arcyromantycznym okrzykiem: ,,U

marła Duma, niech żyjeDuma!", ale zara

zem zajął stanowisko w międzynarodowej

polityce, któreby wywołało oburzenie jego

przesławnych poprzedników: Pitta, Palmer

stona, Beaconsfielda. Dodajmy, że i hr. Al

bert Apponyi skorzystał ze sposobności, aby

się popisać, ze zwykłym mu talentem, do

ktrynerskiemi zdaniami, które zresztą nie

mogą, dopóki jest tylko węgierskim mini

strem oświaty, zaważyć w międzynarodowej

polityce.

Król Edward niezawodnie zachowa swoje

przekonania i zapatrywania o politycznem

położeniu, ale jest on monarchą ściśle kon

stytucyjnym, na sposób angielski i wie, że

tylko trzymając się wiernie i dokładnie

form konsytucyjnych, może wywrzeć wpływ

na bieg wypadków. Zatem jadąc do Frie

derichshof, poddaje się wymaganiom

narchy konstytucyjnego i może przez to

zapewnia swoim widokom i zamiarom przy

szłość. Zrobi też zapewne, co konieczne, ale

uic więcej, i to ani z lekkiem sercem, ani

ze zbytnią przyjemnością. Jakie są jego

osobiste uczucia, zaświadczy następujący

epizod: Król Edward ma wielkie upodo

banie w gwardyi szkockiej i nieraz malo

wać się kazał w jej stroju, z nagiemi ko

lanami. Nowa reforma wojska zmniejszyła

przyjemność, i temu dni kilka przyszło mu

pożegnać się z trzecim batalionem gwardyi

szkockiej, który poczytany został przez rząd

liberalny za zbyteczny, padł ofiarą zmniej

szenia siły zbrojuej iniebawem rozpuszczo

nym zostanie.

Powstał on przed sześciu

laty. Król powołał go do pałacu Bucking

ham, aby odbyć ostatni przegląd i poże

gnać się. Przemówił do oficerów i żołnie

rzy w krótkich słowach, z których zrozu

mieć można było, iż bynajmniej nie po

chwala jego rozwiązania.

Rzekł, iż jego

rząd uznał za stosowne zmniejszyć wydatki

ua armię i że dlatego ten batalion musi

także być oddalony. Chorągiew, którą przed

pięciu laty batalion otrzymał, odbiera on,

ażeby ją starannie w pałacu Buckingham

przechować. Krół zakończył: ,Mam na

dzieję, że danem mi będzie, a w każdym

razie mojemu następcy, widzieć tę samą

chorągiew w rękach trzeciego batalionu

szkockiej gwardyi."

Tak to w naszym okresie, ubogim w wiel

kie czyny, każda dalej sięgająca myśl po

kutować musi, jak w czyścu.

Dla cesarza Wilhelma, dla Niemiec da

wno upragnione i wywoływane spotkanie

z|królem angielskim i cesarzem Indyj jest

niewątpliwie

nader pożądanem, albowiem

odnosi się do owej wszechświatowej i ko

lonialnej polityki, która coraz wyraźniej

jest piętą wrzącego Achillesa. Stamtąd ze

psucie poczyna zarażać czerstwy organizm

państwa niemieckiego. Już może być mo

wa o kolonialnej Panamie, którą przedsta

wiająnazwiska: Fischer, Horn, Tippelskirch

i Puttkammer! A podobno na tem nie ko

niec. Coś takiego, na szczęście, nie mogło

by się stać w okrzyczanej Austryi. Ale

gdyby nieszczęście chciało ją i w teu spo

sób nawiedzić, ileby to krzyku było w Ber

linie o samowoli i rozprzężeniu rządowem,

o demoralizacyi austryaekiej.

Tymczasem wielka, uchwalona reforma

finansowa w Niemczech, przyniesie około

dwieście milionów

nowego dochodu; ale

jeżeli nie będzie się z tem bardzo oszczę

dnie gospodarować, uie wystarczą i te mi

liony, zwłaszcza gdy się zaciągać będzie

długi, zamiast stosownie do życzenia cen

trurn, ograniczać te wydatki, które trzeba

pokrywać nowemi pożyczkami. Idąc dalej

dotychczasową drogą, dojdzie

się nieba

wem

do czterech miliardów długu cesar

stwa.

A przeważną tego przyczyną jest

wszechświatowa polityka.

Flota, wybudo

wana z przepychem, pochłonęła niezmierne

pieniądze, jej powiększenie zaś ma do 1911

roku kosztować nowe trzysta milionów ma

rek ; dla rozszerzenia kanału cesarza Wil

helma potrzeba będzie najmniej sto milio

nów.

Chińska

awantura pochłonęła już

trzysta milionów; Chiny bardzo opieszale

spłacają umówione za wyprawę do Pekinu

wynagrodzenie, podczas gdy Niemcy teraz

jeszcze dopłacają rocznie dziesięć milionów

dla utrzymania tam załogi, którą zresztą

chcą wycofać. Południowo-zachodnia Afry

ka kosztowała dotąd trzysta milionów ma

rek, a powstanie przecież wcale nie jest

pokonane.

Zresztą ta kolonia jest bardzo

wątpliwej gospodarczej wartości. Słowem,

polityka kolonialna, przyczyna naprężenia

stosunków z Auglią, coraz dalej sięgające

stawia żądania finansom cesarstwa, i wy

razem

tego jest konieczność nowej poży

czki dwustu sześćdziesięciu milionów marek.

Przysparza ta polityka wielu trosk, kło

potów, nawet upokorzeń.

Po niejakich

w ostatnich czasach powodzeniach wojsko

wych w południowo-zachodniej Afryce, o

biegają wieści o nowych porażkach wojsk

niemieckich. W każdy razie, to pewna, źe

powstanie

czarnycl’ nie zdaje się zbliżać

do końca. Znamiennym jest niemiecki wy

kaz wziętych podcr*s walk do niewolikra

jowców.

Wedle mego, władze kolonialne

mają w swoich rękach trzynaście tysięcy

pochwyconych Herrerów i Hottentotów,

między ,tymi jest tylko dwa tysiące pięćset

mężczyzn, reszta

są to kobiety i dzieci.

Gdyby inne kolonialne mocarstwo trzymało

niewoli wojskowej jedenaście tysięcy

kobiet i dzieci — cóż by to za potężny

głos oburzenia i współczucia odezwał się

w kraju ,,poetów i myślicieli!".

Ubezwładnienie Rosyi przyszło w samą

porę, aby upewnićNiemcy co do ich prze

wagi w Europie, czego jedną ze wskazó

wek jest dokonywujący się, z wolna i może

tylko chwilowo, zwrot w tej polityce an

gielskiej, która zmierzała do ograniczenia

potęgi niemieckiej przez ugrupowanie mo

carstw, zwrot, z którym może ma pewien

związek spotkanie króla Edwarda z cesa

rzem Wilhelmem. Jeżeli bowiem wewnętrz

ny stan Rosyi przedstawia dogodności dla

Niemiec, to wytwarza niekorzystne warun

ki dla wszelkiego przeciw nim działania.

Cesarz Mikołaj II podjął uową próbę

położenia końca

opłakanym wewnętrznym

stosunkom, jednem słowem, anarchii takie

go gatunku, który rzadko,

może

nigdy,

napotyka się w dziejach ludzkości; anarchii

od dawra dojrzewającej, którą do rozkwi

tu doprowadziła wojnajapońska. Rozwią

zanie Dumy

okazało

się nieuniknionem.

Całe jej

zachowanie się wytworzyło zbyt

spiesznie tę konieczność. Było to poniekąd

do przewidzenia. Bezbrzeżne dążenia i żą

dania, niezrównażone społeczeństwo, długa

niewola, nie dawały rękojmi parlamentar

nemu systemowi, zaprowadzonemu bez po

przedniego, należytego przygotowania się

do niego narodu. I tu okazała się potrze

ba wstępnych reform, rozpoczęcia od pod

walin, nie od sklepienia. Wzmocnieniem i

rozszerzeniem urządzeń samorządnych, za

prowadzeniem ichtam, gdzieichdotądniema,

można było osiągnąć dwa niezbędne wa

runki : wykształcenie społeczeństwa i ukró

cenie biurokracyi, oraz praktyczne, stopnio

we wyparcie jej wszechładzy. Wtedy może

dałoby się było uniknąć takiego ckliwego,

bezpłodnego

obradowania przedstawicieli

narodu, które przyniosło tylko potoki czczej

wymowy, niemożliwe uchwały i -

rozcza

rowanie.

Stało się gorzej, bo przez nieu

szanowanie w Dumie zasady własności i

przeciwstawienie zasady, wprost przeciwnej,

podziału ziemi, zagrożoną została najważniej

sza podstawa kulturalna wszelkiego społe

czeństwa i rzucone zostało zarzewie gro

źnego rozstroju, nieobliczalnego rozkładu,

którego skutki obrzydliwie i krwawo już

się pojawiają, a zgubnemi stać się mogą

dla społeczności polskiej, oraz podciąć ko

rzenie narodowego bytu polskiego. Agrar

na sprawa, rzecz dawna jak świat, oświe

tlona długiem historyeznem doświadcze

niem, zwłaszcza od pierwszych niemal po

czątków starego Rzymu, ukazała się w Du

mie rosyjskiej jako twór, urągający prze

rażająco i naiwnie wszystkim naukom prze

szłości i wszelkiej wiedzy społecznej i po

litycznej, wszelkiej także cywilizacyi. Na

wet Gracchowie nie zamierzali obedrzeć

prawnych posiadaczy na rzecz tych, co nic

nie posiadali. Cyceron zaśpowiedział o zwo

dniczym.

równym podziale

ziemi: Ipsa

aequitas iniquissima est...

Zapomnieli czy nie wiedzieli o tem nie

pohamowani reformatorowie Dumy, a jak

nieśmiało i niezupełnie występowali ci, któ

rzy o tem wiedzieli i nie zapomnieli! Tem

zaszczytniej było, iż dwa głosy polskie, hr.

Józefa Potockiego i p. Skirmunta, odezwały

się w tej sprawie z odwagą igodnością, a

z całą stanowczością głębokiego, uczciwe

go przekonania. Głosy te pozostaną wyjąt

kowem,

dodatniem

wspomnieniem

niepo

ciesznych obrad Dumy rosyjskiej; tem za

szczytniejszem, że ożywione były uczuciem,

którego prawdę stwierdzają słowa ośmdzie*

sięcioletniego Boissiera w ślicznej, nie-dawno

wyszłej książce o spisku Katyliny: Les lois

agraires n’ont guere eu d’autre resultat,que

dagraver les misźres qu’elles pretendaient

soulager...

Wszelkie ustawy agrarne nie

miały innego niemal skutku, jak pogorsze

nie nędzy, której miały zapobiedz.

Rozwiązaniu Dumy towarzyszyło znaczne

rozwinięcie siły zbrojnej i ono swojego do

konało.

Ale powstało pytanie: co teraz?

Trudne zresztą, jak się pokazuje, utrzyma

nie zewnętrznego spokoju

nie rozwiązuje

jeszcze zadania. Przewidzieć można dalsze

zamachy, bomby, wojskowe bunty i wszel

kiego rodzaju, nieraz najgorszego, niepo

koje i ruchy. Temu wszystkiemu będzie

mógł rząd, w

pewnej mierze,

sprostać,

jeżeli wielka większość wojska pozostanie

wierną. Zewnętrzny porządek nie jest tak

że rozwiązaniem, chociaż jest jego pierw

szym, niezbędnym warunkiem. Idzie o przy

wrócenie ładu nie tylko na ulicy ale także

w umysłach, o oczyszczeuie powietrza i wy

parcie rewolucyi z podziemi. Prezes gabi

netu

ogłosił jedynie rozumny,

zaradczy

program, kiedy nim objął przywrócenie po

rządku, to jest zwalczenie aDarchii, oraz

reformy. Doświadczenie jednak uczy, od

powołania ks. Mirskiego, do obecuego mi

nisterstwa, że rząd przemawiał często roz

sądnie i politycznie, lecz nigdy odpowie

dnio nie działał, czy że uie chciał lub nie

umiał i nie zdołał. Przez prądy rewolucyj

ne przepłynąć można wtedy tylko, kiedy

sternicy nie tracą głowy. Ale jedną ręką

dawać a drugą odbierać, rozwściekla się

zwierzęta a rozgorycza ludzi. Trzeba wie

dzieć co dać należy a można i tego się

trzymać. Tym tylko sposobem

mogłaby

Rosya zająć ponownie w Europie stano

wisko, które w następstwie wielkich błędów

i grzechów dziś jest opróżnionem.

Widzimyjednak,przedewszystkiem w Ro

syi, ale także w ogólnych międzynarodo

wych sprawach politycznych oraz w spo

łecznych, że kiedy coraz większe są zada

nia, coraz mniejsi są ludzie.

Polska organizacya wyborcza.

Przed kilka dniami podały dzienniki lwowskie

wiadomość, że zebranie posłów sejmowych kluba

demokratycznego pod przewodnictwem p. Albina

Rayskiego ucbwaliło rezolucyę tej treści:

,,Sejmowy klub demokratyczny uznaje za nie

zbędne dalsze utrzymanie organizacyi

przedwyborczej polskiej obejmującej kraj ca

ły. Dotychczasowy ustrój Centralnego Komitetu przed

wyborczego nie odpowiada jednak oelowi w zupełno

ści, przeto jego organizacya powinna być zmienioną

ua szerokiej podstawie dem okratycznej*.

Z powodu tej uchwały Gazeta Narodowa ogła

sza pismo prezesa Centralnego Komitetu wybor

czego p. Tadeusza Cieńskiego, który interpretuje,

że uchwała nie ma tendencyj skierowanych prze

ciw Komitetowi Centralnemu. P . Cieński pisze:

,,Przeciwnie, uchw ała zaznacza ,,konieczność pol

skiej organizacyi przedwyborczej na cały kraj" —

a zdaje się słusznem zapatrywanie, że wcbec zupeł

uie zmienionych stosunków, jakie nastać muszą z no

wą ordynacyą wyborczą, również i organizacya ko

mitetu wyborczego dla całego krajn n a innych pod

stawach urządzoną być winna. Już teraz od kilku

lat Komitet Centralny zmienił, a właściwie rozszerzył

swój zakres działania w porównaniu z działalnością

komitetu z lat dawnych. Komitet stworzył kilkadzie

siąt stałych organizaeyj powiatowych w wschodnich

i środkowych powiatach kraju. Te organizacyę mają

cole, oprócz narodowych, kulturalne i społeczne tak,

że często obejmują te organizacyę szerokie koła ró

żnych klas społeczeństwa. Niejednokrotnie i Rusini, u

znając pracę tych organizaeyj za pożyteczną nie

tylko dla Polaków, przystępują do tych organizaeyj.

Przeprowadzenie wyborów po myśli koła sejmowego

było wielce ułatwionem, gdzie takie stałe organiza

cye umiały sobie pozyskać zaufanie. Stąd też kilka

ostatnich wyborów uzupełniających przeprowadzono

z wielką łatwością po myśli Komitetu Centralnego,

mimo już tak bardzo rozszalałej agitacyi i terrorn

stronnictw antinarodowych i radykalnych.

Także w ostatnich czasach komitet centralny sta

rał się paraliżować destruktywne nsiłowania wśród

naszego społeczeństwa, szerzone pod hssłem reformy

wyborczej, a w grnncie rzeczy nsiłowania zaszcze

pienia nieufności, a naw et nienawiści między naro

dowościami i między warstwami społeczeństwa na

szego. Śmiało twierdzić mogę, że do najczynniej

szych należeli, i duszą Komitetu Centralnego byli

właśnie członkowie klnbu demokratycznego. T rudno

więc przypuścić, ażeby oni uchwalali coś ,,przeciw"

temu komitetowi. Klub ten posiada tylu ludzi wyro

bionych i doświadczonych w polityce, znających sto

sunki naszego kraju, że nie mógł innej uchwały

powziąć, jak tę, w której uznaje konieczność orga

nizacyi przedwyborczej, obejmującej kraj cały. Nie

dziwię się, że klub młody, jakim jest ,Centrum ka

tolickie", który jeszcze żadnych wyborów nie prze

prowadzał, nfa w swe siły i sądzi, że wystarczą or

ganizacye odrębne, że obejdzie się bez porozumienia

i pomocy wzajemnej stronnictw, bliskich sobie za

patrywaniami, przekonaniami i dążnościami. To je

dnak bez jakiejś centralnej wspólnej organizacyi nie

łatwo dałoby się przeprowadzić. Sprawa ta, po krót

ce dziś poruszona, będzie musiała dojrzeć w wielu

jeszcze naradach i po gruntownej rozwadze tak,

ażeby najważniejsze sprawy narodowe nie zostały

na szwank narażone, a ostatecznie zadecyduje o tern

Koło sejmowe.

Podając pismo prezesa Komitetu Centralnego,

Gazeta narodowa także ze swojej strony stwier

dza, że klub demokratyczny przeciw Komitetowi

wcale nie występował. Co do ewentualnej reorga

nizacyi Komitetu czyni dziennik lwowski nastę

pujące uwagi:

... Przeciw domaganiu się pewnych zmian w orga

nizacyi Komitetu występować zasadniczo nie można

i najlepsza bowiem organizacya może być z biegiem

czasn niedostateczną i wymagać poprawy. Naszem

zdaniem, jeśli nowa ordynacya wyborcza do Rady

państwa zostałaby uchwaloną, to zmiana organizacyi

Centralnego Komitetu wyborczego byłaby nawet n i e

zbędną z tego powodu, że gdy dziś ciężar wybo

rów spoczywa na wsiach, wówczas przeuiesioDyby

on został na miaBta, a więc odpowiednio do tego

organizacya centralnego komitetu wyborczego, aby

osiągnąć swój cel narodowy, musiałaby uledz pe

wnym zmianom. Jakim — dziś przedwcześnie o tem

mówić — nie wiadomo bowiem jeszcze, ani jak re

forma wyborcza do Rady państwa, ani jak ewen

tualne rozszerzenie praw a wyborczego do Sejmu

wyglądać będą...

Uchwała klubu posłów demokratycznych nie może

być wcale porównywaną z rezolncyą, powziętą 2

lipca b. r. przez ,,polskie centrum ludowe", a mó

wiącą o potrzebie utworzenia przez to stronnictwo

własnej organizacyi wyborczej. Ale i ową rezolu

cyę ,,polskiego centrum ludowego" nie uważamy wcale

za ostatnie s(owo tej młodej, nowo skupiającej się

partyi, ale raczej jako krok taktyczny, za pomocą

którego chciałaby ona osiągnąć większy wpływ w Cen

tralnym Komitecie przedwyborczym.

Po ostatnich próbach rozbicia solidarności Koła

polskiego i nieudałych występach t. zw .

,,skoncen

trowanej demokraoyi* przeciw Centralnemu Komitetowi

wyborczemu -

dziś, gdy zgubną robotę stronnictw

radykalnych społeczeństwo nasze dokładnie przej

rzało, żadne z politycznie dojrzałych stronnictw n a

rodowych nie może przemawiać za rozbiciem pol

skiej organizacyi wyborczej, jaką jest Komitet Cen

tialny, ale raczej nawoływać musi do jeszcze silniej

szego zjednoczenia się wszystkich w arstw w celu

obrouy naszego narodowego stanowiska w kraju i

państwie.

Nieudane »uspołecznienie**.

Petersbur(g 8 sierpnia.

(S.) Zamiar wprowadzenia ,działaczy społecz

nych" do ministerstwa nie powiódł się p. Stoły

pinowi, nz przyczyn od rządn niezależnych",

jak się w yrażają dzienniki pół-nrzędowe; dzia

łacze spcłeczni (Lw ów , Guczkow, Stachowicz,

Koni) chcieli wstąpić tylko zbiorowo do gabinetu

i stawiali warunki, których prezes gabinetu nie

mógł w całości akceptować. W edług zdania osób

dobrze poinformowanych, projekt p. Stołypina

,,uspołecznienia gabinetu" rozbił się o kw estyę:

czy najpierw porządek i spokój, a potem reformy

liberalne, jak tego pragnął rz ąd; czy też najpierw

reformy liberalne, jako środek najważniejszy przy

wrócenia spokoju i porządku w kraju, za czem

oświadczyła się wyżej wymieniona grapa zw olen

ników powolnego odrodzenia państwa.

W grnncie rzeczy ci, z którymi prowadzono

rokowania o w stąpienie do gabinetu, nie okazy

wali szczególniejszego zaufania do programu libe

ralnego obecnego ministerstwa. Przypomniano so

bie dobrze, co mówił w Dumie państwowej,

w imienin ministra spraw wewnętrznych, a obec

nego prezesa gabinetu, jego towarzysz i powier

nik p. Makarów, kiedy dnia 12 lipca odpowiadał

na niektóre interpelacye.

A cóż mówił w istocie p. Makarów? Nie od

rzeczy będzie przypomnieć tntaj treść jego ów

czesnego przemówienia. Oto dowodził użyteczno

ści dla państw a i społeczeństwa różnorodnych

środków wyjątkow ych: wzmocnionych i nadz w y

czajnych ochron, oraz stanów wojennych; twier

dził, że ajent policyjny rychlej dojdzie praw dy,

niż sędzia śledczy; sądził, że za treść listu pry

watnego można obywatela państwa nie tylko po

zbawić wolności, lecz nawet posłać go na wygna

nie w oddalone gnbernie Rosyi; w jego mniemania

areszt, bez podania przyczyn, bez zachowania form

prawnych, nawet uznawanych w Rosyi, może cza

sami być zbawiennym i t. d. Jednem słowem,

z przemówienia towarzysza ministra występował

w całej pełni obraz samowoli biurokratycznej

z dawnych, dobrych czasów, kiedy nie potrzebo

wano wcale obawiać się jawności; był to po pro

stu dytyramb na cześć rządów biurokratycznych.

Tymczasem obecnie prezes gabinetu w rozmai

tych swych ekspektoracyach, przed koresponden

tami obcych dzienników, kładł nacisk na potrzebę

reform liberalnych, a zwłaszcza społeczno-ekono

micznych, usuw ając reformy polityczne na plan

drugi. K iedy p. Makarów debiutował w Dumie

państwowej, nie przypuszczano wówczas, że mowa

jego posłuży dla działaczy społecznych za wybor

ny komentarz do programu ,,liberalnego" obecnego

gabinetu. I działacze społeczni, nie widząc mo

żności pogodzenia swych wyobrażeń o powolnem

odrodzenia państwa z takiem m ixtum composi

tum, jak program liberalny p. Stołypina i komen

tarz doń p. Makarowa, usunęli się od ndziałn we

wspólnej pracy, oświadczając monarsze, na pry

w atnem posłuchaniu w Peterhofie, że poza mini

sterstwem mogą sknteczniej pracować nad orga

nizacyą zdrowych, umiarkowanych żywiołów...

Na tej kombinacyi budował wiele p. Snworin*

ojciec w Nowoje Wremia. Skoro ona zawiodła,

dziennik ten wystąpił z ultra-pesymistycznym a r

tykułem o obecnem położeniu Rosyi. Oto biuro

kracya zrobiła krok bohaterski: chciała podzielić

się władzą, w ładzą najwyższą po monarszej, k tó

ra dziś jednakże pociągającą nie je st bynajmniej;

dziś stanowisko ministra dla człowieka z poczu

" C Z A S " wy chodzi z wyjątkiem dni po niedzieli i świętach uroczystych d w a razy dziennie, amianwwWe:

,,,

0 godzinie 6 rano i o godzinie 6 wieczorem

J\K2 ktf.u * A"i T°a^ « ? .CiaDW biur,ach

A. Olszewskiego, 8 . S okołow skiego , K. Buchstaba,

na stacyach kolejowychw Tarnowie Rzeszowie, Jaśle, Nowym Sączu na peroniew księgarni kolejowej, t r i z ie i

na innych główniejszych stacyach u portyerów kolejowych.

Numer wieczorny 10 hal,, ranny 4 hal. (

I*JHtEIsrUAlEJBtALTA WYNOSI:

W Krakowie w mieison

na cały rok na kwartał na1miesiąc

Pocztą w państwie Austiyackiem !

’

\\\

36koron 9k°or - Ł3kor- *°1,

42 koron 10k01-50h - 3kor.’50 hal.

Do wszystkich państw.Należących dó związku pocztowego

*. 48koron l°kor- h’ 4kor

«S?

Reklamacye meopieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej. Listów nieopłaconych nie przyjmuje się!

Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction