Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 671 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner241

Kraków,

Sobota 29 Września 1900.

Rocznik

L III.

(wydanie poranne).

Sprawozdanie posła Dawida Abrahamowicza.

L w ó w 29 września. Pod przewodnictwem p.

Waygarta zebrali się wczoraj w sali Rady powia

towej wyborcy z większej własności okręgu lwow

skiego, aby wysłuchać sprawozdania JEkse. Da

wida Abrahamowicza.

W wyczerpującej przemowie scharakteryzował

pos. Abrahamowicz przedewszystkiem działalność

tej Izby ostatniej, która bud?iła śmiech i pogar

dę, która zatarła wpływ, powagę i godność par

lamentaryzmu. Przyczyny tego stanu sięgają głę

biej, aniżeli można to wnosić z przedstawienia

korespondenta wiedeńskiego S ło w a polskiego.

—

Rozporządzenia hr. Badeniego przyspieszyły być

może wybuch, ale materyał palny był już dawno

nagromadzony.

W szerokim a jędrnym zarysie przedstawił da

lej mówca dzieje wewnętrzne Austryi z ostatnich

lat. Do r. 1868 hegemonia niemiecka była alfą i

omegą polityki wewnętrznej. Dopiero klęski dwu

krotne i ruina finansowa monarchii wykazały zgu

bność tej polityki. Raz jeszcze pokusili się Niem

cy o odzyskanie hegemonii, a to w roku 1873,

gdy wprowadzili bezpośrednie wybory, zastępując

reprezentacyę krajów reprezentacyą okręgów. Od

tej chwili rozpoczął się rozkład pojęć i zapatry

wań. Przeciw hr. Taaffemu i jego sprawiedliwej

polityce ogłoszono walkę pod hasłem obrony prze

ciw federalistycznemu ustrojowi. Ale że broń ta

okazała się tępą, przenieśli Niemcy walkę na tło

narodowościowe. Lewica niemiecka to stworzyła

i wzmogła szowinizm i radykalizm, który obecnie

mści się na Diej, swej rodzicielce. Równocześnie

rozpoczęły działać dwa inne prądy: antysemityzm

i socyalizm. Lewica, którą wiąże ścisły związek

z żydami, w obronie przed antysemityzmem łączy

się z socyałistami. T aktyka to zgubna, a dowo

dem tego znane wypadki galicyjskie. Wszystko

to spowodowało wzrost radykalizmu, a spotęgował

go i ruch narodowy czeski. Młodoczesi do osta

tnich wypadków zachowywali się w Izbie z zu

peluą lojalnością. Czy ostatnie ich kroki przy

niosą korzyść narodowi i krajowi, o tem wątpić

należy.

Radykalizm dąży rozmaitemi drogami, ale ceł

jego jest zawsze jeden, a celem tym rozkład.

Aby go zwalczać, trzeba większej trwałości rzą

du, potrzeba, aby nie było bezkarnem w parla

mencie to co, po za parlamentem wchodzi w ko

lizyę wprost z kodeksem karnym. Do naprawy

stosunków potrzeba, aby Niemcy nie sądzili, że

mogą w Austryi odgrywać tę rolę, którą zajmują

Węgrzy w krajach korony św. Szczepana. nGe

meinbttrgschaft" jest synonimem narodowościo

wego terroryzmu. Z drugiej strony muszą Czesi

zaprzestać wysuwania na pierwszy plan zasady

odrębności narodowej i federalizmu, bo z obustron

nej walki jeden tylko odnosi korzyść — radyka

lizm, zatruwający społeczne i państwowe życie.

W poglądzie na rolę Koła polskiego w przy

szłej Izbie podziela mówca zdanie p. Jaworskiego.

0 rozwiązaniu Izby sądzi, że nie było ono ze stro

ny rządu krokiem racyonalnym. Krytykuje nastę

pnie rząd w osobie jego szefa, którego osobiście

ceni i poważa dla wysokich i pełnych szlachetno

ści cnót,, ale sądzi, że objektywność posuwa onaż

do obojętności, co w tej chwili dobrem być nie

może. Cokolwiek będzie, nam nie wolno zapatry

wać się fatalistycznie na wybory. Koło powinno

wejść do Izby silne, solidarne, pomne na to, że

nie j est reprezentacyą interesów, ale zawsze i wszę

dzie reprezentacyą narodu.

Czasy są bardzo poważne. Mowy* Tiszy i Appo

nyi’ego świadczą, że Węgrzy przygotowują opinię

na możliwość absolutnych rządów w Austryi, któ

rej my dopuścić nie możemy. W kraju panuje

zamęt, wywołany i podsycany przez Słowo polskie,

Naprzód, Wieniec itd.

Przeciw Kołu staje armia nieliczna, ale szko

dliw a , pod wodzą Romanowieza, Franki i Da

szyńskiego z ,,feldpatrem" X. Stojałowskim.

Szefa sztaba niema, ale będzie nim pewnie jakiś

Dr Bornstein, syonista. Z kąd u p. Romanowieza

1 jego politycznych przyjaciół wziął się nagłe taki

pesymizm, niewiadomo. Wszakże w r. 1894 on i

jego przyjaciele przedstawiali może zbyt optymi

stycznie stan kraju i jego przyszłość. Można są

dzić, że tym panom zdawało się , iż przyszła go

dzina, w której mogą, m ącą c, chwycić ster rządów

w kraju. Przeliczyli się. Kraj, choć systematy

cznie łudzony, rozumie swój interes, zna swoje

drogi. W każdym j ednak razie nie zakładać nam

r ą k; trzeba pracować, co sił starczy, aby złożyć

dowód, że wolności potrafimy nie nadużywać, ale

używać dla rozwoju narodu. Siła nasza w je

dności!

Mowę p. Abrahamowicza przyjęto oklaskami i

jednogłośnie udzielono mu wotum ufności.

Następnie hr. Artnr R u s s o c k i wystosował do

p. Abrahamowicza interpelacyę, a mianowicie, czy

Koło polskie nie myśli nic zrobić w sprawie zmia

ny regulaminu Koła, t a k , aby mogli wejść do

niego wszyscy posłowie polscy, wysłani do Rady

państwa.

Na to p. Abrahamowicz odpowiedział, iż

Koło chętnie zmieni swój regulamin, ale chce,

aby inicyatywa do tego wyszła od członków Koła

Niech ci posłowie wstąpią do Koła i odpowiednie

wnioski postawią, a wówczas Koło ich życzeniom

uczyni zadość i dyskusyę nad zmianą regulaminu

otworzy.

___________________

W obronieprawdy.

Otrzymujemy następujące pismo:

Szanowny Panie Redaktorze!

Upraszam uprzejmie o gościnność dla następu

jących wyjaśnień:

Byłem przekonany, że odpowiedź moja na za

rzuty Słowa polskiego wywoła w sferach nią do

tkniętych żywe oburzenie, ale nie przypuszczałem

nigdy, aby stała się powodem wykrzywiania fak

tów. Wszelka polemika, zwłaszcza tak a , jaką

prowadzi Słowo polskie i spokrewnione z niem

dzienniki, jest dla mnie wstrętną, tu jednak wstręt

przezwyciężyć trzeba, bo chodzi o obronę prawdy.

Autor artykułu, w Now ej Reform ie wczoraj umie

szczonego, pisząc według informacyj, których mu

udzielono, stał się najwidoczniej ofiarą mistyfika

cyi, a pobałamuciwszy się nadto sam w datach,

doszedł do wniosków, z prawdą zupełnie niezgo

dnych. I tak: posiedzenie, o którem wspomniałem

w liście moim, odbyło się nie w poniedziałek,

lecz w niedzielę d. 16 września, manifest zaś po

słów lewicy został ogłoszony, jakkolwiek nosi

datę 16, dopiero 22 września, mnie odczytano go

we czwartek d. 20 września, w obecności Dra

Weigla, a w piątek po południu z poprawkami

odesłałem go do Lwowa. Nieprawdą jest za

tem, jakobym przed posiedzeniem niedzielnem

manifest podpisał lub o istnieniu jego jakąkol

wiek miał wiadomość.

Tak, j ak daty powyższe, tak i przebiec posie

dzenia jest zupełnie przekręcony. Że słowa, w li

ście moim podane, wypowiedziano, to n i e ulega

najmniejszej wątpliwość i, i one były przed

miotem długiej, kilkugodzinnej dyskusyi i poga

danki, którą wieczorem dnia tego po posiedzeniu

prowadziliśmy we czterech, następnie we trzech.

Nazwiska tycb osób, jednako ze mną czujących,

pomijam milczeniem, sądzę jednak, że w razie

potrzeby żaden z nich nie uchyliłby się od dania

świadectwa prawdzie.

Informacyę p. K. były więc w tym względzie

zupełnie fałszywe, tak jak nieprawdziwą

treść mojej mowy, która przecież mnie najlepiej

chyba musi być znaną. Nie dotykałem mianowi

cie ani słowem »akcyi wyborczej, podjętej przez

stronnictwo demokratyczne", lecz broniąc zasady

solidarności, wskazałem na przykład Czechów

i Niemców, którzy w tej chwili krytycznej za

pominają o waśni stronniczej i łączą się ku wspól

nemu działaniu na gruncie narodowym. Za to

spotkała mnie ,,ostra krytyka", w której padły

słowa o ,,Ojczyźnie i Polsce" tak, jak je przyto

czyłem.

Oburza się autor artykułu w Now. Reformie

na uiedyskrecyę moją, że z poufnego posie

dzenia, na którem byli moi dawni przyjaciele

polityczni, podałem streszczenie jednej mowy.

Mogę zaręczyć autorowi, że o dyskrecyi i po

ufności mam pojęcie przynajmniej równe temu,

jakie on posiada, ale gdy Słowo polskie w na

paści na mnie odrzuciło wszelakie na dyskrecyę

względy, gdy podało w wątpliwość mój chara

kter osobisty, to musiałem użyć broni takiej, ja

ką godził we mnie przeciwnik, zwłaszcza gdy

chodziło tu o wyjaśnienie prawdy, tak niemiło

siernie w naszych czasach poniewieranej.

A w końcu jeszcze jedna okoliczność, już osta

tnia, a znowu z tą biedną prawdą niezgodna.

O wyborze moim do ,,naczelnego zarządu stron

nictwa demokratycznego we Lwowie" nie mo

głem się dowiedzieć, jak informowano p. K., d.

17 września, skoro zaproszono mnie na posiedze

nie tegoż zarządu d. 1 września. W odpowiedzi

na to oświadczyłem, że wyboru nie przyjmuję,

a gdy mnie proszono, abym rezygnacyę cofnął,

tego dotąd nieuczyniłem. W każdym razie, o przy

jęciu lub nieprzyjęciu tego mandatu mogłem mó

wić lub pisemnie traktować z zarządem, a nie

z komitetem krakowskim.

Tak wyglądają w świetle prawdziwem owe

,,informacye", które były fundamentem i źródłem

dla piszącego artykuł w Now. Reformie. Radzi

my autorowi, aby odtąd na własnych polegał do

świadczeniach i pisał tylko o tem, czego sam był

świadkiem.

August Sokołowski.

Ruch wyborczy.

W i e d e ń 29 września. Stronnictwo chrześciań

sko-społeczne ogłosiło odezwę do wyborców. Ode

zwa rozpoczyna się od ostrzeżenia przed obstruk

cyą , bo gdyby obstrukcya i w nowej Izbie się

objawiła, przyszedłby kres konstytucyi. Na to

tylko czychają wrogowie Austryi, jakoteż zży

dziali Węgrzy (Judeo-Magyaren), radykaliści i so

cyaliści. Stronnictwo cbrześciańsko - społeczne do

maga się ubezpieczenia robotników na wypadek

niezdolności do pracy i starości, oraz dostarczę

nia przez państwo koniecznych dla ludu narzędzi

pracy. Socyalistom czyni odezwa zarzut, że oni

spowodowali drożyznę węgla, bo żydowscy przy

wódcy tego stronnictwa musieli wiedzieć, że strejk

zostanie użyty w celu podwyższenia ceny. Dalej

domaga się odezwa upaństwowienia kolei, całego

ruchu bankowego i pieniężnego, oraz kopalń wę

gla. Od rządu domaga się zajęcia energicznego

stanowiska przeciwko giełdzie. W sprawie ugody

z Węgrami zaznacza, że jeżeli niemożliwą jest

ugoda sprawiedliwa, to lepiej już zupełnie sto

sunki zerwać. Odezwa zapewnia, że stronnictwo

cbrześciańsko - społeczne wytrwa wiernie w Ge

m einbilrgschaft i walczyć będzie o niemiecki ję

zyk pośredniczący. Wreszcie zapewnia, że stron

nictwo, jak dotąd, tak i w przyszłości walczyć

będzie przeciwko wpływom radykalizmu.

P r a g - a 29 września. Komitet wykonawczy

stronnictwa realistów na odbytem wczoraj posie

dzeniu uchwalił nie stawiać kandydatów Digdzie,

gdzie wystąpią socyaliści, uznając, że w V kuryi

mandaty w pierwszym rzędzie należą się robo

tnikom. Dalej uchwalono rezolucyę za powsze

chnem bezpośredniem prawem głosowania.

W ie d eń 29 września. Ostd. Rundschau w ar

tykule pod napisem ^Niemiecko-postępowe łaj

dactwo" (Deutsch-fortschrittliche Schurkerei), po

daje w dosłownem brzmieniu następujący tele

gram z Trutnowa: ,,Burmistrz Rauch zwrócił się

telegraficznie do cesarza z prośbą, aby spowodo

wał zakaz zwołanego na d. 30 b. m. do Trutno

wa wiecu niemieckiego radykalnego. Do telegra

ficznej prośby dodał denuncyacyę na posła Wol

fa, jako prusofila i zdrajcy stanu".

Oczywiście,

że z tytułu tej wiadomości Ostd. Rundschau mia

ła obelgi na całe stronnictwo i żąda od wszy

stkich uczciwych Niemców, aby z stronnictwa wy

stąpili.

C l i e b 29 września Wczoraj odbyło się zgro

madzenie wyborców, na którem przemawiał b.

poseł Bereuther. Przedstawił znany program rady

kałów niemieckich, przedewszystkiem zaś żądanie

dominującego stanowiska dla języka niemieckie

go. Bareuther jednogłośnie uznany został ka ndy

datem.

KROM!KA.

Kraków 29 września.

—

Przymus pojedynkowy przed sądem. W K r a

kowskim sądzie karnym krajowym toczyła się wczo

raj rozprawa, która, zwłaszcza z uwagi na głośną

sprawę hr. Ledóchow skiego, posiada donioślejsze

znaczenie ogólno-społeczne. W edług aktu oskarżenia

i zeznań świadków, sprawa przedstawia się jak na

stępuje: Dnia 13 lutego br. przyszło w kasynie

Palm owskiego w Wieliczce do sprzeczki między

dwoma młodymi ludźmi, Józefem Szybowskim i Win

centym Dyrczem, zakończonej tem, że pierwszy u

derzył drugiego w twarz. Dyrcz, oficer rezerwowy,

zwrócił się w tej sprawie do komendy pułku i od

dał sprawę do rozstrzygnięcia stałemu sądowi hono

rowemu oficerskiemu, który orzekł, żo Dyrcz winien

wyzwać Szybowskiego na pojedynek. Dyrcz postą

pił odpowiednio do tego polecenia i pojedynek od

był się w kilka dni później, 19 lutego br. w ko

szarach arc. Rudolfa w Krakowie w asystencyi czte

rech oficerów jako sekundantów i lekarza pułkowego.

Obaj przeciwnicy odnieśli w pojedynku po kilka

ran.

—

Na ławie oskarżonych zasiadł tylko Win

centy Dyrcz, gdyż Józef Szybowski zmarł przed na

znaczonym terminem rozprawy.

W c-iągu wczorajszej rozprawy, którą prowadzi!

p. radca Turowicz, przesłuchano wielu świadków,

między nimi członków oficerskiego sądu honorowego.

Z zeznań ich, równie jak z odczytanego pisma te

goż sądu wynika, że gdyby Dyrcz nie uczynił za

dość orzeczeniu sądu hopor--wego, i 8 /ybowskiego

ua pojedynek nie wyzwał, utraciłby stopień oficerski.

Obrońca obwinionego, adwokat Dr Karol Lepko w

s k i podniósł więc z naciskiem tę okoliczność, że p.

Dyrcz działał pod przymusem. Trybunał przychyli!

się do wywodów obrońcy i zgodnie z jego wnio

skiem wydał wyrok, uw alniający podsądnego, przy

zastosowaniu § 2, lit. 7 ust. kar. (przymus osobisty).

Prokurator p. Pawłowicz wniósł zażalenie nie

ważności.

—

Wieczorek W Przyjaźni. W niedzielę d n ia 30

bm. w Domu robotniczym przy ulicy św. Tomasza

l, 37, urządza ,,Przyjaźń krakowska" uroczysty wie

czorek. Program: I. Słowo wstępne, wypowie p. prof.

Pieniążek Czesław. II . Deklamacya, ,W igilia więźnia

=tanu w Katordze". III. ,N a ulicy", dyalog w I. od

słonie Romanowskiego. IV. Deklamacya, ,Sen cara".

Zakończy odegrany przez amatorów i amatorki BChło

pi arystokraci", obrazek w 1 akcie II. odsłonach L.

Anczyca ze śpiewami i tańcami. Początek o godz. 8

wieczorem.

—

Kronika policyjna Z wieczornych godzin dnia

wczorajszego notuje tylko kilka drobniejszych fak

tów. Itak, Alfredowi Gertnerowi skradziono przyrząd

do k rajania żelaza; aresztowano Wiktoryę Książek

recte Cholewinę za zbrodnię gwałtu publicznego; Ró

ża Goldstoff zgubiła trzy pierścionki, a Stanisława

Sadowska zgubiła dokumenty.

—

Biedny człowiek. Wyrobnik Jędrzej Ogon jest

umysłowo chory i doznaje od czasu do czasu ostrzoj.

szych napadów szału; wówczas wywija laską na u

licy i wydaje krzyki, lecz na ludzi się nie rzuca.

Choroba ta jest przyczyną, że biedak nigdzie pra

cy, nigdzie przytułku znaleźć nie może. Słysząc o

poszukiwaniu robotników w Morawskiej Ostrawie, u

dał się tam z Krakow a, ale długo nie zabawił. Gdy

się przekonano o jego chorobie, uwolniono go zaraz

z pracy, a chcąc go delikatnie wydalić, poradzono

mu, aby ndał się do Krakowa po świadectwo lekar

skie. Ogon posłuchał i przybył dzisiaj do Krakowa,

nie m ając grosza w kieszeni na pożywienie i nocleg.

Suchy kaw ałek cbleba wyżebrał gdzieś, ale nie mo

gąc nigdzie znaleźć noclegu, przybył ną inspekcyę

dyrekcyi policyi, i prosił o pozwolenie przenocowa

aia się w aresztach policyjnych. Pełniący służbę dy

źurną na inepekcyi p. Obtułowicz, odesłał Jędrzeja

Ogona do szpitala Bonifratrów, ażeby poprosił o no

cleg, ewentualnie zaś zapewnił mu przytułek na noc

w aresztach policyjnych. Co będzie z biedakiem ju

tro i dalej?...

—

Wystawa ogrodnicza. Tarnów. (Tel.). Wczo

raj odbyło się otwarcie wystawy szkoły ogrodniczej.

W uroczystym akcie wzięli ndział przedstawiciele

władz, wielu miejscowych i okolicznych k sięży oraz

liczni reprezentanci obywatelstwa. Wczoraj zwiedzili

wystawę radca ministeryalny p. Mach i Dr Szyszy

łowicz. Wystawców jest 75. Okazy odznaczają się

zarówno jakością, jak i ilością.

—

Przeniesienia. Lwów. (Tel.) . Dyrekcya poczt

i telegrafów przeniosła kontrolorów pocztowych Wło

dzimierza Bogusza z Jarosławia i Jana Kramera z T ar

nowa do Lwowa.

—

Komisya artystyczna. Lwó w. (T el .) . Człooko

wie teatralnej komisyi artystycznej we Lwowie otrzy

mali od wydziału krajowego pismo, w którem wy

dział krajowy zawiadamia ich, iż wskutek tego, że

został zamknięty teatr hr. Skarbka a będzie otwarty

nowy teatr, kończy się urzędowanie komisyi, przy

czem wydział krajowy składa członkom komisyi po

dziękowanie za ich dodatnią pracę.

—

Wielki pożar. H am b u rg. (Tel.). Pożar został

o godz. */a5 popołudniu zlokalizowany. Spaliły się

olbrzymie składy drzewa, dalej magazyny zboża i

tłuszczów, oraz cztery duże domy. Szkoda wynosi

kilka milionów.

Podczas pożaru zajęły się na przeciwległej stro

nie ulicy położone składy węgla, w arsztaty okręto

we i kilka nowych domów. Ogień jednak został

wkrótce ugaszony.

—

Również z ajął się dach na

cyrku Buscba , lecz zdołano pożar ten odrazu stłu

mić. Magazyny oleju palą się dalej , ale niebezpie

czeństwo już usunięto.

Wartość pracy ludzkiej. Jak praca kolo prze

róbki materyałów surowych powiększa ich wartość,

najlepiej się przekonać można na żelazie. Sztaba że

lazna, wartości 25 franków, przedstawia po przero

bieniu na podkowy dla koni wartość 60, na zwykłe

noże 800, na igly 1776, na ostrza scyzoryków 15928,

na guziki 22425, na sprężyny do zegarków 125000

franków.

—

Nekrologia. Teofila z Sosnowskich Pstykie

wiczowa, obyw atelka miasta Krakowa, przeżywszy

lat 65, opatrzona świętymi Sakramentami zmarła d.

27 b. m. Pogrzeb odbędzie się w niedzielę d. 30 b.

m. o godzinie 3 po połndniu z krypty XX. Pijarów.

Msza św. żałobna odprawioną zostanie we wtorek d.

2 października o godzinie 10 rano, w kościele 0 0 .

Reformatów.

MAŁY FELJETON.

Z pamiętników biskupa Adama Krasińskiego.

(Dokończenie).

X X V II. Pobyt na wygnaniu.

Wyjechawszy z Moskwy, wieczorem nazajutrz

stanąłem w Niżnym Nowogrodzie. Zawiózł nas ka

pitan do hotelu nad Wołgą. Tu był dzień odpo

czynku, po którym płynęliśmy Wołgą aż do K a

zania, ale dokąd mnie wiozą, nie wiedziałem. Na

Wołdze kapitan niby przez grzeczność pozwalał

mi wyjść z kajuty i usiąść na brzegu statku. Ale

żem mu nie ufał, myślałem, że gotów mięzepcbnąć do

wody, a więc też niby grzeczności nie przyjąłem.

W Kazaniu na parę godzin zajechaliśmy do ho

telu, za co kilka rubli trzeba było zapłacić, i mi

mo deszcz ulewny wyjechaliśmy kołami do Wiatki

w najętym tarantasie. Droga była gładka, konie

dobre. Odległość z Kazania wiorst 425. » Przez

Arsk, Małuryi, Noliusk, na trzeci dzień stanęliśmy

w Wiatce. Spergalis zostawiwszy nas na poczcie

pojechał z papierami do gubernatora. Tymczasem

przyszedł do mnie pocztmajster, Polak i katolik, i

po rosyjsku zapytał, dokąd jadę? Odwiedziny te

przypłaci!, bo go wypędzono ze służby wskutek

donosu Spergalisa, że niby wyjeżdżał na spotka

nie biskupa. Po dwóch może godzinach oczeki

wania zjawia się z rozkazu gubernatora policmaj

ster, z nim razem pułkownik żandarmski Adamo

wicz, znajomy mi z Wilna, i wiozą mnie do przy

gotowanego mieszkania, minister bowiem Wałujew

dał rozkaz telegrafem, żeby dla ważnego wino

wajcy było odpowiednie mieszkanie. Przygotowa

no więc trzy pokoje, w których przedtem psy

trzymano. Poczciwi Adamowiczowie przysłali mi

na kilka dni samowar i materac. To darmo uie

przeszło, bo wskutek donosu Spergalisa Adamo

wicz stracił posadę.

Nazajutrz pojechałem z wizytą do gubernatora,

którym był jenerał Strukow. Mówiłem z nim po

francusku i on mi w tym języku odpowiadał. Co

się tyczy mieszkania, powiedziałem mu, że jest

dla mnie nieodpowiednie, a więc że j a sam sobie

najmę mieszkanie. Na to odpowiedział, że musi

zapytać ministra. Zatelegrafował więc i minister

odpowiedział, że można. Potem zapytał ministra,

jak się obchodzić z biskupem? Minister odpowie

dział: ,,obchodzić się grzecznie".

Zrobiłem kilka

innych wizyt urzędowych. Prezes izby skarbowej

Politkowski dał mi swoją karetę, w której poje

chałem do archireja, t. j. wiackiego biskupa.

—

Ten mnie przyjął bardzo uprzejmie i powiedział,

że pierwszy raz w życiu widzi biskupa katolic

kiego. Imię jego Agafanget. Wasza Ekscelencya

w tak niespodziewany sposób wywieziony został, czy

nie potrzebujesz pieniędzy? rzekł. Odpowiedziałem,

że pieniądze mam, ale jego słowa są mi droższe

od pieniędzy. We trzy dni przysłał mi przez swe

go ,,kluczarza" Ewangelię po francusku i w ma

lutkim formacie ,,Tomasza ń Kempis" z tem, że sam

chciałby być u mnie, ale się boi. Poznaliśmy się

później bliżej i muszę mu oddać sprawiedliwość,

że był to biskup uczony, świątobliwy, surowych

obyczajów, a nawet asceta. Nie był jednak lu

biony przez popów, bo zabraniał pijaństwa i chciał

żeby duchowieństwo nie samą rasą i śpiewaniem

hospody p o m iłuj, ale i obyczajami się odzna

czało.

Oddany byłem pod najsurowszy nadzór poli

cyi. Zależał on na tem, że policya wiedzieć po

winna była o każdym kroku. Nie wolno było ż a

dnego listu ani odebrać, ani napisać, tylko przez

kancelaryę gubernatora. Każdy list niesiono do

kancelaryi gubernatora, gdzie był osobny urzę

dnik, umiejący po polsku, który za czytanie na

szych listów brał dodatkowej pensyi 300 rubli.

Ten czytał list niekiedy dwa i trzy tygodnie, po

tem pieczętował go urzędową pieczęcią i wpisy

wał do księgi. Z tą księgą przynosił list poli

cyant, a odbierając go, trzeba było w księdze

zapisać, że ten a ten, zostający pod nadzorem po

licyi, odebrał list taki a taki.

Ten sam porządek zachowywany był przy spro

wadzaniu książek, gazet, a nawet nasion kwiato

wych. Nadto po dwa lub trzy razy na tydzień

przyjeżdżał policmajster albo jego zastępca, nibyto

pod pozorem: nchcę dowiedzieć się o zdrowiu Wa

szej Ekscellencyi."

W Wiatce kościoła katolickiego niema. Raz

w rok albo we dwa lata przyjeżdża kapelan woj

skowy z Kazania, do którego należy sześć guber

nij i ten posługi duchowne spełnia. Miałem tedj

u siebie w pokoju kaplicę. Ale było wszędzie pi

smo gubernatora Strąkowa, że w mojej kaplicy

ten tylko ma prawo być na mszy, kto otrzyma

osobiste pozwolenie gubernatora. Nikt jednak o to

pozwolenie nie prosił, a wszyscy katolicy, któ

rych było kilkanaście osób w Wiatce, bywali na

mszy, zwłaszcza w niedzielę. Zajeżdżał niekiedy

policmajster zobaczyć, co się tam dzieje, ale wi

dząc, że klęczą i cicho się modlą, przeszkód nie

robił, ani przykrości. Z pięciu gubernatorów, któ

rzy byli w Wiatce, w czasie mego wygnania, je

den mi tylko powiedział: że jeżeli on to tolero

rował, to przez grzeczność dla Waszego Przeo

świaszczeństwa. Zresztą, ażeby mój kapelan mógł

umarłego pogrzebać, albo dziecko ochrzcić, to na

to trzeba było za każdym razem pozwolenia gu

bernatora. Takie pozwolenia były najprzód pisane,

a potem drukowane. Ponieważ w lazarecie by

wali niekiedy katolicy, przeto dla opatrzenia u

mierająeych św. Sakramentami, potrzebne było po

zwolenie gubernatora. Lecz po otrzymaniu takie

go pozwolenia można już było prowadzić umarłe

go na cmentarz przez miasto bez przeszkody.

—

A nawet otrzymawszy z powiatu raport, t e który

z katolików umiera , gubernator dawał urzędową,

tak zwaną komenderówkę memu kapelanowi,

żeby jechał opatrzyć chorego św. Sakramentami.

Otrzymujemy następujące pismo:

W porannym 237 numerze Czasu br. w dru

kujących się wyjątkach z pamiętników księdza

biskupa Krasińskiego, w miejscu, w którem jest

mowa o osobach, wysłanych z Rzymu na koro

nacyę cara do Moskwy, znajdują się następujące

wyrazy: nW orszaku nuncyusza, złożonym z wielu

osób, był Monsignor Biaochi, dzisiejszy kardynał,

i jeden świecki człowiek, umiejący

o prócz innych języków po polsku, po

rosyjsku i po słowiańsku".

Może to będzie zajmnjącem, jeśli jako świa

domy tego, o czem dzisiaj już pewnie niewielu

pamięta, powiem, że tą świecką osobą był pan

Artebani, Włoch, Doktor obojga praw, który po

ukończeniu uniwersytetu, wszedł w zażyłe sto

sunki z Oskarem Sosnowskim, rzeźbiarzem, dłu

gie bardzo lata zamieszkałym w Rzymie. U niego

poznał się Artebani z ostatnim prowincyałem Ba

zylianów w Królestwie Polskiem, a w skutek

prześladowania religijnego wychodźcą, zamieszka

łym od r. 1846 w Rzymie i tam w roku 1875

zmarłym. Znajomość, z tymi dwoma ludźmi była

powodem, że Artebani uczył się od Ojca Dą

browskiego po polsku, i tym językiem mówił

wcale dobrze. O. Dąbrowski namówił go do ucze

nia się i po rosyjsku, ze względu na to, że w ra

zie wysyłania misyi dyplomatycznej papieskiej do

Rosyi, znajomość tego języka mogłaby mu się

bardzo przydać. Przy nauce języka rosyjskiego

Artebani uczył się od O. Dąbrowskiego i języka

słowiańskiego cerkiewnego.

Kiedy X. Chigi, jako nuncyusz, wyjeżdżał do

Moskwy na koronacyę, to dla znajomości języka

polskiego i rosyjskiego zabrał ze sobą Arteba

niego. Po powrocie z Rosyi Artebani przez nun

cyusza zalecony kardynałowi Antonellemu, który

był sekretarzem stanu, wszedł, jako urzędnik

świecki, do tegoż sekretaryatu. Gdy w roku 1863

traktowała się sprawa nuncyatury papieskiej

w Rosyi, Watykan zwrócił uwagę na Artebanie

go, aby go na to zaszczytne i drażliwe stano

wisko powołać, ale ten wyprosił się od tego, i

nigdy później nie chciał przyjąć święceń nie tylko

biskupich ale i kapłańskich, lecz świecką osobą

zawsze pozostał. Na jego miejsce wybrano Be

rardiego, i nawet jako przyszłemu nuncyuszowi,

którym, niestety, nikt dotąd nie został, udzielono

święceń biskupich.

Artebani, jako urzędnik w sekretaryacie stanu,

cieszył się wielkiem zaufaniem kardynała Anto

nellego i jego zastępcy czyli podsekretarza, księ

dza arcybiskupa Franchiego. Jako dowód najwyż

szego zaufania można przytoczyć, że do jego rąk

przychodziły depesze szyfrowane ze wszystkich

nuncyator papieskich, i on jeden oprócz kardy

nała sekretarza stanu znał klucz do ich odczy

tywania.

Ścisła zażyłość a raczej serdeczna przyjaźń ze

Sosnowskim i z Dąbrowskim była powodem, że

Artebani stał się serdecznym przyjacielem nasze

go narodu i takim pozostał do ostatka.

Tenczynek, d. 27 września 1900 r.

X. D r Winc. Smoczyński.

Telegramy nCzasu"

W i e d e ń 29 września. Minister spraw zagra

nicznych br. Goluchowski był wczoraj u cesarza

na dłuższej andyencyi prywatnej.

W i e d e ń 29 września. Wczoraj po dłuższej

chorobie zakończył życie w Meranie poseł na

sejm bukowiński i do Rady państwa, Dr Stefan

Stefanowicz.

W i e d e ń 29 września. Biuro korespondencyjne

donosi z Poznania według tamtejszych — wido

cznie niemieckich gazet — co następuje: Konfe

rencye ministeryalne, które odbyły się w Pozna

niu, ograniczyły się do nchwalenia środków dla

utrzymania i wzmocnienia niemieckości w mieście

i na prowincyi, a to we wszystkich klasach, któ

rych reprezentanci wraz z naczelnikami władz

brali w konferencyach udział. Doprowadzono także

do zadowalniającego reznltatn narady, dotyczące

miasta Poznania, mianowicie co do zniesienia wa

łów fortecznych i budowy nowego teatru.

Budapeszt 29 września. Pester Lloyd do

nosi rzekomo z ,,najlepszego źródła", że stanowi

sko, zajęte przez X. arcypisknpa Gruschę w spra

wie pojedynkowej, wywołać miało w wiedeńskich

kołach miarodajnych a także w Watykanie (?),

niemiłe wrażenie. Sądzą bowiem, że przekracza

to sferę działania arcybiskupiego zabierać stano*

N a d e s ł a n e (na trzeciej strome) od miejsca wiersza drukiem petitowym 60 halerzy za każdy raz

w ».Ą,0b»—

SęcznH.Bachner;wPrzemyśIuA.JaszczyńskikiiJSolTj"d H e °z e tatLi,!E

w R:zeszowie M.Weintraub; w Stanisławowie Jasielski i Sp.; w Tarnowle MRoclach’

Po barnbOPD kC Haliczer; w P aryiu wyłącznie p. Adam rue deVarenne 38^^enumerate n’ W

Raczkowski Courbevoi pod Paryżem rue de Chemin de fer 44); w W ied n iu

jł\P*i *

(także w Hamburgu Frankfurcie n. M,, Berlinie, Lipsku, Bazylei i WrooławiuF A fW H k k m

k* hi

i^e r li nie ’ H amburgu Monachium i Norymberdze), H? Schalek. M. Dukes’ / Daniebe rg H

(tylko Prenumeratę H.Goldscbmidt 4 Comp.); w Frankfurcie n. M . G.’L.’Daube 4 ^ómp!

iP F " Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 hal.

Adres Redakcyi: ul. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 50.

, C z a s ’* wychodzi codzien nie, z wyjątkiem po ni edzieli i świętach uroc zystych dw a razy dziennie,

a mianowicie: o godz. 6 rano i o godz. 6 wieczorem.

We Lwowie ,,Czat" jest do nabycia w biu-rach dzienników L. Plohnz, A. Olszewskiego, S. Sokołowskiego,

A. Hollendera, K. Buchstaba.

Prenumerata wynosi:

wa cały rok na kwartał na 1 miesiąc

N Krakowie w m i e j s c u .................................................................

40koron 10 koron 3 kor. 60 hal.

’o c z tą w p ań stwie A u s t r y a c k i e m ...................................................

48koron I 12 koron 5 kor.

—

Niemieckiem . .

.........................................

56koron 14 koron 5 kor. 60 hal.

B do Włoch, Francyi, Anglii, Belgii, Szwaj caryi, Turcyi

innych państw, należących do związku pocztowego . . .

64 koron

16 koron 6 kor.

)sobna prenumerata na wydanie poranne wynosi miesięcznie z przesyłkę pocztowę 1 koronę

30 hal., w miejscu z odniesieniem dodomu1 koronę.

)ddzielny Nr wydania porannego w Krakowie po 4 hal., a wieczorn. po 20 hal.; z przesyłką pocztową 24 hal.

Prenumeratę przyjmuje się tylko od A do ostatnieg;o dnia w miesiącu.

—

Listy zpie

liadzmi i p r z e k a z y pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia (inseraty) uprasza się nadsyłać franco do

Yuminiatrącyi Czasu w K rakowie.

—

Reklam acye nieopieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej.

Listów mefrankowanych nie przyjmuje się.

—

Rękopism ów nadsyłanych nie zwraca się.

1 of 2 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction