Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 634 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 76

Kraków, Środa 2 Kwietnia 1890.

Rocznik XLIII.

Pienamcratą pnyjmają:

Administracya ,CZASU* w Brakowi« i urzędy pooztowe. Miejuową praaumeratf księ

garnia 8. A . Krzyżanowskiego, handel Smidowicza w Sukienmoaoh, biuro dzienników i ogło

szeń Ignaoego Herza przy placu Maryackim 1. 9, handel Bajera przy ulicy Grodzkiej, główna trafika

róg Rynku i ulicy iw. Jana.

— Ogłorz«uia (h **raty) przyjmuje się za opłatą od miejsoa wiersaa

drobnym drukiem (petit,) za pierwszy raz 10 oent., za każdy następny po 5 eent. M ud « » * u u u (na

3 stronie) od miejsoa wiersza drukiem drobnym po 30 cent, sa każdy ras.

—

Oflosiaal» I pru

aamrratę przyjmują: w« Lwowi« Biuro dzienników ulioa Karola Lndwika 1. 9; w P uyta

wyłącznie p. Adam, Rne des Saints-Póres 81, (prenumeratę p. W . Bączkowski, C ourbevoi pod Paryżem ,

Rne du Chemin de fer 44); w W iedniu pp. Haasenstoin A Vogier (także w Hamburgu, Frankfurcie

n. M., Berlinie, Lipsku, B azylei i Wrooławin), A Oppelik, R. Mosse (także w Berlinie, H amburgu, Mo

naohium i Norymberdze), BL Sohalek, M, Dukes, J . Danneborg. (tylko prenumeratę pp. H . Goldsohmidt

AC.), w rraakrmnle u. B

G. L . Daube fc C. W Wamauwt« przyjmują ogłoszenia pp.

Beiohman i Frendlęr, biuro ogłoszeń przy ul. Senatorskiej.

Przedpłata na ,,CZAS"

od1Kwietnia 1890r.

Z przesy tą pocztową tr państwie

Austryackiem :

na cały rok 34 złr.

na pół rokn

aa kwartał

na 1 miesiąc

złr. 1*

złr. 6

złr. 9*50

Z prz-syłką pocztową do Niemiec:

na cały rok 5 0 marek,

na pół rokn

na kwartał

na 1 miesiąc

%% marek

1 4 marek

6 matek.

Uprasza się o wczesne zamawianie i wyraźne

wy i anie nazwiska i miejsca odbioru albo nade

sła (c dawnej opaski drukowanej z adresem.

trs* Prenumerata liczy się tylko

od ,ilerwazego do ostatnieg’o dnia

ieslącaa.

Kf*Reklamaeyeprenumeratorów

0 niedoszłe Hlra mog-ą być uwzglę

dnione tylko w przeeląg-u 3 dni od

daty dotyczącegoIru dziennika. Alu

mera zagubione mogą być dostar

czone o ile zapas starczy zagotówkę

lub za zaliczką po eenle 13eent. za

każdy Numer,

Prenumeratę, którą przyjmuje Administracya

(sosu w Krakowie i wszystkie urzędy pocztowe,

najdogodniej i najtaniej przesyłać p r z e k a z e m

pocztowym.

Cena nCZASU* zagranicą ogłoszona jest w ty

tnie każdego Numeru.

MT miejscową prenumeratę (kwar

talnie 5 złr.,

miesięcznie 3 złr.)

przyjmuje Administracya MCzasu,1

tudzież ajencyepp.IgnacegoHerza

biuro dzienników 1ogłoszeń przy

placumaryackim 1.9,handelSiu!—

doav1cza w Sukiennicach pod 1.37,

księgarnia St.A

.Krzyżanow skiego

wrynkugłównym, handelBajera

przyul.CłrodzkleJ,handelKretsch

mera 1 główna trafika w Rynku

głównym,

gy BP.Prenumeratorowle ,,Czasu**

we Lwowlfzechcą składaćprzed

Iła*ę na miejscu w Biurze dzlen

laików przy uliey Karola Ludwika

Od Admmistraćyi ,,Czasu".

PP. Prenumeratora wie Czasu mogą nabywać

wAdministracyi:Podręcznik prawniczy,

książka dla lndn, zawierająca p rzykłady próśb,

podań, skarg, rewersów, kwitów i t. p .,

przez

D r a A. Cinciałę, z opłatną przesyłką 2 złr.

70 centów, następnie kompletne, ozdobnie opra

wne w angielskie płótno ze złotemi wyciskami

dziełaJuliuszaSłowackiego w 6 tomach

1,,Ramoty"Augusta Wllkońsklego, naj

znakomitszego humorysty polskiego, w 6 tomach,

razem za5 złr.;jak również Lituanię Grott

gera, 6 fototypij, tylko za 3 złr. 35 cent.

rozłożoną została na przyszłość na trzy klasy, a

mianowicie trzecia klasa uzyskana zostanie po

25-letoiej, drnga po 40 letniej, a pierwsza po

50-letniej czynnej służbie. Minister wojny, oraz

min strawie obrany krajowej w Austryi i Węgrzech

mają za wspólnem porozumieniem poczynić stoso

wne zarządzenia celem przeprowadzenia rozkazów

cesarskich.

Niemiecko-rz ”ska dodatkowa konferencyą ugo

dowa zwołaną została na 14go b. m. Konferencyi

p-zedłożone zostaną opracowane projekta co do

organizacyi Rady kultury krajow ej, Rady szkol

nej krajo w ej, oraz co do reformy postanowień

sejmowej ordynacyi wyborczej, dotyczących wiel

łiej własności.

Po spełnieniu zadań konferencyi berlińskiej

w spraw ie robotniczej, rozpoczął, jak donoszą

z Berlina, rząd niemiecki rokowania z mocar

stwami, które wzięły w niej udział względem

kwesty i, czyby niewypadało teraz zwołać konfe

rencyi dyplomatów w celu ułożenia planu jedn a

kowego postępowania wszystkich mocarstw na

polu ustawodaw stw a, mającego opiekę nad robo

tnikami na telu. D j rozpoczęcia tycb rokowań

skłoniły rząd niemiecki wyrazy zadowolenia z re

zultatu konferencyj tych nawet z jej członków,

którzy zraza z wiełkiem niedowierzaniem i bez

nadziei osiągnięcia rezultatów dodatnich przystę

powali do obrad.

Przybywającego do Friedrichsruhe ks. Bismar

cka w itała na dworca nietylko licznie zgromadzo

na publiczność, ale także kompania honorowa,

która mu wojskowe oddawała honory. Ks. Bis

marek wyraził swe zdziwienie, że go spotyka taki

zaszczjt, chociaż jest rzeczywiście tylko «wyż

szym oficerem bez służby.u

Z dzienników berlińskich wyraziła się Kreutz

Ztg, że owacye, jakiemi żegnano ks. Bismarcka,

wywołane były sztucznie i trąciły też widocznym

przymusem. Nie dzieli tego zdania organ wolno

myślnych Vossische Ztg, charakteryzuje zaś poraie

nione owacye w tych słowach: «B: leść napełniała

serca jego przyjaciół, boleść ogarniała też jego

wspólników, a z boleścią mogli także przyznać i

przeciwnicy jego, że był wprawdzie zaciętym

nieprzyjacielem, ale człowiekiem potężnym i stał

dzielnie na straży interesów Niemiec."

W sprawie sprawdzania wyborów do Izby

francuskiej, wlokącej się już od sześciu miesięcy,

pozostaje jeszcze wybór Pirata, przeciwnika Fer

rego w St. Die do sprawdzenia. Izba zarządziła,

jak wiadomo, ankietę w tym wyborze, która

trwała dotąd, a na podstawie jej rezultatu wnosi

komisya unieważnienie wyboin. Prasa francuska

wyraża nadzieję, że wobec tak znacznej większo

ści, j ak ą rząd dziś w Izbie rozporządza, okaże się

stronnictwo jego względniejszem dla dokonanych

wyborów i nie będzie ich unieważniać bez wyra

żuej potrzeby.

Do Timesa donoszą z Zanzibaru, że konsul

jeneralny niem ecki odda sułtanowi państw a Witu

wielką wizytę, w otoczeniu licznego zastępu zbroj

nego.

Misya pojednawcza, z jaką się udał sułtan Zan

zibaru do południowych portów nie powiodła się

Komisarze jego wrócili bez osiągnięcia celu poje

dnania tamtejszych plemion z Niemcami.

Przegląd polityczny.

Kraków 1 kwietnia

Dziennik rozporządzeń wojskowych ogłasza, iż

Cesarz zarządził zaprowadzenie nowego wojsko

wego medalu zasługi, który (trzymają te osoby,

którym Najj. Pan wyraz,i pochwalne uznanie za

icb wybitną działalność w wojnie !ub też wyrazi

zadowolenie za ich znakomitą służbę w pokoju

Równocześaie wojskowa oznaka służbowa oficerów

KORESPONDENCYA ,,CZASUft

Rzym 26 marca.

Mówiono, że Papież ogłosi w dzień św. Józefa

encyklikę, traktującą o kwestyi rob tuiczej. Wieść

ta nie była uzasadnioną. Niezaw(dnie Pap;tż chce

przemówić w tym przedmiocie i przemówi, czeka

jedn ak , aż znanym będzie rezultat bonfe:eucyi,

aby się nie wydawało, że się miesza do prac kon

ferencyi. Papież nie może wchodzić w kwestye

szczegółowe, jakiemi zajmują się członkowie kon

gresu, musi on głębiej zastanowić się nad doktry

ną i zasadami jako główną podstawą rozwiązania

ważnego tego problematu, aby zaś to stać się mo

gło, potrzeba czasu i głębokiego studyum. Prawda,

że Papież zna już wybornie tę kwestyę, czego

jawnym były dowodem jego encykliki i przemowy

do robotników, które może pierwszym były moto

rem obecnej postawy cesarza niemieckiego. Papież

przemówi więc z tą głębokością przekonania i są

du, właściwą Kościołowi, ilekroć ogłasza prawdy

całemu światu. Jedno, na co Papież położy na

cisk, mogę o tem zapewnić, nie dopuszczając się

niedyskrecyi — jest to mianowicie, że robotnikom

należy się nietylko miłosierdzie, w duchu, w jakim

je dotąd pojmowano, to jest dawanie im ratunku

w nieszczęściach — lecz nadewszystko i przede

wszystkiem sprawiedliwość. Sprawiedliwość ta po

lega na tem, aby ich uważać za braci, mających

prawo do tej samej godności, do tego samego po

szanowania i niepodległości, jak inni pracownicy.

Mówią o bliskiem odjeżdzie lorda Simmonsa,

który miał ukończyć swą misyę przy Stolicy św.,

co jest prawdą. Są jednak tacy, co twierdzą, że

lord S.mmons byłby dłużej jeszcze pozostał w Rzy

mie, gdyby ambasador angielski przy Kwirynale

nie robił zabiegów, aby go oddalić. To jedno jest

prawdą, że wszyscy ambasadorowie angielscy, u

wierzy telnieni przy dworze włoskim, chcą zupełnie

sami traktować sprawy odnoszące się do katoli

ków ich krajn, ze Stolicą św. Powinien by zwrócić

jednak na to uwagę, że niepodobna jest osobisto

ści, uwierzytelnionej przy K wirynale, mieć sto

sunki ze Stolicą św.

Doniesienia Timesa o świeżych okrucieństwach

dokonanych przez Rosyan na Syberyi, obnrzyły

tn żywo opin ę publiczną. Niech jak chcą zaprze

czają, pozostanie jednak niezbitą praw dą z jednej

strony, że podobne fakta są w zwyczaju u Ro

syan, z drngiej, że dotąd bronią się bardzo nie

zręcznie, jak się to trafia tym, co występują w o

bronie złej sprawy. Pocieszającem jest, że opinia

publiczna w Europie oburza się na podobny stan

rzeczy, któryby się nie pojawił nawet u dzikich

ludów. Chociaż wzbroniony jest wstęp obcym

dziennikom do kr ajn , chociaż obywatele pozba

wieni są wszelkiej wolności, stan taki z natury

rzeczy przy postępie cywilizacyi trwać nie może

wiecznie. Pragnąć więc należy, aby Rosya jak

najrychlej zastanowiła się nad tem, że kiedy dziś

czynią się zabiegi, aby w świecie znieść ostatnie

szczątki niewoli, Indy zostające pod jej berłem

nie mogą na zawsze pozostać niewolnikami.

Petersburg 27 marca.

(Ew.) Zaznaczyłem w I ście poprzednim opinię

pewnych sier rosyjskich o izolowanem stanowisku

Rosyi w sprawie konferencyi międzynarodowej

w Berlinie. Podług tej opinii konferencyą berliń

ska jest wymierzona przeciw Rosyi, albo umyślnie

i programowo w myśl broszury pułkownika Stof

fla, albo faktycznie z samej natury stosunków eko

nomicznych Europy zachodniej i środaowej, które

w kwestyi robotniczej — o ile takowa zawisła od

waiunków produkcyi i konsumcyi — zgodne i iden

tyczne są z sobą, a jednocześnie sprzeczne z inte

resami i stanowiskiem Rosyi.

Owoż ta druga strona opinii znajduje tu szersze

koło zwołeuników, szersze o tyle, że j ą podzielają

i sfery nieuprzedzone dotąd wrogo względem prą

dów europejskich i niehołdcjące szowinizmowi po

litycznemu i cywilizacyjnemu. Ponieważ niebawem

ma tn nastąpić w Radzie państwa rewizya nsta

wodawstwa fabrj cznego, sfery owe, będąc jedno

cześnie pod drażniącym wpływem zadań kcnferen

cyi beri ńskiej, wyrażają przekonanie, że kwestya

ustawodawstwa fabrycznego korzystniej się przed

staw a w Rosyi niż w Europie, a to przedewszyst

kiem dlatego, że tn państwo jest w stanie w k a

żdej chwili zażegnać we właściwym czasie i w sa

mym zarodku antagonizm między kapitałem a

pracą, a to prostą interwencyą swej siły, gdy tym

czasem w Europie taka interwencyą państwowa

musi się rachować z błędami przeszłości i ze świa

domością podrażnionych tłnirów. Drugi sorzyjający

warunek w kierunku ustawodawstwa przychylnego

dla klasy robotniczej — to izolowane stanowisko

rosyjskiej produkcyi przemysł iwej, niepotrzebują*

cej wcale liczyć się z konkurencją obcą na tar

gowiskach międzynarodowych, a na wewnętrznych

zabezpieczonej cłami opieknńczemi i wogóle sy

stemem protekcyjnym. Prawodawstwa europejskie

mogą zadowolnić klasę robotniczą tylko pod wa

runkiem wzajemnej zgodności t. j. gdy wszystkie

państwa europejskie zgodzą się na jedne i te sa

me nstawy, wówczas gdy ustawodawstwo rosyjskie

może się obyć bez tego i pozostać narodowem.

Nam się zdaje, że i w tym poglądzie tkwi spora

doza zbytniej ufaości w wyjątkowość własoą, nie

zupełnie zgodna z faktami, zwłaszcza co do dra

giej połowy warunków, bo pomijając i agitacye

niedawne partyi przewrotu wśród ludności fa

brycznej (gdzie przeto spodziewano s ę znaleść

grant w niezadowoleniu mas), i konkurenc ę za

graniczną dla zboża rosyjskiego, tudzież pro

duktów przemysłu rolnego, nasuwa s;ę samo przez

się pytanie — po co Rosya dąży na Wschód?

Przecież nietylko dla celów politycznych, ale i

bandlowycb, a tam się przecież spotyka z konku

rencyą angielską, francnską, anstryacką i t. d.,

konkurencyą, która tyle niepokoi tutejs?y świat

polityczny i fiiansowy, przy taki( h kwesty ach jak

potrzeba odnowienia traktatatu handlowego z Tur

cyą, jak bank angielski w Ptrsyi i t. d.

Ag.tacya przeciw autonomii Finlandyi nie n

staje w pewnej części prasy rosyjskiej. Dotych

(Zas punktem wyjścia dla agitacyi była teza, że

odrębności finlandzkiej niema, a właściwie istnieje

ona nielegalnie, że dotychczasowa ustawa konsty

tucyjna kraju tego zosta’a sfałszowaną przez pa

tryotów fińskich i podstępnie przetłumaczona w spo

sób mylny. Spostrzeżono się rychło, że taka śmie

szna i nieodzowna teza cie może słnż ć za trwałą

podstawę dla agitacyi, bo przedewszystkiem ośmie

sza samą Rosyę i jej mężów stanu. Więc zmie

niono taktykę i w części zrzucono maskę, doma

gając się wprost niwelowania odrębnych urządzeń

kraju z resztą cesarstw a; a w części poczęto u

derzać na te urządzenia, jako niesprawiedliwe i

krzywdzące resz’ę cesarstwa. Próbkę tej nowej

taktyki dałem już w głosie przeciw prawu oby

watelstwa finlandzkiego. Teraz posunięto się o

krok dalej i uderzono na wojskowe ść. Podłrg

§ 119 najwyżej zatwierdzonej ustawy o służbie

wojsko rej w W. Księstwie Finlandzkiem jenerał

ny gnbernator krajn tego jest nazwany dowo

dzącyrn stacyonującemi w kraju w jskami rosyj

skiemi i szefem wojska fińskiego. § 120 brzmi:

nJenerałowie, oficerowie wyżsi i sztabowi, tudzież

urzędnicy cywilni i szeregowcy wojska fińskiego

są obywatelami finlandzkimi." A § 123 powiada:

,,Zbrojne siły Finlandyi mają za zadanie obronę

tronu i ojczyzny i w ten sposób przyczynianie

się również do obrony cesarstwa."

Podług zaś

§ 20 o pospolitem ruszeniu, takowe zwołuje się

dla obrony kraju tylko na wypadek wtarguięcia

nieprzyjaciela w granice onego.

Z tego wszystkiego agitatorowie wrodzy samo

rządowi finlandzkiemu wyprowadzają wniosek, że

istnieją dwie armie, rosyjska i fińska, że gdy

żdnierz rosyjski w «pełnej cierpień ofiarności"

swojej zmuszony będzie zasłaniać piersią swoją

całą szeroką ojczyznę od Zawiśla do Kamczatki,

od Bia’ego do Czarnego morza, a więc i Finlan*

dyę , żołnierz finlandzki poprzestać może na obo

wiązku obrony swego tylko «kraju" ,,swego tro

nu* (t. j . finlandzkiego), swojej ojczyzny (t. j.

finlandzkiej) i gotów być obojętnym widzem krw a

wego dramatn, rozdzierającego obce mu cesarstwo

rosyjskie, a w najlepszym razie «przyczyniać* się

do obrony onego w takim charakterze, jak sprzy

mierzone Niemcy gotowe są bri nić Austryi w myśl

zawartego wzajemnie tiaktatn.

Prawda, że «obojętny" widz mógłby powiedzieć,

ie ? szak ani on, ani nikt nie zmnsza żołnierza

rosyjskiego do obrany Finlandyi, jak nie zmnszał

do aneksyi jej do cesarstwa. Ale pomijając taki

wzgląd polityczny godnem jest uw agi, że w po

wyższej argnmentacyi nia odróżn:ono pułków li

niowych od pospolitego ruszenia. Wszak i jakieś

zauralskie lub irkuckie pospolite ruszenie nie pój

dzie walczyć do Finlandyi, a znów z drugiej

stronv zastępy strzelców finlandzkich widziano

w walkach zewnętrznych i wewnętrznych Rosyi

daleko po za granicami Fiulaudvi. Ale o takie

prawdy nie dba się w agitacyi. To dziwne, jak

tu jest trudną do zrnzunrenia myśl o przyrodzo

nych prawach pewnych narodowości, Da jak śmie

szne pokusy narażona jest logika państwowości

a narodowości, jak namiętne pragnienie pochlo

m’ęcia jednych żywiołów na rzecz drugich, zaspo

kaja się z pogwałceniem wszelkich zasad rozumu

i natury.

V I I Walne Zgromadzenie

Towarzystwa nauczycieli szkół wyższych.

Z ważnego referatu prof. Pruchnickiego, trakto

wanego na wczorajszem posiedzen’u, w sprawie

nauki języ ka polskiego w szkołach ś*eduich, po

dajemy streszczenie: Od pierwszej chwili zawią

zania , Towarzystwo poświęcało baczną uwagę

-«prawie nanki język a polskiego w szkołach

średnich, uważając troskę o naukę języka ojczy

stego, za pierwszy obowiązek. Referat wskazuje,

o i!e pormślny skutek uwieńczył dotąd podjęte

w tej mierze prace, co w tej sprawie zdziałano

od chwili, gdy Wydział Towarzystwa, spełniając

uchwałę IV Walnego Zgromadzenia z roku 1887,

wn óśł do Rady szkolnej krajowej patycyę o wy

danie szczegółowego, a jednolitego planu nauki

tego przedmiotu.

Rada szkolra krajowa powołała dla zbadania

tej sprawy osobną kom’syę, a ta wzięła za pod

stawę obrad załączony przez Wydział Tow. pro

jekt planu nauki. Owocem było ułożenie szczegó

łowego planu nauki dla szkół gimnazyalnyeh i

realnych. Plan ten , zatwierdzony przez Radę

szkoloą krajowa, w rokn 1890 wrzedł w życie.

Uchwalono także postarać się o wprowadzenie

odpowiednich zadaniu książek szkolnych i prze

dewszystkiem zajęto się prdręcraibiem do nauki

gramatyki nolskiej. Używana dotąd w tym celu

książka, mimo zalet, nie odpowiada w zupełności

celowi, a zastosowanie jej do obecnych potrzeb

szkoły, przeprowadzić s ;ę nie da. Dlatego uznano

potrzebę ułożenia nowej gramatyki. Komisyę uwia

domiono, iż jeden z nauczycieli pracuje właśnie

nad ułożeniem takiej gramatyki. Postanowiła więc

komisya zatrzymać się z dalszemi krokami, aż

do opracowania owej nowej gramatyki; a pospie

szyła z udz’elen’em autorowi wskazówek, jakie

zasady główne powinny w gramatyce być uwzglę

dnione.

Zajęto się następnie Wypisami polskiemi. Plan

Wypisów dla klas niższych uchwaliła już krajowa

Rada szkolna, a tom I w nowem opracowaniu

będzie już w szkołach z przyszłym rokiem szkol

nym ; dalsze tomy wychodzić będą w miarę wy

czerpywania się dotychczasowego nakładu. Wypisy

d!a klasy V, przez komisrę zatwierdzone, już są

zaprowadzone we wszystkich k r a :owych gim na

zjach i szkołach realnych. Rówifeż Wypisy dla

klas VI, VII i VIII w gimnazyach, a VI i VII

w szkołach realnych, ułożone przez Stanisław a

hr. Tarnowskiego, iuż są przez komisyę uchwa

lone, a tom I dla VI i półrocza VII w g rmuazy

acb, a dla VI w realnych wyjdzie z druku jesrcze

przed początkiem roku szkolnego 1891.

Oto, co dla ulepszenia nauki języ ka polskiego

w szkołach średnich dotąd już uczyniono — nie

jedno wssakże jeszcze d« zrobienia pozostaje.

Rada szko!na krajowa uchwaliła zająć się ob

myślaniem dalszy h środków, zmierzających do

podniesienia nauki język a polskiego w s».kołach

średnich i przedmiot ten poddała pod obrady wspo

mnianej poprzednio k r m ;syi.

Na pierwszem żebranin komisyi wyrażono myśl

Orient -Expressem

nad Bosfor.

(ló)

(Ciąg dalszy).

Temu lat k-lka Almanach de Gotha ozdcb ( ny

był ryciną zrobioną podług ulubionej ster g i ce

sarza Wilhelma grupy fotograficznej. Składała s’ę

ona z czterech pokoleń domu Hohfnzolleraów,

współcześnie żyjących. Dziewiędz esięcioletni sta

rzec, Wilhelm I , trzyma na kolana(h nowonaro

dzonego prawnuka, Fryderyka Wilbe ma (dotych

czas bez numeru), st ją przy nim puweżay Fry

deryk i młodociany Wilhelm. nDie vier Kaiseru

wolał uradowany starzec, pozując z synem, wnu

k’em i prawnukiem. Ale wtedy nikt temn n e wie

rzył, żeby p usfea cbronologa dość czasu znalazła

na to , by wszyscy czterej żyjący razem książęta

m"gli przekazać sobie kol(jno cesarską koronę.

Tymc aiem zaledwie pa ę lat ubiegło, a zdarzył

się nie(dyebaoy dt tąd w dz ejach wypadek; w je

dnym reku dwa razy graby królów pruskich po

(hłouęly koronowane ofiary i historya w yryła na

swych tablicach pod jedn ą datą imiona trzech nie

mieckich cesarzy.

Wszakże obok poważnej bistoryi jest inna k ro

nik a, mei EDiej znacząca, chcć weselszigo oblicza,

jestto kronika ludowa, wyrażająca czasem jednym

ucinkiem streszczenie całych tomów s w e j starszej

s ostrzycy. 0 trzech cesarzach rozległ się po całej

Europie zrodzony na beri ńskim bruku koncept

bardzo charakterystyczny — p rzezw ani ich: Der

Greise der Weise und der Reise-Kaiser. To osta

tnie właśnie przezwisko łączy imię dziś panują

cego Wilhelma II z niniejszą pogaianką o Bo

sforze.

Młodemu cesarzowi za ciasno w Prusiech, (nic

mnie to rie dziwi), nie dość czoje się u siebie

wśród reszty państw niemieckich (i to ma swe

słuszne przyczyny), więc objechawszy kawał Eu

ropy, aż do Neapolu, Wilhelm II przebrał się za

ma ynarza, siadł oa okręt i nuż chłodzić kre«

k;p ą c ą w lodach Norwegi’, gdzie o mało go od

łim topną"ego lodownika życia nie pozbawił; nnż

jechać do Anglii po stopi(ń adm rała królowej

oceanów; nuż do Grecyi po wrażenia artystyczne

i heroiczue; nuż do Turcyi i aż na Czarne morze.

Czy mógłbym powiedzieć, źe nie wiem po co?

Nie, publicysta musi podawać się zawsze za wy

bornie informowanego: więc śmiało piszę, że ud a

ło mi się dowiedzieć, po co jechał cesarz nie

miecki do sułtana. Co więcej, że słyszałem o tem

aż dwa głosy całkiem odmienne, i że oba tu za

pisze, aby wszystkim dogodzić i złożyć dowód

«wyb raej infurmacyi."

W miejscowy( b gazetach

pod ścisłą cenzurą wydawanych czytałem: ,,Cesa

rza niemieckiego podróż do Turcyi jest przede

wszystsiem un voyage d’agrement, Wilhelm II

przy bywa tutaj dla napawania się malowniczem

położeniem Konstantynopola, dla przyjrzenia się

wschodniemu typowi miasta i dla zwiedzenia po

mn.ków historycznych." T ak pisze Levant Herald

i inne dzienniki.

OJ łudzi ,,myślących" usłyszałem: «Cesarz

niemiecki, otrzymawszy od Prusaków, komen

derujących wojskami tureckiemi raporta o po

stępie armii, przez nich reorganizowanej, chce

przyjrzeć się własnemi oczami, j ak ą rolę ona ode

grać może w przyszłej wojnie; ciekawy jest też

zobaczyć, jak wyglądają Dardanelle obwarowane

traktatami i armatami zjednej strony, a ciasne ujście

Czarnego morza do Bosforu z drugiej. Natura wogóle

wymowniejsza jest od mapy, a tem bardziej dla

młodzieńca pełnego ognia i imaginacyi, który po

znać chce zawczasu domniemane pole wojennych

działań niedalekiej przyszłości." Woln i było k a

żc’emu wybierać między temi dwiema wersyami, a

sprzeczającym się odpowiadać zarozumiale «nie

ma naiwnych!"

W takich wypadłaeh francuski dziennikarz roz

porządza przepowiednią istnie delfieką, ale też

i niechybną: qui vivra verra. Pamiętam w 1866 r.

byłem w Pary ża; przyszły świeże wiadomości o

wypowiedzeniu wojny Austryi przez Prusy: roz

chwytywano d z ie r n m od przekupuiów i czytano

je na ulicy na glos. Pew.en Niemiec, zdaje się,

wędrowny grajek, usłyszawszy o co idzie, zaczął

głową kiwać i rzekł do mn e germańskim akcen

tem: ,,ąui Jifra ferra!*. I prawdę powiedział, bo

czegóżeśmy się przez te 24 lata nie doczekał’,

czegośmy nie widzieli — o czem wówczas nie śni

ło się filozofjm! A teraz gdy przenoszę się myślą

nawet do owej niedalekiej jeszcze chwili, kiedy

w początku listopada rokn zesz’ego patrzałem na

wycieczkę Wilhelma I I , kiedy czytałem w dzien

nikach telegramy jego do starego Bismarcka i roz

mawiałem z hr. Herbertem Bismarckiem w salonie

poselstwa angielskiego, czy domyślać się mogłem,

że w pięć miesięcy potem panowie Bismarckowie,

domniemana dynastya nowych maires du palais

będą odstawieni w kąt, jako zużyte działa stare

go wzoru. Le roi me reuerra! — miał odpowie

dzieć kanclerz ustępując. Kto wie? wszystko dziś

możliwe.

Przyjazd mł ;dego cesarza n?d Bosfor wielki

sprawił rumor w Konstantynopolu i zajęcie wiel

aie we wszystkich sferach. Bywały już tutaj nie

raz monarsze przyjazdy: cesarz Franeszek Józef

i cesarzom a Eugenia w 1869 r. odwiedzili sułtana

Abd ul Azisa, jadąc na nroczyste otwarcie kanału

Saezkiego; był tutaj potem książę Fryderyk pru

ski i arcyksiążę Rudolf z młodą małżonką, ale to

były rzeczywiście tylko des uoyages d’agrement,

a jeżeli w nich politycznego co było, to chyba

obustronne demonstracye w pokojowych warun

kach czynione. Ale poprzednio w 1853 rokn bar

dziej zajmująca dla ówczesnego turysty odgry

wała s;ę scena, gdy poseł rosyjski Menczykow,

postawiwszy swe ultimatum zdjął orły dwugłowe

z pałacu ambasady i wyjechał grożąc Turcyi całą

potęgą pana swego, cesirza Mikołaja. Zajęcie się

Europy tak ważnym historycznym momentem nie

odnowiło się odtąd, chyba dopiera w chwili obe

cnego spotkania się cesarza Wilhelma II z sułta

nem Abd-nl Hamidem. I te same j a słyszałem

głosy w listopadzie 1889 r., które słyszał był i za

pisał Maurycy Mann w maju 1853 r.

nW jak że zajmującej chwili przyjedziesz pan

do Konstantynopola!..

nA frazes ten służył każdemu i co chwila: to

do rozpoczęcia rozmowy, to do podjęcia jej, gdy

upadała. Że go używali Europejczykowie świeżo

ua Wschód przybyli, nie dziwi mię wcale, ale nie

pojmuję, jak mogły go powtarzać osoby w kraju

tym oddawna osiadłe, które wiedzieć musiały, że

w Konstantynopolu negocyacye to nie Wystawa

ponszechna łub wyścigi konne, że się nie odbywają

pid gołem niebem lab w szkłannym pałacu. Ni

gdzie polityka nie jest bardziej tajemniczą, jak

w Stambule. W rządzie ogranicza s;ę na bardzo

malej liczbie osób i nie schodzi ze Szczytn władzy

w niższe sfery, bo niemasz tego stopniowania

w hierarchii urzędniczej, jak gdzieindziej. Co się

w poi tyce dz:eje, wiedzą tylko ministrowie i kil

kn może drogmanów W. P(rty, reszta zaś i cały

Konstantynopol w najgrubszej pozostaje niewiado

mości. Posłom nawet mniejszych mocarstw nieza*

wsze wiadomo, j i k rzeczy stoją, pomimo różnych

przedsiębranych w tym reln środków i środecz

ków, które w Kon=tantyu pola polrzebniejs?e, niż

gdzieindziej."

Gdybym przez sumienność nie był naznaczył

cudzysłowami całego powyższego ustęnu . plagiat

mój uszedłby b ezkarnie; ale na tem właśnie po

lega ciekawość, że lat czterdzieści n :e stanowią

tu różnicy i że co Mann wtedy powiedział, to samo

dziś powtórzyć muszę bez zmiany. ,,Plus ca cbange,

plus c’est la nieme cbose* - powtarzają codzień

Francuzi. Czy mię łzynarodowy świat polityczny

wiele więcej wie dokumentnie o rozmowach

poufnych monarchów w Ildtz-kiosku od prostego

widza i skromnego feljetonisty ? trzeba się tego

domyślać, ale ezv ktoby za to zaręczył? Widzia

łem sam podrzędniejsze co prawda osobistości p )

lityczne, jak nzwącbaó" pragaęły coś o st"san

kach, o których zdawało im się (wcale nie dusznie),

że ja mógłem być noirif trasowanym!

Więc do rzeczy wracając, Konstautynop )l goto

wał się rorączkowo. Miasto i okolicę oczyszczano

i oporządzano na wszelkie sposoby, przvtem z za

jęciem czytano onisy pobytu dworu niemieckiego

w Atenach, będą"e jakby wstępem lub uwerturą

do wielkiego wypadku politycznego, którego tutaj

oczekiwano. Ponieważ mn:e w łaśnie ta k się zda

rzoło, że widziałem K onstantynopol w tych w a

runkach nadzwyczajnych, które zad ają po większej

części kłam opisom mych poprzedników, więc nie

mogę za nimi powtarzać o w alących się domach

w środku miasta, o obdartych żołnierzach, o psach

zd cbłych i t. d . Nic z tego nie widziałem, a szko

da dla couleur locale.

(Ciąg dalszy nastąpi).

K. P.

*C zas* wychodzi codziennie wieozór, wyjąwszy niedziele i dni świątoci:ne.

O id«r.i.ilne Nra Czasu, o ile zapas «tarozy. w Krakowie po 10 o., z przesyłką pocztową 12 o.

We Lwowie po lO c.do nabycia w Biurzedzienników, ni.Karola Lndwika 1.9.

FrenimtratK wynosi:

n s oały rok %a kwartałII%a1 miesiąc

P -oztą w pań stwie i n ? t r y a o k i e m .................................... ...........

24zł r.

6 złr.

||2złr.50ot.

»m i e c k i e m .........................................................

28złr.

7 złr.

I3złr.

do Włooh, Franoyi, Anglii, Belgii, Szwajoaryi, Turoyi

i nnyoh państw, należących do związkn pocztowego . .

32 złr,

8 złr

|3złr.

Pranuaeratą przyjmzje alę tylko od 1-go do oatatzlego dnia w miesiącu.

(ilzty z pieniędzmi i przekazy pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia uprasza się nadsyłar fra nco do

Administracyi Czasu w Krakowie. Listy reklamacyjne n%eopieczftowane nie podlegaj* op soic po

cztowej. Listów niefrankowanych nie przyjmuje się. H ękoptsnaó w nadsyłaEyoh nie zwraca się.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction