Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 641 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Nr. 122 .

Kraków, Czwartek 29 Maja 1930.

R lM ltin fiHfTWI

*płacona ryczałt«*,

Rocznik LXXXn.

,,CZAS" WT«h*dd toflriennli o jgodzlnla 11. !ej w Boty.

« U M E R POJEDYNCZY: 21 GROSZY.

PRENUMERATA MIESIĘCZNIE WYNOSIa

W Krakowie bez odnoszenia do dom u .................................... ^ 5 40

W Krakowie z odnoszeniem do domu ,

............................

Na prowincję z przesyłką pocztową

......................«

?Ł G.—

Zagranicę i przesyłką pocztową

..........................

ip. _

Za każdą zmianę adresu dolicza się zł. 0.50,

Reklamacje niezapieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej.

Listów nieopłaconych nie przyjmuje si

Prenumeratę przyjmują; Administracja ,,Czasu",, wszystkie urzędy

pocztowe, w szystkie miejscowe i zamiejscowe Biura dzienników.

KONTO P . K. O. KRAKÓW NR. 400.404.

Adres Redakcji 1 Administracji: Kraków, ni. św. Tomasza 12,

Telefon Redakejl 50.

Administracji I Drukarń! 1751.

Godziny biurowe: od 8-tej do 13-tej ł od lS-tej do 18-tej.

GENY OGŁOSZEŃ:

, Jednorazowo u jeden wiersz milimetrowej

Ogł-oszeni* zwykłe

..............................

Układ tabelaryczny, cyfrowy, kombiń«,^* | ;,* | \ | J \ \ ^ Q

Ogłoszeni* w «N adesłany ch " ............................ .. ......................

0.40

Nekrologi

,,,,

.............................

*ł 035

Komunikaty po kronic*

,,,,,,,,

1**

Ogłoszenia n a pierwsze)

....................... !

!!!!!!!!złOAO

Ogło-szenia w numerach świątecznych 25» drożej, w Ogłoszeni*

c-owe 2 5 » drożej,, Za zastrzeżenie miejsca dolicz* s !ę 2 5 » j

Administracja nie bierze odpowiedzialnoiel

za terminow e umieszczenie ogłoszeń.

Ceny ogłoszeń obowiązują od dnia zmiany w nagłówku,

Ogłoszeni* przyjmują: Administracja «Czasu" i wszystkie miejscowe i za

miejscowe Biura dzienników i ogłoszeń.

Ataki opozycji na Prezydenta Rzeczypospolitej

Prezydent Rzeczypospolitej odroczył nad

zwyczajny sesję sejmowy, zanim się ona «

zebrała. Fakt ten dał powód stronnictwom!

Centrolewu do wydania wspólnej odezwy,

w której stronnictwa te stwierdziły, że za

powyższe zarzydzcnie ,,odpowiedzialność

konstytucyjna i parlamentarna spada na

gabinet p. Walerego Sławka, ale odpowie

dzialność moralny i odpowiedzialność wo-1

bec llistorji ponosi w pierwszym rzędzie

p. prezydent Rzplitej, wciygnięty do gry

obozu politycznego, którego przedstawicie-l

lem jest gabinet p. Sławka".

Rozważmy, czy takie postawienie kwestji

jest trafne. Odpowiedzialność przed histo-l

rjy ponosi Prezydent Rzeczp. za całe swe

rzydy niewytpliwie, a więc także i za to

zarządzenie.

Taksamo ponosi odpowie

dzialność ,,moralny", aczkolwiek odpowie

dzialność ta nie oznacza, że go wolno z bło-|

tem mieszać iszkalować — a tak to rozu-1

mie, jak niżej zo!baczymy, opozycja socja

listyczna i endecka. Obie te formy odpo-l

wiedzialności może zmieść Prezydent z ca

łym spokojem, bo zapewne ani Trybuna!1

moralny ani historyczny nie stany na sta

now"isku centrolew"u w tej sprawie, lecz na I

w"zniesieniu znacznie wyższem. — Jakże się]

ma rzecz z odpowiedzialnością konstytu

cyjną, to znaczy za naruszenie konstytucji? 1

0 ileby ktoś był zdania, że odroczenie sesji1

nadzwyczajnej jest złamaniem konstytucji,]

mógłby się zastanawiać, czy za to rzekome |

złamanie odpow"iada gabinet (p. Sławek),

czy Prezyden:t Rzeczypospolitej? Centrolew

orzeka, że to jest złamanie — ale do odpo

wiedzialności pociąga p. Sław"ka, a nie

Prezydenta, a ponieważ mówi imieniem

socjalistów",

chadeków", stronnictw" cliłop

skich i N. P . R., przeto zdawałoby się, że

nie powinien nadal atakować osoby Prezy

denta z tytułu złamania konstytucji. Bykra

by to konsekwentnie i poprawnie, lecz zo

baczymy, że jest inaczej. —

Co się wreszcie

tyczy odpowiedzialności parlamentarnej

Prezydenta (vot-um nieufności), to wiado

mo, że konstytucja nasza czegoś podobne

go nie zna, a centrolew sam to podkreśla.

Tymczasem mimo takiego postawienia

przez centrolew kwestji, w organach jego

rozwinęły się w ostatnich dniacli ostre ata

ki na Prezydenta za rzekome złamanie

konstytucji. Sy one niesłuszne, biorąc rzecz

prawniczo, bo konstytucja pozwala Prezy

dentowi odraczać’ każdy sesję zarówno

zwyczajny, jak nadzwyczajny, a skoro zro

b"ił użytek ze swego prawa, nie można za

rządzenia jego piętnować jako bezprawie.

Sy zresztą w jaskrawej niezgodzie z o

śwńadczeniem centrolewu. ,,Robotnik" mo

tywuje sw-ój atak w następujący bezwąt

piemia niezdarny sposób: ,,Ponieważ sejm

i Prezydent to organa równorzędne(??)

przeto zwołanie sejmu na żądanie posłów

ma taką samy wartość konstytucyjno-pra

wną, co zwołanie wedle własnego uznania

Prezydenta. Tymczasem sejm zwołany na

sesję, odroczono, zanim się zebrał. Takiego

precedensu nie było jeszcze w ciągu 4-lecia

rządów" pomajowycli". Argument, że Pre

zydent nie może odraczać sejmu przed jego

zebraniem, bo sejm jest organem równo

rzędnym Prezydentowi, jest co do logiki

swojej absurdem, a co do treści fałszem

Dzienniki centrolew"u rozkoszują się jed

nak dalej tym argumentem. Także dzienni

ki chadeckie powtarzają z rozkoszą napa

ści socjalistyczne. ,,Naprzód" drukuje na

czele numeru tekst przysięgi Prezydenta

w" której zobow"iązuje się on konstytucj

przestrzegać, jako rzekomy dowód, że na

ruszył przysięgę — a jutro niewątpliwi(

przedrukuje ją za ,,Naprzodem" ,,Głos Na

rodu" i będzie bałamucił swoich czytelni

ków tym ,,dowodem".

C.ała ta kampanjajest oparta na przekrę

oaniu konstytucji, a w skutkach swoicl

szkodliwa. Sprzeciwia się zdrowemu pra

widłu, aby osoby Prezydenta nie podkopy

wać. Jeżeli prasa socjalistyczna powołuj

się na. jakieś ataki Piłsudczyków przeciw

ko osobie p. W’ojciechowskiego z prze

czterech lat, to usprawiedliwionym jes

tylko ten wniosek, iż nie należy icli naśla

dować, ale nie to twierdzenie, że w Polsc

wolno jest obrzucać błotem głowę państw?

l)o kampanji pow"yższej przyłączyła si

i prasa ,,narodowa",

rzucająca zawsz

chętnie błotem na Prezydentów" polskich

czy był nim p. Piłsudski, czy p. Narutc

wicz, czy -p. Mościcki. Próbuje ona sprowa

dzić kwestję z gruntu prawnego na ,,mo

-alny" i przedstawiać zarządzenie Prezy

denta jako nieetyczne. ,,Nie damy się spro

wadzić — pisze ,,Gazeta Warszawska" na

ślepy tor jałowych dyskusyj formalnych

na temat, czy Prezydent może sesję zwo

łaną, ale jeszcze wcale nic rozpoczętą, od

roczyć lub zamknąć. Istota rzeczy polega

na tem, że przez rozmaite ususy sejm nie

może wykonywać swoicli niewątpliwych

praw, że państwem rządzi rząd, nie mający

zaufania sejmu, że w tym rządzie zasiadają

ministrow"ie nietylko tacy, którzy unikają

udzielenia im przez sejm dymisji, ale na

wet tacy, którzy ją najfonnalniej otrzy

mali".

Istotnie jest to dla opozycji rzecz przy

kra, że państwem rządzą ministrowie, nie

mający jej zaufania, *ale czyż z tego wyni

ka, że należy za to atakow"ać Prezydenta

państwa, choćby tylko z rzekomego pow"o

du, że jest on za to ,,’moralnie" odpowie

dzialny? Czyż smutne dośw iadczenia ,,Gaz.

Warsz.11 i ,,Rzeczypospolitej" p. Strońskie

go (,,Zawada" i ,,Przeszkoda") nie okazały

dość w"yraźnie, do jakich nieszczęść do

prowadzają artykuły podburzające przeciw

głow"ie państwa; a takim jest właśnie arty

kuł Gazety zatytułowany ,,Prezydent11.

,,Gazeta11 ma tylko w jednem rację i

w" tem się godzimy: ,,sejm nie może w Pol

sce w"ykonywać swoich praw11. Nie może

ale nietylko dlatego, że został odroczony

to jest powód bezpośredni i powierzchow

ny. Głębiej tzccz ujmując: nie może icl

wykonywać dlatego, bo jest do ich wyko

nyw!ania organicznie niezdolny. Sejm jes

rozbity, noga,cyjny, pozbawiony w!iększości

kierowany przez nieudolnych ludzi. Jedy

na większość możliwa, to centrolew% zw"ią

zany z mniejszościami, a taka większość

doprowadziłaby bardzo szybko do katastro

fy n!arodowej. Jeśli sejm ten do głosu nit

dojdzie, to niema *czego żałować, bo gdyby

doszedł, to rozbiłby Polskę. Godzimy się nt

to, że w zasadzie ,sejm jest potrzebny, alt

sejm całkiem inny. I rząd i społeczeń

stwo pow-inny dojrzeć do zrozumienia my

śli, żo sejm przyszły pow-inien być cal

k ie ni in ny . Ale czynienie Prezydent(

państwa ,,moralnie" odpowiedzialnym z?

to, ze sejm do *głosu nie dochodzi, jest za

rzutem nader płytkim. A *wysnuw"anie z te

ko konsekwencyj, że jego właśnie należ!

w tej chwili atakować, je’st politycznie nie

słyclianie błędnem. Jest równie błędne, ja!

pociąganie go przez socjalistów" do odpo

1wiedzialności za rzekome złamanie przy

sięgi na konstytucję.

Warszawa 28 maja.

(Tel. wł.) Fremjer Sławek za pośrednictwen

jbiura prasowego prezydium Rady ministró\

| zwraca się do prasy z następującym apelem

| Nie jest rzeczą dostatecznie znaną, że nasz

| ciała ustawodawcze nie ustaliły dotychc/.a

należytej odpowiedzialności prawnej za atakc

Iwanie i obrazę Głowy Państwa, reprezentuję

| cej godność Narodu i Majestat Rzeczypospol

1tej. Zarów,no sumienie narodowe jak i poczt

Icie godności państwowej, żyjące w społeczei

| stwie, czyni za bezkarność tego rodzaju wybry

ków odpowiedzialnym rząd. Może się wydawa

| niezrozumiałem dlaczego rząd na tego rodź?

1ju wystąpienia zdecydowanie nie reaguje

| Tymczasem wobec uchylenia przez sejm’ ro;

porządzenia z dnia 19 maja 1927 roku o TO"

pow’szechnianiu nieprawdziwych wiadomoś(

i o zniewagach — rząd niema wystarczającyc

Iśrodków- prawnych, by ochronie przed nap(

Iściami prasy najwyższego Przedstaw iciel

1 Państwa. Wierzę jednak w- zdrowy instynł

społeczeństwa i mam głębokie przekonanie,

(zmusi ono wrprzyszłości do wynalezienia śroi

ków należytego zabezpieczenia osoby Prez.;

jdenta Rzeczypospolitej. Dz.iś jednak w gran

]cach obowiązującego prawa jestem bezsili

| i dlatego zwracam się do prasy z kategoryc

-1 nym apelem, by osobę Pana Prezydenta wyl

i czy la całkowicie z gry politycznej.

Gwałt niemiecki.

Warszawa 28 maja.

}l (Tel. w-ł.) W sprawie zaj.ścia nad granicą pc

sko-,niemiecką otrzy"mujemy nowo szczegół

zktórychwynika,żejużwdniu25b.m.og

" ]dżinie 2-giej po *południu odbyły się po pc

e I skiej stronie oględziny sądowe, przeprowadź

u 1ne przez naczelnika sądu grodzkiego *w Gni

wie Dra Libalę iz udziałem mjr. Rotkiewicz

Imjr. Duni,n-’Wąsowicza i kpt. Zagłoby ze stra

e | granicznej oraz komendanta powiatowej polic

*»I państwowej. Ustalono, że z pośród 5 czlonkó

)-l straży granicznej, .pozostawionych jmtd |»ou

sarzy Liśkiewicza i Biedrzyńsk’iego, jeden znaj- j

dowal tsię *w czasie strzelaniny *na nasypie po

prawej stronie szosy w odległości 70 metrów,

a drugi *po lewej stronie w *od’ległośc’i 27 m e

trów od linji granicznej polskiej. Trzech pozo

stałych strażników znajdowało się w odległości

około 1.500 metrów od linji granicznej. Na na

sypie kolejowym, równoległym do*szosy, są

dwa ślady pozycji leżącej, po polskiej stronie

w odległości 200 metrów od granicy. Według

zeznań strażników by"li oni ,właśnie z tych ,po

zycyj leżących ostrzeliwa’ni a’tyłu. Przesłucha

no rów"nież szereg świadków. M. in. świadek

Lewandowski, przewoźnik .promu wiślanego, i

świadek Pączek, robotnik z Opalenia, zeznali

że kule *pad!y obok budki na lewym brzegu Wi

,sły w odległości 2.000 metrów od granicy. Re

staurator z Opalenia Cieśniewski zeznawał, że

| słyszał razem około GOstrzałów. Pozatem Le

wandowskiemu opow"iadał pewien rybak, oby

watel niemiecki, że niemiecka straż graniczna

Iw dniu 24 b. nt. już o godzinie 15-tej wzmocni*

Iła silnie swój posterunek. Dzisiaj o godzinie

115-tej rozpoczęła na miejscu badania specjalna

| komisja śledcza polsko-niemiecka, w skład któ

1rej z ramienia rządu polskiego wchodzi sędzia

]do spraw szczególnej wagi Luksemburg oraz

| starosta powiatowy w Gniewie p. Weiss.

Warszawa 28 ,maja.

’(PAT) ,,PoLska Zbrojna11 w artykule p. t.

,,Zajścia na pograniczu" pisze: Wiemy, że po

ostate-cznem izałat,wieiiiu pl’anu Youn-ga w wie

| lu sercach *niemieckich odezwało się pobożne

jżyczenie: ,,Teraz zajmiemy się legulowaniem

Istosunków na wschodzie1 W prasie niemiec

]kiej po krwawym napadzie w Opaleniu rozle

(gły się liczne glosy-, z em’fa,zą głoszące n mie

|możliwym do zniesienia sta.nie stosunków na

!pograniczu polsko-uiemieckiem. Stwierdziw

1szy, iż polityka niemiecka została obecnie na

st,awio’na na wschó’d,dziennik z naciskiem pod—

Ikreślą, jakie j,est stanow-isko Polski w sprawie

Igrani,e Za niemieckim dwutygodnikiem ,,Dio

jZeit11 ,(Polska Zbrojna,11 przytacza słowa, w y

]po’w"iedziane przez zma rłe,g.o w icemarszałka

]senatu ’Posiiera, który, gdy dziennikarz nie—

Imiecki poruszył problem granic, oświadczył:

’]O ws,zystkie,:n .może pan ze inną mówić, ’lecz

tylko nie o tem. Od praw-icy aż do lewicy nie

Jznajdzie pan nikogo,, kto w dzisiejszej Polsce

| zdecydowałby się na *rewizję gramie11. Zbyt wie

rzymy — pi-sze ,,(Polska Zbrojna11 - w realizm

| odpowiedzialnych polityków niemieckich, aby

| przypuszczać, że nie zdają sobie oni iz tego

- | sprawy W napadzie na polskiego funkcjona

. | rjusza granicznego widzimy raczej, jakikolwiek

| świadomy, lecz’samorzutny czyn bezpośrednich

|jego sprawców, którzy mogli nie zdawać sobie

sprawy z powagi następs’tw, jakie pociągnie

3 on za sobą. Polska musi uzyskać *zadośćuczy

- | nieni,e za n’iebywały incydent graniczny oraz

- 1gwarancję, że analogiczne w-ypadki nie powtó

_ | rzą ,się więcej,

Paryż 28 maja_

j (iP.A,T) Radykalna ,,Erę Nouvel-le" zaznacza,

1Jże Polacy wykazali dużo ugodowego ducha

" zgadzając się, aby przeprow-adzenie ankiety

- Jw sprawie incydentu ppd Opaleniem polecone

y| zo-stało komisji mieszanej. Stwierdzamy rów

_ !nież z przyjemnością, oświadcza wymienione

|pismo, że żadna ze stron nie pozwoliła sobie

]na występy krasomówcze, które pozwoliły

”| Mussoliniemu wyzwać Europę. W’szystko do

" !tąd odbywa się spok’ojnie i możemy tylko ży

| czyć obu -stronom, aby wytrwały w tym na

stroju. Niech przyjaciele ,n a si,’Polacy, zacl?o

| wują w tej delikatnej, lecz, bynajmniej nie dra

jmatycznej okoliczności całkowitą zimną krew.

I ICo się tyczy strony niemieckiej, spodziewamy

v i się, że iK)zostaną Niemcy nadal wierni myśli

: I Stresemanna, który radz.il stale młodej rcpu

e Iblice *niemieckiej, aby utrzymywała z Polską

s | dobre stosunki.

Berlin 28 maja.

" | (PAT) W’szeclmiemiecka ,,Deutsche Ztg." a

" Jtakuje rząd Rzeszy z tego powodu, iż zgodził

l"| się on na powierzenie rozstrzygnięcia zajście

" | granicznego komisji polsko-,niemieckiej. Dzień

""| nik twierdzi, że postępowanie rządu przyczynie

° się musi do O’słabienia w Prusach wschodnich

L"| oraz obszarach, graniczących z Korytarzem

E-]gdańskim, poczucia bezpieczeństwa wobec Pol

| ski. Stanowisko rządu niemieckiego dodaje

r\ | tylko otuchy rządowi’ polskiemu. Hugenber

-1 1gcw ski ,,Lokal Aozeigęr" podkreśla raz jeszcze

h | że obecna granica polsko-niemiecka jest rze

l"| komo absurdalna.

i - | Legilpizmwsgierski i pomjłkaIrin!(a

”"1

-- -

ł"| W ostatnich (l)wach niespodziewanie wró

* | cila na porządek dzienny, spoczywająca o*l la

”’ ]kilku sprawa Habsburgów na Węgrzech i ma

^ Jjących jakoby nastąpić w najbliższych mie

| siącach doniosłych w tym względzie ’zmian

I Iktóre poczynić mają W’ęgry w porozumienh

z W’iochami. Dzienniki przyniosły sporą garś(

jiiiiformacyj, głównie ze źródeł czeskich i so

Jcjalistycznych, wedle których dotychczasowy

il-1kontrkandydat syna Karola IV, Ottona, arcy

y,] książę Albrecht, ’zrezygnował

ostateczni

o-1z wszelkich aspiracyj do tronu węgierskiego

)l- ]rz.ą-d węgierski zaś w październiku b. t ,, gd-]

o-Jotto dojdzie do lat 18, tj. wedle testament)

e-]Karola IV stanie się pełnoletnim, iprzeprowa

a, dzić ma za zgodą W’łoch ’uchwalę ’W parła

ży| mencie stwierdzającą, że uchwała detroni

’ji | zacyjna jako powzięta pod presją zewnętrz

yvj ną jest. nieważna, że prawa dziedziczne Halę

mie irządy na Węgrzech, jednakże w momencie, 1

który dopiero w przyszłości, będzie określony.

Już nawet ta teoretyczna, pomijając już czy

odpowiadająca prawdzie restauracja Habsbur

gów, wywołała wielki zamęt i zaniepokojenie,

zwł’aszcza w Belgradzie i Pradze, jak wszystko

wskazuje, przesadne.

Jak narazie praw dą jest tylko to, że arc. Al

brecht, syn arc. Fryderyka, naczelnego wodza

z czasów wojny, przed podróżą do Ameryki po

łudniowej udał się do Bel-gji, gdzie przebywa

obecnie ces. Zyta ze swemi dziećmi i tam zło

żył w myśl zasad sankcji pragmatycznej i praw

domowych habsburgskich oso-biście deklarację

Ottonowi, że uznaje go’za głowę dynastji. a tem

samem i jedynie uprawnionego do objęcia rzą

dów na Węgrzech. Deklarację taką złożyli co

prauda już dawn.iej inni członkowie tej ’dy

nastji. Wstrzymywanie się od niej arc. Al

brechta bylo jak się zdaje słusznie poczytywa

ne za objaw dążenia jego do korony. Cały

do*ść silny dawniej obóz elekcjonistów wę

gierskich’, stojących na gruncie wyboru kró

la, uważał go za kandydata na takiego wła

śnie wybranego króla Węgier. Obóz ten topniał

jednak z biegiem lat coraz ,silniej, a nacisk ze

wnętrzny, niedopuszczający do obsady tronu,

forsowany przez państwa malej koalicji, do

prowadził wkońcu do nieoczekiwanego dla

swoich proniotorów w-yniku: utorował wy

łączną drogę popieranemu przez legitymistów

Ottonowi. Słynna afera frankowa, w którą

wmieszany byl szereg zwolenników kandyda

tury Albrechta, ostatecznie ją podkopała, a

matrymo’nial"ne zamiary arcyksięci-a dość po

do’bno skomplikowane, spowodowały jego

dłuż,s’zy wyj’azd ,z Europy, przed którym doko

nał wspomnianego wyżej aktu uznania praw

Otton a.

Można oczywiście brać to wszystko jako pry

watną sprawę dynastji liabsburgskiej, ale nie

mniej logika faktów każe stwierdzić, że jest to

w"alne, choć w dużej mierze przez okoliczności

sp)owodowan’e, z,wycięstwo legitymistów. Nie

n:a)",żyli, cni o nim zapewne w ’Chwili, w której

Karola IV przyjęły *zbroj-nym oporem oddziały

dowodzono prz,ez dzisiej:szego ministra hon

wedów gen,. Gómbósa, dziś bodaj dość dale

kiego od swego, ówczesnego stanowiska i kie

dy Karola IV wywożono na Madelrę. Z tych

jednak czy in,nych pr,zyczyn syn jego Otto jest

dziś jedynym ,naprawdę kandydatem do tronu

węgiers!kiego i trzeźwy rozsądek nakaz,uje

przypuszczać, że go w przyszłości obejmie.

Gzy r,ząd i sejm węgierski istotnie powezmą

jakieś postanowienia w" tej sprawie, jak dotąd,

niewiadomo. W każdym razie jednak trzeb:i

sobie przynajmniej zpvolskiego stanowiska p)o

wiedzieć, że nawet na ten wypa,dek nieina po

w-odów do alarmu.

Pewne czynniki polityczne w Europ)ie n-addu

najskiej p)rzedsta’wiają rzecz tak, jak gdyby

bylo to zap)owiedzią wojny a conajmniej już

jaskrawego złamania t,raktatów. Otóż ta)k wca

le nie jest: Węgry, jak to można czytać na

każdym ich urzędzie, są królestwem, w którem

narazie wykonuje władzę regent i -żaden trak

tat nie zakazuje im ani monarcliicznej formy

rządów ani przyjęcia dynastji ha-bsburgskiej,

której usun,ięcie lub uzjnanie jest ich w e

w"nętrzną -sprawą. N"i!kt też -w dzisiejszej Euro

pie -nie uwierzy, by jakiekolwi-ek mocarstwo

zamierzało po-ważnie mieszać się w tę s-prawę.

Jeżeli Węgry pewnego dnia za proszą Ottona

na tron, to pewno go i obej-mie i irytacja ani

Pragi ani Belgradu *nic tu nie pomoże.

Inna znowu kwestja, że niep)okój obu

stoli-c, iż Słowacy i -Chorwaci (,,Kaisertreue

Rrawatoń1 jak się mówiło w tzw. armee

deutsch) mogą się począć oglądać na nowe

go króla Węgier ma pewno uzasadnienie, ale

też *na to polityka Belgradu i Pragi od dawna

pracowała. Był przecież czas po detroniza-cji

Karola IV, kiedy dość silne stronnictwo na

Węgrzech myślało o un-ji personalnej z Jugo

slawją; miała ona większe szanse niż wysu

wamy w pewnej chwili analogiczny plan z Ru

munją. Zamiast wyszukać jakiś modus vivendi

z ’Węgrami, cernowano je p)olitycznie i ekono

mi-cznie, łudząc się nadzieją, że pod tą presją

upadną tam rządy umiarkowane, a do władzy

przyj-dą socjaliści i radykali, t. zw. żywioły

październikowe typu Karolyiego, ogłoszą *repu

bli-kę i dadzą się włączyć do .systemu malej

koalicji. Co więcej zabrano się energicznie do

Słowaków i Chorwatów, którzy jk) procesach

takich, jak Tuki, a obecny proces chorwacki

w Belgradzie, na pewno w p)rzywiązaniu do

tych państw nie wzrośli.

,j’ohut(« sceny" katowali oskarżony"ch Chor

watów, ujawnione *w procesie zmobilizowały

znacziną *część opinji zachodniej pizociw obec

nemu reżimowi w Jug(-sł-awji, która za radami

Francji, zaniep)okojonej tym obrotem rzeczy,

próbuje w ostatniej chwili nawiązać znów ja

kieś nici porozumienia z opoz,ycją chorwacką.

Nikt oczywiście nie ma prawa mieszać się

i ,w wewnętrzną p)olitykę Jugoslawji , Czecho

slowacji. ale -uaodwrót państwa te nie mogą

żądać od państw trzeci-ch, by rcmonstrowały

w* sprawach wewnętrznych Węgier’. Przysłowie

nasze, iż jak sobie kio pościele, tak się wyśpi

f obowiązuje tu w" całej pełni.

Donioślejszym bodaj z ogólno-europejskiego

f punktu widzenia jest fakt, -że p)olityka framcu

i sika, idąc za swymi -naddunajskimi sprzymi-e

rzeńcami p)opełniła w sprawie węgierskiej błąd

^ niezmiernie ciężki, wierząc w szanse nadyka

- ’ liznru i republikanizmu węgierskiego. Nikt

_ 1choć trochę znający Węgry, a we Francji zda

_l je się mie znają ich -całkiem, nie mógł wie

i* rpyd hy wynik toczącej się tam walki w ypad

inaczej, jak na korzyść monarchji i Habsbur

gów. -Co wię-cej w pierwszych latach, gdy prze

ciwnicy Ottona i caly obóz elekcjonistyczny*

’Spoglądali na W’iochy, legitymiści za przewo

dem zmarł-ego ni-edawno j-ednego z ich wodzów

hr. Andrassego pragnęli szukać kontaktu

z Francją. Zaw"iedli się, a polityka francuska

doczekała si-ę tego, że oba walczące ze sobą

obozy niona*r.chistyczne p)ogodziły się *na

punkcie przyjaźni do W loch, ktÓTe nie okazały

się wcale niewdzięcznymi. I jeśli dziś się mówi,

że Włochy, tradycy’jny wróg Habsburgów,

gotów się zgodzi-ć na ich p)owrót na tron, bo to

p)otrzebne im jest w toczącej się grze dyp)lo

m atycznej z Francją, tojest to- miebylcjaka

ironja losu. Kwestja rewizji polityki francu

skiej w Europie środkowej staje się zagadnie

niem coraz bardziej aktualnem.

iwie medaluStamsłowowi M o ń i.

W’ dniu wczorajszym odbyło się wręczenie

medalu znakomitemu uczonemu i konserwato

rowi zabytków szt’uki, ’I)r. Stanisławowi T0111

kowiczowi, prezesowi Komisj,i llistorji Sztuki

Polskiej Akadeniji Umiejętności.

Medal ,został wybity *staraniem specjalnego

komitetu złożonego z historyków sztuki, na

czele którego stanął inż. Leonard Lepszy. Arty

stycz,n’e zaprojektowanie modalu p)owierzono

znanemu artyście rzeźbiarzowi p. K. Hukano*

wi. Wybiciem medalu zajęła się mennica pań

stwowa w Warszawie. P. K. Ilukan wywiązał

się -z zadania jaknajlepiej. Medal przedstawia

jednej strony na-der u-datną podobiznę jubi

lata, z drugiej zaś alegoryczne p)ostacie, siedzą

ce na tle Wawolu. Na rozpisaną subskryp)cję

wpłynęły liczne zamówienia. Gmina mi-asta

Krakowa za’kupiła dla Muzeum Narodowego

j-ede-n zloty meda-l, a pozatoni zgłosili się liczni

nabywcy medalów srebrnych (l!)) i bronzowych

(132). Jub lat prosił, by nie urządzać uroczy

stego -o-bchodu, jak również, by mu nie ofiaro

wy-wać złotego m-edfńu, jak to się czyni w p)o

dobnych wy padkach, lecz najtańszy, bronzowy,

,,«zrzęd,u-n-ści natomiast p)rzeznaczyć na cel

przez niego wskazany. Komitet zastosował ,się

do tego życzenia i w dniu wczorajszym, miał

się w południe do mieszkania Jubilata, celem

wręczenia m-u medalu i złożenia liołdu.

W mies,zkaniu Jubilata zeazli się człon,kowie

Komitetu pp.: Leo’nard Lep)szy, doc. Dr A.

Bochnak, doc. Dr «tan. Gąsiorów ski, I)r M. Ja

rosław iecka, I)r -St. Komo-rnicki, ks. prof. T

Kruszyńs-ki, prof. I)r W’oj-sław Mo-lć, p rez es Dr

J. Muczkcws,ki, ko-ns. I)r A. Oleś, prof. Dr J.

Pagaczewski, przedstawioiele Polskiej Akad.

1Tniojętności: pwez.es prof. K. Kostauecki i se

kretarz gen. iprof. I)r Kutrzeba oraz rep)re

zentanci Ak. Koła Historyków *Sztuki p. Jadwi

ga O’!łowiczów na i p)p. J. Szabłowski i K,

Estreicher.

Wręczając medal, *i,mienie’m Komitetu prze

mówił do Jubilata wiceprezes Komisji llistorji

Sztuki Akad. Umiej. inż. Leonard Lepszy. P od

kreślił on w swera przemówieniu ogromne za

sługi Jubilata, na poiu naukowem, jako autora

rozlicznych rozpraw z pomnikową monogTafją

Wawelu na czele oraz jako organizatora m u

ki, zasłużonego prezesa Komisji llistorji Sztu

ki, dalej na p)o-lu konserwatorstwa, j-ako nie

strudz-onego obrońcy zabytkó-w, a wkońcu na

polu huunanitaruom i charytatywneni. W’spół

pracown-icy, koledzy i przyjaciele —

podniósł

dalej p. inż. L. Lepszy w swcm p)rzemówieniu

zastosowali się do życzenia Jubilata i miast

wręczyć mu medal zloty, ofiarują mu tylko

skromny, bronzowy, dołączając do tego sumę

1100 zł., uzyskaną jako dochód przy rozsprze

daży medalu.

W bardzo serdecznych słowach wyraził naj

leps,ze życzenia Jubilatowi imieniem Polskiej

Akadeniji Umiejętności, jej i)rezes prof. K. Ko

stanecki.

Imieniem Uniwersytetu Jagiellońskiego zło

żył Jubilatowi życzenia prof. Dr Juljan Paga

czewski. Osoba prezesa Tomkowicza złączona

jest bowiem z Uniwersytetem krakowskim licz

nemi węzłami. Jubilat jest byłym uczniem i do

ktorem na wydziale filozoficznym, niejedno

krotnie ’współpracował z Uniwersytetem, ogło

si! znakomitą rozprawę o kolebce Wszechniey

krakowskiej, dzisiejsz.ym gmachu Biblioteki

Jagiellońskiej, a nawet w sprawach obsadzania

katedr Uniwersytet Jagielloński korzystał z je

go światłej rady. Nic tez dziwnego, że wśród

napły’wających życzeń nie może zabraknąć gło

su Uniw ersy tetu. Prof. J Pagaczewski odczyta!

list z. życzeniami, wystosowany do prez. Tom

kow’icza przez rek-tora 11. Hoyera.

Wkońcu imieniem nilcdz.ieży akademickiej

studjującej historję s/.tuki, a z.grupowanej

w aikademickiem Kolo History ków Sztuki, *prze

mów iła p. Jadwiga Orlowicz.ówna. p)odnos/.ąc,

iż na licznych dziełach naukowych Jubilata

młodzież uczy się dziejów sztuki polskiej i za

poznaje się ze ścisłą metodą naukową. Dlate

go pragnąc uczcić Jubilata walne zgromadz.e

nie Koła Historyków Sztuki w"ybrałoprez. Stan,

Tomkow"icza członkiem honorowym Koła.

Odpowiadając na te życzenia prezes Toniko

wifz wyraził swą wdzięczność za to —

jak pa

rokrotnie podkreślał - niez.asłużone u/ranie.

Przypadło mu poprostu żyć w Polsce, w okre

sie, w którym nie można jej bylo służyć orę

żem, więc pragnął oj’cz.yźnie służyć jak mógł

najlepiej, w miarę swych sil. W życiu swem

i pracy, prezes Tomkowicz. nie widz.i nie wię

cej poza prostem spełn-ieniem obowiązku. Je

żeli zgodził się na dzisiejszą uroczystość to

w pierwszym rzędzie dlatego, iż zapewnione

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction