Mirador viewer

Życie Literackie.

Annotations

Showing 350 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

TYGODNIK

Rok III Nr 9 (59) KRAKÓW — KATOWICE

marca1953 r.

Cena 1 zł

W numerze m, in,: K. Filipowicz: W jesieni

roku 1933 ♦ K. A, Jaworski: Taras Szew

czenko ♦ Z. Greń: Nowa powieść Jackie

wicza ♦ P. Byslrzycki: Poriret australijskiego

/ kapitalisty

Prezes Rady Ministrów, Bolesław Bierut w

prezydium 1 Krajowego

Zjazdu Spółdzielczości Produkcyjnej. (

Fot. CAF

1.116.000 HEKTARÓW BEZ MIEDZ

esteśmy po I Krajowym Zjeździe Spółdzielczości Produkcyjnej.

Milion sto szesnaście tysięcy hektarów, to obszar ziemi zagospoda

rowanej w Polsce zespołowo, pól uwolnionych od miedz, szero

kich łanów, na których już swobodnie poruszać się mogą nowocze

sne maszyny i znajdują pełne, zastosowanie naukowe metody agro

techniki. 120.000 rodzin chłopskich zorganizowanych w 5613 spół

dzielniach produkcyjnych to cyfry obrazujące aktualną liczebność

ruchu, który przebił się zwycięsko przez zapory stawiane rękami

kułactwa i reakcyjnych grup kleru. Na Zjeździe 2"' i 21 lutego za

manifestował swą siłę. Dokonując w toku dyskusji gruntownego

przeglądu frontu walki o socjalistyczną wieś polską, Zjazd dał jej

pionierom — w uchwałach roboczych i poprawkach statutów —

nowe, pełniejsze uzbrojenie.

Wiemy, jak czołowym zagadnieniem była w ciągu szeregu lat

kolektywizacja wsi dla kierującej budownictwem pierwszego pań

stwa socjalistycznego partii bolszewickiej i wszystkich ludzi radziec

kich. Pełną garścią czerpiemy z doświadczeń Związku Radzieckiego

i dzięki temu mogła spółdzielczość produkcyjna w Polsce tak szybko

wejść na widownię wydarzeń naszego budownictwa socjalistycznego

jako protagonista, zwracający na siebie uwagę całego już społe

czeństwa.

Przed niespełna miesiącem słuchała Polska przemówienia Bolesła

wa Bieruta — wygłoszonego na doniosłej naradzie aktywu przemy

słu węglowego. Kluczowe dla sprawy socjalizmu jest również

wprowadzenie pracującej wsi na drogę gospodarki zespołowej. Ale

podstawowym warunkiem rozwoju spółdzielczości produkcyjnej —

jak stwierdził na Zjeździe towarzysz Bierut — jest rozwój uprze

mysłowienia kraju. Zarazem nasz Wielki Budowniczy wskazał:

„Kto powinien udzielać wszechstronnej pomocy ruchowi spółdziel

czości produkcyjnej na wsi?“

Odpowiedź brzmi:

„WSZYSCY... KAŻDY KTO PRAGNIE UTRWALIĆ, WZMÓC,

ROZSZERZYĆ WIELKIE PRZEOBRAŻENIA SPOŁECZNE I ZDO—

BYCZE POLSKI LUDOWEJ

Walka o socjalizm na wsi stała się sprawą ogólnonarodową. Nie

wolno tu nam zatrzymywać się „w pól drogi“ — to dawałoby moż

ność „odradzania się i odbudowywania sił odsuniętym od władzy

klasom społecznym — kapitalistom i obszarnikom“. Otwierałoby

im drogę do władzy, prowadziłoby do „zaprzedania kraju' imperia

listom amerykańsko—hitlerowskim.“.

To mówił Bolesław Bierut.

A chłopi—spółdzielcy obradujący w Warszawie okazali głęboką tro

ską o dalsze umacnianie i rozszerzanie ruchu, wnikliwą krytyką

i żarliwością wymiany doświadczeń, że na wszelkie podszepty za

trzymania się w pół drogi zdecydowani są odpowiedzieć: nie! _

Istnieje wzajemna współzależność między wzrostem spółdzielni

produkcyjnej a wzrostem socjalistycznej świadomości jej członkow.

Narastanie ruchu wyostrza ich klasową czujność i bojowosc. „Czm

wiek raźniej się czuje, gdy widzi że są tysiące. Dopiero teiaz widzę,

jaka to siia“ — powiedział na Zjeździe do swych towarzyszy jeden

■ z delegatów reprezentujących 188 spółdzielni' województwa krakow

skiego, Stanisław Szczepka. Bój hartuje ludzi i doskonali metody

pracy — to z kolei umacnia i bogaci spółdzielnie. Uspółdzielczeme

wsi przyspiesza i pogłębia rewolucję kulturalną na wsi — to znow

inny ważny czynnik kształtowania się nowego chłopa. .

W obszernym referacie wygłoszonym na I Krajowym Zjezdzie

Spółdzielczości Produkcyjnej, —wiceprezes Rady Ministrów Zenon

Nowak mówił między innymi o. tej rewolucji. Podawał radosne wia

domości o zradiofonizowaniu już 1449 wsi — spółdzielczych, załozenm

tam 227 kin stałych i 170 półstałych (oprócz dojazdów 200 km ru

chomych), o wyposażeniu 2600 spółdzielni w świetlice, 2000 w własne

biblioteki z 300 tys. tomów itd. Lecz spółdzielni przybywa z każdym

dniem, potrzeby i zadania rosną. Praca kulturalna na przebudowu

jącej się wsi polskiej wymaga coraz intensywniejszego i szerzej za

krojonego wysiłku. Oczywiście i pisarzy. Ich pomoc jest jeszcze zbyt

skąpa. Niedomaga zwłaszcza tempo opanowywania realistycznej me

tody w zakresie tematyki wiejskiej.

Ustawić warsztaty pisarskie wśród orzących traktorów i przodu

jących spółdzielców—hodowców, pod tablicami dniówek obrachunko

wych i na spółdzielczych naradach roboczych — oto byłoby bezpre

tensjonalne sformułowanie apelu. Dodajmy, że prąd spółdzielczy

rwie szybko naprzód. Szkoda się spóźniać!

A. S T U R

STANISŁAW BROSZKIEWICZ

NIEDZIELA ZYGMUNTA ROZMUSA

I I lewa gorących kropel uderzyła W

plecy i w barki, zaehlostala w o

włosione piersi, rozpryskala obwód

ki czarnego, tłustego pyłu na powie

kach.

Ni stąd ni zowąd Ropmusowi

zachciało się śpiewać. Mokrymi war

gami zagwizdał pierwsze takty zasły

szanej przed pół godziną piosenki. A

le to coś nie tak. Inaczej nucił Alojz

Tiring, mknąc lokomotywką po wozy

na 1 oddziale...

YV sąsiednich kabinach chichotano.

Kostyra rzucił przez przepierzenie:

' — Ty, Zygmunt, zaśpiewaj „Sor

rento"! No, dalej -- wróć do Sorren

tooooł! — wyciągną! ucieszną paro

dią.

— Wrócę, ale jak ci dam w ucho!...

Ogólna łaźnia rechotała, ile sił w

płucach. Tu w sztygarskich kabinach

śmiech był dyskretniejszy, pocięty na

dzwona przepierzeniami... Rozmus

mydląc zawzięcie uda ryczał wśród

parskania:

— Czekejeie, wy ehachary diose

ckie! Prześmyiwocie się z woszego

kierownika, praa? Dobra!...

Przechodząc przez cechownię ujrzał

w drzwiach łaźni jasną plamę wymy

tych, roześmianych pysków. Twarze

spoważniały natychmiast. Rozmus

wyjaśnił sytuację mrugnięciem oka,

więc sypnęli się ku niemu, otoczyli

zwartym kołem, sypiąc usprawiedli

wieniami:

— Bo żeście som fajnisty chłop to

warzyszu kierowniku, ale przeboczcie:

dych mecie — nie skuli spyiWaiiio...

W cechowni buchnął grzmotliwy

śmiech.

Szli gromadą ku wyjściu. Chłodne

słońce wypierało z ich twarzy resztki

mroku. Zrobiło się p

niestrudzony Wira zagadnął:

— No to nosz zapad już fertig.

Rozmus uśmiechnął się leciutko. In

ni chrząkali lekceważąco, jakby zli

kwidowanie 50 metrowego zapadu na

najważniejszej ścianie ciętej kombaj

nem, zlikwidowanie w ciągu tygod

nia — było rzeczą, o której nie war

to mówić. Rozmus mruknął:

. — Żeby tylko... — urwał, ale na

pięte milczenie kazało mu dokończyć

myśl. — Widzicie, zapad w łupku to

tak; przerywa się. Dawniej,

kiedy

szła w miejscu naszej kopalni woda,

to nie mogła przebić się przez skałę

tylko przez łupek, twardy ale mało

spoisty. Woda pod ziemią nie chodzi

jednym korytem... złapali.

Aha, to

tak... — To... zapad może się nom...

Może...

Sobotnie popołudnie naciągało fio

letem zmierzchu. Pociemniałe niebo

trzeszczało wysokimi gwiazdami.

Od Gliwic szły tramwaje, obwiesz

czane nikłą, złotawą łuną.

Pożegnali się krótkim uściśnięeiem

rąk. Dobrze jest iść mroźnym wie

czorem przeżuwając słodycz dokona

nego wysiłku, rozpamiętywać każde,

najdrobniejsze nawet zdarzenie skła

dające się na owo wielkie j trudne,

a przecież pokonane. 7 dni wysilone

go szturmu, 7 dni niesłychanego na

pięcia, 7 dni błyskawicznych, szybko

Po sobie następujących decyzji, ner

wowego planowania na poczekaniu. 7

dni zwierania szczęk aż do bólu. Roz

mus siedział na ścianie po 12 i więcej

godzin. Bywało, przyjdzie do domu,

zasiądzie do kolacji, zacznie rozma

wiać o byle czym i nagłe ukłuty my

sią zrywa się i

biegnie do kopalni,

wciągając już w biegu, na ulicy, rę

kawy mundurowego płaszcza. Wróci

po paru godzinach i wali się na łóżko,

zapadając w niespokojny sen pełen

zwidów jakichś poplątanych, straszy

żonę dziwnymi komendami wydawa

nymi ludziom niewidocznym, wyciąga

dłonie po niewidzialny ster wrębówki,

wydzierając go komuś...

Przed kwiaciarnią zwolnił kroku.

Za szybą, tkaną w secesyjne, zimne

kwiaty mrozu — majaczą kwiaty ży

we, czerwone i ciepłe. Kupił wiązankę

goździków. Pasują te kwiaty do

niedzieli, do niedzieli wolnej od uczuć

szybkich i napiętych, nie pozwalają

cych na pozostawanie poza bezpośre

dnim kręgiem ścianowego szturmu.

Maria włączyła radio, przyniosła

pantofle, filiżankę kawy, gazety i su

rowo przykazała dzieciom, żeby me

przeszkadzały tatusiowi. Rozmus

zwlekał z zagłębieniem się w ,,Prze

krój". Chciał przedłużyć tę chwilę

błogiej demobilizacji wewnętrznej, raz

jeszcze leniwie zbilansować wysiłki

tygodnia i przeciwstawić im słodycz

. perspektywy długiego i spokojnego

snu...

— Jak się to stało, że węgiel zbun

tował się i umknął spod celnych ra

zów pneumatycznych żądeł, wparł się

w kamień i — dynamit słabo, jakże

słabo za nim nadążał? Stało się i już.

I potem tylko jak pierzyna chycie,

zawrócić z ucieczki i oddać pasji ludz

kiej... — Tu pieronie, stój!... Kto od

gadł. wyliczył kierunek zapadu, rozpo

znał jego rozmiar, kto opracował plan

kampanii dla jego zlikwidowania?

On — Zygmunt Rozmus, kierownik

robót górniczych. On nie tylko dał

chłodną ocenę wypadków i celny ra

chunek, wymierzony wprost w ucie

kającą ścianę. Węgla nie znajdziesz,

towarzyszu dyrektorze, zawiadowco

czy kierowniku robót górniczych —

samym matematycznym wyliczeniem.

Węgiel to węgiel — samych cosinu

bów ani tangensów się nie ulęknie,

możesz mu co najwyżej nadmuchać u

czonością nie popartą człowiekiem, ży

wym człowiekiem, natchnionym, świa

domym. Tyś Rozmus dobrze uczynił,

żeś przed wszystkimi sinusami do

serc człowieczych się odwołał.

Więc niby trzeba być psycholo

giem?... Cicha muzyka koi nerwy szar

pane dotąd rapsodyczną fugą łomocą

cego o rynny węgla... Nie^ Nie trze

ba być psychologiem. Trzeba czuć tak

gorąco i tak bezkompromisowo, jak

oni wszyscy, jak na przykład Wira

i jego brygada. Trzeba tak czuć: mu

si być węgiel na to i na to, na różne

rzeczy. A także na to, żeby więcej

grano na skrzypcach, tak ładnie jak

teraz w radio. Jeżeli i to rozumiesz,

toś już wygrał/choćbyś i nie wiedział,

jak skrzypce trzymać należy, żeby

grały...

— Towarzysze! Uratujemy plan.

Nie załamywać rąk. Wyciągniemy za

pad. Tylko musimy iść na szturm, na

całego, towarzysze. To jest pierońsko

ciężka rzecz, wiecie o tym. Towarzysz

Bierut podziękował nam za plan sty

czniowy. Ja myślę, — ale,zanim tę

myśl wypowiedział, już widział, jak

prostują się plecy i oczy łudzi jaśnie

ją — ja myślę... — I wtedy ktoś,

spod narzędziowej komory zawołał:

— Dobrze myślisz, Rozmus!

Krótkie więc i nawet nie dokoń

czone było odwołanie się Rozmusa do

polskiego i bergmańskiego honoru za

łogi. Polityka rzetelna, gorąca, uczci

wa — bywa czasami skąpa w słowa i

gesty. Nikt wtedy nie wołał: „niech

żyje", tylko serca zapłonęły ogromną

zawziętością i miłość wielka napędzi

ła krwi do muskułów... To nie tak

łatwo wypowiedzieć Polskę śląskim

słowem chropawym i twardym, ła

twiej ją pokazać, łatwiej się 6 nią

bić...

Muzyka jest teraz tkliwa, a jasne,

leciutko tylko srebrem przetkane

włosy Marii sączą pieszczotę w wy

goloną skórę policzka.

— Wiesz, i wtedy wołali: mosz pra

wie, Rozmus! I tak mi było, jakby ci

to powiedzieć...

Nie zawsze tak było. Był czas, że

Zygmunt Rozmus nie ścierpiałby, że

by ta „masa“ powiedziała do dyplo

mowanego technika: ty mądrze albo

głupio godosz... Dawniej, dawno... Był

synem górnika—dniówkarza na pań

skiej dniówce bez akordu. No i stare

mu uderzyło do głowy, żeby Zygmunt

był „kimś“. Ojciec nie dojadał i nie

dosypiał, dorabiając zbieraniem węgła

na hałdach, i cały swój mizerny zaro

bek ładował w Zygmuntową naukę.

Żeby był sztajgrem, żeby mu dyrek

torzy przez „pan“ gadali i żeby lu

dzie przed nim drżeli, jak on, Norbert

Rozmus, drżał przed każdym dozorcą.

Tak więc stary Rozmus wetował so

bie krzywdę społeczną...

O tak, Zygmunt wybił się. Pan dy

rektor Hoffman podawał mu rękę, re

kompensując tym różnicę między kwa

lifikacjami Zygmunta, absolwenta

Szkoły Sztygarskiej, a jego marnym

stanowiskiem starszego górnika. I Zy

gmunt był szczęśliwy. Tylko strajki,

tylko wyraz rozpaczy w oczach goto

wych na wszystko ludzi nie godził się

z wąskim i głupim Zygmuntowym

światopoglądem. 1 tylko raz wyrwało

się Zygmuntowi gdy zjechał do gło

dującej załogi:

— Trzymcie się chłopy, mocie pra

wie!

Poza tym światopogląd Zygmunta

— to było niezróżnicowane ujęcie gór

niczego stanu. To był fałsz solidarno

ści wyniesiony ze szkoły, wychowują

cej sługusów ustroju wyzysku. Kiedy

dyrektor Hoffman mówił: „my górni

cy", to choć zarabiał 12 tys. zł. a sta

ry Cimała po cichu wynosił pniaczki,

żeby zagrzać dla dzieci wycyganione

od sklepikarza mleko, to Hoffman był

górnik i Cimała był górnik i łączył ich

święty stan górniczy. I kiedy nastała

Polska, która na zbity pysk wyrzuciła

z górniczego stanu Hoffmanów, a Ci

maiom słońce zapaliła w oczach, Zy

gmunt był zmiażdżony. Zdemaskowa

na fałszywość myśli była obezwładnia

jąco bolesna. Człowiek w takim mo

mencie, gdy jest pozostawiony sam

sobie, może się skończyć zupełnie. I

już, już w Zygmuncie zaczynała brać

górę wrogość właściwa ludziom sła

bym i ludziom, którzy dostrzegają za

sobą wielki kęs źle przeżytego życia.

Tylko, że Zygmunta nie pozostawiono

samemu sobie. Partia uważała, że o

Zygmunta trzeba się bić, że trzeba

wałczyć o jego spokój i szczęście, że

człowieka trzeba potęgować i wydo

być z mego wszystko, co w nim naj

lepsze. Partia, która na to stawia, nie

może przegrać w walce o człowieka.

A walka ta była bardzo trudna, a je

szcze trudniej byłoby ukazać ją w ja*

kimś planie, Tysie, schemacie: tu na

1 of 8 • Strona 1

Mirador viewer

Życie Literackie.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction