Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 608 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 81.

Kraków, 8 Kwietnia- Sobota.

Rok 1870.

Kraków 7 kwietnia.

Następstwa ostatnich wyborów we Fran

cyi nie trudno było przewidzieć. Nie długo

też na ^siebie czekać dały. Odbiły się fa

talnie w \ Włoszech, niebawem zapewne i

w Hiszp^iii wywrą niefortunne wpływy.

W nieszczęśliwej zaś Francyi ukazały się

równocześnie z otwarciem nowych Izb żą

dania amnestyi dla Komuny, zniesienia sta

nu oblężenia, wyboru merów przez Rady

municypalne, i inne przygotowawcze do re

wolucyi kroki, a powtórzyć tu wypada, źe

sama Francya czuje to wybornie, i woale

się z tem nie kryje, iż innej rewolucyi już

oczekiwać nie może, prócz powrotu Ko

muny.

Nie zniesienie stanu oblężenia w czterech

departamentach, nie w ybór m erów z łona

rad miejskich są aktami rewolucyjnemi, bo

owszem w każdym innym razie i w każ

dym kraju byłyby one tylko oznaką po

wrotu do stosunków normalnych, ale nie

cierpliwość Izby,, która niechciała czekać

czterech tygodni na wykonanie uchwał, zno

szącej stan oblężenia i na nową ustawę mu

nicypalną, którą rząd wnieść zamierzał,

świadczy, iż żądania te były tylko środka

mi okazania rządowi przewagi stronnictwa

radykalnego. Rząd uległ żądaniu bez opo

ru, chcąc dać poznać, iż nie poczytuje tych

uchwał obu Izb za porażkę. Była to jednak

pierwsza jeg o na samym wstępie porażka,

a chcąc dalszej uniknąć, sam się drapuje

w togę liberalizmu.

Rząd marszałka Mac Mahona czyli mini

sterstwo w skutek nowych wyborów po

wstałe, w nadzwyczaj trudnem znajduje się

położeniu. Lubo bez wątpienia członkowie

obecnego gabinetu przyjmując teki w tych

warunkach, mieli postanowienie iść za prą

dem wskazanym tak dobitnie w mowach

wyborczych Gambetty, wszakże już przez

to samo, źe są rządem, musieli sobie za

kreślić pewne granice, i nie mogli się zu

pełnie wyrzec zasad zachowawczych, ma

jąc być jak się oświadczyli gabinetem rze

czypospolitej zachowawczej — co zdaniem

naszem znaczy tyle, że niecbcą być ludźmi

wywrotu i nie chcą Komuny.

Mniejsza więc o zniesienie stanu oblęże

nia, ale przywołać do kraju sprawców mor

derstw i pożogi, usprawiedliwić Komunę,

a przynajmniej uznać, że nie była ona ste

kiem zbrodni, ale prostą tylko różnicą o

pinij politycznych; oddać mianowanie me

rów w ręce stronnictwa, które nie tai swycli

przewrotnych celów i zamiarów, na to zgo

dzić się trudno nawet ministrom rzeczypo

spolitej zachowawczej. Wystąpił też jak

widzieliśmy gabinet przeciw amnestyi, sta

rając się przenieść tę drażliwą sprawę na

drogę łaski, jaka prezydentowi Rzeczypo

spolitej służy. Rzecz atoli do tego czasu

spoczywa w komisyi. Nie dość wszakże,

aby gabinet nie zgodził się’ musi mieć wię

kszość Izb za sobą. W tem właśnie tru

dność jego położenia nie tylko co do amne

styi, bo w tej kwestyi może być pewnym

większości, ale w dalszym ciągu stawia

nych żądań. Większość obawia się Komu

ny, i cofnie się zaw sze przed jej upiorem,

jaki jej przedstawia amnestya, ale zaśle

pienie, w jakiem jest pogrążona, nie po

zwala jej przejrzeć jasno i odrzucić inne

żądania, które zwolna ale niechybnie do

wywrotu prowadzą, a które stronnictwo

skrajne ciągle narzucać jej będzie.

Zdaje nam się, że ministeryum aby od

wrócić prąd rewolucyjny, a przynajmniej

go powstrzymać, udaje się do znanego spo

sobu zajęcia i rożnamiętnienia um ysłów w

innej sferze, i w niej czyniąc ustępstwa,

chce przysporzyć sobie popularności, i ująć

większość do tyla, aby w niej znaleść po

parcie w kwestyach, które za więcej nie

bezpieczne uważa. Ztąd ów wniosek mini

stra W addingtona o zmianę co dopiero

wprowadzonej w życie ustawy o wolności

wyższego wychowania, czyli wolnych uni

wersytetach; ztąd bierność rządu wobec za

kwestyonowania wyboru hr. Muna, i dą

żność przeciwna katolikom, jaka się w ga

binecie objawia.

Niemożemy bowiem i niechcemy przy

puścić, aby jakikolwiek rząd we Francyi,

nawet rząd rzeczypospolitej zachowawczej,

chciał rozpocząć walkę z katolicyzmem.

Byłoby to zaparciem się historyi, tradycyi,

polityki, a nadto ducha Francyi, byłoby,

że tak powiemy, jej wynarodowieniem, bo

wyrzeczeniem się ostatecznem jej znacze

nia w Europie i w całym świecie. Byłoby

to złożyć hołd bezwzględny pruskiej po

tędze i oddać się na jej łaskę. A jednak

na jak pochyłą drogę wstępuje gabinet

francuzki. Parę dopiero uczynił kroków, a

już jakby rozpoczęła się walka, która we

Francyi pewnie do wywrotu i katastrofy

szybciej moźeby doprowadziła, niźli nawet

amnestya lub wybór merów.

*f**1

Zagrożone nowo powstałe na nt)cy usta

wy wolne uniwersytety wymagały narady

biskupów. Zjechało się trzydziestu bisku

pów na naradę, a już dzienniki Gambetty

widzą w tym przestępstwo karygodne na

mocy jakichś ustaw za pierwszej rewolu

cyi francuzkiej, które wzbraniały biskupom

wydalać się z, dyecezyi bez zezwolenia gło

wy państwa. Śledztwo wyznaczopę dla wy

boru br. Muna, któremu nic zarzucić nie

można, prócz tego, że go duehowitąjstwo po

pierało, nie trudni się bynajmniej tym wy

borem, ale stawia ministrowi interpełacyę:

czy artykuły organiczne z r. 16 52 są pod

stawą stosunków duchowieństwa we Fran

cyi i czy ich uczą w seminaryaeh? Arty

kuły te nie były nigdy przez Rzym uzna

ne; są przeciwne dekretom soboru waty

kańskiego. Minister więc w odpowiedzi musi

wkraczać w sferę dogmatu. Cóż znaczą

owe ciągłe po dziennikach denunfcyacye ja

kiegoś katolickiego spisku pod luizwą J e

zusa króla, godłem tak straszńie zagra

źającem ludzkości? A przytem wnioski o

zniesieniu budżetu wyznań, o zwinięciu po

selstwa francuzkiego przy Papieżu w Rzy

mie ... Dokądże to dalej prowadzi V Do

kąd ? na to wystarczy spojrzeć na dzienni

ki niemieckie, które już stałą zaprowadziły

rubrykę pod napisem: KuUurkampf we

Francyi.

I w taką walkę wyrodziłaby się nieza

wodnie dążność rządu fraucitskiego, gdyby

się zatrzymać nie miała. Nicuratowałby się

gabinet, a wtrąciłby Francyę w przepaść,

która pochłonąć może nie tylko jej siłę i

znaczenie, ale nawet zatrzeć jej sławę, ja

kiej tak zasłużenie w dziejach chrześciań

skiego świata używa.

KORESPONDENCYA »C:iASTJn

Lwów 6 kwietnia.

Ab y poznać, ja k tr udnem będzie urzeczywistnienie

zamiaru zamknięcia sesyi przed świętami, posłużą

następujące daty. Od początku sesyi do dziś przed

łożeń było 6 8 ; z tych załatwiono dotąd 20 (wlicza

jąc w to ustawę połową, nad którą a mianowicie

nad rezolucyami do niej dodanemi będą się toczyć

obrady). Pozostaje zatem do załatwienia 4 8 przed

łożeń, między tem i budżet, nad którym w tym roku

zapewne będą długie debaty, przejęcie na k r a j szkoły

dublańskiej, dwa przedłożenia o zakładzie Kulparko

wskim, zmiany ustaw szkolnych itp. Pom iędzy temi

zaś jest przynajmniej 24 takich, bez których admi

nistracya kraju obejść się nie może. Przy najwię*

kszem wytężeniu przedmiotów tych w ciągu tygodnia,

choćby do W ie lk ie j Soboty obradowano, i choćby

były co dzień po dwa posiedzenia — prawie zwal

czyć niepodobna. A zrrsztą, czy tak forsowna i na

g ła robota da się pogodzić z go’dnością Sejmu i waż

nością spraw załatwić się mających? Czy zachodzi

tak nieodzowna potrzeba naglenia, skoro rząd nie na

gli, a jest nawet precedens, że Sejm dolno-austrya*

cki po świętach obradować będzie? Dobrze nam są

w pamięci gorzkie narzekania w dawniejszych se

syach na postępowanie rządu, który wtenczas bez

względu na tok spraw sejmowych uryw ał obrady.

Czy teraz wyrzuty owe wtenczas na rząd miotane

nie spadłyby na tych, którzy dziś naglą o zakończe

nie obrad? Kwestya kosztów tu tak bardzo zaważyć

nie powinna, gdyż kto już tak wysokie wydatki po

nosi, nie może się lękaó małego stosunkowo podwyż

szenia tychże, gdyż idzie najwięcej o tydzień lub

dwa. I tak o ile nam się zdaje, koszta reprezenta

cyi kraju dawno już nie dosięgły kwoty prelimino

wanej. A w zgląd na gospodarcze czynności wobec

krótkiego przedłużenia sesyi nie powinien wcale za

ważyć na szali, skoro idzie o prace dla k raju ko

nieczne.

Z pomiędzy licznych sprawozdań, przez komisyę

sejmowe przygotowanych, z których w razie zam

knięcia sesyi przed świętami, znaczna część musia

łaby spaść z porządku dziennego, podnoszę najpierw

jak o ważniejsze sprawozdanie komisyi edukacyjnej o

wniosku Dr a Z o lla, zmierzającego do zaprowadzenia

seminaryów nauczycielskich dla szkół średnich. Re

ferentem tej sprawy jest p. J . Szujski. (Sprawo

zdanie podajemy dziś poniżej. Red.)

Komisya prawnicza wygotowała już sprawozdanie

o wniosku X . Stępka co do ograniczenia stopy pro

centowej od pożyczek pieniężnych. Wniosek opiewa,

aby Sejm ponowił uchwałę swoją z r. 1874 i 1875,

które ja k wiadomo, jednogłośnie zostały powzięte, a

które domagają się zawieszenia ustawy z 14 czerwca

1868 dla Galicyi i wydania przepisów, które obok

zniesienia dawniejszych przepisów o lic hw ie, zawie

r ały także postanowienie, iż najwyższe procenta u

mowne, jak ie sąd może ubezpieczać, przyznawać i

drogą egzekncyi ściągać, wynoszą 12% j a postano

wienia kodeksu cywilnego co do umów, pożyczki i

kasy konwencyonalnej pozostają Dietknięte.

Sprawozdanie ułożone przez Dra Fruchtmana, za

wiera cały przebieg sprawy aż do powzięcia znanej

uchwały Rady Państwa na wniosek Dra Rydzowskie

go, rozbiera dalej krytycznie tak powyższą uchwałę

jak i motywa komisyi i cyframi i datami statysty

cznemi dowodzi, jak doktrynerskie i z praktycznem

doświadczeniem niezgodne są owe motyw a.

Sprawozdanie W yd z iału krajowego o przejęciu na

kraj zakładu szkoły rolniczej w Dublanach, przed

stawi z polecenia Izby Wydział krajowy do drugiego

czytania na jednem z najbliższych posiedzeń Sejmu.

Wnioski dążą do upoważnienia Wydziału krajowego

do zawarcia umowy z Towarzystw em gospodarskiem

pod warunkami na ogólnem Zgromadzeniu tegoż To

warzystwa uchwalonemi, wszelako dopiero wówczas,

gdy ministerstwo rolnictwa zapewni bezwarunkowo

na zawsze stałą dotację roczną w kwocie 7000 złr.

i zapomogę jednorazową w kwocio 8000 złr. Dalej

wnosi Wydział krajowy, aby Sejm zatwierdził etat

posad i płac nauczycioli i otworzył kredyt na 3000

złr., skoro umowa z komitetem przyjdzie do skutku.

H Icdeń 6 kwietnia.

(J. II .) Wypadałoby mi dziś zapisać cały szereg

doniesień zawartych w półurzędowych organach wę

gierskich o stanio toczących się m iędzy m inistra

mi cis- i translitawskimi rokowań w sprawie przy

mierza handlowo-cłowcgo. Jednakże pominę to , bo

wszystkim tym doniesieniom mało można dać w iary.

Uderza w nich to, źe pomimo wzajemnego przyrze

czenia ministrów zachowania ściśle w tajemnicy toku

rozpraw, z Pesztu codziennie otrzymujemy szczegóły

z tamtejszych dzienników o stanie tychże rokowań,

podczas, gdy w W iedniu wszystkie owe źródła in

formacyjne, z których czerpią dziennikarze, nielitości

wie zatamowane. Nio można posądzać węgierskich

mężów stanu o niezachowanie przyrzeczonej obopól

nie dyskrecyi, a mimo to łatw o odgadnąć, czemu

właśnie w Peszcie niby wiedzą o wszystkim a w W ie

dniu nie. W raz z ministrami przybył silny konwój

reporterów dzienników peszteńskich, niespuszezających

ministrów na chwilę z oka, a ponieważ sprawozdawca

taki nie chce byó za darmo płacony, to z lada obja

wu zewnętrznego wysnuć musi swoje p ensum dla

dziennika. W edług tego więc trzeba oceniać wartość

tych wszystkich depesz i szczegółów, które codzien

nie dochodzą z Pesztu. W iększa ich część polega na

kombinacyi, ezasem trafnej czasem nie, ale wiado

mościami nie są. Zresztą są one tak sprzeczne i za

wiłe, że trudno z nich dojść do jakiej konkluzyi.

W e dług jednych rokowania idą gładkb i pomyślnie

według innych, między którymi naprzykład Pester

Correspondenz, stojąca w niejakim stosunku do sfer

rządowych, że układy grożą rozbiciem. Pisze bowiem,

że aczkolwiek każdy z ośmiu obradujących ministrów

ma przekonanie o konieczności układu to przecież

żaden z nich dotąd nie znalazł jeszcze sposobu, któ

ryby konieczność tę w czyn zamienił, a zdaje się

prawie, jakby, tych ośmiu ministrów wątpiło o tem,

czy który z nich znajdzie ten sposób. Co uprawnia

rzeczoną korespondencyę do tak pesymistycznego za

patrywania jest nie tylko mnie, ale najprawdopodo

bnej i jej samej niewiadomem.

K ,r a K ó w 7 kwietnia. (Sprawozdanie z posiedze

nia Rady miejskiej d. 6 kwietnia). Przewodniczący

pierwszy wiceprezydent miasta D r Weigel; radców

obecnych 41.

Sekretarz zawiadamia Radę, że nowomianowany

dyrektor budownictwa p. Moraczewski doniósł

Prezydyum, iż obejmie konferowaną mn posadę

w pierwszej połowie czerwca r. b .,

gdyż do tego

czasu spodziewa się otrzymać od rządu pruskiego

uwolnienie ze służby tamtejszej.

Odczytano podanie r. m. Rzewuskiego, w którem

prosi o uwolnienie od obowiązków członka komitetu

odbudowy Sukiennic oraz o sześciomiesięczny urlop.

Rada przychyliła się do obydwóch żądań r. m . Rze

wuskiego; wybór zaś nowego członka kom itetu od—

Csęśó Uteraoko-artystyozna.,

Z CZECH.

Katolicyzm w Czechach; odrodzenie narodowe i husjtyzm —

duchowieństwo czeskie, kardynałowie: Schwarzenberg

i Ledóchowski, uroczystość beatyfikowania bł Agnie

szki; X. Wacław Sztnlc; ,Z pałacu i z klasztorj.u

Zamierzając mówić o literackim i artystycznym ru

chu w Czechach przychodzi mi zaraz na wstępie

odstąpić nieco od zakreślonego planu i nie zupełnie

zerwać z polityką. Jest to bówiem jedną z wybitnych

właściwości Czech dzisiejszych, że polityczne rozdwo

jenie jakie obecnie istnieje, silnie także na całe um y

słowe życie narodu oddziaływa; a pod ogólną nazwę

młodoczeszczyzny, podciągnąć m i przychodzi ową

szkołę antichrześciańską i bezwyznaniową jaka w

literaturze i publicystyce tutejszej się wytworzyła.

W alk a przeciwko Bogu i Kościołowi, nienawiść klas

jednych do drugich osłabienie we wszystkiem wiary

w narodzie a raczej wykorzenienie jej zupełne, to

program młodoczeskich liberalistów , do wypełnienia

którego od lat kilku z godną lepszej sprawy wzięli

się gorliwością. Ale wszystkim tym liberalno-niemie

ckim zachciankom , stronnictwo ogromną większość

narodu obejmujące, dzielnie stawia czoło; a wobec

bezwyznaniowych napaści, duchowieństwo g orliw ie bro

ni poczciwego ludu czeskiego. T o też ja k wszędzie

tak i w Czechach, słudzy Chrystusa przodują w wal

ce przeciwko złem u , a jak niegdyś w pierwszych

początkach czeskiego odrodzenia, katoliccy kapłani

najgorliwszy brali udział tak i dzisiaj, żywotność ich

pracy wszędzie spostrzegać się daje. A je śli serce

prawdziwie katolickie pomyślność Chrystusowej spra

wy wszędzie szczególniejszą napełn ia radością, to wszel

kie objawy katolickiego ruchu w owych Czechach,

które pierwsze światło wiary św. nam przyniosły, tem

hardziej nas cieszyć powinny. Naród czeski wraz z bia

łogórską klęską, wraz z utratą politycznej samoistno

ści spotkało inne jeszcze niemniej dotkliwe w skut

kach swoich poniżenie. W o bec bowiem katolickiego

świata, napiętnowano go husyckiem znamieniem, o

głoszono odszczepieńczym i od Chrystusowego kościo

ła odpadłym. Przybyła wkrótce tłuszcza cudzoziem

ców, które nie z katolickiej gorliwości, ale właśnie

z jej braku, zidentyfikowała wszelkie objawy czeskie

go żywiołu z herezyą i na tej podstawie starała się

go tępić wszelkiemi siłami. Ale duchowieństwo cze

skie nie dało się odwieść od nadanego mu przez Bo

ga posłannictw a; ono pierw sze rozbudziło uśpiony na

r śd, pierwsze założyło podstawę narodowego odro

dzenia; a będąc niejako narzędziem tylko Opatrzno

ści, starało się mu nadać chrześciański charakter.

A źe nastała z kolei epoka, w której Husa i Zyżkę

na piedestał narodowej postawiono chwały, to stało

się to wpływem nieczeskiego, ale niemieckiego

liberalizmu, było następstwem niesienia wraz z kato

licyzm em hasła niszczenia wszystkiego co czeskie. Że

zbałamucone te m um ysły, zaczęły występować prze

ciwko katolickiej wierze, że zaczęły marzyć o przy

wróceniu dawnego narodowego niby kościoła, to prze

cież odpowiedzialność za to nie spada na cały naród

czeski, a zwłaszcza na jego duchowieństwo. Przeciw nie,

ono pierwsze rozpoczęło w alkę z nowym objawem

husytyzmu, a wyjaśniając fałszywe tłómaczenie histo

ryi, wskazywało narodowi, że najświetniejsze czasy

jego przeszłości, to właśnie doba najbardziej katoli

cka ,,Ojca narodu** Karola IV , to epoka w której

lite r a tu r a czeska w ydała tak głęboko chrześciańskiego

filozofa jakim był Tomasz ze Sztitnóho. Starało się

ono przywieść na pamięć narodowi swemu wielkich

świętych czeskich rodzin królewskich: św. Wacława,

św. Ludmiłę: stawia mu przykłady św. Jana Ne

pomucyna, św. Prokopa i wielu innych.

Długo jednakże część niemieckiego duchowieństwa

tutejszego przedstawiała Czechów wobec katolickiego

świata, ja k o podejrzanych o herezyę, a solidaryzowa

nie się z narodowym ruchem nazywała husytyzmem.

W seminaryum i po klasztorach nowicyat i wycho

wanie odbywało się, co w części i dotąd tr w a jeszcze,

wyłącznie w języku niemieckiem; który zarazem pa

nującym był i w administracyi kościelnej. To wy

kluczenie niejako czeszczyzny z kościoła, nie tylko że

bolało bardzo wielu czeskich Kapłanów, ale i w sku

tkach swoich wielce szkodliwem było dla sprawy ka

tolickej w Czechach. Już około 1830 r. arcybiskupi

pragscy stan o tyle przynajmniej łagodzili, że w Se

minar yum zaprowadzono obowiązkowy wy kład cze

szczyzny; a z przyjemnością przychodzi n am wspo

mnieć, że jednym z tych, który najbardziej nie małą

kładł na zaprowadzenie to wagę, był rodak nasz X .

Ankwicz. Obecnie widocznem jest na drodze tej zna

czny postęp,, jednakże klasztory zwłaszcza żeńskie za

chowują dotąd jeszcze przeważnie niemiecką cechę;

przezco, nie używając języka ludu, nie wywierają nań

należytego w pływ u J). Przesadną tę niechęć do wszy

stkiego co czeskie, modyfikuje znacznie takt i umie

jętność rządzenia dzisiejszego prymasa czeskiego X .

kardynała Schwarzenberga, który choć obcy pocho

dzeniem popiera często usiłowania, me ty lk o czeskie

go duchowieństwa ale i narodu. Co się zaś tyczy

szczerości uczuć kato lików czeskich, to serdeczne, go

rące przyjęcie, jakie polskiego Prymasa Kardynała w

Pradze i na Morawie spotkało, przekonało dowodnie

ij \y pragskim domu des Dames du Sacrś Coeur

wygnanki polskie zaczęły się pierwsze uczyć^ po

czesku i pracują obecnie p rzy ochronie dla dzieci.

o ich wierze i przywiązaniu do kościoła, i zyskało

im wobec Ojca św. nowego obrońcę i orędownika.

Wobec podobnych stosunków uroczystość beatyfi

kowania bł. Agnieszki czeskiej, którą niedawno w

całych obchodzono Czechach, szczególniejszego nabra

ła znaczenia. Nosi ona bowiem re ligijną i narodową

cechę zarazem, wzmacnia niejako pozycyę czeskiego

duchowieństwa, jest nowym dowodem wiary i siły

*dziedziców św. Wacława**. I z tej to uroczystości wła

śnie zamierzam czytelnikom waszym zdać obszerniej

sze nieco sprawozdanie. B ł . Agnieszka była córką

Przemyśla Otokara I. króla czeskiego i Konstancji

węgierskiej. Urodziła się ona w grudniu zdaje się

około r. 1205, data bowiem nie da się z całą do

kładnością oznaczyć. M alu tkiem jeszcze dzieckiem bę

dąc, zaręczoną została książęciu szląskiemu Bolesła

wowi i na wychowanie rodzice oddali j ą do klasztoru

trzebinieckiego niedaleko Wrocławia. Wkrótce potem

Bolesław umarł, wolna więc od zawartej umowy kró

lewska dziecina wróciła do Czech. Dwa razy ją pó

źniej jeszcze zaręczano, z Hen ry k ie m synem cesarza

niemieckiego Fryderyka II , a gdy z powodu zabiegów

arcyksięcia austryackiego Leopolda V I , małżeństwo

to nie przyszło do skutku, z samym cesarzem Fryde

rykiem. Bł . Agnieszka dzieckiem jeszcze będąc m ia

ła zamiar poświęcić się zupełnie Bogu i wstąpić do

klasztoru, jednakże propozycya małżeństwa ze strony

potężnych monarchów, obawa sprowadzenia odmową

złych na kraj następstw, i wola rodziny zmuszała ją

do zaniechania tego zamiaru. Jednakże za pomocą

papieża Grzegorza I X . udało się jej zwalczyć wszy

stkie przeszkody. Z a wdaniem się Ojca św. Cesarz

Fryderyk I I odstąpił od swoich zamiarów i w roku

12 3 5 złożyła błogosławiona Agnieszka śluby zakonne

w założonym przez siebie klasztorze *ubogich sióstr"

św. Klary w Pradze. Tam też zakończyła życie w

późnej starości w r. 1282.

Świątobliwość żywota liczne cuda, jakie zaraz po

śmierci przy grobie nastąpiły, zjednały jej w

całym narodzie czeskim cześć należną, tak, że ją

wówczas już powszechnie świętą zwano. Około roku

1328 królowa Eliza Przemysławówna wysłała do pa

pieża Jana X X II osobne poselstwo z prośbą o za

rządzenie kanonizacyjnego procesu ; następnie prośbę

tę ponowił i poparł Karol IV . Jednakże wojny hu

syckie i trzydziestoletnia położyły kres wszelkim dal

szym w tym względzie staraniom, dopiero teraz

sprawa ta na nowo podniesioną została z pomyśl

nym skutkiem. Pius IX bowiem zaliczył Agnieszkę

czeską do rzędu błogosławionych. Pierwszą jej uro

czystość obchodzono tu właśnie 2go marca. Wszyst

kie katolickie koła czeskie ochotnie brały w niej

udział. Przez dni kilkanaście lud czeski oddawał

w kościołach swoich cześć błogosławionej królewnie.

Z te m większem uczuciem spieszyli tam Czesi, w i

dzieli bowiem w akcie tym jakby pomoc z nieba im

zesłaną, jakby zachętę do wytrwania w boju z nie

przyjaciółmi Kościoła. L iter atura katolicka czeska

wzbogaciła się znaczną liczbą z okoliczności tej po

wstałych utworów. W pierwszym rzędzie spotyka

m y się z dobrze w naszej Polsce znanem im ieniem

X . Wacława Sztulca, wyszehradzkiego infułata, który

w literaturze czeskiej stworzył osobną religijno-na

rodową szkołę i jest głównym jej przedstawicielem.

Utwory X. Sztulca mieszczą w sobie tyle prawdzi

wego natchnienia, tyle chrześciańskiego piękna, że

w ym agają obszerniejszego sprawozdania, które na

później odłożyć m usim y; dziś przychodzi m i wspo

mnieć tylko o ostatnim jego poemacie na tle życia

bł. Agnieszki osnutym. Poemat ten nosi tytuł:

nZ pałace a z klaszterau (Z pałacu i z klasztoru)

i mieści w sobie cały szereg z wielkim talentem

nakreślonych obrazków z życia czeskiej królewnej

wyjętych. Sposób opowiadania prosty i naturalny,

nie ma tam sztucznych efektów i scen wyszukanych,

ale wszystko płynie z uczucia, z kapłańskiego serca

poety. Legendowa forma tych obrazków uczyni je

bezwątpienia popularnemi między ludem czeskim,

dla którego od lat tylu już X . Sztulc pracuje.

W pierwszej części swego utworu poeta przedstawia

nam bł. Agnieszkę na dworze królewskim, kilku

pięknemi rysami kreśli świątobliwość jej, od naj

młodszych lat datującą. Scena, w której bł. Agnie

szka kończy wdaniem się swojem spór między k ró

lem Przemysławem a biskupem pragskim Andrzejem,

mieści w sobie wiełe mocy i siły. Najwyżej jednakże

wzniósł się poeta w opisie chwili, w której błogo

sławiona Agnieszka postanawia zupełnie oddać się

Bogu i wstąpić do klasztoru, wierząc, że Pan Bóg

dopomoże jej zwalczyć wszelkie przeszkody.

N a zakończenie ustęp ten przytaczamy w oryginale

z odpowiedniem zastosowaniem do pisowni naszej i

objaśnieniami:

J) U 8vateho Jirzi v tichem samostanu

vizte przed ołtarzem ukorzenou pannu!

Obraz nejsvietiejszi Panny s libon tvńrzi

Ińskou M atky usmiva se na oltńrzi.

Przed oltńrzem lampy jasne milo planou

a splyyaje v zarzi nad kleczieć pannou.

’) Bamostan — samotność, vizte — patrzcie, widzcie, la

ska — miłość, planou — płoną, zarzi — jasność, Sbor —

chór, jożto — które, żalmy — psalmy, stichly — ucichły,

piely - śpiewały, czilć — czuły, Chram — kościół, prazdni —

wypróżnia się, zbożne — pobożne, rzeholnice — zakonnicy,

vukol — dokoła, ntlem — wątłem, vrzele - gorąco, kyne —

nęci, prozdechy — westchnienia, z hloubi — z głębi, bła

ho - szczęśliwie, doufat’ — ufać, ukal - kał, milostiva —

łaskawa, spiela - spieszyła, naroczi — ramiona, Spasitel —

Zbawiciel, dcera — córka, slnhou — 6ługą, poutovalo —

postało, Ahle — patrz, zahloubeni — zagłębione, slzy - łzy,

klidnie - spskojnie, slevaji — zlewają się, kruch — koło,

ze svatynie - z świątyni, knieżka - kapłanka, zasnoube

na - zaślubiona, błatena - szczęśliwa.

Sbory panen stichly, jeżto żalmy piely

a nad sviety dusze czile unaszely.

Chram se prazdni; i ty zbożne rzeholnice

rozeszły se — do svć każda do j izbice.

Lecz ta panna, jeżto kleczi ukorzenń

co se vujcol dieje, ani neznamena.

Dusze łaskou cele zahloubena v Bohu,

acz j e v tiele utlćm, tiekń nad oblóhu.

Ticho! Slyszte, kterak do svatćho ticha

roznicenń dusze nieżnie, vrzele vzdycka!

* B łaho, przeblaho mi, Jezu mouj a Boże!

przed Tvym stolcem — lasky Tvoji u podnoże.

Nacz mi trzeba svieta: kdy mnie kyne nebe?

Nacz mi moc a rozkosz: kdy mit’ mohu Tebe?

Ach, że dotud jsem tak ranoho nesvobodna,

bych Tvć prziznie, lasky stniela byti hodna !**

Ticho zas; — aż po chvili se vineu znova

z hloubi vrouci nieżnie povzdechy a slova.

*A Ty chcesz?! O! błaho mi! Tva laska veli,

bych Tvou byla, Boże muj a Spasiteli.

T y mi każesz doufat’ bez mutneho strachu

Sam chcesz obmyti mne z ukalu a prachu.

O j a k milostiva’s, droha, svata m a ti:

Kdy’s Ty se mnou, nesmim — nebudu se bati.

Aj Tva laska, jak ła vabi mne a uczi

doufale bych spiela Panu do naruczi.

A toż masz mne — ved’ mne: at jsen cele

Tv oji dcerou — sluhou sveho Spasitele**.

Tva jsem cela — Tvoje na vieky je vszecko,

co kdy mielo, co T v ć poutovńlo diecko

Masz mne, lasko moje — k nohoum T vym se kładu,

a slibem se v;iżi pod moc Tvou a vlńdu.

....

Słysz mne, Jesu! — T o slib mouj, a slib ten

svaty,

zpeczet’ sam, mouj Boże, svietem niepojaty**.

Ticho zas.

—

A hle, jak zaplanuly tvarze

pannie, zaliloubene v Bohu u olłarze.

Tvarze planou ji, a slzy błahe, jasne

klidnie po planouci tekou tvarzi krasne.

A wsze lampy, jeż tu przed ołtarzem planou

Slevaji se w jednu zarzi nad tou pannou.

Pan slib svaty m ile dcery sve a sluhy

zpeczetil a objal svoji lasky kruhy.

Ze svatynie kraczi vieczne lasky knieżka,

zasnoubena Kristu, blażena Aneżka.

tu* -

n" * ** °k °d w wdriannłe wyjąwiisy niedsiele i dni świąteczne

fddzielne Nra ,Czasu,« o ile zapas starczy, w Krakowie po 10 c., z przesyłką pocztową !g e,

l?reiiutneraśa

wrnoil:

m«*wowa w Krakowie.....................................

"*"f*"L*1**

...g,»p«.A

.*»*«..::::::::

»»

9’

Trm^!a nrenTdŚ"i *I? *7lko od *g0 do °atatniego d»sw w mtssiąeu. - -

fcfsłyzpienię-izmiiprtskaty

TLhS«

^ ogłoszenia, (mseraty) uprasza się na(!syłaćf r a n c o do Administracji ,Czasu*1w K r a

l, _ia VjifICMynxcyjnc niezapieczętowo,ne niepodległąopłaciepocztowej.

Listów nicfranka—

Wv M me przyjmuje się. -

M ęU oplaL * nadsyłane Redakcyi niezwkayą si§, lecz bywają nlzczone.

jg»*ayJise*sją4

W |ŁMk«w l«tAdiH!nistra(ya ,CZASU ,uksi(gsnusp.B .A

Erzj-ianowsk!egO; handel Dwonklcf^

tudzież wszystkieurzędypocztowo. « * łiin e » « * (kseraty)przyjmnjąsi§ za opłatą od miejsca wiersaa

drukiemdrobnym(petitowym) zapierwszy ras10, za każdynastępny raz po 5 c. W ad ertane (na8

stronnicy dziennika) od miejsca wiersza (frakiem drobnym po 30 c. za każdy ra z

»otąesenia rtu

, , C z a a a " (prospekta, cyrkularze, ogłoszenia i t. p.) przyjmują si§ za cenę 1 złr. od 100 egzempl. dla

zamiejscowych, a 50 o. od 100 egz. dla miejscowych prenumeratorów. Przypadającą n aleźyto ść up rasza

di§naprzód nadesłaćprzekazompocztowym, iinttiuxfrr.it*1pren*in*er»tę przyjmują: we Łw «—

KinIV.Piątkowski ul.Teatralna 9; w t’"i,ryim wyłącznie p. Adam, Carrefour delaCroiiRouge 2,

(preunmerate p. W . Raczkowski, Fanbourg Poissonićro 33); w Wlećuia pp. H aasenstein A Vogle»

. takżewHamburgu, Frankfurcie n. M ., Berlinie, Lipsku. BazyleiiWrocławiu),A . Oppelik StubenbasteiNr.2

(takie w Pnizo), R. Mosse (także w Berlinie. Bamburgn, Monachiom i Norymberdze),G.L . Daube k C om . ,

(taki« w Frankfurcie n. M-),Rotter A Com.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction