Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 670 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 212

Kraków, Niedziela 15 Września 1901.

Rocznik LIY.

GZAS

(wydaaie poranae).

Prenumeratę prnyjmsnjf: Administraoya Osara w K rakow ie 1 nrsgdy pooztowe.

K l(jH O W f p r e a u m e r a t ę księgarnia 8.A.Krzyżanowskiego, handle: 8 t Karlińskiego w ^Sukiennicach

H. Kretschmera Rynek, 10, Binro dzienników Hopeasa i 8alomonowe], Głów na trafika , w Bynku głównym.

OglosK?air przyjmuje się aa opłat, od wiarus petitem aa pierwsay ras 20 hal., sa każdy następu,

po 10 hal; okład tabetaryoany, cyfrowy, skomplikowany, pWwssy ras po 40 hal, następny po 10 naf.

Nad e s!am e (na trsedej stronie) od mlejsoa wierssa drukiem petitowym 60 halersy sa k-.łdy ras.

OcIonxemla 1premiuneratę prsyjmnl,: we Lwowie binradsiennlkńw L. Plohna, A.Olssew»

skiego, 8Ł Sokołowskiego, A. Hollendra, K. Bnohsts ba: w J a r o n!aw in Binro dzienników; w N ow ym

N s c m H. Baohner; w P r s e m y s l n A. Jnszyński księgarnia kolej., D. Heezeies, księgarnia Ringlen ;

w Ksearowle M.Weintraub; w Stanisławowie Jasielski i Bp.: w Tarnowie M.Rockach-,

w Tarnopolu C. Halicser; w Paryim wył,OŁiue p. Adam rne deYarenne 88,(prenumeratę p. W.

Kaczkowski Conrberol pod Paryże» rne de Cbemin dis ter 44); w W ie d n in Haasenstein A VogIm

}takie w Hambnrgn, Frankfurcie n. IŁ, Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławia), A. Oppelik, B. Mosss

;takie w Berlinie, Hamburga, Monachiom 1 Norymherdse), E Sohalek. M. Lakee, 3 . Danneberg, H.

(tylko prenumeratę H.Goldscbmidt AOomp.); w Frankfurcie m, M. G.L. Daube AComp.

jBK" Za kaid, amianę adreen dopłaca się 40 haL "9Kt

Adres Bodakoyt: nl. iw. Tomasza Nr 82.

—

Telefon Nr 50.

Honorowydług.

W czasach w ojennych, rycerskich zdarzało się

nieraz, że w bitwie, ehoć główna koloruna prze

łamała nieprzyjaciela, jedno skrzydło sprzymie

rzeńców, przybyłych 2 sukursem, pozostało w tyle,

odcięte i osaczone. Nietylko każdy komendant,

ale każdy żołnierz wiedział wówczas, że nie wol

no opuścić tych, z którymi przed chwilą ramię

w ramię szli do ataku, tycb, którzy przyczyni

wszy aię do zw ycięstwa, sami mocują się jeszcze

w wirze walki i niebezpieczeństwa. Nie pora była

wtedy na rozkładanie aię obozem i wczas przy

biwakach. Trąbka grała ponownie do atakn, sku

piały się szeregi i rzucały na nieprzyjaciela, aby

nietylko zw ycięstw o uczynió całkowitem, lecz co

więcej, aby własnego zwycięstwa nie oknpić nie

sławą, aby, wydając sojusznika na pastwę — nie

splamić sztandaru.

W tych czasach wojennych, rycerskich wytw a

rzał się w krw awej, brutalnej szkole instynkt

silny, szlachetny, dziedziczony i kształcony z po

kolenia w pokolenie: poczucie honoru. Ten in

stynkt, to poczucie, wraz ze zmianą nowożytnych

warunków prawno-pnblicznych, przeniósł się także

i rozszerzył na całą dziedzinę życia politycznego,

na ideowe starcia stronnictw, na sojusze i kom

promisy, na w alne batalie, jakie w ydają partye

partyom w wyborach do ciał prawodawczych,

w walce o ndział we władzy. W bataliach tycb

bronią jest głos wyborcy: każdy głos, odda

ny karnie, staje się strzałem w pierś przeciwnika,

stracony, przerzedza własne szeregi, dany na par

tyzantkę, staje się pustym nabojem. Pierwszym

obowiązkiem sztabu i żołnierzy: stanąć do apeln,

do pospolitego rnszenia, i wytrwać przy chorągwi -

drugim, niemniej ważnym : dochować solidarności

i lojalności w obec sprzymierzeńców. Pierwszego

domagają się zasady — drugiego zasady i honor.

Taka batalia rozgrywa się obecnie także w Kra

kowie z powodn wyborów sejmow ych, w którycb

stronnictwo konserwatywne wystąpiło w soinszu

z konserwatywną partyą wśród lndności żydow

skiej. T en kompromis zapewnił dotychczasowy

snkcss; dzięki temu kompromisowi partya kon

serwatywna zdobyła trzy mandaty. To nie po

gląd — to cyfra. Wszak z trzech kandydatów

wybranych, jeden otrzymał 313, drngi 41, trzeci

12 głosów ponad absolutną większość, konieczną

do wyborn; ponieważ zaś z głosów , które padły

na tycb kandydatów, około ł/4 t j. około 500 od

dała konserwatywna partya żydowska, przeto

rzecz pewna, że bez tycb głosów żaden mandat

nie byłby nzyskany. To pierwszy fakt. Drugi

fakt: że czw arty mandat, ofiarowany w poczuciu

słuszności partyi żydowskiej, pozostał w zawie

Bzenin, że o nim rozstrzygnie dopiero poniedział

kowe głosowanie. Sytnacya zatem prosta: soja

sznik dopełnił zobowiązania — sojusznik nie o

trzymał w zajemnego świadczenia. Istnieje dłng,

dłng honorow y.

Na kim ciąży ? Na komitecie konserwatywnym,

na sztabie, który objął kom endę. Komitet ocenił

też odrazn całą odpowiedzialność. Czyni wszystko,

co w jego siłach, umacnia organizacyę, rozwija

agitacyę, widoczną w prasie i na wszystkich ro

gach nlic. N a kim jednak ciąży realn e, prakty

cznie? Jestto wprost publiczny casus conscientiae,

a odpowiedź nań bardzo prosta: na w s z y s t

kich tych, którzy zapewnili większość obranym

dotychczas trzem posłom. Nie można bowiem

zapominać, że każdy głos, oddany przez nich

na pp. Leo, Jaworskiego i Fedorowicza, że te

całe kilka tysięcy głosów byłyby bez_ kompro

misu bezskuteczne i bezpłodne, brak bowiem 313,

41 i 12 głosów znaczenie wszystkich innych p_i

zatem i ponadto głosów zmazałby i wykreślił

Jeśli tedy te głosy miały walor — jestto dług.

Wynikają z tego konsekwencye: że nie tył

ko ci wyborcy, którzy jnż raz głosowali na Dra

Horowitza, mają zdwojony obowiązek głoso

wać na niego ponownie, lecz mają go także _ci,

którzy oddawali głosy wedłng listy tzw. mie

szczańskiej, gdzie miejsce Dra Horowitza zajmo

wał nie kandydujący obecnie p. Ba toszewicz.

Zawdzięczając bowiem w ażność swoich głosów i

wybór trzecb posłów, zamieszczonych na liście,

kompromisowi, acz bez ich bezpośre_dniego z d z ia

ła zawartemu, tem samem stali się pośrednio i

jakby mimowolnie dłużnikami ; winni więc ró

wnież mieć tę am bicję, aby nie być dłużnikami

nieskrnpułatnymi, choćby woheo mniej dla men

sympatycznych sprzymierzeńców.

Nie dość na tem. Wybór trzecb .P »lów jest

z polityczno partyjnego stanow iska nietylko h.we

styą wysłania do sejmu trzecb dzielnych p

stawicieli, lecz nadto uzyskaniem możności wpro

wadzenia zasad i programn stronnictwa w c y

na drodze ustawodawczej. Zapewnia to działauin

partyi ciągłość i żyw otność; przez pracę bowiem

i wpływ posłów realizuje się program, p i e n i a

sie z abstrakęyi w konkretne instytncye. Zdobycz

to osiągnęło obecnie w Krakowie stronnictwo kon

serwatywne, a ten rewers na przyszłe działanie

w duchu konserwatywnego programu otrzymali

wszyscy zwolennicy i wyznawcy tego programu

i to zarówno ci, którzy mają zasługę, iż g oso

wsfi, jak , bez zasłngi, ci, którzy przy środowem

głosowania nie uczynili tego z opieszałości lu

istotnych roateryalaycb przeszkód. Nie wątpimy

jednak, że obecnie za wystawiony rewers me za

piecbaią odpłaty, że opieszałości me ulegną a

przeszkody, o ile możności, będą się s ara i n i

nąó, tak, aby całe stronnictwo stanęło w zwartej

falandze - w imię solidarności i lpjałności.

Nakazuje to nie subtelność etyczna, ale zwykła

rzetelność. W życin prywatnem, Jak4e4

strzeże opinia tzw. długów honorowych. Nie inne

*ą normy dla życia publicznego - acz niestety,

dotychczas i wrażliwość i kontrola opinii mniej

jest ścisła in publicis niż tn privatts. Niemniej

normy są te same, a cały wysiłek nowożytnego

rncbn etycznego zmienia ku temn, aby wrażliwość

tę czynić coraz czulszą, a kontrolę tę coraz by

strzejszą i ostrzejszą. Powtarzamy zatem jeszcze

raz: Honorowy dłng pnhliczny cięży solidarnie na

wszystkich krakowskich konserwatywnych wybór

cach-dłużnikach. Trzeba g j zatem solidarnie i lo

jalnie niścićl

Czwarty Dian dat.

_ Z gromadzenie przedwyborcze stron

nictwa konserwatywnego odbędzie się dzi

siaj _o godzinie 4 popolndnin w sali Rady miej

skiej. Wstęp dozwolony tylko sa zaproszeniami

Członkowie stronnictwa konserwatywnego, którzy

by zaproszeń nie otrzymali, zech?ą się zgłosić do

biura informacyjnego stronnictwa konserwatyw ne

go, które urzęduje w gmachn po gimnazynm św.

Anny w czasie od 9 - 1 2 przed południem. Obra

dy rozpoczną się referatem redaktora Chylińskiego

o sytnacyi wyborczej.

Na zebrania przemawiać też będzie między in

nymi kilkn posłów na Sejm i deputowanych do

Rady państwa.

Wzywamy wszystkich naszych przyjaciół poli

tycznych, by jak najliczniej przybyć zechcieli na

to zebranie.

Do licznych zarzntów niegodziwości wyborczych,

popełnionych przez stronnictwo konserw atywne,

jak np. solidarne głosow anie na kandydatów listy,

dodaje wczorajsza N . Reform a nowy, równie

ciężki zarznt, mianowicie, i e wybory były przez

nas przygotowane w cześniej, niż przez naszych

przeciwników. Nie wypieraliśmy się solidarności,

nie mamy też powoda wypierać się dobrej orga

nizacyi wyborczej. Wyrazić tylko mnsimy zda

mienie, że stronnictwo, posiadając w łonie swojem

męża »po prosta angielskiego pokroją", nie wie

0 tem, że w łaśnie w Anglii przygotowania do

wyborów czyni się bardzo wcześnie, daleko w cze

śniej, niżeśmy to nczynili. Czytamy przecież nie

raz w dziennikach angielskich (w brakn własnego

męża stann angielskiego pokrojn posługujemy s ę

dziennikami), o szansach tego lnb innego kandy

data na dwa lnb trzy miesiące przed terminem

wyborów, i nie przyszło nikomu na myśl czyoić

z tego stronnictwom politycznym w Anglii za

rzut.

Nie przypuszczaliśmy zresztą, że skonoentro

wani demokraci nie byli zgoła przygotowani do

w yborów, bylibyśmy bowiem prawdopodobnie coś

kol wiek poczekali, dopóki nie stanie gmach wy

borczy skoncentrowanej demokracyi, na którym

wedłng ełów N . Reform y figurował p. Rotter, jako

kondnktor ściągający gromy".

Niedawna przeszłość pouczyła, że praktyczniej

by było pierwej stworzyć gm ach, a później my

śleć o ,piorunochronie".

Wczorajszy Nap rzód ogłosił oficyalnie, że ko

mitet partyi socyalno demokratycznej ncbwalił nie

występować z kandydaturą p. Ignacego Daazyń

skiego, jako czwartego posła do Sejmn z miasta

Krakowa. P. Dr Adolf Gross zaś ogłosił plaka

tami wezwanie do tycb wyborców, którzy na nie

go w e środę głosowali, ażeby przy poniedzialko

wym wyborze oddali swój głos na p. dyrektor*

Rottera.

Zdaje uam s ię, że tem pnblicznem ogłoszeniem

o. Dr Grass oddał bardzo szkodliwą przysłngę p

Rotterowi. Wiemy przecież wszyscy bardzo do

brze i w tej mierze nie było żaduych wątpi w ^

ści, że skrajnym radykalistom i socyalnym dem)

krat m zależało na przeforsowaniu kandydatur

pp. Ignacego Daszyńskiego i Dra Grossa. Skoro

oni obaj upadli, to socyalistom z alety obecni*

najwięcej na tem, ażeby z urny wyszedł der dritt*

im B undę, to jest p. dyrektor Rotter, najbliższy

ich serca i sumienia politycznemu. Wobec tog"

tem silniej n ale ży ufać, że nasza patryotyczna

inteligencya, mieszczauie i rękodzielnicy nie staną

w szeregu z socyalistaroi i nie pomogą im swymi

głosami do wyborn p. Rottera, tak sympatyczne

go międzynarodowej partyi i protegowanego przez

Dra Adolfa Grossa.

Jestto jeden powód więcej di zwalczania nrę

dzynarodowej i międzywyznaniowej kandydatury

p. Rottera, a popierania całemi silami kandy

datury

DraLeonaHorowitza!

Wybórodbywasięodg.8ranodo1wpo

łndme i od 3 do 5 po poludnio, Tym razem me

będzie ściska, bo głosowanie odbywa się tylko na

1 kandydata.

śm ierć i?Mac-IAinleyi».

(Telegramy ,Czasu").

Ostatnie chwile.

B u ff a lo 15 września. O ostatnich chwilach

prezydenta Mac-Kinley’a donoszą, co następuje:

Prezydent zakończył życie o godzinie 2 min. l o

rano. Nieprzytomność trwała j’uż od godziny 7

min. 30 wiecz. Duchowny me był obecnym. Osta

tnie słowa prezydenta byty: »Bywajcie wszyscy

zdrowi! Bywajcie zdrowi! Jest to zrządzenie Bo

ga. Niech się dzieje Jego wola . S!owa te zapi

sał Dr Mann. Pani M acKinley widziała męża

poraź ostatni pomiędzy 11 a 12 w nocy. Siedzia

ła wówczas przy łoża męża trzymając go za rę

kę W tymże czasie wchodzili po kolei do po

Podczas śmierci obecnymi byli. Sekretarz prywa

tny Dr Rixey, pani i panna Barber oraz panna

°°P oniew aż nieznaną jest dotąd bezpośrednia

przyczyna śmierci, przeto odbędzie się sekcya

zwłok, poczem ciało sprowadzone zostanie do

Waszyngtonu, gdzie odbędzie się pogrzeb na koszt

państwa.

L o n d y n 15 września. O ostatnich dniach

choroby MacKinleya donoszą, że wskutek ma

ych wrzodów w jelitach, sztuczne odżywianie by

o uniemożliwione. Wobec tego musiano podawać

pożywienie pruez usta, a żołądek uie mógł go

znosić. Aby oczyścić jelita, używano kalomelu i

innych środków, ale utrudnione trawienie spotę

gowało osłabienie czynności serca, tem więcej, i e

dac-Kinley, jako namiętny palacz, miał już ser

ce i żołądek osłabione nikotyną.

B uffalo 15 września. Sekcya zwłok prezy

denta odbędzie się po południa.

Wystawa będzie jeszcee jntro zamknięta.

L o n d y n 15 września. Gabinet amerykański

zebrał się wczoraj w Buffalo, aby powziąć osta

teczne postanowienia o uroczystościach pogrzebo

wych.

Po zgonie prezydenta.

Waszyng;ton 15 września. At do chwili,

kiedy wiceprezydent Ro» jevelt według przepisów

konstytncyi obejmie kieiownictwo spraw państwa,

stać będzie na cz ele rządu sekretarz stann, Hay,

jako najstarszy członek gabinetu Według wyja

śnie ń, danych sprawozdawcom przez sekretarza

stann Maya, wiceprezydent Roosevelt zostanie dzi

siaj rano urzędownie zawiadomiony o śmierci pre

zydcnta Mac Kinleya.

Wedle ogólnej opinii, kongres nie będzie zw o

łany na zwykłą sesyę w grudnia.

Londyn 15 września. W czasie, gdy w sta

nie prezydenta Mac-Kinłeya nastąpiło było po

lepszenie, wiceprezydent Rooeerelt przedsięwziął

wycieczkę myśliwską w góry Cediroadata,

w okolice, oddalone od najbliższej stacyi kolejo

wej o 10 mil. Skoro pojawiło się nagłe pogor

szenie, wysłano konnych posłańców, aby go od

szukali. Dopiero onegdaj późnym wieczorem przy

był Rooserelt do stacyi Northereek, skąd nad

zwyczajnym pociągiem odjechał do Buffalo.

W aszyngton. Roosevelt złożyprzysięgę crzę

dową w miejscu, gdzie go zastanie wiadomość o

śmierci prezydenta. Ministrowie podadzą się na

tycbmiast in corpore do dymisyi, ażeby dać Ko

oseveltowi w razie, gdyby sobie tego życzył, spo

sobność do utworzenia nowego gabinetu.

Waszyngton 15 września. Wiadomiść o

śmierci prezydenta nadeszła tntaj wczoraj o godz.

2 min. 30 rano. Sekretarz stann dla spraw ze

wnętrznycb, Hay, zakomunikował ją natychmiast

telegraficznie ambasadorom i posłom Stanów Zje

droczonycb, aby udzielili jej tym rządom, wobec

których reprezentują Stany Zjednoczone.

Kondoleneye.

G d a ń s k 15 września. Cesara Wilhelm wy

stosował do Bekretarza stanu w urzędzie spraw

zagranicznych następnjący telegram:

Głęboko wzruszony wiadomością o przedwcze

snej śmierci prezydenta Mac-Kinley ta, pospieszam

wyrazić głęboką i serdeczną ayropatyę niemiec

kiego Indu dla wielkiego amerykańskiego narodu.

Niemcy pogrążone są wraz z Ameryką w żało

bie po zacnym syn u, który padł, pełniąo obo

wiązki względem Bwego kraju i ludu.

Drugi telegram , w ystosowany przez cesarza

Wilhelma do w dowy po prezydencie, brzmiał’

Cesarzowa i ja prosimy o przyjęcie wyrazów

naszego najgłębszego współczucia z powodn stra

ty, jaką pani ponosi przez śmierć jej ukochanego

męża, zamordowanego zbrodniczą ręką. Oby Bóg,

który paui pozwolił przeżyć niejeden rok w szczę

ścia przy boku m ęża, dodał także pani sił dla

przetrwania strasznego ciosu.

G d a ń s k 15 września. Natychmiast po otrzy

maniu wiadomości o śmierci prezydenta Mac-Kin

leya, w ydał cesarz Wilhelm rozkaz, aby ok-ęty

floty spuściły flagi do połowy masztu.

P a r y ż 15 września. Po otrzymaniu wiadomo

ści o śmierci prezydenta Mac-Kinleya, wystoso

wał prezydent Loubet serdeczną depeszę kondo

lencyjną do wdowy. Lonbet udał się nadto w to

warzystwie ministra spraw zagranicznych, Del

cassógo, do gmacbu ambasady Stanów Zjedno

czonych, aby wyrazić współczucie. Delcassć wy

słał również urzędową depeszę kondolencyjną n»

ręce sekretarza stann Haya.^ F lagi na pałacu Eli

zejskim, na gmachach ministeryalnycb, na am

basadach i na instytutach amerykańskich, są spn

szczone do połow y masztu.

W i e d e ń 15 września. Ambasador amerykań

ski wyraził w rozmowie swój niezmierny żal z po

wodu zgonn prezydeuta. Mac-Kinley — mówił -

był wielkim człowiekiem i silnym charakterem;

pamięć jego będzie żyć długo w Ameryce. DR

Ameryki śmierć Mac-Kinleya je s t ogromną stra

tą. Tutejsza ambasada amerykańska poda się dc

dymisyi po pogrsebie Mac-Kinleya, lec* bez wąt

pienia będzie zatrzymaną na dotychczasowetn sta

nowisku.

Minister spraw zigranicznycb, br. Gołucbowski,

polecił ambasadzie austro-węgierskiej w Waszyng

tonie, aby w imienia c. k. rządu wyraziła rządo

wi Stanów Zjednoczonych najgłębsze współczucie

z powodn §gonu Mac-Kinleya. Hr. Gołncbowski

wyraził również wczoraj popołoduin osobiście

współczucie ambasadorowi Stanów Zjednoczonych

w Wiednia, p. Mac-Cormick.

R z y m 15 września. Ojciec św. i król wysto

sowali do w dow y po prezydencie Mac-Kinleyu

depesze kondolencyjne.

L o n d y n 15 września. Zamknięto giełdę na

znak żałoby po zmarłym prezydeucie Mac-Kinleyu

EBOIIEA.

Kraków 15 września.

Powrót Zgromadzenia Sióstr Wizytek z Frań

Cyi do P ol!ki. Po powstaniu 1863 roku Marawiei

ir.m *

m! r.malnnnłs^

wygnał z Wilna Siostry Wizytki w liczbie pięćdzie

sięciu kilku. Wygnane zakonnice OBiadły w W ersalu

pod Paryżem. Obecnie z powodu nowych praw fran

cuskicb o kongregacyach zakonnych, musiały opuścić

Francyę i postanowiły powrócić na siemię polską.

Na razie 10 pozostało jeazcze w połndniowej Fran

oyi, a 30 przybyło przed kilkn dniami w trzech par

tyach do Wiednia. Między niemi niewiele już pozo

stało przy życin tycb, które dotknął srogi nkas Mu

rawiewa.

Wczoraj wieczorem przyjechały zakonnice do Kra

kowa i znalazły gościnę w tutejszym klasztorze Pa

nien Wizytek, gdzie zabawią około tygoduia, a po

tem csiędą chwilowo w Cieklinie pod Jasłem, ofiaro

wanym im gośoinnie przez Siostry Norbertanki. Tam

pozostaną dopóty, dopóki nie przeprowadzą budowy

nowego klasztoru w Jaśle. Dodać należy, że tak X

biaknp Pelczar, jak X. biakup-sufragan Fischer pray

jęli z całą życzliwością wygnanki do dyecezyi prse

myskiej.

Nieszczęśliwemu wypadkowi przy praesawaniu

wagonów na Btacyi kolejowej nległ wczoraj Jóaef Ja

rzy oka, robotnik. Doznał ałamania kości biodrowej

lewej i wewnętrznego krwotoku. Rannego robotnika

przywieziono na dworzec tutejszy, skąd go odsta

wiono do sipitala św. Łaaarza wozem Pogotowia ra

tunkowego.

Z kroniki policyjnej. Kmiecikowi Fraooiszkowi

skradł nieznany sprawca ubiór, wartości 50 koron.

Armhauauwi Adolfowi węgiel z piwnicy, wartości 30

kor.

—

Mroiowickiemn Wojciechowi parę nowych

spodni.

—

L. Szczepaniak zgubił portfel z kwotą 50

koroo.

Wiadomości osobiste Lw ó w . (Tel.) . N«mie

stnik br. P nifiski wyjeżdża daiś wieczorem d i Tar

nopola a jutro będzie uczestniczył w otwarciu nowo

zbudowanej szkoły realnej. P . namiestnik weźmie

także udział w swołanem na d. 16 b. m. (godz. 1

popił) do Tarnopola przedwyborczem igrom »draniu

wyborców z większej własności okręgu tarmpolakie

go. Z tego okręgu posłował p. namiestnik do Sejmu

w poprzedniej kadencyi. D . 18 b. m. oda aię ka. Pi

n ński w sprawach nrsęduwych do Wiednia.

Kongregacya dziokanów. L w ó w . (Tel.) . Pierw

sta kongregacya dziekanów obrządku łaciński eg i od

będaiesięd.27b.m.og.9rano wpałacnarcy

biskupim we Lwowie.

Zakańczanie strejku. L w ów . (Tel.) . Strejk

krawców i krawcsyń, zajętych w konfskcyi dam

skiej, zakończył aię pomyślnie dla strejknjącyoh.

—

Pracodawcy zmniejszyli czaa pracy i podwyżzzyli

pracę o 15 procent.

-—

Ze szkolnictwa. L w ó w . (Teł,) . Ze Stryja do

noszą Przedświtowi, że dyrektor gimoazyum stryj

bkiego. radca Dr Petelens, zaniemógł w Karlsba

dzie. Kierownictwo gimnazyum objął prof. Wasi

lewski.

Kradzież W kościele Berno . (Tel.). w ko

ś iele św. Trójcy w Koenigsfeld złodzieje rozbili ta

bernakulum i skradli 5 złotych kielichów wartości

1600 kcron, złote cyboryum wartości 800 koron i

złote obramienia ubiorów mzsalnycb. Wskntek tego

nie mogła aię odbyć wczoraj Msza św. Ze skarbonki,

znajdnjącej się w kościele, akradsiono również wszy

stkie pieniądze. Aby aię dostać do kościoła, słicsyń

cy roibiii okno ponad g!ównem wejśoiem wjrtości

400 koron. Co do sprawców zbrodni niema ładnych

poszlak.

Pswodzie. K arlatadt. (Tel.). Z powodu u

stawicsuych deszczów Kulpa i Snranno wystąpiły

z brzegów i aalały przyległe miejaoowośei. Utonęło

osób 20. Szkody, przez powódź w rolnictwie wyrią

dzune, dochodzą ogromnych rozmiarów. Na falacb

widziano wiele ciał potopionych awiertąt.

Rychło wazabże przekonał się p. Kram arczyk, że

był tylko podstawionym kandydatem. Ale wpadł

w takie sieci, że wycofać zię nie mógł. Oto co sam

pisze dosłownie: ,D opiero w niedzielę dnia 8 b. m .

otwarły mi zię oczy, że nkartowano z socjalistami

ichą spółkę kosztem mej osoby. Natychmiast wy

powiedziałem moje obnrsenie redaktorowi N. Refor

my p. Konopińskiemu; lecz ten błagał mnie i pro

sił, abym się nie cofał. Jako piąty kandydat był po

cichu postawiony p. D aszyński, a ja byłem tylko

parawanem dla osłonienia jego kandydatury. Mimo

to żądano jeszcze odemnie, abym werbował wybor

ców a mieszczaństwa dla atronuictwa. Ja widsąe tę

niencaciwośó, alą wolę, frymarcaenie aaaadami, nie

zajmowałem aię ani moją, ani cayjąkolwiek kandy

daturą 1 straciłem wsselką wiarę do atroncietwa

powodn ich asachrajki i ich postępow*uia z oby

watelami miaata, jako wyborcami. Hjczycę się tylko

owymi 88 głosami, bo to były głoty ludzi, którzy

wierzyli w uczciwość stronnictwa demokratycznego.

Przywódcy stronnictwa, którzy tak poatępują, dopro

wadzą je niechybnie do upadku wcześniej osy pó

śn;ej."

P. Kramarczyk list swój kończy apelem do oby

watelstwa krakowskiego, aby spokojni* oceniło po

stąpienie a nim stronnictwa demokratycznego, a pe

wno potępi tę frymarkę i odwróci się od ,mackę

," którzy wszystko dla mandatu poświęcić goto

wi i którzy nie wahali się dlatego w taki niego

dny sposób wystawić rozmyślnie na aztyeh uczciwe

go człowieka.

Takie jezt świadectwo, wyztawione N. Reformie,

i. Rotterowi i całemu jego stronnictwu przez wła

eorgo nieszczęsnego kandydata, p. Kramarczyka.

Historya kandydatury p. Kramarczyka.

Od p. Wincentego Kramarczyka otrzymalijmy lisi,

oświetlający w jaskrawy sposób brzydką komedyę,

jaką z nim odegrał p. Rotter i stronnictwo demo

kratyczne. W tym liście każda litera pełna jest żaln

i potępienia dla lndzi, którzy antora listu zwerbo

wali do siebie i kazali mu być kandydatem dlatego

jedynie, aby jak picze p. Kramarczyk: »mieć dobrą

drabinę dla p. Ignacego".

Przedewszystkiem wyraźnie zaprzecza p. Kramar

czyk podstępnemu twierdzenia N. Reformy, jzkoby

mieszczaństwo i rękodzielnicy narzucili jego kandy

datmę stronnictwu demokratycznemu. Przeciwnie,

prawdą j6st, łe p. Rotter opatrzył anbie p. Kramar

etyka na listek figowy, na ofiarę wyborczą. Przede

wszystkiem bowiem niejaki p. Górecki zaprowadril

p. K ram arczfka z wyższego poleceoia do kancelaryi

szkolnej p. Rottera. Tn p. Rotter przedstawił p

Krtm: rczykowi, że jest opatrzony przez niego i przez

komitet stronnictwa demokratycznego na kandydata

sejmowego; p. Rotter polecił wprost p Kramarczy

kowi, ażeby zgłosił pisemnie swoją kandydaturę do

p. Klemensiewicza. P . Kramarczyk, jak twierdzi, wy

mawiał aię od tego zaszczytu, jakim go wspaniało

myślnie obdarzał p. R otter; ostatecznie oświadczył,

że może zgodziłby zię przyjąć kandydaturę, gdyby

widział, że życzy sobie tego mieszczaństwo.

Gdy dalsze weiwsnia nie akntkowały, gdy nie po

mogło ponowne waywanie p. Kram arczyka do kan

celaryi dyrektorskiej p. Rottera, ani osobiste poszu

kiwania p. dyrektora sa p. Kramarczykiem w jego

mieszkaniu, urządzono dowcipną komedyę z deputa

cyą obywatelską. O godsicie trzy kwadranse na

szóstą w niedzielę wieczorem przybyła owa deputa

cya do p. Kramarczyka, złożona z najbliższych kil

ku przyjaciół p. Rottera. Na czele depntacyi stał p.

Michał Konopiński, redaktor N. Reformy i on wy

powiedział piękną mówkę imieniem rękodzielników

miesscsaństwa, zaklinając p. Kramarczyka, by kan

dydowat w interesie grodu Jagiellonów 1

Wycałowano, wyśeiskauo p. Kram arcsykb i ?cie

wolono go do poddania aię woli lndn. N aturalnie

otrzymał p, Kramarczyk program stronnictwa demo

hratycznego, aby się w nim rospatrzył i przyjął go

ia swoją własność duchową, otrzym ał też listę ezłon

ków komitetu demokratycznego. Kandydat był»spre

parowany*.

1TEATKl).

Gioconda, tragedya w cztereeb aktacb Gabryela

d’Annnnzio.

Obszerna cbarakterystyka poety i jego dzieła,

podana czytelnikom w piątkowym numerze Czasu,

jozwala mi dzisiaj poprzeBtać na samej tylko o

cenie przedstawienia Giocondy; do aztnki wracać

się nie potrzebnję.

Jest jedna artystyczna zaaada, której nie mo

żna spuszczać z oka, zwłaszcza, gdy się ma do

cz ynienia z wielkiemi dziełami poezyi, zasada sto

sowani* styla całej gry do stylo pisarza. Inaczej

grany moai być Molibrę a inaczej Sbakespeare,

inaczej Słowacki a inaczej Ibsen i t. d. Każdy

tycb poetów stw arza sobie swój świat osobny,

a w nim osobną rasę swoich lndzi. Do tego

muBi się naginać sposób gry we wszystkich rolacb.

Kaidy jednak z tycb poetów tworzy swoich

lndzi na podstawie ogólnych wszechlndzkicb

praw psycbologieznycb: jeśli grający artyści, w prze

»owadzenin swoich ról, będą Btali na grancie owej

wszecblndzkicj psychologii, to gra ich nie m oie

być zla. Spełnili oni w tedy pierwszą połowę swe

(o zadania — odtworzyli prawdziwych, żyw ych

ndzi.

Drugą połową zadania będzie: grać tak, aby ci

udzie, żywi i prawdziwi, byli jeszcze ponadto

ludźmi Molićra czy Sbakespeare’a, Słowaakiego

zy IbBena — lnb, co w tym wypadkn zachodziło,

ludźmi d’Annnnzia.

Artyści nasi wczoraj — powiedzmy to z góry —

bez zarzuto, a w niektórych rolach nawet wybor

nie wywiązali się z owej pierwszej połowy zada

nia: byli prawdziwymi i dla każdego widza zro

zumiałymi lndżmi. Toteż zdołali pornszyć do głębi

całą publiczność. P. Mielewski, jako Lucio Settala,

grał co się zowie dobrze, p. Siemaszkowa skarby

artyzmn i talentu roztoczyła w roli Sylwii, zw ła

szcza zaś w akcie 111 i IV wywierała wrażenie

porywające. P. Wysocka (Gioconda) zabłysła no

wą stroną bardzo pięknego i szlachetnego talentu

dala nowy dowód, że jeBt istotnie niezwykłą

artystką. Jej Gioconda była zjawiskiem tajemni

czem i dziwcem, w iał od niej żar namiętności

sz zerej i gwałtownej, choć na zewnątrz przyci

szonej. W jednym atoii szczególe rozminęła się

artystka — jak sądzę — z intencyą antora.

W cbwili najgorętszego wybucha zdarła z twarzy

zasłonę, mimo iż w informacyacb autorskich Gio

conda wyraźnie zostaje zawoalowana do końca.

Pisałem joż o tem, dlaczego d’Annnnzio tak cbciał,

a nie inaczej. Szcz egół ten, na pozór drobny,

w grze p. Wysockiej nabrał znaczenia i łączył

się widocznie z całem pojęciem roli, przez arty

stkę obmyślanem. P. Wysocka zrywa welon w ta

kiej chwili, z takim rnchem i wyrazem twarzy,

jak gdyby maskę z twarzy zrywała i jak gdyby

Gioconda istotnie od tej dopiero cbwili zaczynała

być sobą. Przynajmniej ja tak zroznmiałem grę

Wysockiej.

Ale w takim razie wszystko, co Gioconda mó

wiła dotąd, byłoby tylko nlaniem ? fałszem? By

łyżby dotychczasowe jej słowa i całe jej zacho

wanie maską tylko? A przecież Gioconda w pier

wszej połowie mówiła o sw ych prawach do Lncia,

jako do artysty, któremn była podnietą twórczą

i natchnieniem; mówiła jako kapłanka, a zara

zem i ofiara sztoki; mówiła jako uosobienie ar

tystycznej piękności. Czyżby to wszystko było

maską, pod którą nkrywała się pospolita nam ię

tność, bratalni. i mściwa? Gwałtowność i mści

wość tkwi niezawodnie w ognistym temperamen

cie Giocondy, ale przytem je st niekłamany, niepo

wierzchowny zapał dla sztnki i miłość dla arty

sty. Ona, mówiąo o swoich prawach do Lucia

w imię piękności i sztnki, przyznaje, że Sylwia

ma do niego inne prawa, jako do człowieka i

męża. T a dwoistość praw atanowi konflikt tragi

czny między temi dwiema kobietami i jest istotną

podstawą całej sztnki. Gioconda nie jest »czarnym

charakterem", nie jest obłudnicą, strojącą się

w maskę estetycznych asp:racyj, a na to zakra

w ała trochę w zresztą bardzo pięknej grze p, Wy

sockiej.

"*-"

»Sr°;jrr 6

**l"*h”C

Ł=

r S. S .kałami a,

Preimerata wynosi:

f/ Krakowie w miejscu ......

na cały rok na kwartał ra t miesiąc

PoosU w państwie Anstryackiem .

koron

10 koron 3 kor. 60 hal.

Niemieckiem .

.....................................

48 koron

12 koron 6 ko,. -

do Włoch, Franoyi, Anglii, Belgii,1siwi)oiry! Turcyi

°°

14 koron 5 kor. «0 hal.

I tanyeb państw, należących do *wiąiku pocztowego*

M kn_

toto.pm__ «

ta,.

?ta°?°

°.ta

p?łh" °:’SSJ10°”°’"A ,ćoro.y .

»rem uaeratę prayjmuje mgtylko od » do obżT"IwT”-P°,20.11*1*i*Prz?«yłkąpooztową24hal.

l%l

,%%y%.

j,era

Sr’°’*

1 of 2 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction