Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 684 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner216

Kraków, Poniedziałek 21 Września 1908.

Rocznik LXI.

WmMSBSSmmm*

CZAS

(Wydanie wieczorae)

Stronnictwa w Sejmie.

Nowa Reforma w sobotnim artykule wstęp

nym, zatytułowanym ,,Spór o większość",

twierdzi, że Gazeta narodowa i Czas rozpowszeek

niają przekonanie, iż prawica ma w Sejmie więk

szość, a to nie odpowiada rzeczywistym stosun

kom. Co do Czasu, nigdy tego nie twierdził. Dla

uspokojenia N ow ej Refo rm y powtórzymy jeszcze

raz, jak nam się przedstawia ilościowy stosunek

stronnictw.

Na 161 członków Sejmu jest 149 posłów, a 12

wirylistów. Z tych ostatnich trzech biskupów gre

cko-katolickich zaliczyć należy do stronnictwa

ukraińskiego, rektor politechniki należał dotych

czas do lew icy, dwóch rektorów uniwersytetów

i prezes Akademii należą do prawicy, pięcia wre

szcie książąt kościoła rzym. kat. nie należy do

żadnej organizacyi klubowej, ale przy ustanawia

niu klucza dla wyboru komisyi, zostali uwzględ

nieni, jako członkowie prawicy.

Posłowie w liczbie 149 dzielą się na kluby:

prawicy, lewicy, centrum, ludowców i dwa ruskie.

Ci ostatni liczą 21 głosów; taką samą także licz

bą głosów rozporządzają ludowcy. Lewica zgru

powała 29 posłów, centrum zaś tworzy podobno

pięcia członków. Sejm liczy, nadto pewną ilość

posłów, nienależących do żadnego klubu, (między

nimi X. Pastor, poseł Tadeusz Cieński i Włady

sław Gniewosz), co do niektórych zaś nie można

obecnie jeszcze powiedzieć, do jakiego wstąpią

stronnictwa, lub też z którem będą głosować. Je

żeli wreszcie uwzględnimy, że kilku posłów z pra

wicy jest ciężko chorych i w całej sesyi nie we

źmie udziału, to okaże się, że stanowczej więk

szości nie posiada prawica sejmowa, ale że jesz

cze mniej stanowczą większością mogą rozporzą

dzać stronnictwa, które w swoich programach za

m ieściły czteroprzymiotnikową reformę wyborczą.

W tej mierze trafne są uwagi Przeglądu, któ

ry pisze: ,,Stronnictwa demokratyczne w Sejmie

mają razem z Rusinami, wliczając nawet do nich

3 ruskich biskupów, zaledwie 75 głosów. Miano

wicie dawna demokracya polska liczy 18 człon

ków, narodowa demokracya, czyli wszechpolacy 11,

ludowców jest 20; więc wszystkich razem 49.

Jeżeli do nich dodamy X. Pastora i X. Stojałow

skiego, nie należących dotąd do żadnego klubu,

to będzie razem demokratycznie usposobionych

posłów 51. Po doliczenia 21 posłów ruskich (za

równo Ukraińców, jak i starorusinów) i trzech

ruskich biskupów, otrzymamy razem 75 głosów.

Jest to najwyższa cyfra, jaką demokracya może

skupić pod swoim sztandarem14.

W tym stanie rzeczy nie może być mowy o

zmajoryzowaniu Sejmu przez prawicę sejmową,

a znajduje to najsilniejszy wyraz w składzie ko

misyi reformy wyborczej. Na 25 członków tej

komisyi należą do prawicy posłowie: Badeni Ka

zimierz, Jędrzejowicz, Laskowski, Milewski, Moy

sa, Paygert, Piniński, Stadnicki, Starzyński, Ur

bański, Wodzicki, a więc ze stronnictw, które

glosowały za nagłością wniosku posła Stapińskie

go, należą do komisyi reformy wyborczej: z le

wicy 5 (Battaglia, Głąbiński, Leo, Loewenstein,

Maryewski), z ludowców 4 (Jampolski, Myjak,

Stapiński, Witos), z Rusinów 3 (Korol, Lewicki,

Oleśnicki), a więc 12. Reszta mandatów do ko

misyi reformy wyborczej przypadła jednemu cen

trowcowi (poseł Sobolewski) i posłowi Tadeuszo

wi Cieńskiemu, który nie należy do żadnego

klubu parlamentarnego.

Z przedstawionego stanu rzeczy wynika, że nie

można twierdzić, iż prawica ma w komisyi refor

my wyborczej większość, bo na 25 członków liczy

tam tylko jedynastu. Jeżeli jednak zważymy, że

stronnictwa, które głosowały za nagłością wnio

sku posła Stapińskiego mają w tej komisyi 12

reprezentantów i że kierownictwo komisyi złożone

zostało w ich ręce (prezesem jest poseł Głąbiń

ski, pierwszym wiceprezesem poseł Stapiński, a

dopiero drugim wiceprezesem poseł Wodzicki), to

słusznie kraj może oczekiwać, że te właśnie stron

nictwa obejmą rolę kierującą w kwestyi, którą

uważają za najważniejszą i najpilniejszą, tj. wła

śnie w kwestyi reformy wyborczej.

A. Z.

Z obrad sejmowych.

Lwów 20 września.

Dzień ruski.

BStaromodnośću.

Wniosek pos.

Lewickiego.

—

Fałszywy punkt widzenia.

—

powiedź namiestnika. — Potrzeba n iepokoju.

Nie

co o interpelacyach - Uspokojenie Sejmu.

Sobotnie, czwarte z rzędu posiedzenie Sejmu,

było zajęte przez mówców ruskich. Mówili posło

wie Dr K. Lewicki, Dr Oleśnicki, p. Dumka, Dr

Kurowiec, pp. Staruch, Kiweluk i t. d. Mó

wili wszyscy o żalach ,,ruskiego narodu41jako na

rodu, co wydawało się rzeczą trochę przesadzoną.

Niektórzy z mówców wo!ali, że ,,nauka to wielka

rzecz11— której Rusini jeszcze nie posiadają. Skar

i i swe posłowie ruscy wypowiadają nieraz w for

mie nawpół żałośnej nawpół naiwnej. Czasami

przebija się nuta krasomówcza, więcej stosiwua

na wiecach wiejskich, niż na sejmie. Poseł Dam

ka szczególnie mówił tonem, który miałby na

wet pewien charakter malowniczy na zgromadze

niu gminnem podczas wieczoru zimowego, gdy

gospodarze wywodzą skargi na brak drzewa opa

lowego a budulcowego, którego taka obfitość jest

w lasach rządowych. Do krasomówstwa ruskiego

trzeba się przyzwyczaić. Osobiście wolimy mów

ców włościan, gdyż ,,inteliigencya11 ruska używa

staromodnych form w przemawianiu. Można to po

wiedzieć i o Dr Oleśnickim, ale nstaromoduośća

przebija się szczególnie w przemówieniach posła

K. Lewickiego.

Na posiedzeniu sobotniem przemawiali zatem

głównie posłowie ruscy i to nietylko w kwestyach

gospodarczych, ale przedewszystkiem w kwestyi

językowej. Jedni żądali założenia gimnazyów ru

skich w Stryju, inni domagali się takich, że szkół

w Samborze i Brzeżanach. Zasadniczo i ogólnie

postawił kwestyę językową poseł Lewicki, który

w przedłożeniu swem chce kwestyę języka wy

kładowego w szkołach średnich njąć w nowe

formy ustawodawcze.

Przedewszystkiem idzie mu o to, by o kwestyi

języka wykładowego w przyszłości decydowały

władze szkolne, a nie Sejm. Władzom zaś szkol

nym projekt posła Lewickiego przepisuje dyrek

tywę, ujętą w formę ustawową. Więe co się ty

czy szkól już istniejących i utrzymywanych w ca

łości lub w części z funduszów publicznych, ję

zykiem wykładowym ma pozostać ten, który dziś

w nich istnieje. Inaczej powinno być w szkołach,

które w przyszłości po nadaniu sankcyi wnioskom

p. Lewickiego, utworzone być mogą. Językiem j

wykładowym w tych szkołach ma być język,?

którego, według wyników ostatniej konskrypcyi, j

w danym powiecie używa więcej niż 50 procent j

ludności. Przepis ten ma być stosowany do szkół:

nowych, zakładanych w miejscowościach, w któ-!

rych dotychczas jeszcze nie ma żadnej szkoły |

średniej. A nowe szkoły w takich miejscowościach i

mają być zakładane już wtedy, gdy30 rodziców,’

zamieszkałych w odnośnym powiecie, oświadczy j

swą gotowość oddania swoich dzieci do pierwszej i

klasy średniej szkoły, skoro taka szkoła będzie?

założona.

Co się tyczy miejscowości, w których jnż ist-j

nieje szkoła średnia, to nowe szkoły powinny j

mieć jako język wykładowy ten język, którego

używa w danym powiecie ponad 50°/o ludności,;

lub gdy do istniejącej szkoły uczęszcza 200 ucz

niów drugiej narodowości, a zatem ruskiej w szkołach 1

z wykładowym językiem polskim, lnb polskiej

w szkołach z wykładowym językiem ruskim.

Wreszcie w każdej szkole z wykładowym ję

zykiem polskim mają być utworzone równorzędnej

klasy z ruskim językiem wykładowym, gdy tego

zażąda 25 rodziców uczniów odnośnej klasy. Je

dnocześnie w celu zaznaczenia, że ,,II gimnazyum

we Lwowie11 należy się już Rusinom, poseł Le

wicki żąda, by, póki krajowa ustawa nie uchwali

inaczej, pozostawiono w tem gimnazyum niemie

cki język, jako język wykładowy.

Wniosek więc p. Lewickiego, jak widzimy, m a ’

pretensyę do ostatecznego uregulowania kwestyi

języka wykładowego w szkołach średnich. Kry

tyka wniosku tego zajęłaby za dużo miejsca;

zresztą sprawa cała nie może być traktowana

z tego punktu widzenia, który poseł Lewicki wy

brał. Zmiany w szkolnictwie nie mogą być zro

bione dlatego tylko, że ,,sejmowi kuryalnemu

zbliża się koniec11, lub że ,,równouprawnienie na

rodowości jest na porządku dziennym11. Po pierw

sze: równouprawnienie narodowości a język wy

kładowy w szkołach średnich i wyższych, to

dwie rzeczy różne. Równouprawnienie — znaczy

to równe prawo i równa możność rozwoju kul

turalnego każdej narodowości. Język wszakże

wykładowy zależy od siły kulturalnej, a prze

dewszystkiem od pozytywnych, j u ż istnieją

cych potrzeb całego kraju. Nie przesądzamy

kwestyi w krótkim liście sprawozdawczym, ale

konstatujemy, że p. Lewicki tych potrzeb pozy

tywnych wcale nie wziął za pnnkt wyjścia dla

swego wniosku, nawet ich nie poruszył.

Głównym jednak momentem sobotniego posie

dzenia sejmowego były nie petycye odczytane,

nie wnioski w pierwszem czytaniu umotywowane,

ani nawet wybory do komisyi budżetowej, gmin

nej i reformy wyborczej. Wynik wyborów, ułożo

ny zawczasu przez kompromis i z góry przewi

dziany, nikogo nie roznamiętnial i nie był wcale

,,wypadkiem dnia11. Takim epizodem była raczej

odpowiedź namiestnika na interpelacyę Dra Lea.

Już bowiem na drugiem posiedzeniu Sejmu poseł

Leo wniósł interpelacyę, żądając odpowiedzi na

zapytanie, czy prawdą jest, że czas obrad sejmo

wych ma być skróconym. Interpelacyę tę zrodzić

m iały ,,niepokojące pogłoski", źe zwołanie delega

cyj położy koniec obradom sejmowym.

Jest to zjawisko bardzo dla wszystkich ciał

zbiorowych charakterystyczne, że lubią one być

zaniepokój onemi. Często pogłoski bez żadnej pod

stawy , czasami nawet pogłoski niedorzeczne,

wprost plotki znajdują bardzo łatwy posłuch w cia

łach prawodawczych. Plotkę, której człowiek po

jedynczy nie zechce powtórzyć, jako niedorzeczną

lub brzydką, wypowie on jako poseł w ciele pra

wodawczem, lub jaao szermierz na wielkiem zgro

madzeniu publicznem. Wypowie ją nawet, nie wie

rzac, ale gotów będzie insynuować, że jest jeśli

nie prawdopodobną, to możliwą. Psychiczna zja

wiska tego przyczyna tkwi w tem, że obozy, par

| tye i grupy szukają możności ciągłego ścierania

| się bez walki stanowczej, szukają rzekomych u

i tarczek, które publiczności na zewnątrz mogłyby

Isię wydać utarczkami zręcznie inscenizowanemi,

*będąc nadto alarmem, działającym na nerwy prze

ciwnika.

Większa część interpelacyj ma w!aśnie taki

charakter sztuczny. Mówiąc to, nie mamy zamia

ru osłabiać znaczenia interpelacyi, jako jednego

z ważniejszych czynników, którymi rozporządza

reprezentacya ludowa w kontrolowaniu czyn

ności władzy

wykonawczej. Chcemy tylko

zaznaczyć, że w życiu politycznem znaczna jeśli

nie większa część interpelacyj zawdzięcza swe

życie wyzyskiwaniu skłonności i parlamentów i

ogółu do ,,stanu zaniepokojenia11. Jako manewr,

interpelacya oddaje wiele korzyści. Denerwuje

przedewszystkiem przeciwnika, który czuje się

pokrzywdzonym, że musi uspokajać sztucznie wy

wołany niepokój. Takim jest wpływ główny wielu

intepelacyj w łonie samego ciała prawodawczego

na stosunek stronnictw.

Ale walka w łonie parlamentów i sejmów ma

przedewszystkiem oddziaływać i na zewnątrz ciał

u stawodawczych. Otóż na zewnątrz iuterpelacye,

jakeśmy to powiedzieli, wywołują wrażenie utar

czek, w których interpelant, jeśli dobrze po pal

cach nie dostaje, wygląda zawsze jak zwycięzca.

Interpelacya tanim kosztem wywołuje w publicz

ności wrażenie utarczki wygranej.

Uwagi powyższe nie mogą być całkiem zasto

sowane do interpelacyi w Sejmie, o której była

wyżej mowa. Co do niej jednak, to chęć życia

w niepokoju, wyżej przez nas zaznaczona, może

być zastosowaną, gdyż w istocie rzeczy nie było

żadnych danych do tego, by życie Sejmu czynić

zależnem od zwołania delegaacyj.

W sobotę więc interpelowany przed kilku dnia

mi namiestnik kraju d ał odpowiedź w dwóch

krótkich zdaniach. P ogłoski o przedwczesnem od

roczeniu obecnej se syi sejmowej są bezpodstawne,

to była g!ówna odpowiedź. Drugie zdanie, że czas

trwania obrad Sejmu zupełnie jest niezależny od

zwołania delegacyj, odbierało racyę bytu podej

rzliwości i zaniepokojeniu posłów.

To też ci ostatni przywitali odpowiedź namie

stnika oklaskami, w których była radość, że nie

potrzeba za długo pozostawać w niepokoju. Można

teraz szukać innych motywów do niepokoju, a tych

nigdy nie zabraknie.

,Konklawe”w Orac11.

W iedeń 20 września.

( - ) Z okazyi wystawy rękodzielniczej odby

wa się dziś w Gracu . walne zebranie wszystkich

posłów z obozów niemiecko-wolnomyślnych. Dzien

niki niemieckie przywiązują do tego zebrania bar

dzo wielkie znaczenie, a zewnętrzne okoliczności

zdają się to potwierdzać. Wszakże na zebranie

przybyli wszyscy trzej wolnomyślni niemieccy mi

nistrowie, z których jeden wcale posłem nie jest.

Główny przedmiot jawnych narad, nie jest je

dnak głównym celem zebrań. Niemieccy posłowie

radzić chcą o kwestyi szkół wyższych, w rzeczy

wistości zaś ukonstytuują się zapewne jako ,,kon

klawe11 dla wyboru następcy po p. Prądem.

Co do szkół wyższych rząd zupełnie słusznie

obawia się powtórzenia burzliwych zajść uniwer

syteckich, które z taką trudnością i z niemałem

poświęceniem powagi państwowej zażegnano. Nie

u leg a prawie wątpliwości, że bursze rozpoczną

znów napaści na katolickich studentów i że spra

wa Wahrmunda również odżyje. Rząd pragnie

przeto doprowadzić do kompromisu pomiędzy wol

nomyślnymi a katolickiemu grupami posłów o tyle

przynajmniej, by ewentualne niepokoje w u niwer

sytetach nie znajdywały w parlamencie echa.

Szanse powodzenia są nieszczególne, bo wśród

wolnomyślnych grup znajdują się istotni fachowcy

od walki kulturalnej, posłowie, którzy całą swą

popularność oparli na studentach i każdą napaść

na katolickie związki studenckie bezwarunkowo

biorą pod swoją opiekę.

Ważniejszą — także dla rządu — jest jednak

sprawa niemieckiego ministra-rodaka. Niejedna

trudność napotykana przez rząd miała swe źród!o

w ambicyach ministeryalnych posłów wolnomyśl

nych niemieckich. Po śmierci ś. p. Peschki po

stanowiono w zasadzie, że następcą jego zostać

ma poseł z grupy niemiecko-czeskiej. Kiedy je

dnak przyszło do nominowania kandydata, osią

gnięcie zgody okazało się absolutnie niemożliwem.

Niezgodę podsycali jeszcze i posłowie z krajów

alpejskich, którzy - jakk olwiek pozornie zre

zygnowali — jednak żywili nadzieję, że jeśli

Niemcy czescy nie zgodzą się na jednego kandy

data, łatwo im będzie przeforsować ministra ze

swojej ściślejszej grupy.

Stało się jedn ak inaczej, bo na razie uproszono

p. Pradego, żeby raz jeszcze do gabinetu wstąpił,

chociażby na czas krótki, dopokąd posłowie nie

zgodzą się na innego kandydata. P. Prade zgo

dził się, z tem jednak zupełnie poważnem zastrze

żeniem*, że dłużej jak do sesyi jesiennej w gabi

necie nie zostanie. Gdyby po jego dymisyi miej

sce nie dało się natychmiast obsadzić, dla rządu

powstałoby poważne niebezpieczeństwo ze strony

bezwzgędnie zwalczających się kandydatów. Trzej

ministrowie niemieccy chcą więc w Gracu dopro

wadzić do zgody na jednego z kandydatów, po

cieszając zarazem i innych promesą na niezbyt

daleką przyszłość. Nie łatwe to zadanie, skoro się

zważy, że przedewszystkiem osiągnąć trzeba szcze

rą zgodę pomiędzy grupami: sudecką a alpejską.

Widocznym kandydatem jednej jest Dr Pergelt,

drugiej Dr Sylwester, ale nie znaczy to bynaj

mniej, żeby ci dwaj największe mieli szanse, bo

nie brak kandydatów cichych, a jednak silnie po

partych.

Rezultat obrad w Gracu będzie uajważniejszą

do sesyi jesiennej przygrywką. Jeśli zresztą Niem

cy zgodzą się na któregokolwiek kandydata przy

równoczesnem uspokojeniu kandydatów niedo

szłych, to będzie to także rozstrzygającem dla spra

,w y pierwszej, bo w takim razie jednostk1, propa

!gujące walkę z Kościołem, nie znajdą w żadnej

grupie szczerego poparcia. W takim tylko razie

gabinet bar. Becka pozbędzie się grożących mu

z e strony nienaiecko-liberalnej trudności i z w ię

kszą swobodą zdoła prowadzić rokowania z inne

mi grupami nietylko narodowemi, ale i ekonomi

cznemi, przedewszystkiem zaś z grupami, wystę

pującemi przeciwko traktatom handlowym z bał

kańskiemi państwami. Dlatego to oczy rządu prze

dewszystkiem zwrócone są w stronę, gdzie odbywa

się dziś ministeryalne konklawe.

Kapf§kl polityczne.

Izba powszechnego głosowania.

—

Przeszłość; przy

szłość.

—

Chrześciańsko - społeczni i socyaliści.

—

Opozycya agraryuszy.

—

Sejm praski.

—

Staroczesi

0 zjeżdzie sło wiańskim.

—

Przeszła i przyszła zdol

ność pracy Izby powszechnego głosowania.

—

Widmo

obstrukcyi i zmiana regulaminu.

—

Izba panów.

—

Co Izba posłów dokonała, a czego nie zdziałała ? —

Sposób obecny.

—

Pożądana jego zmiana, a nie re

konstrukcya gabinetu.

Obradujące sejmy krajowe, delegacye, których

posiedzenia opóźnione zostały o parę tygodni, całe

życie parlamentarne pozostaje główn ie i w ści

słym związku z Izbą poselską Rady państwa, po

wstałą z powszechnego głosowania i grą w niej

stronnictw. Opóźnienie delegacyj choćbyśmy przy

puścili, iż spowodowanem zostało także sprawami

krajów zajętych, jes t przecież objawem zaostrze

nia się ogólnego położenia politycznego, które do

tyczy także obrad względnie postanowień co do

Bośni. Stąd cięży na Izbie powszechnego gloso

wania ciężka i coraz cięższa odpowiedzialność.

Kiedy w listopadzie zbierze się, a spojrzy za sie

bie, stwierdzi, że w przeszłej s esyi rząd otrzymał

budżet, podwyższen ie kontyngetu rekruta obrony

krajowej i wybór delegacyj, co należy na jego

aktywach zapisać, skoro i oto trzeba się targo

wać. Posłowie zaś uzyskali odszkodowanie rezer

wistów i podwyższenie płacy niższych urzędników.

Zatem ręka rękę myje, a podział niemal równy.

1 jakoś to szło. Teraz zaś staje pytauie, czy ja

koś to będzie? Izba upokorzyłaby przeciwników

powszechnego głosowania, gdyby uchwaliła przed

nowym rokiem budżet na 1909 r. W to rząd nie

wierzy i wniósł prowizoryum do czerwca.

Aby ocenić położenie, które się odrysowuje

w najbliższej, listopadowej przyszłości, trzeba wejść

w niektóre szczegóły przeszłości.

Stosunki jednego z najważniejszych w Izbie

stronnictw, chrześciańsko-społecznego, uwydatniły

się przy ściślejszym wyborze do Rady państwa

z siódmego śląskiego okręgu Kocher, w którym

opróżnionym był mandat przez śmierć Kaisera.

Był to wybór typowy i stał się wypadkiem lata.

Dużo kurzu, wr zawy, żółci i złości narobił. Chrze

ściańsko-społeczni wyborcy nie dali swoich g ło

sów kontrkandydatowi socyalisty, agraryuszowi

niemieckiemu, nawet niektórzy, wbrew niby zale

ceniu zarządu stronnictwa, wprost głosowali na

jego przeciwnika i wskutek tego oraz co najmniej

pobłażliwego zachowania się organów administra

cyjnych, zwyciężył socyalista, a demokracya so

cyalna święciła tryumf nad stronnictwami miesz

ezańskiemi. Miało to być zemstą chrześciańsko

społecznego stronnictwa za zachowanie się Niem

ców wolnomyślnych w sprawie Wahrmunda oraz

za ich bezsnmienną walkę z kandydatem katoli

ckim przy pierwszem głosowania. A przecież głó

wnym powodem bytu stronnictwa chrześciańsko

społecznego jest walka nieubłagana ze socyalną

demokracyą i nie dopuszczenie, aby w parlamen

cie zasiedli kiedyś socyaliści w liczbie stu pięć

dziesięciu, a tem samem stali się najliczniejszym

za stępem. —

Chrześciańsko-spoleczni nie powinni

igrać z ogniem i muszą mieć się na baczności

przy wszelkich ściślejszych wyborach; nie mogą

ze złości do wolnomyślnych oddawać głosy so

cyalistom. Inaczej bowiem rozminą się ze swem

powołaniem bakcylowem.

Tymezasem zanosi się na to, że przy za pasem

stojących wyborach do sejmu niższo austryackie

go powtórzyć się może nieraz to, co się stało

na Śląsku. Wybory te mają ze względu na skład

Izby poselskiej i dotychczasową jej większość

oraz istnienie gabinetu, nietylko miejscowe, także

ogólno-polityczne i parlamentarne znaczenie. Ga

binet popiera koalicy a stronnictw, które dość ró

żne cele mają, ale na razie — ze względu na

wspólne interesy społeczeństwa mieszczańskiego

i państwa — odłożyły je na bok. Gdyby rozejm,

zawarty między nimi, wypowiedzianym był i dwa

najgłówniejsze narodowo-n iemieckie i chrześciań

sko-społeczne stronnictwa rozpoczęły zaciętą wal

kę, czego sobie, z nienawiści do katolickich zna

mion drugiego, życzą radykalne grupy poza koa

koalicyą, to wtedy podstawa dzisiejszego mini

sterstwa zostałaby wstrząśniętą i jego istnienie

zagrożone.

Opozycya agraryuszy przeciw traktatowi han

dlowemu ze Serbią spowodowała znane wniesie

nie dymisyi ministra rolnictwa Ebenhocha; na

razie nie została ona przyjętą; mogłaby się j e

dnak ponowić, gdyby agraryusze stawili nieprze

party opór uchwalenia traktatu w jesieni. Ustą

pienie ministra Ebenhocha pociągnęłoby także za

sobą daleko idące skutki. Prawdopodobnie bowiem

żaden członek stronnictwa chrześciańsko - społe

cznego nie zgodził by się być w tych warunkach

jego następcą, a że ono musiałoby być wynagro

dzonem inną teką, zupełne przekształcenie gabi

netu stałoby się koniecznem. Otem bar. Beck nie

,chce słyszeć właśnie teraz, albowiem pociągnęło

by to za sobą niebezpieczeństwo dla bytu mini

!steryum a jego upadek może nie najmniejszą

!szkodę dla agraryuszy.

Sejm czeski jest znowu największą troską chwili,

albowiem zaostrzenie przeciw ień s!w między Niem

cami i Czechami w Radzie państwa pod koniec

posiedzeń, zjazd słowiański w Pradze, rury prag

skie, g wa łty i starcia w kraju podczas zebrań i

pochodów, spowodować mogą burżliwą sesyę,

która w następstwie wpłynęła by na całe położe

nie parlamentarne i naraziła na szwank zdolność

do pracy Izby poselskiej. Dla przedłożenia języ

kowego, które rząd złożyć ma ua jej stole w je

sieni, nie tylko musiałby pozyskać większość, ale

przedewszystkiem przyzwolenie Niemców i Cze

chów w sejmie pragskim. Staroczesi, którzy w prze

ciwieństwie do radykałów czeskich więcej myślą,

niż mówią, mniemają, iż ruch nowoslowiański

i zjazd słowiański w Pradze, ułatwią Czechom

wogóle, zwłaszcza ze względu na Polaków, dzia

łanie w Radzie państwa. Praktyczny zaś skutek

tego ruchu widzą w porozumieniu się słowian co

do bojkotu towarów niemieckich i poczytują całą

rzecz raczej za ekonomiczną i kulturalną, jak po

lityczną.

Chęć pokazania, że Izba powstała z powsze

chnego głosowania lepsza je st od poprzedniej,

była jedną z przyczyn jej zdolności do pracy,

którą bar. Beck zręcznie umiał zużytkować. Każ

dy statysta, który zna wszystkie ujemne strony

powszechnego głosowania, rad nie rad musiał

przyznać, że dotąd pierwsza z niego wyszła

w Austryi Izba, wydala owoce prawodawcze

i nie zatrzymała biegn spraw państwowych, czem

zgrzeszyła ciężko ostatnia przed nią. Przede

wszystkiem uchwaliła ugodę z Węgrami — cho

ciaż wielu twierdzi, że taką ugodę, oraz w skut

ku znużenia opinii publicznej przedmiotem, każda

Izba byłaby przyjęta. —

Dalej, po długiej przer

wie, Izba ta załatwiła cały budżet. Były to dwie

próby jej siły złożone koronie i wyborcom. —

Prócz tego pomimo iż ukracały jej czas liczne

jałowe wnioski nagłe, załatwiła jeszcze kilka

ustaw, mianowicie o rezerwistach, o melioracyach,

0 sługach państwowych, o upaństwowieniu cze

skich kolei północnych, o automobilach. Ale zato

w passywach wid zimy tygodniowe niepłodne roz

prawy nad wnioskami nagłymi, które wyłącznie

w celach agitacyjnych były postawione; przy

których narodowe i społeczne przeciwieństwa

wybuchały ostro, a barbarzyński obyczaj niektó

rych członków wysokiej Izby w przerażający

1 wstrętny objawia! się sposób. Cóżby znaczyli

niektórzy posłowie bez uroku skandalu!? Straci

liby wzięcie u wyborców, a nie mogąc go zape

wnić sobie inaczej próbują — skandalem.

Widmo obstrukcyi ukazywało się wciąż w Iz

bie powszechnego glosowania i ciążyć będzie nad

nią. Niewyleczalny chyba optymizm mógłby przy

puścić, że uchwali ona regulamin, który trwale

usunie obstrukcyę z tego parlamentu, przepełnio

nego stronnictwami i narodowościami. Reforma,

którą przeprowadzono przy końcu posiedzeń, jest

dziecinną, jeżeli nie pocieszną; nie ona zapewni

prawa większości wobec mniejszości, nie ona za

bezpieczy zdolność do pracy Izby przed żaków

ską obstrukcyą niepoczytalnych lnb złośliwych

posłów; słowem nie jest ona naprawą niezbędną,

zabezpieczającą, pomocną parlamentowi i państwu,

ale pękniętym obrazem zmiany regulaminu, który

schlebia tylko próżności kilku posłów, lecz nie

daje choćby najmniejszej rękojmi, że stronnictwa,

do których należą, w powołaniu jednego z ich

członków na stanowisko wiceprezydenta, uznają

obowiązek czuwania nad zdolnością do pracy Iz

by. P. Pernerstorfer ma zostać wiceprezydentem,

chociaż hr. Sternberg, niby drugi Rejtan, zapo

wiedział, że siłą fizyczną nie dopuści go do krze

sła prezydyalnego. Socyalna demokracya to za

szczycenie jednego ze swoich, ten nkłon przed jej

potęgą, przedstawi wyborcom jako wielkie powo

dzenie i potrafi należycie zużytkować. Ale czyż

rozsądny człowiek może przypuścić, że dlatego

panowie socyaliści zrzekną się przeszkadzać na

głym wnioskom, rozprawom nad niemiłemi im

ustawami, wnioskami, które mają na celu przed

stawić wyborcom socyalną demokracyę, jako je

dyną opiekunkę ludu? Bez gruntownej naprawy

regulaminu, któraby istotne postawiła szranki ob

strukcyi, choćby się stworzyło jeszcze więcej, niż

pięciu wiceprezydentów, nie osiągnie się trwałych

rękojmi dla pracy Izby. I jak w dawnej tak i

w tej straszyć będzie obstrukcya.

Izba panów na ostatniem posiedzeniu ocuciła

się nieco i miała odwagę, od której odzwyczaiła

nas, okazania, iż nie chce, jak tego wymagają

socyaliści, być w epoce powszechnego głosowania

jed ynie automatem potakującym. Odrzuciła ona

z niżenie podatku od cukru, nie dopuściła na ra

zie nstawy melioracyjnej w brzmieniu Izby po

słów, z powodu niebezpiecznego dodatku posła

Pantza; inne rzeczy przekazała komisyom. Tym

sposobem naznaczyła przecież, iż winna być pra

wodawczym regulatorem, podwójnie potrzebnym

w czasach, w których członkowie drugiej Izby zbyt

pochopnie kierują się hasłami ulicy i ludowych ze

brań. Czyż bowiem nie musi największej troski

budzić, że stronnictwa Izby posłów, z żądzy po

pularności, bez względu na równowagę budżetu,

obciążają go wydatkami na najrozmaitsze pod

wyższenia płac różnych kategoryj urzędników i

sług państwowych, podczas gdy jednocześnie

zmniejszają państwowe dochody, nie dalej, jak

obniżeniem zamierzonem podatku od cukru, a przy

pierwszej próbie pomnożenia ich podatkiem od

wódki, narowią się i stają dęba?! Izba panów

zaprotestowała przeciw tej destrukcyjnej gospo

darce głosowaniem w sprawie cukrowej. Zapro

testowała także przeciw Schlendrianowi w po

wyżej wzmiankowanych innych ustawach. Jest

dla dobra państwa niezbędnem, aby Izba posel

ska zrozumiała przestrogę, daną przez Izbę pa

nów; wyrażoną wymownie przez br. Franciszka

Thuna. Upieranie się dalsze drugiej Izby przy

dotychczasowej metodzie finasowej, doprowadzi

wprost do katastrofy, a ta jej rozrrzutność nie

oddaje usługi ludności.

,, CZA * « wyohod« s wyjątkiem iai po niedoieli i świętach eroczystyeh dwa razy dziennie, a Bumowie*«

o godzinie 6 ranę i « godzinie S wieczorom.

Numer wieczorny 10 hal,, ranny 4 hal.}

PRENUMERATA WYNOSI:

w Br..k__1 .

...;.:.

na cały rok IIna kwartał na1miesiąc

W Krakowi« w miejęea.

.......................

31kerea 7kar.58b.3ker.Mtó

r_._tŁ

d o a t s ....................................

36 koron

9kor.—

Sk«.—

F e j z tą w państwie A u st ry a c k i e m ...................................................

86 koron 9 kor. -

3ker.—

5Jlł!w

1 ^ 3 1 *3 p o c i t o w ę ...................................................

42 koroB 10 kor.50h.3kor. 50ha!.

w*BVJ- *

... . .....................................

42 koron 10 kor. 50 b. 3 kor. 50 hal.

Zw wszystkich państw, należących do związku poeztowefo .

48 koron 12 kor. -

4kor.—

Prenumeratę przyjmuje arię tylko od 1 tóe ostatniego dnia w miesiącu.

Wedtog ttrsędowego wykazu na r. 1908pism zagranicznych, mających debit w pań stw!a rosyiskiem ,

yy.Ti.!8.

;*u prenumeraty ,Czasu1*wraz z przesyłką pocztową i rocsni« 16 rb.

w_L 8

0 h.;ca3 miesiące 4 rb.05k.; za 2 miesiące 2 rb.75k.; miesięcznie 1 rb.45k.

Abonament Cw o przyjmują urządy pocztowo w głównych miastach państwa rosyjskie*

«o_, a miaaowicio: w Petersburgu, Warszawie, Kijowie, Wilnie, Moskwie i Odesie.

a mnyw miast i wsi można pr«nmnerowad Czas, posyłając pocztą nalcżytośś do nrsędn^posatowog*

n»jbliśss«fo z powyżej wymienionych większych miast.

Prenumeratą prayimeją»AdministmcyaGWuwKrakowiei urzędypocztowe. Miejseewa er«,

a a m e r a tą ksiąg. S. * .Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińekiego, H. Kretschmera, Biaro dzień. Bonem«

L8*1«mo»*w«j, O l trafika. Wt Lwswie ,,C ni" jest 4i uahycia w kiuracb izitn. A. O(mwtklsat, 8. SsktłtwsbNm

Ł tMbataba, m s tacyicb kalajawycb w Tareiwie, Rieuewhi, Jaśle. Nowy» Sączu na (terenie w ktleeand k 3 e

iswoj, tudzież na Inuycb ąUwniejnycb itacyich n pertyertw kelejiwycb.

Ceny egłeszeń a od wiersza petitom za pierwszy raz 20 hal., za każdy następny po 10 hal.; układ tob*

larysiny, «yfrowy, sk«mplikowany, pierwszy ras 40 hal., następny po 10 hal. N adesłane i Ńekreloeł*

od miejsca wiersza drukiem petitowym 60 halerzy za każdy raz. Głosy publiczności po 2 kor.; ws^T

ki% pry w tóa komunikaty po kronice i po dziale ekonomicznym i t. p, po 1 kor. od miejsca wiem a

Ogłoszenia i prenumeratą przyjmują: we L w owie biura dzienników L. Plofcna, A. Olszewskie««

St. Sokołowskiego, K. Buchstoba; w Jarosław iu Biuro dzienników; w Podgórzu Poturalski; w Prze*

myćłu A. Juszyuski księgarnia,D. Hoszeles; w R zeszowie M. Weintraub; w Stanisławowie Jasie!

aki i Sp.; w Tarnowie M. Rockach, 0. fiaut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryśu wyłącznie

p. W. Raczkowski, 14 Citś do Treriso; w Wiedniu Baasenstein A Vogier, R. Kosso (taki« wo wszyM

buk iiiach); H. Kchalek, M. Dukes, E. Braun, J . Danneberg, H. Friedl (tylko preanmorato H. Goto

sohwćdt A Comp.); w Frankfurcie n. M. G. L. Daubc i Co:rp., w Pradze ezeeklej Fr. Heverka

Listy z pieniędzmii i przek a zy pieniężne na prenum erato i ogłoszenia prsyjmnja Admeni

s m s p Cmum w Krakowie. Rtklamacyt nieopieczętowane nie podlegają ?płacie pocztowej. Lwłdw e*c

ąpśeiseąsb nie przyjmuje się. Rfk-rmsów nadsyłanych nie zwraea się.

SJ8F* *i n ią nłsuą iłriti śspłsca złą 41 hal.

A»RB* RfBaKCYIi *ł, św. Temasza Nr 12.

Tolała« Nr KO.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction