Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 640 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Nef 269

Kraków, Piątek 24 Listopada 1905.

Kocznik LVIII.

iWydani«

»?iwioraet

Rosya o biurokracyi.

Jeżeli eelem biurokracji rosyjskiej w Króle

stwie, celem jej wieców, rezolncyj i telegramów

było zwrócenie uwagi społeczeństwa rosyjskiego

na stosunki nad Wisłą, to cel ten został osiągnięty,

nie w tym jednak duchu, jak to sobie wyobrażali

przedstawiciele czynownietwa. Biurokracja, od

cięta najzupełniej od społeczeństwa, którem miała

rządzić, głnehaj na prądy nurtujące w niem, zapa

trsona jedynie w nadzieję szybkiej karyery i wy

jątkowego stanowiska w »krajujpodbitym* okazała

się teraz odciętą takie od swego własnego pnia,

od narodu rosyjskiego. Uczestnicy wieców, potę

piających na równi z ,powstaniem,* żywioł ziem

aki i jego rolę w obecnem położeniu państwa(;

mówcy, odrzucający nietylko program Rodiczewów

Kokoszkinów, lecz wszelki w ogóle program po

lityczny jako rzecz zbyteczną, a skupiający wszy

stkie siły na donosach do rządu o »polskich spra

wkach" — ci ludzie złożyli dowód, iż społeczeństwo

rosyjskie jest im dzii równie obce, jak te, w któ

rem mieli działać, a w którem, w istocie rzeczy

szerzyli tylko uczucie rozgoryczenia. Okazało się,

iż apel do Rosyi w imię ,działaczy na kresach,"

apel dosięgający szczytu liryzmu w wolauiu o

wyższe pensye, spotkał się w oświeconych, inte

ligeutnych sferach spoteczeństwa rosyjskiego nie

mal z zdumieniem, które potem dopiero skrysta

lizowało się w sąd snrowy i niedwuznaczny.

Biurokracya w trwodze o swe interesa zatraciła

nawet świadomość tego, jak bardzo oddaliła się

od własnego społeczeństwa. Po niewczasie dopie

ro spostrzegła, iż społeczeństwo to, reagując na

jej głos, musiało spojrzeć w tył, za plecy, aby

dostrzedz tych, którzy go wzywają. Fale cwolu

eyi w stosunku Rosyi do Polski i Polski do Ro

syi rozbiły się o mar, stojący między czynowni

etwem a Rosyą, tak samo, jak fale rncbu wolno

ściowego w rosyjskiej inteligencyi. Biurokracya

liczyła się a Rosyą z przed lat czterdziestu. O Ro

syi dzisiejszej nie wiedaiała nic lab przynajmniej

bardzo mało.

To też protesty przeciw jej postępkom, w licz

bie trzystu z górą, protesty, skierowane nietylko

do prasy rosyjskiej i do rosyjskiej społeczności,

lesz zwrócone i do Polaków, były dla »przywi*

ilańskicha działaczy niespodzianką zupełną u nie

miłą. Świadczy o tem chęó wycofywania się z fa

talnej drogi, na którą zapędziły się zbyt gorliwe

wiece czynownicze i icb rezolucye. Spóźnione nsi

łcwania nie zdołuły wszakże zmylić opinii rosyj

skiej co do celów, jakie przyświecają czynowui*

etwu w jego obecnej akcyi.

Społeczeństwo przemówiło. Przemówiła prasa

ze stron obu, a głosy te nie ograniczyły się do

aegacyi, do stwierdzenia rozłamu, jaki w sprawie

polskiej zapanował między binrokracyą warszaw

ską, a inteligentnemi sferami Rosyi, lecz daly

asumpt do zaznaczenia wzajemnego stanowiska obu

narodów, a to w sposób wysoce pocieszający.

Głosy takie, jak poniżej zamieszczony artykuł po

ważnych Rusakich Wiedomoatiej, zapiszą się też

trwale w dziejach stosunku między Królestwem a

Rosyą, a to, iż zbiegły się z obradami ziemców,

w których biorą udział także przedstawiciele

stronnictw polskich, zwiększa ich zuaczenie i do

niosłość. Na odezwach biurokratycznych raz jesz

cze zatem stwierdziły się słowa o sile, dia ateta

das Boese will und stets d at Out« ichafft,

zwłaszcza, że jak należy powtórzyć, głosom ro

syjskim odpowiedziały po stronie polskiej głosy roz

wagi, rozumu i prawdziwego patryotyzma torujące

go drogę zgody i porozumienia obu narodów.

Z pośród licznych głosów, jakie się dają sły

szeć w prasie rosyjskiej o sprawie polskiej i

ostatnim komunikacie rządowym, wyróżnić należy

opinię Ru ttkich Wiedomosti, jako organu stron

nictwa konstytucyjno-demokratycznego, którego

przyjście do władzy jest jnż tylko kwestyą ezasu.

W ostatnim, jaki nas doszedł, numerze piszą

Ru stkije Wiedomoati w artykule naczelnym: ,Qui

a’excuse, a accm a: takiego wrażenia doznaje ka

żdy, kto uważnie odczyta drugi komunikat urzę

dowy w sprawie polskiej. W motywach pierwsze

go komunikatu z dnia 13 listopada, jako główne

go argumentu użyto ,,zuchwałych usiłowań" oder

wania się od państwa, przypisywanych działaczom

polskim, stojącym na czele współczesnego ruchu

politycznego. W tym drugim komunikacie cko

dzi już tylko o dążenie wszystkich klas ludności

polskiej do szerokiej autonomii, której granic uie

określono, lecz która, według interpretacji rzą

dowej, zmierza do całkowitego administracyjnego

i politycznego wyodrębnienia kraju od cesarstwa

Wyodrębnienie, nawet ustawodawcze, uie jest

jeszcze odrywaniem się od Rosyi, a inklinacje

ku tema ze strony ludności jeszcze uie stanowią

tak wielkiego niebezpieczeństwa d!a państwa,

które usprawiedliwiałoby zawieszenie nad krajem

podwójnej grozy: praw wojennych i samowoli

administracyjnej. Nie należy zapominać, knmu

powierzono te nadzwyczajne pełnomocnictwa, któ

re tylko w razacb wyjątkowych dałyby się uspra

wiedliwić interesem państwa: władzom, które oka

zują wielką nienawiść ka idei praworiijdnego

ustroju, traktującym Polskę, jako kraj zdobyty i

uiecofającym się dla utrzymania istniejącego po

rządka — przed fałszywem przedstawieniem

ist tnego stanu rzeczy w kra.-u.

—

Nie chce

my wątpić, że rząd szczerze się wypiera za

miara wywołania waśni pomiędzy Polakami

a Rosyanami; lecz tej szczerości uie

ma u wyższej władzy administracyjnej

w Warszawie. Rząd nie może zaprzeczyć, że

zarówno przedstawione przezeń fakta, na podsta

wie których ogłoszono stan wojenny w Królestwie,

jak i oparty na nich obraz grożącego separatyzmu,

były albo przesadzone, albo wprost fałszywe".

Na dowód przytaczają Ruta. Wiedomoati, że

rząd powoływał się na przemysłowców z Króle

stwa, którzy domagali się, jakoby nadzwyczajnych

środków przeciwko ruchowi polskiemu. Twierdze

nie to okazało się nieprawdą. Według deklaracji

przemysłowców nie autonomia polska, lecz stan

wojenny jest groźbą dla rozwojn ekonomicznego

kraju.

,Sam rząd — czytamy dalej w Ruai. Wied.

przyznaje, że stosowność użytego przezeń środka,

spotęgowanego praktyką zwolenników dawnego

ustroju, wywołuje zarzuty »z różnych stron", a

my dodać możemy: nawet ze strony zwolenników

szczerego zbliżenia się Królestwa Polskiego do

Rosyi i całości państwa rosyjskiego*. Organ kon

stytncyjno-demokratyczny kończy artyknł naatę

pnjącą uwagą:

,,Obecny stosunek rządu do kwestyi polskiej

ważnym jest jeszcze i z tego względu, że w tym

wypadku jaskrawo występuje brak wszelkiego

przygotowania u władzy centralnej do wypełnie

nia wielkiego i — chętnie przyznajemy — nie

zwykle trudnego zadania: przejścia od starego

ustroju państwa do nowego. Frazesy konsty

tucyjne a obok nich rządy samowolne

nie mogą wywołać w kraju zaufania. Pewnych

zarządzeń, odpowiadających nowemu prądowi, nie

należy paraliżować innemi, przejętemi dawnym

duchem. Pomiędzy krajem a władzą centralną

stoją, jakby jakaś ściana, zdyskredytowane da

wne organa rządowe, a co gorsza, że rząd nie

przestaje dawać wiary bezstronności ich donie

sień. Im rząd centralny, w którego rękach pozo

staje władza przed zwołaniem dnmy, krytyczniej

będzie się zapatrywać :^ględem tych organów,

pozostałych z czasów dawniejszych; im bar

dziej czyny jego będą natchnione chęcią wpro

wadzenia w życie zasad konstytucyjnych, tem

rychlej kraj się przekona, żeśmy nie na słowach

tylko, lecz i w czynach weszli w nowy okres

rozwoju państwowego".

W u-ll’

Z wiecu katolików.

Wiec katolicki w Wiedniu, który się odbył

przed paru dniami, przybrał olbrzymie rozmiary

i był objawem wielkiej doniosłości. Ze wszystkich

prowiucyj i wszystkich narodowości ndział nie

zmiernie liczny miał znaczenie wypadku polity

cznego, zwłaszcza w dzisiejszej sytaacyi, tak peł

nej niebezpiecznych oznak. Przeszło 6 000 uczest

ników napełniało salę posiedzeń plenarnych i li

czne zebrania sekcyjne z referatami doniosłymi.

Przewodniczył kongresowi poseł Romberg z Mo

raw ; jednym z wiceprezesów był Dr Wicherkie

wicz z Krakowa. Wkoło nuncyusza apostolskiego

księcia Beimonte zasiadło trzech kardynałów, a

wśród trzydziestu człunkc w episkopatu anstrya

ckiego znajdowali się X. arcybiskup Bilczewski,

X. metropolita br. Szeptycki, X. arcybiskup Teo

dorowicz i biskup przemyski Pelczar.

Narady trzecbdniowe zakończyły się wspania

łym bankietem w gmachu ratusza, gdzie burmistrz

Wiednia Lneger podejmował przeszło 2.000 gości.

W czasie bankietu toasty wygłaszano z mównicy.

Ryła to manifestacya miasta Wiednia i jego na

czeloika wobec zgromadzenia katolików monarchii.

Wobec nadmiaru materyalu, jakiego nam dostar

czają rozprawy sejmowe odłożyć zmuszeni jesteś

my streszczenie rozpraw tego kongresu Naj waż

uiejsze przemowy wypowiedział ks Alojzy Lich

teusteio o stosunku nauki i kultury do wiary.

Mowa X. arcybiskupa Teodorowicza wywołała

siloe wrażenie. Burmistrz Wiednia Dr Lueger

miał długą mowę, w której przypominał ostatni

wiec katolicki przed piętnasta laty i stwierdzał

wielki postęp poczucia katolickiego w stolicy i

w ćałej monarchii. W sekcyi prasy ks. Paweł

Sapieha zabierał głos, domagając się, aby w dzień

uikach katolickich niemieckich ustały odgłosy u

prsedzeń narodowościowych. Wniosek ks. Sapiehy

w tej kwestyi przyjęty został przez Zgromadze

nie i wywołał oświadczenia redaktorów pism ka

tolickicb. Wiec w Wiedniu był ogółem manifesta

cyą znaczącą, zwłaszcza wobec ciężkich problema

tów zamierzonej reformy wyborczej i zapowiada

nych demonstracyjj i strajków soeyalistycznych.

Hakatyzm na południu Niemiec.

Monachium 22 listopada.

Jednym z pewników, wygłaszanych przez prasę

polską, było ważne twierdzenie, iż hakatyzm

i jego zapędy ograniczają się do Pros i Saksonii,

zrzadka tylko przenikając do innych dzielnic pań

stwa niemieckiego. Przyczyna tego zjawiska le

żała w tem, czem po części tłómaczono hakatyzm

jako zjawisko psychologiczne, które tkwiąc

głęboko w rozdmuchiwanej ciągle nienawiści na

rodowej, żywi się także ekonomiczną stroną wal

ki antypolskiej; zwłaszcza wyjątkowem położeniem

nrzędników, przemysłowców i rzemieślników nie

mieckich ua kresach wschodnich, położeniem, wy

tworzonem przez rząd, dzięki dodatkom kresów

wschodnich, fnnduszom na popieranie niemieckie

go rękodzieła, przemysła i handlu, przeciw tym

sansym gałęziom polskiej pracy.

Do dziś dnia, trzeba to stwierdzić, hakatyzm

nie zdołał istotnie zakorzenić się na południu ce

sarstwa. Niemałą rolę odegrała w tem znana nie

chęć Niemców południowych do północnych wo

góle, do Prusaków w szczególności. Z drogiej

strony Niemcy południowe leżą zdała od kresów

wschodnich; echa walki eksterminacyjnej przeciw

Polakom dochodzą tam zrzadka i niezbyt pełnym

dźwiękiem, nadto zaś prasa katolicka przeciw

działa usilnie szerzenia się pruskiej nienawiści,

przedstawiając walkę antypolską we właściwem,

bezstronnem oświetleniu. Nie dotarł tam jeszcze

i nie dotrze może tak prędko talarowy patryotyzm,

widzący w bakatyzmie rozdawcę wysokich pensyj

i posad rządowych. Zresztą Niemiec południowy

nie czułby się swojo w atmosferze walki i ucisku,

która jego naturze spokojnej, skłonnej do ocięża

łości, nie przedstawia się zachęcająco. Wreszcie

katolicyzm odgrywa ważną rolę wobec rachu,

który jest w swej istocie wyskokiem nienawiści,

niezgodnej z etyką katolicką, przedewszystkiem

zaś ciągnie za sobą proteatantyzacyę, jako jeden

ze środków eksterminacyjnych względem katoli

ków i Polaków.

Wszystko to złożyło się na zupełne prawie od

osobnienie Prusaków w walce z żywiołem pol

skim Odczuł to hakatyzm, tem bardziej, że prasa

polska przeciwstawia na każdym kroku nienawiść

Prus — tolerancji tylu szczepów niemieckich.

Stąd musiała narzucić się myśl agitacyi między

Niemcami na południu cesarstwa, aby i tam roz

niecić poczucie »polskiego niebezpieczeństwa*. —

Pionierzy hakatyzmu zapuszczają się coraz czę

ściej na południe, niosąc w zanadrza nwaugelię

tępienia i kwitarynsz »Towarzystwa kresów wscho

dnich".

Jeden z nich, p. Schulz, sekretarz Oat

markenuerainu, odbył właśnie taką eskapadę i za

szczycił swoją obecnością stolicę Bawaryi. W Wit

telabachergarten odbył się niedawno odczyt tego

pioniera nienawiści, zatytnłowany ,Sytnacya na

kresach wschodnich* i o tem właśnie znajdą czy

telnicy parę słów informacyi.

P. Scholtz, zaznaczywszy z ubolewaniem, iż

Niemcy okazali większe zainteresowanie dla wy

padków wojny japońsko-rosyjskiej, aniżeli dla

nader smutnych zajść w niemieckich posiadło

ściach południowo zachodniej Afryki; twierdzi, iż

podobna obojętność panuje wśród nich w spra

wach polityki wewnętrznej, a zwłaszcza w kwe

styi polskiej. Kto twierdzi, iż niebezpieczeństwo

polskie nie istnieje, ten podobny jest do czło

wieka, który widząc, iż w sąsiedztwie wybuchnął

pożar, powiada: nCo mnie to obchodzi, na mój

dom pożoga się nie przeniesie".

Historya dowo

dzi, źe każde usiłowanie rządu praskiego zbliże

nia się do Polaków, miało zawsze fatalne dla

Niemców skutki. Fryderyk Wilhelm IV zapewnił

nawet ustawowo Polakom polski język wykła

dowy; podzięką za to było polskie powstanie.

Jego usiłowania, mające ua celu »pozyskanie so

bie serc polskich", udaremniło sprzysiężenie roku

1848. — Chwiejna polityka rządn niemieckiego

wzmocniła tylko siły polskie i nie obmyślono ża

dnych środków, by zapobiedz ekonomicznej

potędze Polaków. W ten sposób doprowa

dzono stosunki na kresach wschodnich do stanu

wprost beznadziejnego, a wielu tamże osiedlonych

Niemców, straciwszy wiarę w swą siłę, ustąpiło

przed polską przemocą.

Załóż( ne w roku 1894 pod egidą Bismarka

Towarzystwo kresów wschodnich nie chce

wogóle wywoływać narodowych prscci*

wieństw, nawołuje tylko Niemców, by się łą

czyli razem, co Polacy od dawna już zrobili. -

»Wielkopolskość" (Oroaspolenthum) reprezento

wana pierwotnie tylko przez szlachtę, ma obec

nie na swych usługach znakomitą organizacyę,

która umiała pozyskać dla siebie stan średni i

robotników. »Liga narodowa" reprezentuje prze

dewszystkiem idee ostatecznego zwycięstwa »bia

łego orla", a przy pomocy znajdującego się w Pa

ryża skarbu narodowego (!) szerzy się polską

propagandę. Prasa polska, która zresztą stanow

czo temu przeczy, przecież mimo swej woli zdra

dziła tajemnicę, iż trzy czwarte zasobów

tego skarbn są przeznaczone na wywalczenie

niepodległości Polski. Sokolskie Towarzystwa gim

nastyczne nie są niczem innem, jak tylko przy

bytkami zaprawiania się da rzemiosła wo

jennego (!). Aby wytworzyć silny polski stan

średni, kształcą z funduszu Marcinkowskiego nie

zamożną młodzież i w ten sposób powstają całe

zastępy polskich adwokatów, lekarzy i inżynierów.

W zamian za to wymaga się od nich gorliwej

agitacyi politycznej, bo »Polska była i będzie".

Także duchowieństwo walczy usilnie w ducha

tych ideałów. Modlitwa niemiecka jest grzechem

a niemieccy katolicy są katolikami niższego rzę

du. (!) Dążnościom komisyi kolonizacyjnej nie

mieckiej przeciwstawiają systematycznie prowa

dzoną akcyę polonizacyjną. Zakaz parcelacyi dóbr

ziemskich obchodzą wszelkimi sposobami. WPrusiech

wschód, i zachodnich, na Pomorzu i Górnym Śląska

osiedlają polskich chłopów, polskich robotników i

rzemieślników, zakładają polskie kościoły, a osie

dloną tamże ludność niemiecką bezwzględnie boj

kotują. W ten sposób 40.000 hektarów ziemi nie

mieckiej przeszło w polskie ręce. Aby się módz

utrzymać na tych małych kawałkach ziemi, wy

chodzi corocznie 200.000 robotników polskich do

krajów nadreńskich i Westfalii, stwarzając w ten

sposób zgubną konknrencyę dla robotnika nie

mieckiego. Obecnie zaś konstytucya rosyj

ska przyczyni się także w znacznej mierze do

wzmocnienia polskości.

Mówca zaleci! następujące skuteczne środki o

ehronne: energicznie prowadzoną kolonizacyę nie

miecką, zachęcanie do przybywania do Niemiec

jako robotników polnych innych »nieszkodliwyc-h"

obcokrajowców, jak n. p. Rusinów, zakaz uży

wania języka polskiego na zgromadzeniach, po

pieranie niemieckich rzemieślników , kształcenie

techników, lekarzy i adwokatów dla zagrożonych

prowincji, zakładanie bibliotek ludowych, wresz

cie połączenie się wszystkich Niemców w jedną

organizacyę przeciw polskości, której zwycięstwo

ekonomiczne pociągnęłoby za sobą z wszelką pe

wnością zwycięstwo polityczne. Dlatego - wołał

z emfazą — ekonomiczne zdobycie kresów wschod

nich ma tak doniosłe znaczenie. Skoro Polacy

zobaczą, iż przeciw nim stoi w zwartej masie lu

dność całego państ,wa niemieckiego, to

wreszcie pogodzą się z tą myślą, iż muszą się

stać niemieckimi poddanymi. (!) A wtedy właśnie

osiągniemy upragniony cel: spokój ze strony Po

laków. (!)

Po tej mowie uchwalono jednogłośnie rezolucyę,

która akcentuje konieczność zakładania w poszcze

gólnych miejscowościach, w szczególności w Mo

nachium, filij Towarzystwa ochrony kresów

wsehodnich Wielu mówców zabierała głos w dys

kusyi, a wszyscy zwracali się z gorącym apelem

do licznie zgromadzonych słuchaczy. Następnie

przystąpiono do założenia w Monachium miejsco

wego oddziała Towarzystwa obrony kresów wscho

dnich, do którego zaraz wpisało się na członków

wielu z obeenych.

Jednym z charakterystycznych momentów jest

fakt, iż przybycie i alarmy p. Schulza znalazły

odgłos przedewszystkiem w liberalnej prasie na

szego miasta. Muench. N . Nachr. zamieściły ob

szerne sprawozdanie z pochlebną tendeucyą; prze

milczały nawet to, iż na zgromadzeniu większą,

klaszczącą część zebranych stanowił napływowy

W obronie pamiątki.

»TowarsjBtwo opieki nad polskimi *a

bjtkami sztuki i kultury* wniosło do

Rady miasta petycyę w sprawie samie

rzonego !burzenia dcmków przy krściele

św. Idziego. P rz e Jstawienio to, podpis* ne

przez prezesa Towarsyatwa, prof. Dr*

Jerzego hr. Mycielskiego i sekretarza p.

Maryana Gumowskiego,

zamieszczamy

w dosłownem brzmieniu, gdyż przedsta

wia odo jasno sprawę, na której pomyśl

nem załatwienia zalety wzzyatkim miło

śnikom starego Krakowa.

Każdy prawomocny jnż wyrok może jeszcze

nledz zmianie, byle zaistniały powody wznowienia

postępowania. Na tej powszechnie uznanej zasadzie

oparte ośmiela się Towarzystwo opieki nad pol

skimi zabytkami sztuki i kultury wytoczyć raz

jeszcze przed Świetną Radę sprawę zburzenia za

bndowań przy kościele św. Idziego, jakkolwiek

w sprawie tej zapadła już prawomocna Świetnej

Rady nchwała. Wznowienie postępowania uwa

żamy za konieczne, bo jak z podanej do publicz

nej wiadomości treści obrad Świetnej Rady w tej

sprawie wynika, za podstawę głosowania posłu

żył stan faktyezny i prawny, niezgodny z rze

czywistym stanem rzeczy. Na decyzyę Świetnej

Rady dwie wpłynęły okoliczności, mające prze

mawiać za zburzeniem wspomnianych budynków :

najpierw rzekoma opinia konserwatora kra

kowskiego, aprobująca zburzenie, powtóre zaś

rzekomy obowiązek zburzenia, wynikający z kon

traktu kupna sprzedaży zawartego z konwentem

0 0 Dominikanów.

Go do opinii konserwatora zaznaczyć należy,

że władze miejskie przed zawarciem kontraktn

nabycia budynkó w wccln ich zburzenia, wcale o

pinii konserwatora nie zasięgały, natomiast do

piero po zawarcia kontraktn, gdy go przedłożono

do zatwierdzenia książęco-biskupiemu konsysto

rzowi w Krakowie, zapytał tenże kosystorz kon

serwatora o zdanie. Wskutek tego oświadczył

konserwator Dr Stanisław Tomkowicz pismem

z dnia 31 stycznia 1899 r. 1. 2/1899, że nie miał

by nic przeciw zburzeniu korytarzyka, czyli szyi

skośnie od kościoła prowadzącej do zewnętrz

nego wejścia z bramką od nlicy, bynajmniej je

dnsk nie zgodził się na zbnrzenie domków na

zachód od kościoła. Zbytecznem byłoby tn przy

taczanie względów przemawiających przeciw zbu

rżenia ze stanowiska estetyki i historyi sztnki

Wystarczy powołać się w tej mierze na znany i

ze wszech miar poważny głos radey dworu prof.

Maryana Sokołowskiego. Chociażby zresztą opi

nia Dra Tombowicza z roku 1899 nie była dość

jasną i zdecydowaną, to z jednej strony stanów

cze wystąpienie prof. Sokołowskiego wszelkie u

suwa wątpliwości, z drugiej zaś strony sam Dr

Tomkowicz w lecie 1905 r. na posiedzeniu Świe

tnej Rady zajął stanowisko przeciwne projekto

wanemu zburzeniu.

Drugim ważniejszym motywem, który wpłynął

na decyzyę Świetnej Rady, było rzekome posta

nowienie kontraktu, nakładającego na gminę obo

wiązek zburzenia tych zabudowań. Przeczytawszy

w całości teu kontrakt, ze zdumieniem skonsta

towaliśmy, że postanowienia takiego kontrakt

wcale nie zawiera. Nietylko o obowiązku zburze

nia mowy nie ma, ale przeciwnie stanowi dekla

racya dodatkowa, zmieniająca pierwotny artykuł V

kontraktu, że gminie tylko »służy prawo zburze

nia obecnego wejścia do kościoła św. Idziego aż

po drzwi prowadzące wprost do kościoła, nato«

miast gmina odstępuje od prawa nowego wejścia

do kościoła od strony zamkn*. Dalej stanowi

kontrakt, te »plac powstały po zburzeniu bndyn-(

ków nie może być po wieczne czasy zabndowa

nym i dlatego gmina przyjmnje zobowiązanie, że,

zakupionego gruntu nigdy nie zabndnje*. Jak

z powyższego wynika, kontrakt bynajmniej nie

upoważnia konwentu 0 0 . Dominikanów do żąda

nia, by gmina zabudowania zaknpione zbnrzyła,

a wyrażone na posiedzeniu Świetnej Rady zdanie,

jakoby władze dnchowne zbnrzenie za warunek

dotrzymania kontraktu uważały, jest sprzecznem

z wyraźnem brzmieniem kontraktu. Władzom koś

cielnym zależało tylko na tem, aby w razie zbu

rzenia bcdynkćw, nie powstały obok kościoła za

budowania, których przeznaczenie mogłoby ubli

żać sąsiedztwu kościoła. Władze kościelne jednak,

jak nam wiadomo z dobrze poinformowanego

źródła, zgoła nie mają nic przeciw zachowaniu

dzisiejszych budynków obok kościoła, byle ich

tylko nie użyto na pomieszczenie szynków, are

sztów, lub wogóle nie dano im przeznaczenia nie

licującego z sąsiedztwem Domu Bożego. Poczy

niliśmy starania, aby powołana do tego władza

kościelna potwierdziła wobec Świetnej Rady tra

fność powyższej interpretacji woli duchownego

instytutu w kontrakcie wyrażonej.

Przedstawiając te nowe fakta, apelujemy od źle

do lepiej poinformowanej Rady w nadziei, te in

terwencja nasza nie pozostanie bez skutku. Są

dzimy, *że oprócz wyżej przytoczonych, jak wyka

zaliśmy, błędnych motywów, ,mógł jeszcze jeden

wzgląd wpłynąć na decyzyę Świetnej Rady, t j

obecny, iście opłakany stan zniszczenia, w jakim

znajdują się budynki, będące własnością gminy

miasta Krakowa. Aby w obecnej porze zimowej

ochronić te badynki od dalszej ruiny i zasłonić

bodaj powierzchownie przykry zaiste widok bez

przykładnego opuszczenia, obowiązuje się Towa

rzystwo opieki uad polskimi zabytkami własnym

kosztem bezzwłocznie potrzebne poczynić napra

wy, następnie zaś podjąć starania celem trwałego

uratowania od zagłady i odrestaurowania rzeczo

nycb domów, niemniej oddania icb w dobrym sta

nie do użytku gminie miasta Krakowa. Trwałe

przeznaczenie tycb domków, przystojne wobec są

siedztwa kościoła, nie trndno będzie znaleźć, Po

ruszamy myśl, która może znajdzie aprobatę Świe

tnej Rady. Gdyby też pamiątki po Mickiewiczu

stłoczone dziś w ciasnej salce w Sukiennicach

umieścić w tych domkach u stóp Wawelu, gdzie

spoczywają zwłoki wieszcza? Zanim restauracja

zamku o tyle pogtąpi naprzód, by Mazeum Naro

dowe na wawelską górę przenieść było można,

będzie bodaj owa mała salka w Sukiennicach po

żądanem rozszerzeniem miejsca dla zbiorów mu

zealnych, w tych zaś domkach nietylko znała

złyby odpowiednie pomieszczenie pamiątki po

Mickiewicza z Sukiennic, ale także mogłyby zna

leźć gościnę cenne zbiory p. Władysława Mic

kiewicza, ofiarowane wspaniałomyślnie narodowi,

a obecnie dla brakn miejsca w kraju, ukryte

przed okiem ogółu, na dalekiej obczyźnie.

Skromne, charakterystyczne domki o malowni

czych sylwetach obok szanownego, acz na pozór

skromnego zabytku, jakim jest kościół św. Idzie

go, jeśli same przez się będą stanowiły małe, lecz

drogie sercom polskim mazeum, nie będą nikomu

zawadą pod Wawelem i widoku na Zamek nie

zasłonią.

Pierwsza myśl nabycia tych domków przez gmi

nę powstała stąd, ii konwent 00 . Dominikanów

chciał dobndować de nich drngie piętro, coby na

otoczenie Wawelu fatalnie wpłynęło. Chcąc nni

knąć tej ostateczności, gmina popadła w drngą

ostateczność, zburzenia zupełnego domków celem

odsłonięcia Waweln. Czyby jednak Wawel na tem

zyskał? Że kościół św. Idziego niewątpliwie na

tem straci, o tem niema dwóch zdań; co do Wa

welu zaś należałoby raczej pomyśleć o odsłonię

ciu dalszych jego stoków od strony plantacyj i

podzamcza, skąd daleki widok na Wawel zyskać

można. Tutaj zaledwie szczupła przestrzeń dałaby

się uzyskać, odległość zaś tak mała na malowni

szość widoku wpłynąć nie może. Wiąże się z tą

kwestyą doniosła kwestyą otoczenia Waweln wo

góle, o której czas nareszcie pomyśleć w wielkim

styla, nie zaś ograniczać się do szczegółu, jakim

są domki koło kościoła św. Idziego. Poruszamy

więc dalszą myśl opracowania zasadniczego planu

otoczenia Wawelu. Niechaj przynajmniej do osta

tniego zatwierdzenia tego piana kwestyą zburze

nia domków koło św. Idziego pozostanie w za

wieszeniu. Dziś niema żadnego powodu do po

śpiechu w burzeniu, zwłaszcza, że raz zburzonych

domków jnż nigdy nie będzie wolno odbndować,

ani wogóle niczego w ich miejsce postawić, bo

takie jest rzeczywiście jedyne kategoryczne po

stanowienie kontraktn. Inne postanowienie kon

traktu opiewa: ,że zburzenia domu może gmina

każdego czasn dokonać*. Pocóż więc niepotrze

bnie naglić, skoro nikt nie ma prawa gminie ter

minu zburzenia przepisywać?

Jeśli Świetna Rada, nie będąc obecnie do tego

zmuszoną, zechce obstawać przy powziętej uchwale

i zniszczy te skromne świadki minionych dni, to

może nie dziś, ani jntro, ale w niedalekiej przy

szłości, po niewczasie, zwolna budzić się zacznie

ogólny żal za nimi tak, jak to jnż dziś, kiedy

hala maszyn koło nowego teatru stała się zbyte

czną i razić zaczyna powszechnie, pytają, czy nie

lepiej było usłuchać prób i zaklęć Matejki, a nie

burzyć stojącego tam kościoła św. Ducha. Toż

kiedy stary ratusz burzono, myślano także tylko

o odsłonięciu widoku na rynek. Czyżbyśmy z tej

s enqtnej historyi żadnej nie wynieśli nanki?

Padają jedne po drugich stare domy krakow

*»OHAH** wyąhodsi a wyj%tkiem dni po u «4mm i twi%taoh uroczystych dwa razy dziennie, a miasowwi«

° godzinie 6 ranę i o aodaito 6 wieczorem

* ,l,.łłw,kl*94’ 8 «*"ńeweWe%e, *. Isctitst.

WM%aca *eu|twyea * Tarsowi», lumtwtt, Jaiłe, Na«ya S%asi aa imrenie * kait%arai Me)twsj.

PHENUMHBaTa WYNOSI;

W Krakowie w uiiej,eu .

*Vk5U7*I’%/Toto^ 7*2X22*

w ,Kuetwie Auątryackiem

«koron

12 koron 6 kor! *

;

do Wioch, F rancyi aŁ

Belgii, Szwąjoa^i, T.reyi 59 koro"

14 k° " B »*««Oto

, ,nnycl. pum w. uależ%cych do zwi%Au peotowego

64koron | 16koron 8kra. -

Osobna prenumerata na wydanie poranne wynosi wieii%czni» a przesyłką pocztową 1 koroną

,,, .,

** hal.fw miejsca i z odniesieniem do domu 1korono.

^ e m im orat(e Dritten*11**90*Lit °! ’t po 4hal-*a w»60»0«1», po20hal.; z przeeyłk%poozoow%94to.

Prenumeratą przyjmą)e u% tylko od 1 do oototniego dnia w miesi%on.

Listy z piski%faau

n* prenumerat% iogłosienia (inaeraty) uprasza się nadsyłać/raiu» de AdadatotfttM

Ouuu w S,rakęwie. _

RtkU m aout mcapscesffetMtfM nie podlegają Jpłaoie pooatowej. LmMw nśaA eT

konnych nieT "fitofakę.

Rjh,pwóZ naA^nyeb%ie *wraca\

Prenumeratą prayjmoją i Adnhtekaoja Okoao w Krakowie i wa%dy pesetowa

Miejscową preiMimeratą kd*f*«ia ». i^ ^fteow ąkhta, handlt- St. Łarlińskiego wSukiennicach,

H, Kretschmera, Rynek 10, Biur* dzienników Repeaw i Saloseenowej, OUumm t r a fik * w RrnkH ałównrin

Ogłoszenia prryWie .i% *a *płat% ad wwrsu petitem ,a piSws,y , M M to!, sa każdy BMt%pny

p* 10 bal.; układ tabelaryesny, cyfrowy, »komplikowany, pierwssy ras po 40 to., nast%pay polOhaf

N ada sła n e (n* trseciej »trenie) ed miejsca wirassa drnhiea petitowym 60 halerny sa kaMy ma.

Ogłoszenia i prenumeratą prayjmnj%: we Lwowie biura dsiensików L. Piękna. A . Oksewshiewo

St. Sokoło wskieg o, K. Buolutalia: w Jarosławiu Biuro dzienników; w Podgórzu Peturaiski R yn ek ’

w Przemyślu A. J ussyAski k sięgarnia kolejowa, D. Hes zeles; w Rzes zowie M w-i3 lT-ł

w Stanisławowie Jasiel ski i Bp.; w Tarnowie M. Bockach; w Tarnopolu C Halicseri

W Paryiu wyłącznie p. W

. Raczkowski, 14 Cttó de Trerise; w Wiedniu Haawustein A Togier (takie

w Hamburgu. traakinrcie n M., Berlinie, LJpsku, Basyiei i Wrocławiu), A. Oppełlk R M"irt ;tak *o

w Berlinie, Hamburgu. Monachiom i NerTmtodm), H. Seto«, M. Dnkes. i. DmwW» l( Wiadl

;ty!kw yrawunUt% K. O

.Hsihwiit i Oorap.), w Prutocturoio n. M%. L

DtomTj?’omL»

W r U MMą antas%afassa ftgtaaa st%« hd. *%g%

MłKM RHMl(OTti id. far. Tomoawa Mr ML _ To!ofaa Hr ML

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction