Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 663 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

NerUl

Kraków, Poniedziałek 16Maja1904.

Rocznik LY1L.

Mowa tronowa.

(Telefonem)

Buda Peszt 15niaja.

Dzisiaj w południe p rzyjął cesarz na zamku,

wśród zwykłego ceremoniału, delegaeyęaustryacką.

prezes delegacyi p. Apolinary Jaworski wygłosił

do monarchy n astępującą przemowę:

Świadoma doniosłości swego zadania i swo

jej odpowiedzialności, przystępuje delegacya

z gorliwością do czekających ją prac. Idzie

przecież o znaczenie i mocarstwowe stanowisko

monarchii i bitność naszej dzielnej armii, które

to oba czynniki są środkami do utrzymania

powszechnie upragnionego pokoju. Choć nawet

na dalekim Wschodzie wybuchła sroga woina,

to jednak nasza część świata cieszy się poko

jem. Zgodne to jest z powszechnie znanern dą

żeniem europejskich mocarstw i ich panujących,

którzy czczą Waszą Ces. Mość, jak o wypróbo

waną podporę pokoju. Niepokojące stosunki

w bliskości nas, na półwyspie bałkańskim,

dzięki energicznemu i lojalnemu współdziałaniu

obu zaprzyjaźnionych wielkich mocarstw, zbli

żają się do pokojowego wyjaśnienia. Z uczu

ciami niezachwianej wierności, miłości i czci,

przystępujemy do stóp tronu.

Wasza Ces.

Mość raczy przyjąć wyrazy i zapewnienia mi

łości i czci, pochodzące z serc wielu milionów

poddanych, którzy błagają, aby Bóg ochraniał

i utrzymywał przez długie lata ukochanego ce

sarza. Jego Ces. Mość niech żyje !

Zebrani delegaci wznieśli trzykrotny okrzyk

na cześć cesarza, poczem cesarz w odpowiedzi

miał następującą przemowę od tronu:

Z szczerem zadowoleniem przyjmuję pańskie

zapewnienia wierności i lojalności i wyrażam

za to serdeczne podziękowanie. Nasze sto

sunki do wszystkich mocarstw są trwale naj

lepsze. Ugruntowany stosunek do naszych soju

szników, uzupełniony przez ścisłe porozumienie,

które monarchia utrzymuje z Rosyą w sprawie

bałkańskiej, napełnia nas zaufaniem do poko

jowego rozwoju stosunków na naszym konty

nencie. Przedsięwzięte w kilku wilajetach en

ropejskiej Turcyi,na podstawie programu zMlirz*

steg, p race około reform, obecnie postępują n a

przód i przy uspokojeniu, jakie w tych okoli

cach powoli nastaje, jnż w niedalekim czasie

powinny wykazać korzystne rezultaty.

Do głębi zasmucającą jest wojna, która wy

buchła w Azyi wschodniej i tyle już ofiar ży

cia ludzkiego pochłonęła. Oby Opatrzność Boska

zechciała tej wojnie oznaczyć o ile możności

najciaśniej sze granice tak co do czasn jak co do

rozmiarów, i oby świat znów mógł się cieszyć

wielkiemi dobrodziejstwami pokoju.

Mój zarząd wojskowy w bieżących żądaniach

na utrzymanie wojska pozostał w granicach

kredytów z la t ostatnich, prosi jed n ak nadto

o osobne środki dla spiesznego nabycia broni i

materyału wojennego. Moja m aryn ark a wojenDa

potrzebuje znaczniejszych środków celem szyb

szego wykonania rozpoczętej już budowy okrę

tów i ich uzbrojenia. Ze względu na te obe

cnie większe żądania będą w następnych latach

osiągnięte znaczne oszczędności. W nadzwy

czajnych wydatkach na wojsko i w budżetach

marynarki zamierzone nabytki i formacye przy

czynią się do podniesienia bitności siły zbroj

nej, zapewniając zarazem korzyści ekonomiczno.

Stosunki w Bośni i Hercegowinie rozwijają

się normalnie i zupełnie spokojnie.

—

Pomimo

wzrostu potrzeb tych prowincyj, przecież w r.

1905 wydatki zarządu będą pokryte z ich wła

snych dochodów.

Przekonany, że panowie przystąpią do stu

dyowania wręczonych im przedłożeń ze znaną

patryotyczną gorliwością, życzę pracy panów

powodzenia i witam panów serdeczuie.

Mowę monarchy przerywali delegaci w nie

których miejscach żywymi oklaskami, szczególnie

przy wzmiance o stosunku do mocarstw i przy

życzeniu rychłego ukończenia wojny w Azyi wscho

dniej.

-—

Prezes gabinetu Dr Koerber przedstawił

następnie cesarzowi członków delegacyi, z który

mi monarcha rozmawiał.

Przyjęcie skończyło się o godz. 123/4.

O godz. 1 popołudniu przyjął cesarz węgier

ską delegacyę. Przewodniczący tej delegacyi, Ko

lornan Szell, wygłosił do cesarza przemowę, w któ

rej wspomniał także o wojnie w Azyi wschodniej,

nie dotykającej wprawdzie bezpośrednio naszej

monarchii, oddziałującej przecież na ekonomi

czue i finansowe stosunki. Mówca wyraził imie

niem delegacyi gotowość uchwalenia potrzebnych

środków na podniesienie bitności ar m ii — jednakże

w granicach siły finansowej kraju. Zakończył po

dziękowaniem królowi za uwzględnienie życzeń

narodu węgierskiego i wzniósł okrzyk na cześć

monarchy, który obecni trzykrotnie powtórzyli.

Cesarz odpowiedział mową od tronn, równo

brzmiącą z mową do delegacyi austryackiej, po

czem odbył krótkie cercie.

Expose hr. G()łuchowskiego.

(Telefonem.)

Budapeszt 16maja.

Dzisiaj o godz. 10 przed południem zebrała się

komisya budżetowa delegacyi austryackiej. Mi

n;ister spraw zagranicznych, hr. Gołu

chowski, wygłosił następujące expos4:

Szczegółowe i wyczerpujące obrady, które nie

dawno dopiero odbyły się w łonie delegacyj o po

łożeniu zewnętrznem, uwalniają mię tym razem

od zadania szczegółowego roztrząsania tego te

matu Wobec tego ograniczę się tylko do kilku

uwag, których celem uzupełnienie w pewnych

punkt,ach obrazu, jaki przedstawiłem na ostatniej

sesyi. Od owej chwili ogólna sytuacya polityczna

zmieniła się zaledwie nieznacznie, i sądzę, że

najwierniej scharakteryzuję zadawalniający stan

zagranicznych stosunków monarchii, nazywając

zgoła doskonałymi stosunki, jakie nas łączą za

równo z naszymi sprzymierzeńcami, jak również

ze wszystkiemi innemi mocarstwami, a zwłaszcza

z Rosyą.

Nawet owe ubolewania godne objawy w e Wło

szech, o których wspomniałem w ostatnich wy

wodach, a których powstanie trzeba przypisać

gwałtownym wichrzeniom pewnych niepowołanych

polityków i fanatycznych agitatorów, należą jnż

dzisiaj do przeszłości, a to wobec rozważnego,

energicznego i szczerze wiernego przymierzu sta

nowiska obecnego królewskiego rządu. Niedawne

m j e spotkanie w Abbazyi z p. ministrem wło

skim spraw zagranicznych utrwaliło tylko we

mnie świadomość, że troskliwość o ścisłe i pełne

zaufania stosunki między nami a sąsiedniem pań

stwem jest nie mniejszą w miarodajnych kołach

politycznych rzymskich, jak pośród nas. Podobnie

jak n nas, panuje tam przekonanie, że stosunki

te muszą mieć charakter lojalnej wzajemności,

jeśli mają zawsze odpowiadać swemu wysokiemu

celowi. Moja rozmowa z J. E, Tittonim obracała

się okóło tych konserwatywnych zasad, które są

i(Wy«3aute w t**n.tofne).

trwałą i ciągłą podstawą naszej polityki, a które

przyjęły także Włochy specyalnie ze względu na

sprawy bałkańskie. W ponowiłem stwierdzeniu

tego faktu leży rękojmia pokoju, którą należy ce

nić wysoko. Przyłącza się ona jako równorzędny

czynnik do tych wszystkich gwarancyj, za pomo

cą których usiłują ze wszech stron zapewnić spo

kojny i pomyślny rozwój stosunków ua naszym

kontynencie.

Z tego w!aśnie usiłowania wyniknęła też ogło

szona niedawno ugoda między Anglią

i I rancyą, która doprowadziła do wyrównania

szeregu sprzecznych kwestyj i która staje się no

wem ogniwem łańcucha układów, mającego sil

uiej jeszcze złączyć przyjaźnią mocarstwa euro

pejskie.

Im bardziej pocieszające są te objawy w kra

jacb, bliżej nas położonych, tom groźniej nato

miast kształtuje się się sytuacya n a n aj d al

szym Wschodzie, gdzie głębokie przeciwień

stwa interesów spowodowały walkę. Jest ona smu

tną zarówno z humanitarnego punktu widzenia,

jak ze względu na czas jej trwania, nic dający

się dziś jeszcze określić, i na ogólną ekonomiczną

deptesyę, którą prawdopodobnie spowoduje, a któ

ra dotknie nawet tycb, którzy nie biorą w walce

bezpośredniego udziała.

Do wzrastającej bowiem ciągle niepewności, któ

ra występuje przy takich przewlekłych konfliktach,

przyłącza się jeszcze nieunikniony zastój w wol

nym obrocie handlowym. Nie w najmniejszej mie

rze przyczynia się do tego niezwykłe rozszerze

nie w dzisiejszych czasach przez mocarstwa, pro

wadzące wojnę, pojęcia kontrabandy wojennej.

Daje się to tak dalece odczuć międzynarodowe

mu handlowi, że usprawiedliwionem zdaje się być

pytanie, czy nie byłoby pożądanem przez pewne

normy ograniczające — które możnaby ustalić po

wzajemnem porozumienia się mocarstw — dotkli

we następstwa tego stanu rzeczy w przyszłości

złagodzić. To zadanie jedn ak nmsi być tymcza

sem odłożone do właściwszej pory.

Co się tyczy stanowiska monarchii wo

bec rzeczonego konfliktu, to, jak wiado

mo, proklamowała monarchia bezwarunkową neu

tralność. Ścisłe jej zachowanie będzie przedmio

tem stałej naszej pieczy. Podobne stanowisko za

jęły także wszystkie inne mocarstwa, t a k że

j u ż dzisiaj, o ile sięga ludzkie przewi

dywanie, można na to liczyć, że wojna

będzie zlokalizowaną i nie pociągnie

za sobą żadnych dalszych niebezpie

cznych kpmplikacyj.

Pomyślnymi i pocieszający mi można nazwać

postępy, jakie poczyniła w ostatnim czasie nasza

akcya reform n a Bałkanie. Mimo nieustannych

trudności, na jakie natrafialiśmy ze strony turec

kiej na każdym kroku, a które trzeba było zwal

czać z niemałym nakładem cierpliwości i wytrwa

łości, powiodło się po wielomiesięcznej wytężonej

pracy, doprowadzić jeden z głównych punktów

programu z Mtlrzsteg: reorganizacyę żandarme

ryi - do stadyum praktycznego wykonania. Za

graniczni oficerowie, którzy niedawno udali się

do przeznaczonych dla nich okręgów, są obecnie

w pełni zajęci powierzonem im zadaniem. Należy

się też spodziewać, że będą mogli jnż w niezbyt

dalekim czasie wykazać się widocznymi rezulta

tami swojej pracy. Praca ta, rozumie się samo

przez się, może tylko stopniowo naprzód postępo

wać. Obejmie ona najpierw reorganizacyę korpu

sów żandarmeryi w centrum t. zw. macedońskich

wilajetów. Wynika to z jednej strony z zakresu

tego, co nasi delegaci wojskowi są w mocy zdzia

łać — nie można bowiem od nich żądać, aby

swą czynność rozwinęli równomiernie na całym

obszarze, z równą dokładnością i ścisłością - a

z drugiej strony jest następstwem związanej z lo

kalnymi warunkami niemożliwości uzyskania zda

tnego krajowego materyału oficerów odraza w tej

PreiM irrRtę pc-KyjiMiaJfi Admiuiatrftoy* Osom w Krakow ie I ortędy pocztowe.

H lcjico w y p r e n u m e r a tę księgarnia 8. A. Krzyżanowskiego, handle: St Karlińakiogo w Sukiennicach,

H. K-etachmera, Rynek 10, Binro dzionników Hopcasa i Salomonowej, Główna trafika w Rynka głównym«

O ftto a se u i u przyjmnje się t* opłat§ od wierna petitem is, pierwsty ra* 20 cal., za kaidy następny

po 10 bal.; nkład takolsryczuy, cyfrowy, «komplikowany, pierwszy r a t po 40 hal., następny po 10 bal

3 a « l e f t l a a e (ua trzeciej stronie) od miejsca wiersza drak:om petitowym SO halerzy ta kaidy rat.

Oroszenia 1prenumerato prtyjmają: we Lwowie biorą dzienników L.Plohna, A. Olszew

*kiego, 8t. Sokołowskiego, K. Buohstaija; w J a r o e l a w i a Bisro dzienników; w P o d g ó r z u PotnralsH,

Rynek; w P r z e m y słu A. Juszyuaki księgarnia kolej,, D. Hcarelea; w ttzeszow!e M. Weintraub.

w NtanJBiawowie Jasielski 1 hp.: w Tarnowie M. Rookacb; w Tarnopolu C. Haliotetł,

w P a r y ż u wyłącznie p. Adam rac de V reone 38 (prem meratę u. W. Raczkowski, Coorbevoi pad

Paryżem rue de Cbomui de fer 44); w W ie d n i a Ua*aeo«t?,in A Yogler (takie w Hamburgu, Frank

furcie n. M., Berlinie, Lipsku, B a syld i Wrocławiu), A. Oppel!k, R. tto*»e fUfcte w Berlinie, Hambnrgn,

HonaeMijm i Woryrioerdsej, H. .*,balsk, W. Dukea, J. Danpeborg. O. Fried! (tylko prenumerat* H.

A CJwp); w Fra»kftircf.e u . UL 4. L, l)aub* fcOomp.

ó*

emtP:ię Mbsen dopłaoa idę tu kał,

1 ’-t

- ink cyi «1. iw. Tomasza Hr 32.

Tolefcn Hr (W.

liczbie, jakiej będzie wymagało przeprowadzenie

całego planu organizacyi. Szczególna uwaga zwró

eona będzie na północne okręgi wilajetu kossow

skiego, gdzie chrześcijańska ludność jest pomie

szana z albańską i gdzie niejedno jeszcze trzeba

będzie zrobić, aby umożliwić przyjazne wspólne

pożycie obu zwalczających się ciągle plemion.

Nie potrzeba podkreślać jak wielką wagę przy

kładamy do urządzenia tej ważnej gałęzi we

wnętrznej administracyi; niemniej jesteśmy zde

cydowani z równą wytrwałością i energią dążyć

do całkowitego przeprowadzenia wszystkich in

nych punktów programu z Mtlrzsteg, nie zrażając

się przeszkodami, aa jakie możemy jeszcze na

trafić na obranej drodze. Uważamy bowiem, tak

samo j ak Rosya, za obowiązek honoru sprostać

w pełnej mierze zadaniu, powierzonemu nam

przez europejskie mocarstwa. Mamy też nadzieję,

że Turcya nie będzie nam nadal utrudniać tego

zadania, jak to dotychczas zbyt często niestety

czyniła, zapoznając swoje własne uajbardziej ży

wotne interesy. W Konstantynopolu uie może się

już nikt. łudzić, aby przez zwykle matactwa dało

się osiągnąć ograniczenie naszych postulatów.

Działalność nasza z pewnością nie osłabnie i

z pewnością nie spoczniemy, dopóki program we

wszystkich szczegółach uie będzie wprowadzony

w życie i dopóki zapewuionem nie będzie regu

larne funkcyouowanie stworzonych przez nas in

stytacyj. Jeżeli Porcie zależy na tem, aby się od

tego ciężaru jak najprędzej uwolnić, to musi,

szczerze i lojalnie idąc z nami ręka w rękę, ze

swej także strony rzetelnie przyczyniać się do tego,

aby sanacya stosunków na terenie, objętym re

formami, jak najprędzej nastąpiła.

Jeżeli tego nie uczyni, to sama sobie przypisze

dalsze trwanie naszej bezpośredniej intcrwencyi,

jakoteż poważne niebezpieczeństwa,

na jakie nieuchronnie musiałaby się

narazić, gdyby, uprawiając dalej samo

bójczą taktykę, przyznała słuszność

tym, którzy ją uważają za niepoprawną

i którzy skłonniby byli dokonać na niej

nierównie głębiej sięgającej operacyi,

niżeli to, co stanowi rdzeń programu

z Mtlrzsteg, szanującego w całej pełni

jej nietykalność. Musiałaby zaprawdę być

rażona ślepotą, gdyby tego uiewidząc, dawała raczej

posłuch szeregowi podżegaczy i donosicieli, którzy

z systematycznego rozsiewania niemądrych pogło

sek, wymysłów i podejrzeń uczynili sobie powo

łanie i zarobek, nie troszcząc się o żywotno inte

resy państwa i wynikające stąd złowrogie kouse*

kwencye.

Takie postępowanie świadczyłoby tembardziej

0 braku poczncia odpowiedzialności właśnie te

raz, kiedy, wskutek zawartego porozumienia z Buł

gary ą, oraz wskutek zajętego przez rząd serbski

wobec band powstańczych odpowiedniego stano

wiska, wreszcie, la»t not least, wskutek uspokoje

nia, jakie objawia się wśród tubylczej ludności

dzięki coraz bardziej występującej na pierwszy

plan akcyi reform — stworzoną została sytuacya,

która wbrew obawom, żywionym jeszcze przed

kilku miesiącami, wydaje się szczególnie odpo

wiednią, aby posunąć naprzód i przyspieszyć

będącą w toku akcyę. Nie wolno atoli już więcej

czasu tracić. W myśl tego chcę mimo wszystko

wyrazić przekonanie, że Turcya wreszcie przyj

dzie do jasnego poznania, jak poważnie, szczerze

1 jak bezinteresownie działamy w interesie jej

utrzymania i konsolidacyi, obstając stanowczo

i niezmiennie przy naszych postulatach.

A teraz kilka słów jeszcze o kwestyi ban

dlowo-politycznej. Obok naszkicowanych

poprzednio zadań, nad któremi czuwać ma pod

legły memu kierownictwu wydział, ma on do

spełnienia inne, nie mniej ważne: w rozpoczyna

jących się właśnie, a ezęściowo już wdrożonych

rokowaniach z obcemi państwami w celu zawar

cia nowych traktatów handlowych. Na porządku

dziennym są najpierw traktaty z Niemcami i

Włochami. Niemałe będą trudności do usunięcia,

zanim znaleziona zostanie pewna podstawa do

wzniesienia budowy przyszłych naszych stosun

ków handlowych z obu temi sąsiedniemi mocar

stwami. Czekam jednak wyniku tej pracy z ufno

ścią, w przeświadczeniu, że utrzymanie normal

nych stosnnków na pola handlowo-politycznem,

jest zanadto w ogólnym iuteresie, aby nie ebcia

no wszelkiemi silami doprowadzić do wyrównania

istniejących różnic. Naturalnie musi przytem

każda strona okazać pewną chęć do ustępstw;

przedewszystkiem zaś koniecznem jest starać się

o taki stan , któryby w przyszłości wykluczył

wszelkie niewłaściwe tłómaczenia i interpretacye,

a tem samem tak ważną w handlowych transak

cja ch stałość ustrzegł przed przykremi zaburze

niami i chwiejnością. Mając w ręku ustalone przez

rządy obu państw monarchii zasady i zgodnie

ułoźoue normy, przystępujemy do dzielą, wo!ni od

wszelkiej małostkowej pedanteryi, ale przytem

zdecydowani, tam, gdzie w grę wchodzą nasze

żywotne interesy, wystąpić w ioh obronie, z peł

nym naciskiem i niezachwianą stanowczością.

Tem chcę zakończyć me dzisiejsze wywody.

Pozostaje mnie jeszcze tylko polecić Panom ży

czliwemu zbadania i uchwaleniu przedłożony bu

dżet ministerstwa spraw zagranicznych. Wszelkich

dalszych wyjaśnień, jakich Panowie odemnie by

ście zażądali, jestem - jak się samo przez się

rozumie — gotów, o ile można, najszczegółowiej

udzielić.

Przedłożenia wojskowe.

Budapeszt 14 maja.

(R) O ile wspólny rząd liczył ua sprawienie

delegacyom niespodzianki, zamiar powiódł się

w zupełności, bo do godz. 11 zraua nikt nie miał

pojęcia o ogromnych cyfrach wojskowego budże

tu. Jeszcze przy rannem śniadaniu w gronie de

legatów podnoszono, że budżet zapewne obracać

się będzie w zwykłych ramach, a co najwyżej

liczono ua podobną pozycyę na armaty, jak

w roku zeszłym. Niektórzy tylko delegaci kolpor

towali pogłoskę, że administracya marynarki żą

da 15 do 20 milionów koron na łodzie torpedo

we. Pogłoska nie była nową. Pojawiła się ona

przed kilku tygodniami w prasie zagranicznej,

między innemi w K ury erze warszawukim) ale

z Wiednia stanowczo jej zaprzeczono. Tem więk

szą też byla dzisiejsza niespodzianka.

Przyznać jednak trzeba, że umysły wnet się

uspokoiły. Delegaci, którzy mieli sposobność roz

mawiać z kierownikiem polityki zagranicznej i mi

nistrem wojny, czynią wrażenie ludzi, których o

przykrej konieczności już przekonano. Oczywiście

najbardziej w gronie delegatów wentylowaną jest

kwestya, co spowodowało ministerstwo wojny do

żądania tak wielkiej kwoty naraz. Półurzędowe

dzienniki odpowiadają na to, że powodem były

smutne doświadczenia Rosyi na dalekim Wscho

dzie Dotychczasowy bowiem przebieg wojny aż nadto

wykazał fatalne skntki zaniedbanego przygotowa

nia. T a odpowiedź wyjaśnia już coś, ale bynajmniej

nie wyjaśnia wszystkiego. Odstraszający przykład

Rosyi tłómaczy, że Austro-Węgry chcą być przy

gotowane na wszelkie ewentualności, nie tloma

czy jednak tak nadzwyczajnego pośpiechu. W tej

niejasności nie brak rozumie się różnorodnyćh

kombinacyj, między któremi pierwsze miejsce

zajmuje legenda o federacyi bałkańskiej turecko*

serbsko-bułgarsko-czarnogórskiej, federacyi, którą

jakoby z ramienia Włoch czy Rosyi, doprowadzić

miał do skutku książę Nikita czarnogórski. Ale

szkoda czasu na kombinacye, skoro nie ulega

wątpliwości, że wkrótce jnż delegaci z nst n aj

bardziej powołanych dowiedzą się o prawdzi

wych powodach tych olbrzymich wydatków.

ZAPISKI Z PODRÓŻY

poBośniipoDalmacyi.

(10)

(Ciąg dalszy).

W południowych k rajach jest jedn a godzina,

w której dzień żarem zionie, a cień mały i po

korny przypada do nóg, jak pies na głos ludzki

posłuszny, kiedy człowiek niemieje, a zwierzęta

milkną, kiedy wszystko, co żyje, szuka ochłody

i chroni się w gąszcze, lab bodaj pod mnry przed

skwarem i rażącymi promieniami słonecznymi,

kiedy ziemia zda się dyszeć, a morze usypiać,

i tylko kwiaty i zioła tchną spotęgowanym zap a

chem. Jestto godzina siesty.

—

Kto w tę porę

siada do małej dwuwiosłowej łodzi, aby przepra

wić się na Lacromę, może być pewien, że ni

w białej i chwilowo obumarłej przystani, ni na

niebieskich falach zatoki, ni w ciemnym lasku na

wyspie, do której zmierza, nikt mu marzeń nie

*mąci, ani rozmyślań nie przerwie. Do czarów

przyrody, do licznych wrażeń, które jak stada

tosw zapadają na tę odludną wysepkę, przyczy

nia wdzięku urok samotności. Przewoźnik prze

strzega przed kąpielą, nawet przed zamoczeniem

r^k w słonej wodzie, ze względu na rekiny, cią

gnące podobno gromadnie za statkami ,,Lloydu"

* Indyj i morza Czerwonego ; lecz te przestrogi

hczmią, j ak strachy na Lachy - w sielankowym

krajobrazie niemasz zda się miejsca n a drapież

ców czworonożnych, czy też upletwionych. Mia

r°wy plusk wioseł, lekkie huśtanie n a drzemią

cych odmętach, przesuwające się przed oczyma,

Jak w kalejdoskopie, skaliste urwiska, białe wille,

gaiki palmowe i cyprysowe aleje, a dalej niebo

yczne granitowe złomy i żleby dalmatyńskicn

wirchów i grzebieni skład ają się na senną, dzi

wnie ujmującą całość, wywołują osobliwy nastrój,

budzą oczekiwauia czegoś niezwykłego. »

nZ taką więc ciszą i z taką powagą

,,Wejdziemy kiedyś w Elizejskie bory",

z jaką lądujemy w piniowym lasku w Lacroma.

Rzeczywistość — rzecz r zadk a — nie gotuje

przybyszowi w ten zakątek zawodu, ani rozcza

rowania.

Od strony miasta i portu przedstawia się wy

spa j ak o lesisty pagórek, uwieńczony fortem ; na

tomiast od wschodu ciągnie się ogród edeńskicb

iście rozkoszy, w którym człowiek czuje się jeszcze

królem stworzenia. Palmy, platany, pinie, cyprysy,

pomarańczowe drzewa, okryte kwieciem i dojrze

wającym złotym owocem, tudzież inne rozliczne,

a dla prostaka bezimienne, bo o nieznanej na

zwie ,,drzewa i krzewy liśćmi wzięły się za ręce",

objęły się wpół uściskiem przerastających się pni

i konarów i jak w mickiewiczowskim lesie sta

nęły do tańca.

Z tej gęstwy prowadzą żywopłoty i morskim

piaskiem wysypane ścieżki do zamku - klasztoru,

również cichego, poważnego i wspaniałego jak

oprawa roślinna, w którą ów architektoniczny

klejnot ujęto. Wśród wzorzystych dywanów kwia

towych , bukszpanowych rabatów i strzyżonych

szpalerów, porzucone łopaty, podlewaczki i donice

świadczą o świeżo przerwanej ogrodniczej pracy,

ale z ostro - łukowych okien zamkowych nie wy

chylą się żadna głowa, z po za ciężkich dębowych

drzwi nie dolatuje żaden głos, ni odgłos. Zamek

i ogród śpią snem zaczarowanej królewny. W al

tanie bluszczem obrosłej, bieleje w słońca mar

murowe popiersie i uwydatnia się na ciemnozie

lonym tle marzycielskie oblicze cesarskiego brata,

który w krainie Azteków sięgnął po koronę, a

znalazł śmierć. Dalej urywają się dróżki, dziczeje

przyroda - po wrzosach i omszałych kamieniach

dochodzi się nad brzeg morski, gdzie fale biją o

krawędzie oślizgłych głazów i gdzie poczyna się

szafirowa, bezkreśna, słonecznym blaskiem rozja

śniona roztocz Adryatyku.

Co krok, wśród małego obszaru, otwierają się

nowe widoki na skały, na źródła i coraz to

odmienne drzew gatunki, na niedobitki palmowych

zagajeń, przewiezionych za skinieniem monarszem

do Acbilleion na Korfn, na głogi i rosnące rozło

żyście a samotnie kasztany, na zwarte sosny pi

niowe, rozsiewające woń żywiczuą oraz na jedno

stajne, jesienną pogodą wygładzone przestworze.

Od tej kwietnej, pachnącej, rozbujałej flory dzi

wnie odbija brak fauny - zaledwie gdzieniegdzie

zabrzęczy owad lub wśród dwóch gałęzi mignie

kita wiewiórki. W tem otoezeaiu zaś mogłyby

się godnie mieścić nietylko wszystkie znane rze

czywiste stworzenia, ale nawet owe twory wyo

braźni, o których prawią baśnie, a które średnio

wieczni artyści, a z nowoczesnych Bbcklin, stwa

rzali pędzlem i dłutem. Wśród południowej ciszy

i w południowym krajobrazie słynne nMilczę nie

w lesie" nie stanowiłoby rozdżwiękn w harmonii

wyjątkowego nastroju. Przemysłowość lndzka może

jeźdźca z rumakiem organicznie skojarzyć, przy

prawić człowiekowi koźle nda i uszy, albo konia

obdarzyć rogiem wyrastającym z czoła, — ale

nie zdoła wytworzyć fantastycznej roślinności;

najśmielsze usiłowania w tym względzie nie do

trzymują kroku rzeczywistości. Stąd też na obra

zach dziwotwory zarysowują się na tle realisty

cznie pojętych i odtworzonych krajobrazów.

Na Lacromie czar przyrody działa zewsząd:

od morza i ziemi tak podniecająco, ba! nawet

odurzająco, że najdziwaczniejszym marzeniom opę

dzić się trudno.

—

Szare mury zamkowe nurzające

się, to znów wyłaniające się z zieleni odwodzą

rozigrane myśli w stronę dziejowej przeszłości.,

nie jest i ona bez osobliwej a, jak tam wszystko,

smętnej poezyi. Dziwnym zbiegiem okoliczności

dwie z najpiękniejszych miejscowości w Austryi

łączą się legendą, czy historycznemi podaniami

z Ryszardem Lwiem Sercem. W Dttrstein więził

krzyżowca chciwy okupn Babenberczyk; na rafach

podwodnych w pobliżu Lacromy rozbił się statek

wiozący bohaterskiego króla do Ziemi św. Dzię

kując Bogu za ocalenie ślubował władca Anglii

i Normandyi założenie w dzikiem podówczas u

stronią benedyktyńskiego opactwa. Odtąd poczy

na się cicha, bezimienna a nieustanna praca mni

chów, przerwaia po wiekach wyzuciem prawych

właścicieli z ich dziedzictwa za rewolucyjnych

czasów. Poklasztorne dobra rzadko, jak doświad

czeuie uczy, płużą nowym nabywcom. Lacroma

przechodziła nie z pokolenia w pokolenie spad

kiem, ale z rąk do rąk drogą kupna. Ostatnimi

jej właścicielami byli arcyks. Ferdynand Maksy

milian, późniejszy cesarz meksykański, następnie

arcyks. Rudolf, ostatnią mieszkanką komnat zam

kowych, przerobionych z cel zakonnych, którym

zachowano jednak pierwotną prostotę i skromny

niemal ascetyczny wygląd, była jnż po śmierci

jedynaka cesarzowa Elżbieta.

Kir wspomnień posępnych unosi się mimo błę

kitu rzadko zachmurzonego nieba, nad wielko

pańską siedzibą, rdza krwawych pamiątek przy

lega do murów, w które na rozkaz Najj. Pana

sprowadzili się niedawno 0 0 . Dominikanie śpie

wający De P rofundis i odprawiający egzekwie

w żałobne, zbyt liczne rocznice.

Łatwo Lacromę zwiedzić, lecz opuścić ją trn

dniej, najtrudniej pożegnać się z nią na zawsze.

Prócz Alcazarn w Sewilli, pałacu i ogrodów mau

rytańskich władców nad Guadalqnivirem nie znam

miejsca, gdzieby tyle powabu wykwitało z ziemi

tak bujnie, tyle ponęt rodziło się równocześnie,

tyle podniet wiązało się wokół pamięci, tyle uro

ku pięło się j ak winograd lub powój około do

znanych wrażeń. Bywają ludzie — wybrańcy

losu — wzbudzający podziw i przyjaźń za pierw*

szem spotkaniem, bywają i zakątki uposażone

dziwną niewyilómaczoną siłą przyciągania; ma

gnes sympatyi działa na Lacromie silniej niż

gdziekolwiek indziej.

Oligarchowie raguzańscy mieszkali o ngi, za

dawnych dobrych czasów w pałacach na Strado

ne zimą, latem zaś przebywali w podmiejskich

siedzibach, rozsianych w malowniczej okolicy.

Najchętniej wznosili owe letnie rezydencye nad

rzeką Ombla.

Ombla wpada pod Grarozą do morza a wypły

wa ze skały zaledwie o 4 kilometry powyżej.

Geolodzy i geografowie twierdzą, że ów strumień,

mający blisko półtorasta metrów szerokości w tak

krótkim biegu, nie wytryska z samoistnego źró

dła, ale jest dalszym ciągiem Trebiasica, nikną

cego w pieczarach na hercogowińskiej ziemi. Dla

podróżnika, żądnego jedynie świeżych a estetycz

nych wrażeń, jest geneza rzeki i doliny rzeczą

obojętną Zachwyt, który go ogarnia u ujścia,

nie opuszcza go aż do źródła; to, co widzi na

ziemi, odwraca jego uwagę od tego, co się dzieje

pod ziemią. Pałace, pałacyki, kościoły, klasztory,

wioski rybackie, ciągną się po obu brzegach nie

przerwanym łańcuchem. Zieleń ogrodów, ogrodzeń,

zbiega aż do stóp góry, odbija się w zwierciedle

wód, odcina ostrym zarysem od zwartej, jedno

stajnej, niemal prostopadłej uboczy spiętrzonych

granitów, połączonych w zawrotnej wysokości ni

by śmiałym Inkiem, wąskim skrawkiem niebies

kiego stropu.

Antoni Stadnicki.

(Ciąg dalszy nastąpi).

i ’»»» " wychodzi * wyjątkiem,dci po niedaWI . Awi_t , n.

/TT

o godsinie 6 rano i o TTL?* «*»*y

rMy dŁi«nuie. * miouowieitr

m. twow(* ,,Cm" M! da «Nela w biurach hi i l i ? b *»«ozorem.

ataoyach kolejowych w Tarnów!., Raanowle Jaiie « ń « «

* *,ko}o»*l"««« «. Boctetaha. aa

P,.’

’

’ " 3w,ro 8*CIł « P" °" 1* " kaiygaral kota!.

*-* -«»«mceirata

wynosi:

ar Srikowś« w miejscu . .

cały rok li na kwartał na 1 mwuruic

pocztą w państwie Austryaekiem. . .

’

40 koron ! 10 koron 3 k.,r. SO h;.i.

Niętaięjckiom fc

***»..

48 koron | 12 koróii J5 kor. —

’

do Włoch, Frauoyi, Augiu, Mvlńii *Sż*.ii «i r ,,i ós, ’ :

ftG kvr;,rj

M korou i6 kot. 60 hi!

,w**i*’-”w«cb«AmS^S2SS?—

kuron

,.k

)Bobas prenumerata na wydanie Doranne

koron I*» kor.

SO hal,, w miejscu Ta od^es?Sra°H* jPrKe8/,łk * poemtow* 1 korowy

Oddzielny Nr wydania po ra nnego w Krak owie nń

Z—

L1 foo«*onę

prennmeratę przyjmuje się tylko od i

P°,.

;z przesyłką pocztową 24 !ul.

Lim , i prmefcasy pieniężne na pwnnmSa^l*

«*»*» w miesiącu.

Łlsty *pic

^a:;iiiłtracyi Czasu w Krakowie.

Jłeklanacv- l ! ! * 1* Unacraty) upracza się "odsyłać franco (!o

w*,,a^

rggjsrĄsssi-?ss.;r°’*5

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction