Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 618 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

**262

Ł a n ó w , 14 Listopada Czwartek

WftWSBS!»*

’

Kraków 13 listopada.

. to nie_chce puszczać wodzy fantazyi,

,oz pragnie rozumować i działać na zgo

inej %rzeczywistością podstawie, ten w sp ra

wie wschodniej musi odwoływać się dziś

na traktat berliński, jakiekolwiek miałby

0 nim zdanie. Obecnie przyszłość i dalszy

przebieg wypadków zależą od tego, czy i

w jaki sposób traktat berliński wykona

nym zostanie? A tu fatalność ciążąca nad

sprawą wschodnią, czyni już niemal śmie

sznem to pytanie.

Nie mieliśmy nigdy powodów kruszenia

kopii za traktatem berlińskim*, w oczach

ro_zumnych a bezstronnych ludzi mógł on

mieć, co najwi_ęcej, un succh (Testime; ale to

P*wn»» że wziąwszy w rachubę zaszłe wy

padki, rozbicie Europy, odwieczne jej a

świe_żo tak świetnie przez p. Klaczko od

słonięte niedołęstwo w sprawach Wscho

du, przyznać trzeba, że traktat ten mógł

n a czas jakiś zabezpieczyć wspólne inte

resa, mó_gł chwilowo zasłonić Konstan

tynopol, i _źe bądź co bądź wypychał Ro—

Byę z ffranic, które w upojeniu zwycięstwa

n akreśliła sobie dowolnie w San Śtefa

no, lekceważąc Europę. Celów tych do

piąć _mógł traktat berliński pod jednym wa

runkiem, że wykonanym zostanie w całości

1 w szczegółach. Gdyby ten najważniejszy

warunek, nigdzie nie zapisany, ani określo

ny, istotnie został spełnionym, traktat ber

liński mógłby mieć, jak to kiedyś słusznie

powiedział p. Waddington, znaczenie i donio

słość dla Europy. Ale właśnie nosi on w swem

łonie negacyę tego warunku, a zawartym

został nie na to, aby był wykonanym,

lecz tylko aby był podpisanym.

Z d_wóch stron dochodzą przecież zape

wnieni_a,_ i e traktat berliński wykonanym

być_ winien snmiennie; dwa uprawnione i

doniosłe głosy słyszeć się z tem dały w tych

dniach. Na uczcie u lorda-majora w Gnild*

hall_ lo rd Beaconsfield powied ział: ,,Rząd

angielski jest zdecydowany żądać wykona

nia traktatn co do litery, a jeżeli potrzeba,

odwoła się do narodn angielskiego, aby u

trzymać traktat z całą energią i wszelkie

mi środkami." Naj. Pan odpowiadając w Pesz

cie n a przemówienie prezesów delegacyj

wspólnych, rzekł: ,,Pokój berliński stworzył

nowy stan rzeczy w krajach bałkańskich. Jego

konsekwentne i wszechstronne przeprowadze

nie, w którem rząd mój z całą wiernością

należną traktatom pośredniczyć będzie, zdol

nem je s t zapobiedz powrotowi niebezpie

czeństw, jakie zagrażały pokojowi i naszym

interesom."

Te uroczyste oświadczenia w wieku mniej

skłonnym" do sceptycyzmu, ]byłyby zupełnie

wystarczającemi, należałoby z nich wnosić

logicznie, źe traktat berliński wykonanym

zostanie ,,co do litery", ,,konsekwentnie".

Niestety, w n aszych czasach ma się tysiąc

powodów aby być sceptykiem szczególniej kie

dy mowa o konsekwencyi w polityce. W szak

równie doniosłe i obowiązujące słyszeliśmy

zapewnienia co do utrzymania mocy trakta

tu paryskiego, co do integralności Turcyi,

co do terytoryaluych nabytków Rosyi, na

wet co do zajęcia przez A ustryę tureckich

prowincyj.

_Cóż się_ dziś z niemi stało? Na

wet nikt nie dziwi się, że spełnionemi nie

zostały.

To też dla pamięci chyba zapisać należy

świeże obietnice wykonania traktatu ber

lińskiego, aby -nie dalej, jak za sześć mie

sięcy, to je s t w maju, nie zadziwić się, że

kiedy wybij_e godzina spełnienia najważniej

szego, górującego nad innemi warunku tra

ktatu berlińskiego, stanowiącego o opusz

czeniu przez Rosyan Bułgaryi i Rumelii,

w arunek ten wykonanym nie zostanie. Mo

żna być przekonanym, źe w ostatecznym

razie, z winy Turcyi ewakuacya okaże się

niemożliwą. Opierając się na p rzeszłości

rozumując przez analogię, dopatrzeć się

trzeb a w świeżych oświadczeniach dotyczą

cych wykonania traktatu berlińskiego, no

wego dowodu, że wykonalnym nie jest i że

wykonanym nie będzie; zapewnienia, iż je

go warunki spełnionemi zostaną, są tylko

nową etapą, prowadzącą do wszelkich mo

żliwych kombinacyj, tylko nie do tej, którą

na kongresie berlińskim sklejono. Zapewnie

nia te przypominają owe postanowienia zer

wania z dawnemi naw yknieniami, owe: ,,to

już było ostatni raz", po których wraca się

do dawnych nawyknień i grzeszy się zno

wu — po raz ostatni.

Dochodzi nas dziś następujący list z pro

wincyi :

Do alarm ujących objawów chwili ostatniej należy

niezaprzeczenie konwulsyonaratwo, które napada

Gazetę Narodową i jej przyjaciół na widok no

wych secesyj z K oła polskiego delegaeyi naBzej

w Wiedniu, mianowicie ześ wieszczy artykuł p.

Kornela Ujejskiego, zapowiadający jedynego rzecz

nika sprawy polskiej w p. Hausnerze. Do alarmu

jących powiadam, bo przy wątłych naszych wy

obrażeniach o wartości zgody w Delegaeyi, które

Koło sejmowe osobną uchwałą prostowaó musiało,

więcej niż kiedykolwiek jesteśmy ,w usposobieniu

ulegania efektom, nerwowymi, oczekującymi meteo

rów i proroków z nieba, któremu to usposobieniu

poeta dał bardzo smutnie o politycznym człowieku

świadczący wyraz. Chwila jest groźną i trudna,

potrzebujemy w niej wszystkich klepek rozumu

ludzkiego, a nie konwulayonarstwa i wizvi. Nie

mogła też Bobie poezya polska, której p. K . Ujej

ski rzeczywistym i pełnym wyższej wartości jest

epigonem, obrać smutniejszej śmierci, jak na ław

kach Reichsratn wiedeńskiego, gdzie trzeba mieć

polityczny rozum i nie ulegać oratorskim wraże

niom, zapędzającym miedzy centralistów czystej

wody, a nie tę wrażliwość, o której niegdyś pisał

Słowacki:’")

Ojcłjzn» twoja świ§ta kochanka

Chodzi po łąkach, Fani słoneczna

Ty idziesz za nią, jak dach baranka

I woiasz: ’Wieczna,...

Jeżeli dróg§ t§ezami znacząc

Wyżej podleci i tonie w mgł§,

To ty baranek, stajesz i płacząc

Wołasz: We! wel

Bodaj też, czy nie Nemezą za wiele grzechów

prawdziwie Wiktoro-Hogonowskiej pychy, tak da

lekiej od »skromności i niewinności", którą Słowa

cki niegdyś w wrażliwym widział baranku, jest

ostatnia jego miłość i zachwyt podobny do za

chwytu Tytanii w Bottomie ,snu Nocy letniej".

Bodaj czy nie Nemezą za tę wiarę w potęgę sło

wa, gdy minęły już czasy słowa tylko, a przyszedł

czas praoy i sumienia, czas, w którym słów pory

wających wyuczyć się łatwiej, niż zachować mil

czenie, lub tylko tyle powiedzieć, ile powiedzieć

potrzeba....

Bądź co bądź, obowiązkiem naszym nie: We!

we! wołać za kochanką Ojczyzną,’ bo kochanką

ona nie jest, ale matką. Wobec tego, że jest mat

j, źli tylko synowie mogą bez podstawy innej,

prócz pychy prozaicznej czy poetycznej, to wszy

stko jedno, odsądzać od patryotyzmu i politycznej

dojrzałości tych, przy których stanęło znowu całe

koło synów ojczyzny, długo i poczciwie jej służą

cych i takich to złych synów — nie! dla Kornela

powiem tylko zbłąkanych - zaślepia Bóg, bo każ:’

im widzieć ziarnko w pracy lat długich, a w prze

lotnam powodzeniu chwili, w przedmiocie poklasku

niedwuznacznych nieprzyjaciół— olbrzyma.

*) Do tutora ,Skarg Jeremiego*. (Słowacki: Dzieła po

śmiertne. Tom. I . str. 73).

A teraz krótko i wężowato o p. Hausnerze.

P. HiBRoer mówił za cofnięciem się z okupacyi

Bośnii Hercegowiny, mówił, co na sercu leżało cia

snemu politycznemu widnokręgowi cislitawskicb

Niemców. C :uł rosyjski alisns i niebezpieczeństwo

Ros?i w powietrzu i miał o tyle racyę, że gdzie

p. Hohenwart chuali i broni Andrassego, tam oba

wa taka jeat możliwą. Ale jakąż radę podswał So

bieski komtytucyiuego stronnictwa? (czy p. Ujejski

nie ma łez nad Sobieskim?) Rosya groź as, więc

wycofajmy się z Bośni, więc zatrąbmy na odwrót,

więc nie dajmy pieniędzy na utrzymanie zajętych

przez mon_archię stanowisk. P . Andrassy w niebez

pieczeństwie od 8liansa riayjsko-austryackiego, a

więc go przewróćmy - Adresem. Stanowisko to

.Niemców cislitawakich powszechnie potępionem zo

stało, jako małoduszne i niepolityczne -

trzebaż,

aby część Polaków przyłączyła się do niego. Z tam

tej strony Litawy niechęć do okupacyi Bośni ta

sama, obawa rosyjskiego aliansu większa - zły hu

mor przeciw Andrassemu znany, ale synowie Attyli

mają jeszcze starą solidarność drużyny rycerskiej

znalazła się większość dla Andrassego. Nie chcąc

złego większego, podtrzymywało się tego, który

okupował, ale przeciw Rosyi, aby nie mieć takich,

którzyby do porozumienia s Rosyą prowadzili.

Taka jest suma polityki p. Hausnera i mniejszo

ści. Dodać chyba jedno, że ta mniejszość Sobie

skiego potomków chodzi w turbanach i ma tylko

łzy dla agów bośniackich, stojących pod jarzmem

auBtryackiem. Sapienti sat! Ach kochany p. Kor

nelu Ujejski, za kimżeś to pobiegł wołając jak

- dach baranka": we! we!

K0RESP0NDENCYA »CZASU?

L w ó w 12 listopada.

Szczególnego ożywamy tu widoku politycznej

akcyi. Lwów ramienia Bię na bal-mabil polityki;

występują dawni, dobrze, czyli raczej źle znani

gracze, figury słynne z dawniejszych tromtadraty

cznych kankanów, i idą w tany z odnowioną ocho

tą, — wszak odpoczęli sobie dobrze. Do nich przy

łączają sie nowe postacie, próbujące dopiero szczę

ścia, a chóry widzów Btoją przy tem i Czasem

klaszczs, znajdując satysfakcję i bezmyślną przy

jemność w tej rozrywce odbywającej się kosztem

moralności ducha obywatelskiego i kosztem spra

wy narodowej. Ba jak niegdyś w starym R?ymie

były zgraje, żyjące li z gr^ssa publicznego, tak i

tutaj mnóstwo jest egzystencyj, które żyją i bawią

się kesztem sprawy narodowej. Duch mrodu pła

cze i oczy zasłania, a tu kankan wre i szumi, dzi

kie głosy poddają ognia i ochoty, a wśród t?go

występuje ktoś ubrany jak grcykapłan lub prorok,

i spuściwszy się z ognistych planet między dro

biazg człowieczy znikomych śmiertelników , raczy

oddawać się spełnianiu pospolitych czynności, po

łączonych z nss?,ym ziemskim bytem, i ogłasza z te

go nowy dowód na nieśmiertelność ducha! Cóż

robić, wszs,k znaną i skonstatowaną jest rzeczą, że

choroby umysłowe niekiedy występują epidemicznie,

dotykają wielu, a potem gzsną i wszystko wraca

do normalnego porządku. Lwów, który już widzieł

różna endemio i f-enezye pośród swych murów,

przebędzie i tę nową, i zmęczywszy się nieco akto

rowie uczynią co człowiek w takich razach w ogóle

uciynić moie, to iest położą się przespać. Oby im

sen ten był na ?drowie!

W sobotę właśnie odbył się w radzie miejskiej

akt nadania p. Hausnerowi obywatelstwa honoro

wego, i odbył się, pomimo tego że prezydent mia

sta, znany z prawości i charakteru poseł Aleksan

der Jasiński, tej demonstracji się sprzeciwiał i zło

żeniem godności prze? siebie piastowanej zagroził.

Posiedzenie Rady było dosyć burzliwe, chociaż nie

tyle, jakby tego z rozdrażnienia umysłów można się

było spodziewać. Pr?eciwko wnioskowi, podpisane

mu pcprzód przez 50:iu, czy może niećo mniej

rsdnycb, wystąpił jeden tylko D r Jnljan Czerks

wski, i w dłuższej dwukrotnej przemowie starał się

odwieść radnych od kroku, który uważał i wyka

zał jako szkodliwy. Lecz głos ten, podniesiony z nie

małą cywilną odwagą, pozostał głosem wołającego

na pcssczy, Rada niedała się odwieść od aktu de

monstracji, do którego została silną agitacyą przy

gotowana. Smutny c?yn przeniesienia wojny domo

wej, która eię od dłuższego czasu w kraju prowa

dzi, także na łono korporacyj, nie tylko poważnej,

ale do powagi i rozwagi obowiązanej, został do

konanym , chociaż Dr J. CzerkawBki z głębohiem

przejęciem, i z obywate!skiem poświęceniem, od

tego odradzał. Wprawdzie wielu radnych opuściło

s?ię przed głosowaniem, nie chcąc w tej sprawie

brać udziała, zawsze jedaak uchwała zapadła 41

głosami, a to głównie i przeważnie głosami klubu

radzieckiego, w którym p. Simon, dyrektor banku,

rej wodzi, i z wyjątkiem p. Zukra, głosującego

przeciw, głosami izraelitów, którzy podobnoć jedni

najlepiej świadomi byli tego co robią.

Prreciwnicy właściwie argumentów Dra Czerka

*sk;ego nie zbijali, ale starali się jak zwykle de

batę przerzucić na uboczne i drobnostkowe wzglę

dy i osobiste wycieczki. Wnioskodawca nawet, za

bierający ostatni głos (Dr Czyźewicz), po bsrdzo

krótkiej i nic nie dowodzącej replice, oświadczył

wręcz, że ?emu i jego towarzyszom nie szło o zna

czenie polityczne i skutek mowy p. Hausnera, gdyż

wnioskodawca na polityce się nie rozumie, i jest mu

to obojętne, ale obywatelstwo honorowe, najwyższy

raszczyt, który miasto ndzielać może, ma być na

dany p. Hausnerowi d!a tego, bo tenże wypowie

dział w swej mowie to co im się podoba, i to czego

oni chcieli. T ak więc wnioskodawca sam zreduko

wał znaczenie tego aktu do bardzo małej wartości,

bo do znaczenia prawie kaprysn, którego .Bobie

Rada, bez względu na dalsze jego Bkutki i znacze

nie, ot tak z fantazyi pozwala. Dr Czyźewicz rzu

cił na przeciwnego mówcę insynuację, że ten mó

wiąc niepochlebnie o mitingach ludowych i ich od

bywaniu, cbraził Radę, co przy roznamiętnieniu

panującem tu obecnie, zspewne da powód do aktu

dodatkowego do całej tej tragikomedyi. Dr Ofer

kawski mówił co do rzeczy właściwej w toku bę

dącej, poważnie, choć z wielką siłą i z głębokiem

przekonaniem; tylko przy potępianiu i chłostaniu

lichego i opinię obałamaćającego dziennikarstwa,

dodał w swych przemówieniach do niezwykłej Biły

wyraz nietajorej indygnacyi.

pełna wyjaśnień P. t . Hrabia Bismark ijego sztab

główny w r. 1870/71. Autorem jej jeBt Dr. Buscb,

dawny dyrektor biura prasowego w ministerstwie

spraw zagranicznych w Berlinie. Mieszka on obe

cn;e w Lipsku, jako pisarz niezawisły. Podczas woj

ny francusko-niemieckiej Dr. Bu3ch był przy boku

hr. Bismarks, jako sekretarz prywatny i dyrektor

prasy. Książka ta pełna niedyskrecji, w której

p. Bismark przemawia językiem trywialnym, prze

chodzącym m:arę, da zapewne powód do bardzo

zajmującego procesu. Zdaje się, że rodzina zmarłe

go hr. Goltza b. ambasadora praskiego w Paryżu,

obrazi się sądem, jaki Dr. Busch wkłada w nsta

hr. Bismarkowi o owym dyplomacie. Chce ona, jak

mówią, wytoczyć proces o obrazę honoru autorowi

i wydawcy tej książki.

Poezdam 6listopada.

Niesłusznie utrzymują, że dwór berliński niechę

tnem okiem patrzy na zaręczyny księżniczki duń

skiej Tyry z księciem Cumberland. Najprzód król

Doński zawiadomił poufnym własnoręcznym listem

dwór berliński o zamiarach następc,y tronu Hano

werskiego. Zapewniają, że w liście tym król Chry

styan wyraził niezachwianą swą chęć utrzymania

dobrych stosunków, jakie istnieją obecnie między

Danią i cesarstwem Niemieckiem. Równocześnie

królewska rodzina angielska, która robiła już kro

ki po śmierci króla Jerzego V, aby doprowadzić

do zgody między Niemcami i następcą tronu Ha

nowe-skiego, ponowiła usiłowania Bwoje, pomimo

prote3tacyi ostatniego, gdyż ten za pierwszym razem

oparł się zabiegom królowej Wiktoryi, która bądź

co bądź chciała pojednać obie strony.

Przed kilku tygodniami p. Windhorst, szef stron

nictwa Guelfiw i katolickiego, dawny minister kró

la Hanowerskiego, musiał udać Bię do Gmunden

do Wiednia, aby jako prawnik uczestniczyć w ure

gulowaniu spadku po zmarłym królu Hanowerskim,

przy tej sposobności uczynił uwagę, że ruchomy

majątek królewskiej rodziny hanowerskiej nie za

pewnia więcej księciu Cumberland nad 40 000 ma

rek rocznego dochodu, co zbyt jest mało dla człon

ka Izby lordów w Londynie i dla zięcia króla Duń

skiego.

Od chwili owego odkrycia dość niepocieBzające

go dla rodziny Hanowerskiej, królewska rodzins

angielska ponowiła swoje kroki pojednawcze przed

parą miesiącami, aby wyjednać przyszłemu szwa

growi księcia Walii sumę przenoszącą 14 milionów

talarów, zasekwestrowaną przez rząd pruski a zna

ną pod nazwą Welfenfond. Suma ta złożoną jest

w Berlinie w piwnicach królewskiego zamku. Za

pewniają, że kapitał ten zyskał na wartości, gdyż

jakkolwiek procenta użyte były ta wiadome cele,

sam m ajątek zwiększył się, gdyż renta pruska pod

skoczyła z 4ł/a

blisko 5°/ot odkąd fundusz ten

jest pod zarządem urzędników niemieckich.

Zależy teraz od tego, czy będzie można zatrzeć

pamięć protestacyi kBięcia następcy troDu Hano

werskiego przeciw aneksyi królestwa jego ojca, gdyż.

depóki protestacya ta istnieje, Prusy niezwrócą za

sekwestrowanych milionów. W Berlinie zapewniają

jednak, fe najlepsze istnieje usposobienie zakończę

nia po przyjacielsku tej gorsrącej sprawcy i że po

trzebnem będzie wotum sejmu, aby przywrócić mo

żna k apitały hanow(erskie dawnym właścicielom lub

ich spadkobiercom .

W Niemczech zajmuje te m wszystkich książka

Rzym 8listopada.

(R. F.) Mimo protestacyi Germanii i waszego

berlińskiego korespondenta przeciw moim informa

cyom o stosunkach Stolicy Sej z cesarstwem nie

mieckiem nie jestem w stanie zmienić zdania i cał

kowicie obstaję przy podanych wam w tej kwestyi

wiadomościach. Nie zdaje mi się, bym je był po

dał lekkomyślnie, ani, by kiedykolwiek przyszło

mi je odwoływać, tembardziej nie szło mi o grę

słów.

Zajęcie stanowiska pewnego przez W atykan,

zbliżenie się monarchów, a nawet ich przedstawi

cieli nie nazywa się rokowaniami, a zdaje mi się,

że się nie mylę, jeżeli raz jeszcze powtórzę, iż ro

kowań nie było. By te rzeczywiście istniały, trzeba

pewnego punktu wyjścia, chociażby ogólnego planu,

podstawy, wymiany zapatrywań. Powiedziałem, że

obiecano sobie tajemnicę i tej z obu stron ściśle

dotrzymano; nie uważam się bynajmniej za nieo

mylnego, ani mam pretensji do wiadomości nie

dostępnych dla kół zwykle dobrze informowanych,

ale podobno mogę twierdzić, że w Kissingen prócz

prywatnych rozmów kanclerza z Nuncyuszem nie

było na stole żadnej z tych kwestyj, któreby mo

gły stanowić już przedmiot do rokowań, nawet nie

w formie czysto urzędowej. Rozmowy te miały za

pewne swoje znaczenie, a może nawet ważniejsze,

niżeli im ogół publiczności przypisuje, ale nie to,

0 jakiem tyle pisano i mówiono. Rokowania może

*|, wolno icb się nawet spodziewać, chociaż jak

pisałem , więcej one zależą od okoliczności, niżeli

od woli księcia kanclerza; dzisiaj jednak nie ma

ich, nie dla tego, że je przerwano, ale że ich wca

le nie było. Bynajmniej nie chcę wdawać się w po

lemikę z Germanią, nie przyjąłbym jej nawet na

tem polu; wyznając te same co ona zasady, idąc

do tego samego celu, pragnąc tego samego zwy

cięstwa prawdy, zdaje mi się, że polemika by

łaby co najmniej zbyteczna. Ale przypominam te

mu poważnemu i zasłużonemu organowi katolickie

mu, że w tej kwestyi mogą ją mylić informacje,

które uważa za najpewniejsze i za najprawdziwsze

1 że byłoby moż* pożyteczniej jak najmniej ich po

dawać i z wielkiemi zastrzeżeniami. Zapewne dla

historyi będzie obojętnem, czy rokowania rozpo

częły się w Kissingen, czy też w kilka lub kilka

naście miesięcy później, ale w obecnej chwili dla

sprawy, którą jednakowo kochamy, a wspólnie jej

służymy, może być nie tylko nie obojętnem, ale

nawet szkodliwem nie zupełnie dokładne i nie zu

pełnie prawdziwe przedstawienie rzeczy. Sądzę, że

Germania przekona się niedługo o słuszności me

go twierdzenia, a wtedy odwoła się do moich in

formacyj.

Powrócił do Rzymu po kilkomieaięcznej wycieczce

w okolicy Sienny, książę Urusow, nie wiedzieć,

jakiej* polityki przedstawiciel, od czasn sławnego

]ścia z kardynałem Simeoni. Dziwią się nawet

w kołach politycznych, że książę uważa dla siebie

pobyt w Rzymie za przyjemny, i że po kilku la

tach służby dyplomatycznej we ’Włoszech, podczas

której zjednał sobie swą uprzejmością i taktem o

gólne sympatye, w tej kwestyi dał dowód nietylko

nierozpatrzenia się w stosunkach miejscowych, ale

zupełnej nieznajomości Watykanu. Wolno było, cho

ciaż niedyplomatycznie sądzić, że ze zmianą sekre

tarza stanu, ze śmiercią Papieża na nowe tory wej

dzie polityka W atykanu, chociaż kto zna Rzym,

powinien wiedzieć, że polityka Stolicy Śtej nie u

l?ga zmianom, bo się na zasadach opiera, nie zaś

na mniej więcej szczęśliwych ludzkich kombinacjach,

ale gdyby nawet się była zmieniła polityka kościel

na, jak można było przypuścić i to dyplomatycznie,

by w tej kwestyi Stolica 6ta mogła ustąpić i by

ks. Urusow po tak niezwykłej i tak niedyploma—

Cz§śóIiteraeko-artystyczna.

WYSTAWA

POLSKA

na Wystawie powfłeohnuj.

HI.

p ° Wj6tawie. -

Klejnot Anny Jagiollonki i Pami§tniki Ben

rennta CelLniego. Dwa złote r una Władysława IV.

Wachlarz Maryi Ludwiki Gonzagi i Maryi Lesz

cijńikiej.

Nie chcieliśmy przerywać »Ostatnich Chwil" tak

ochoczo od paru tygodni dogorywającej w naszym

łelietomo Wystawy: jak gdyby ją in extremis za

elestryzowało nagle pióro przybyłego nam miło

siernie na pomoc, a tak wielce d!a nas upragnio

nego współpracownika; zdawała się w rzeczy sa

mej nabierać od niego nieboszczka więcej nawet

przy skonaniu życia, niż go kiedykolwiek w ciągu

swej sześciomiesięcznej egzystencji potrafiła okazać.

JNiecmw więc, żeśmy wobec tak orzeźwiającego zja—

T A n^0z^ Pogadankę raczej niż sprawozdanie

o oddzmla Polskim chętnie odłożyli na później:

Ka tem Mniej była t" niebezpieczną, że przed

miot nie tyle może w chwilowym związku z tego

roczną W)stawą, ile w samej treści i mofliwem zwła

szcza zastosowaniu na przyszłość czerpał dla nas

swoje znaczenie. I tak zatrzymały nas nieco dłużej

dywany Mażarskiego, oraz tuż obok wystawione

zbiory pasów sluclrich, gdyż nasunęły się nam z ich

okoliczności nieprzewidziane, a może i pouczające

nawet ze w?ględu na naszą narodową sztukę spo

strzeżenia. Idźmyż dzisiaj dalej: a może i przy

zwiedzaniu reszty Wystawy przyjdzie nam się tu

i owdzie nad czem nie bez korzyści zastanowić.

W stojącej na środku sali witrynie znajdujemy

prawdziwą artystyczną perłę, bo klejnot Benvenuta

Celliniego. Samo ta już nawisko wywołuje podziw.

Zkąd się dostał do naszego zbioru i z jakiego ty

tułu figuruje w nim tak rzadki wyrób włcskirgo

m istrza, a powtóre, czy jest rzeczywiście dziełem

tego niezrównanego w złótnictwie cudotwórcy, oto

pytania, które zawsze niedowierzającemu znawcy

niechybnie muszą się narzucić. Na pierwsze z nich

służyć może za odpowiedź sama historya wysta

wionego klejnotu. Jest to naszyjnik Anny Jagielon

ki z jej cjfrą w drogie kamienie oprawioną. Cztery

takie naszyjniki dawniej noszeniami zwane, kazał

zrobić dla sióstr swoich Zygmunt August. Gdzie

siń nodziały cyfry Zofii Brunświckiaj i Izabelli Wę

gierskinj, rieWindomo; ale naszyjnik królowej Szwe

:kiej, Elżbiety z jej literą do dziś dnia w Bkarbcu ko

ronnym w Sztokolmie przechowuje się, a czwarty

z literą A należący do zbioru księcia Władysława

Czartoryskiego znajdujemy obecnie na Wystawie

paryskiej. Wiadomo, że ze wszystkich sióstr swoich

królewną Annę Zygmunt najbardziej kochał. Jej

wykonanie ostatniej swej woli poruczył; jej też,

mówi Heidenstcin, jak gdyby przewidywał, że

w Pelsce zostanie, daleko więcej, niż tamtym ze

swoich złotych sprzętów i kosztowności zapisał.

Nicby więc nie było dziwnego, żeby i klejnot w da

rze ulubionej siostrze przeznaczony kazał był przez

najsłynniejszego już w owym czasie złotnika wy

konać. Ais to dopiero domysł. Prawdziwy dowód,

świadczący niezbicie o rządkiem pochodzeniu me

dalionu Anny, znajdujemy dopiero w przedziwnej

jego robocie, a zwłaszcza w drobnym, ale nieomyl

nym szczególe, bo w samej onrawie kamienia.

Tylna w rzeczy samej część cyfry obsadzona jest

na emalii, której tajemniczy sposób wyrabiania je

den tylko na świecie Benvenuto posiadał. JeBt to

tak zwana »tynta", czyli pewien rodzaj masy ko

lorowej podobnej do emalii, używanej przy oprawie

dyamentów na obrzeże lub podkładkę zwykle z krusz

cu robioną. Drobna ta na pozór okoliczność na

biera tu wszakże niezwykłego znaczenia, gdy na

niej polega autentyczność jednego z tych niesły

chanie rzadkich wyrobów, na które się ledwo naj

biegiejsza, jaka kiedykolwiek istniała, ręka ludzka

potrafiła zdobyć. Sam Cellini w swych ciekawych

pamiętnikach chwali się niejednokrotnie, że mu

żaden z jego współzawodników nie był w stanie

dorównać w sztuce oprawiania tym sposobem dro

gich kamieni, a zdumiony jego sztuką, Goethe na

wet zadał sobie pracę spisać podane w tej mierze

przez włoskiego miBtrza czysto techniczne szczegó

ły. Nie miałyżby one potem prawa nas samych

w tym przypadku zaimować? »Z szczególną gorli

wością, mówi autor Perseusza, ćwiczyłem się także

w pięknej sztuce emaliowania. I to była bardzo

mozolna nauka, ponieważ ogień, któremu cały owoc

trudu i pracy powierzać trzeba, często od razu

wszystko niweczy. Wytężałem jednak całą uBilność

moją na tę sztukę i pomimo doznawanych trudno

ści bardzo wielkie w niej miałem upodobanie; Bóg

albowiem i przyrodzenie udarowali mnie najszczę*

śliwszem usposobieniem dając i tyle i tak dosko

nałej zręczności, że co tylko przyszło mi na myśl,

z łatwością wykonać byłem zdolny,..." Mogłoby za

samochwalstwo w ustach innego człowieka ucho

dzić tak wygórowane o sobie mniemanie; ale

w człowieku tak hojnie od natury uposażonym czyi

nie jest raczej do pozazdroszczenia ta nfność we

wrodzoną siłę, to poczucie całkiem wyjątkowych

zdolności, ows, prawiebym powiedział conscia virtus

w którą wieszcz Mantuański niegdyś Eneasza swe

go uzbrajał? Błogi zaiste to wiek, błogie pokole

nie, w którem miał prawie każdy prawo mienić

się wybrańcem przyrody, a czując w sobie niewy

czerpane zasoby fantazyj i siły, nie znał, co jest

zwątpienie i nie przewidywał zawodu!...

| Skoro nas już, jak prawdziwy jaki talizm an, na

ten przyciągający życiorys, klejnot Anny Jagiellon

ki naprowadził, wypada się nam teraz przekonać,

czy przypadkiem o naszyjniku naszej królewnej nie

zachodzi w sławnych pamiętnikach jaka wzmianka.

Wcale to nie tak bezzasadne przypuszczenie, jakby

się mogło na pierwszy rzut oka wydawać. Mistrz

w swoich opowiadaniach wylicza jak najdokładniej

obstalunki wszelkiego rodzajn, jakie wogóle, czy to

od papieży, czy od innych włoBkich lub zagrani

cznych książąt nie przestawał odbierać i opisu

je drobiazgowo nawet przedsięwzięte dla nich

roboty. Czemużby nie miał wspomnieć, on, co się

tak chwalić lubił, o zamówieniu u niego przez

króla polskiego uczynionym ? Nie świadczyłoż ono

lepiej niż wszystkie inne o rozgłosie nawet po

wschodniej Europie jego artystycznej sławy? Tak

jest, niezawodnie, i dziwićby się nawet wypadało,

gdyby tak pochlebnego dla siebie zdarzenia Benve

nuto w swoich pamiętnikach nie zapisał. To wszy

stko prawda, a jednak pró!nośmy w całej jego

książce jakiejkolwiek wzmianki o naszym klejnocie

szukali. Mowa Wniej jest na każdym kroku o o

prawie rozmaitych drogich kamieni; o medalionie

0 n a wyehodsl eodstennie, wyj§wwy nledsiele I dni« łwigtsesaa.

Oddzielne Nra Okom, o U« n p u itsresy, w Krakowie po 10 (k, ««Lwowie Ink s prawy;ilu?poestowg lge.

Vv*iiviM*s*tci wyK osli

n*tót%rck m k m r r n aaixei**im

?(Małą WPtóstwU Austryitafcless

M«*. i da, g *feTsOa

N!em.M;",!.ila.»*«,,,t»»*, *,,«».

*0 %k

8 ,!,

,ł

do Włoch, Praceyl, Anglii, B e!ja Sswajea?yt, Tercji

l oinyeh padstw aslei§eycn do awi§ska pocatam ege

83 «h.

ish, Bsfa.

?renuKMt§ prsjfjmoje ii§ tylko ed Igo « o oetatnłeRO data w miesi«««, -

Sitly s aiaBladami i *n*.

Mny pieniężne na prenumerat§ i egtoasenla (icawały) eprsota i i; fttósyiai j m m o do id mlakiw?yi

giMfa w Krakowie.

^odlogsfo o ^ s d e poeatowej. *»

męUmspiawim nadsyłane Hedakeyl nie zwracaj« ti§, ie«s feywa]ą sbK es me.

Y*«aMttte»a«4 ifiyjaająi

W Hrafecwiei Ate!atetnwya ,,CZASU" tudslcż anody poe*towe.’ Kie)eoową ptCMUMratf Mf

gsraia X. A . Kssyianowatóego. handel Nowakowskie]. OarSewewwlH (inseraty) przyjmuj« ii§ aa o ^ a tą

od miejsca wien«* drukiem drobnym (jutowym), aa pierwisy ras 10, sa każdy następny rut po 5 r,

w»g«gł«n»e (na 8 stronnicy diioamke; od miejsca « term druidem drobnym po 80 e. sa każdy ras,

Bet%M eato *9 M0a«a «M (prospekta, eyrkularse, oghwsenia itp.) prsyjmąj§ się sa eena 1 aa, de

100 egseiBpl. dla sasiiej*80Wysh, a 50 e, od 100 sgs. dla miejscowych prenomeratoidw. NależytoU

npram się awsprwM nsdmhtf prsefcasem poosiowym. « sia uflB la I prctaaum«retfa« pnyjm’r]ai

we h w e w is Ajeneya ,,Csasa" w g!dwnym składsle tytonia Sr. I pny aUey HaUekfe] Sr. i\

w P o ry ta wył§esnis p. Adam, Csreefoar de ia Cnńi Bouce %(preonmerato p. W.Basskowski, Psa f

bon« FokrcnlSre SS); w W laA sta pp. Easganatoia fiYogter (tekżo wEsmWgu, Fnnkfonie a. B**f

Berlinie. Lipsku, Bssyiei i Wroalawin), A. Oppelik, Stabenbastel Sr. 8 (tstate w Pwdse), B. HoeM J

(tak ie w Berlinie Basa!lmrR?s, Monaehinic !"fi^Co° Ł D*nfco * Comp. (takie w Prankfnreie -

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку