Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 608 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ńr. 45.

Bfalcłj!o?l pocztowa ipiacoaa ryBaal(fiaai’

Kraków,

Piątek 25 Lutego 1927,

Rocznik LXXIX.

Nota Angljido Sowietów?

KONTO P. K. O. KRAKÓW NR. «8,4*4.

KONTO P. E . O. WARSZAWA NR. 149,2*8,

KB**» Redakcji I ABministzwcjt: Krakw , e,j. św. Tomasza 32. Ysl. R(, M

« odziny biurowe: od *-tej do 13-tej 1 od 15-teJ do lS-taj

Bpa

TnTr»rwirairnMBTrimT--T

i, urn* -

......

i-im

URIORigillfi

y»*n«łr»»ows to J»4*u wlcrn milimstrswjp

Ogłoszenia »wykł*

..............................................................................................................

0 .15

Układ tabelaryczny, *yfrowy, kombinowany

, , , , , .............................

ii, u.22

Ogłoszenia w ,,Nadesłanych"

,,iŁUJ5

Nekrologi

.................. ......................................................... ....

................... ..

Komunikaty po kronice , ,

,,,,,

*j. 0 .45

Ogłoszenia na purwa,zej str o ni* ............................

,,,,

,,,,,

,|.0.80

Ogłoszenia zamiejscowe 25 proc. drożej.

AdLmtaleiracja nie bierze odpowiedzialności

ia terminowe umieszczanie ogłoszeń.

Ceny ogłoszeń obowiązuj ,io dnia/.mi;n» w nagłAwku.

Rękopisów nie r wre.ca się.

Ogłoszenia prtyjmu)ą: Administracja ,,Czasu" i wMZjNtkl* iuIs]m ows i za

miejscowe Biura dzienników i ogłoszeń

Stoimy, jak się zdaje, przed wydarzeniem

,wielkiej wagi. Gabinet angielski ukończył

swoje narady w sprawie wysłania noty dy

plom atycznej do rządu sowieckiego z za

grożeniem zerw’ania stosunków, o ileby so

.wiety agitacji antyangielskiej nie zaprze

stały. Wysłanie takiej noty jest przedmio

,tem wewnętrznych spprów w Anglji już od

miesiąca. Stronnictwo konserwatywne, z

organami należącemi do grupy Rotherme

rowskiej na czele, jest na ogół zdania, że

Anglja powinna zerwać z Rosją stosunki,

a co za tem idzie wydalić ze swoich granic

przedstawiciela politycznego i handlowego

sowietów oraz ich urzędników (a w rzeczy

wistości agentów komunistycznych). Stron

nictwo labourzystów z Mac Donaldem na

czele oraz stronnictwo liberalne, które po

ustąpieniu lorda Asąuitha dostało się od

niedawna pod kierownictwo Lloyda Geor

ga, są takiemu krokowi ostro przeciwne.

W gabinecie konserwatywnym nie było

dotąd pod tym względem jednomyślności.

Minister spraw wewnętrznych sir Wiliam

Joynson Hicks, przemawiając w dniu 2 lu

tego publicznie w tej sprawie, oświadczył

się w sposób zdecydowany za zerwaniem

stosunków z Rosją. ,,Pytam się sam siebie

—

mów’ił — dlaczego Rosja utrzymuje u

nas przedstawicielstw’o handlow’e i posel

stwo? Wic cały świat, że Anglja napotyka

wszędzie na agentów rosyjskich, którzy

podburzają inne ludy przeciwko niej. Jak

długo jednak pozostajemy nominalnie w

stosunkach przyjaznych z Rosją, nie ma

minister spraw wewnętrznych władzy, aby

wzbronić agentom rosyjskim pobytu na te

rytorjach angielskich11.

Już w przemowie Ilicksa tkwiła groźba

skierowana pod adresem Rosji. Wiadomo

jednak było, iż najwpływowsi członkowie

gabinetu, a mianowicie Baldwin, Chamber

lain i Churchill są zwolennikami odrocze

nia decydującego pod tym względem kro

ku. Groźba Hicksa była oczywiście wypo

wiedziana w porozumieniu z nimi, gdyż łu

dzono się widocznie, że ona może pomóc.

Jednak miesiąc luty okazał, że nadzieja za

wiodła. Polityka rosyjska nie zmieniła się,

a na terenie Chin nabrała jeszcze jaskraw

szej cechy antyangielskiej. Wiadomo, że

zaułki Szanghaju roją się od agentów ro

syjskich, podburzających kulisów chiń

skich. Krwawe egzekucje generała Li, do

konywane masowo w Szanghaju, o których

czytamy we Wczorajszych i przedwczoraj

szych doniesieniach, nie tylko przeciwko

tej agitacji nie pomagają, ale owszem jesz

cze bardziej rozdrażniają Chińczyków i

przygotowują teren do równie krwawej od

płaty ze strony mobu chińskiego w razie,

gdyby wojska kantońskie zajęły — co nie

jest wykluczone — Szanghaj. Tacy sami

agenci rosyjscy kręcą się po całej Azji, pc

Indjach i po Egipcie. Do portów chińskich

zawijają statki przywożące broń z Rosji, a

właściw’ie pośrednio z Niemiec, gdyż Niem

cy fabrykują broń w Rosji, czego Anglja

zdaje się nie zauważać. W tych warunkach

ogarnia społeczeństwo angielskie rozdraż

nienie, zdenerwowanie, nawet oburzenie —

a wyczekująca postawa gabinetu londyń

skiego jest coraz trudniejszą do utrzy

mania.

Zrozumiałem się przeto staje, że na

wczorajszem posiedzeniu gabinetu londyń

skiego miała zapaść uchwała, zagrażająca

zerwaniem stosunków z Rosją. Ma to być

n°ta ,,ostrzegawcza1*, nie ultimatum , ale

różnica jest minimalna. Ma ona być rezul

tatem. pewnego kompromisu. Zwróci uwa

gę rządu moskiewskiego, iż już sześć razy

P°przednio przestrzegano go, aby po myśli

układuhandlowego z r. 1921 zaniechał pro

pagandy antyangielskiej, do czego się w ro

ku 21 wyraźnie zobowiązał. Jeśli i nota

°kecna nie poskutkuje, zapowiada rząd an

ielski, iż zerwie stosunki z Rosją bez dal—

Szej zapowiedzi. Redaktorem noty m a być

Minston Churchill.

Rów’nocześnie z toczącemi się w tej spra

wie naradami w Londynie zebrał się w Mo

skwie w dniu 21 lutego centralny komitet

wykonawczy pod przewodnictwem Litwi

nowa jako zastępcy ,,komisarza ludowego

óla spraw zagranicznych** (to jest Czicze

nna) — i obradował również nad sprawą

stosunków rosyjsko-angielskich. Na inter

pelację całego szeregu członków Komitetu

odpowiedział Litwinow, iż istotnie Londyn

nosi się z myślą zerwania stosunków z Mo

skwą. Ale — zdaniem jego — bez przyczy

ny. Agitacji antyangielskiej nie prow’adzą

władze sowieckie, lecz organizacje od nich

niezależne (znana w’ymówka sow’iecka!).

Kiedy w r. 1923 lord Curzon groził Rosji

zerwaniem stosunków, zażądał rząd so

wiecki — przypomina Litwinow — aby

wskazano mu konkretne przypadki naru

szenia traktatu handlowego, a takich do

wodów Anglja nie dostarczyła. Sowiety

sympatyzują z wolnościowym ruchem w

Chinacłi, podobnie jak sympatyzuje z nim

Japonja, ale nic więcej. Z drugiej strony

są g-otow’e do rokow’ań, mających usunąć

wszelkie nieporozumienia i dyferencje zAn

glją. Ubolewają nad agitacją, jaka w An

glji z pomocą rządu przeciw nim się rozwi

ja, bo ona nie może popierać dzieła pokoju

i utrzymania normalnych handlow’ych sto

sunków.

Jak z tego streszczenia wynika, mowa

Litwinowa, w’ypow’iedziana w obecności

przedstawicieli całego korpusu dyploma

tycznego w Moskwie, m iała cel następują

cy: pragnęła utorow’ać drogę rokowaniom

z Anglją, któreby odwlokły zerw’anie sto

sunków, a równocześnie chciała to zerw’a

nie utrudnić, dostarczając argumentów

opozycji angielskiej. Słow’a o zagrożonym

,,pokoju** i o normalnych handlow’ych sto

sunkach do tego celu służą.

Gabinet angielski uchw’alając przedw’czo

raj w’ysłanie noty, znał już niezawodnie’ta

żtykę Litw’inow’a. Zdaje się więc, że ona ce

lu nie osiągnęła. Być może, iż już jutro po

znamy dokładniej tenor noty i będziemy

mogli przejrzeć zamiary polityki angiel

skiej co do najbliższej przyszłości. Zgóry

należy zapewnić, że Anglja będzie niesły

chanie ostrożną, nawet gdyby do zerwania

jej stosunków z Rosją istotnie doszło.

—

D wojnie z Rosją niema mowy w’obec pa

cyfizmu całej ludności. Będzie tylko Anglja

starać się, aby rzucać Rosji kamienie pod

nogi — ale rzucać cudzemi rękami, głównie

rękami sąsiadów Rosji. Wszelkie krewkie

rachuby na inne formy konfliktu anglo-ro

syjskiego muszą zawieść.

Najciekawszą jednak kwestją będzie wó

wczas stosunek Anglji do przyjaźni rosyj

sko-niemieckiej, opartej na traktatach z

Rapallo i Berlina. Dotąd Anglja ignoruje

tę ,,entente cordiale** i rachuje na to, że

Niemcy zbyt serjo nie pragną popierać Ro

sji. Kw’estja stosunku dwóch przyjaciół jest

przez to zamazana. Z chwilą, gdyby An

g;lja zerw’ała stosunki z Rosją, zamazanie

takie nie da się chyba podtrzymywać? Wy

iaje się logicznie sądząc, że Anglja powin

laby się domagać w’ówczas w’yjaw’ienia

W’łaściw’ego stosunku Niemiec do Rosji ,po

wstąpieniu ich do Ligi. Ale czyż w polityce

nożna zbytnio budować na rozumowa

aiach czysto logicznych?

Trudnyproblem.

Przez Polskę idzie znowu nowa fala żądań

zarobkowych. Żądają podwyżek włókniarze

łódzcy, żądają górnicy i hutnicy górnośląscy,

a za nimi napew’no coraz to nowe kategorje ro

botników występować zaczną z żądaniem pod

w’yżki zarobków’.

Żądania swe uzasadniają

Zw’iązki zawodowe wzrostem drożyzny. Z tym

wzrostem drożyzny sprawa niecałkiem jest ja

sna. Za miesiąc styczeń n. p. warszawska Ko

misja do badania kosztów utrzymania ustali

ła wzrost tych kosztów o 2°/0. Tymczasem ,,Pra

wda** łódzka a za nią ,,Rzeczpospolita" wyka

zują, że w’ rzeczywistości zwyżka cen nastąpi

ła jedynie w grupie żywnościowej i to zaledwie

0.45°/o, która równoważy się z znaczną zniżką

cen materjałów odzieżow’ych, w innych nato

m iast grupach żadnej w’ogóle zwyżki cen nie

bylo. Przemysł znowu ze swej strony protestu

je jaknajenergiczniej przeciwko wszelkim dal

szym podw’yżkom zarobków, tw’ierdząc, że wo

bec znacznego pogorszenia się konjunktury w

związku z ukończeniem strajku angielskiego

każda dalsza podwyżka zarobków zmniejsza

jego zdolność konkurencyjną i pociągnąć za

sobą m usi dalszy spadek eksportu, a tem sa

mem pogorszenie ogólnej sytuacji gospodar

czej w’ Polsce .

Pomińmy jednak na razie te głosy stron

zainteresow’anych i spróbujmy sięgnąć głębiej

do istoty problemu zarębków robotniczych w

Polsce. N ikt nie zaprzeczy, że zarobki robotni

cze w Polsce są niskie i naogół niższe, niż w’ in

nych państw’ach europejskich, nie mówiąc już

o Stanach Zjednoczonych Ameryki. Odpowie

dnio do tvcli zarobków niesłychanie niskim

Rząd wobec poselskich projektów samorządowych.

Warszawa 24 lutego.

(Tel. w’ł.) Wczoraj po południu odbyło się

posiedzenie sejmowej komisji administracyj

nej, które trw’ało od godziny 2—8 wieczorem.

Zastanawiano się nad projektami ustaw samo

rządowych. Przedstawiciel ministerstwa spraw

wew’nętrznych p. Weisbrod wygłosił dłuższe

przemówienie w którem zaznaczy}, że rząd wy

raźnie i jasno przez usta p. premjera Bartla

określił sw’ój stosunek do projektów’ ustaw sa

morządowych wniesiobyA do sejmu z inicja

tywy posłów. Mianowicie rząd stwierdził, że

rzeczonych projektów nie może przyjąć za

podstawę swojej współpracy z komisją admi

nistracyjną sejmu. Na powyższe stanowisko

rządu wpłynęły następujące powody: l) Różni

e poglądów’ pomiędzy rządem a autorami pro

jektów w ich obecnej redakcji co do zasad na

których opierają się te projekty, 2) niezupeł

ność projektów’, które nie załatwiają sprawy

samorządu wojewódzkiego — jakkolwiek z

istnieniem takiego samorządu liczy się zarów

no konstytucja Rzeczypospolitej jak wiele in

nych ustaw w’ydanych po ogłoszeniu konstytu

cji, 3) istotne i bardzo znaczne wadliwości pro

jektów poselskich pod W’zględem kodyfikacyj*

no-prawnym. Braki pow’yższe są tak liczne i za

sadnicze, że nie można ich usunąć drogą po

prawek w trzeciem czytaniu komisji admini

stracyjnej. Zachodzi tedy potrzeba stw’orzenia

całkowicie nowych projektów ustaw’. W pracy

tej należy zużytkować wszelkie dotychczasow’e

projekty jako materjał. Podstawą jednak pro

jekty poselskie być nie mogą. Rząd prowadzi

w spraw’ie kodyfikacji praw’a samorządow’ego

bardzo intensyw’ną pracę. Z wymienionych po

wodów rząd jest zdania, że obecne ciała usta

wodaw’cze znajdujące się u schyłku swej kaden

cji, nie zdołają załatwić sprawy gruntownego

i trwałego uregulow’ania ustroju samorzą

dow’ego.

—

Z drugiej jednak strony in

teres państw’a wym aga, bezzwłocznego w kro

czenia legislatywy w sprawy samorządu. Dla

tego też rząd ośw’iadczy! zasadniczo gotowość

przyjęcia za punkt wyjścia, wniosku poselskie

go znanego pod nazw’ą małej ustaw y samorzą

dowej, uważając, że taki właśnie cel doraźne

go, chociaż minimalnego poprawienia ustroju

samorządowego i umożliwienia mu życia przy

świeca autorom ’ wniosku. Zmiany proponowa

ne w projekcie małej ustaw’y w stosunku do

byłej dzielnicy rosyjskiej nie spotkały się ze

sprzeciwami z żadnej strony. Bardziej grun

towna reforma ordynacji wyborczej natrafiła

by bowiem na duże trudności, wymagając dłu

giego uzgadniania, które całkowicie udarem ni

łyby cel polegający na doraźnem uruchomie

niu samorządu. Czasowem tolerowaniem tych

niew’ątpliwych niedoskonałości systemu wy

jest rów’nież poziom życia, standard of life pol

skiego robotnika, nadzwyczaj skromny i cia

sny zakres jego potrzeb, a tem samem i rola

jego jako konsumenta w polskiem gospodar

stwie społecznem prawie żadna. Z tego założe

nia wychodząc stronnictwa robotnicze doma

gają się stale takiej polityki zarobkowej, któ

’aby przez ciągłą podwyżkę zarobków przy ró

wnoczesnem obniżaniu cen produktów rolnych

i przemysłowych, zwiększyła znacznie si!ę na

byw’czą polskiego robotnika, a tem samem u

:zyniła z niego poważnego konsumenta krajo

wej produkcji. W żądaniach swych pow’ołują

się stronnictwa robotnicze na przykład Sta

nów Zjednoczonych Am eryki Północnej, gdzie

właśnie tą drogą, tj. przez politykę wysokich

:arobków i niskich cen stworzono olbrzymią

consumcję wewnętrzną, zw’alniającą rolnictwo

i przemysł od ciągłej troski o zdobycie i utrzy

manie zagranicznych rynków zbytu, a równo

cześnie położono granitow’e fundam enty pod

igólny dobrobyt i niesłychany rozkw’it gospo

darczy całego państwa.

Niewątpliwie teza ta jako teza jest w teorji

zupełnie słuszną i stanowi jedynie możliwe ro

zw’iązanie problemu podniesienia socjalnego

i kulturalnego w’arstw’ robotniczych nietylko

bez szkody, lecz nawet z korzyścią dla całego

organizmu gospodarczego państwa. Daje ona

równocześnie możliwość rozw iązania palącej

w naszym ustroju gospodarczym kw’estji za

pewnienia przemysłow’i i uprzemysłowionemu

rolnictwu pojemnego rynku w’ewnętrznego i

uniezależnienia się w dużym stopniu od zmien

nych konjunktur światowych. Nie m usi je

dnak być tak !atw’em urzeczywistnienie tej te

zy, jeżeli w’ całej Europie zarobki robotnicze,

mimo zachęcającego przykładu Ameryki,

wciąż jeszcze są niestosunkowo niższe, niż za

robki amerykańskie, o ile nawet są wyższe,

niż zarobki w Polsce, to ta absolutna cyfrowa

nadw’yżka równoważy się niemal zupełnie z

wyższym poziomem kosztów utrzymania.

Wszak i w’ Niemczech, w kraju wysoko uprze

mysłowionym i pod względem rozwoju zaró

wno warsztatów jak i metod pracy niewiele

ustępującym Ameryce, w kraju o wysokiej

kulturze gospodarczej i socjalnej, stronnictw’a

robotnicze od długiego już czasu daremnie u

pominąją się o zastosowanie am erykańskiej

polityki zarobkowej, bez skutku w’alczą o zna

czniejszą podwyżkę zarobków i zniżkę cen pro

duktów rolnych i przemysłowych. A przecież

tam za spełnieniem tych żądań przemaw’ia je

szcze fakt, że dokonywująca się w’ szybkiem

tempie racjonalizacja produkcji wpłynęła na

ogół bardzo poważnie na obniżenie kosztów’

własnych, oraz drugi niemniej w’ażny fakt, że

ogromne w’ stosunku do ogółu ludności rzesze

borczego w byłej Kongresówce okupiłoby się

rezultaty dodatnie: jak natychmiastowość re

formy z usunięciem stanu ex lex przez danie

pełnej podstaw’y działania Radom gminnym —

które d a możność bezwdocznego odświeżenia or

ganów gminnych. Opierając się na obowiązują

cym stanie prawnym należy w Małopolsce

Wschodniej przeprowadzić w’ybory w gminach

wiejskich i miejskich w’edług systemu trzech

kół wyborczych, wykluczających od prawa gło

sow’ania nie opłacających podatku bezpośred

niego. Podobny stan prawny umożliwi prze

prow’adzenie w całej Małopolsce’ wyborów do

reprezentacyj powiatow’ych w 4 kurjach, opar

tych częściowo na stanie posiadania nierucho

mości, częściowo na cenzusie podatkowym.

Ponieważ każda inna próba zmian gruntowych

spotkałaby się z trudnościami, gdy tymczasem

m ała ustawa może przedstaw’iać tylko wtedy

wartość, jeżeli będzie przeprow’adzona natych

miast, dlatego też zdaniem rządu należy chw’i

lowo zrezygnow’ać z głębiej sięgających zmian,

a zadowolnić się miniTnalnemi, któreby jednak

pozw’oliły na przywrócenie stanu praw’nego i

uruchomienie samorządu, dziś faktycznie nie

istnieją.cego. Takim minimum w dziedzinie sa

m orządu wojew’ódzkiego byłoby rozciągnięcie

istniejącego już(?) w wojew’ództwie krakow

skiem stanu na teren całej Małopolski, w dzie

dzinie sam orządu powia,tow’ego rozciągnięcie

dekretu obow’iązującego w byłym zaborze ro

syjskim na Małopolską uzgodniłoby reorgani

zację samorządu z konstytucją. Wreszcie prze

niesienie ordynacji wyborczej do sejmików po

wiatowych z byłego zaboru rosyjskiego do Ma

łopolski ze zmianami koniecznemi ze w’zględu

na różnice zachodzące pomiędzy gminami zbio

rowemi i jedno-wioskowemi — stworzy moż

ność przeprowadzenia wyborów powiatowych

bezzwłocznie po wyborach gminnych. Postula

ty powyższe podyktow’a ne koniecznościami

dnia nie wiążą sio oczyw iście z zagadnieniem

zasadniczej reformy samorządu, która w naj

bliższym czasie nastąpić musi i nie przesądzają

pod żadnym względem kierunku tej reformy.

Nad oświadczeniem przedstawiciela rządu

wywiązała się długa dyskusja w wyniku któ

rej postawiono trzy wnioski. W niosek posłów

Prag era PPS. i Dymowskiego Ch. D. o nie przy

jęcie do wiadomości oświadczenia rządu uzy

skał większość 12 głosów przeciw 8, -większość

stanowiły głosy N. D,, P, P. S. i Ch. D. Wnio

sek w sprawie odrzucenia t. zw. malej ustawy

uzyskał większość 13 głosów przeciw 7, trzeci

wniosek w sprawie przystąpienia do trzeciego

czytania ustaw uchwalonych przez t. zw. piąt

kę uzyskał 19 głosów za przy 1 wstrzymują

cym się.od głosowania. Na tem posiedzenie

przerwano.

Maszyny do liczenia ,,SUNSTRAND" =

!pacy Bros* i Ska

robotnicze Niemiec, wpłynęłyby rzeczywiście,

w razie zwiększenia ich siły nabywczej, bardzc

wydatnie na wzrost konsumcji wewnętrznej, a

tem samem pośrednio na dalszy wzrost pro

dukcji i dalsze zmniejszenie kosztów wła

snych.

Dlaczegóż ani w Niemczech a ni w żadnem

innem państwie europejskicm nie zastosowa

no mimo pomyślnych napozór warunków tegc

cudownego środka amerykańskiego dla roz

wiązania kwestji robotniczej 4 przezwyciężenia

europejskiego kryzysu gospodarczego?

Odpowiedź na to pytanie znajdujemy łatwo,

jeżeli uświadomimy sobie, kiedy i w jaki spo

sób przeszła Ameryka do swej obecnej polity

ki zarobkowej. Przed wojną stosunki zarobko

we i socjalne w przemyśle amerykańskim były

bez porównania gorsze, niż w uprzemysłowio

nych krajach Europy. Wystarczy przypomnieć

słynną powieść Uptona Sinclair"a ,,Trzęsawi

sko", która dała nam obraz tej gehenny, przez

którą przechodził robotnik amerykański, zwła

szcza imigrant. W czasie wojny światowej

Ameryka stała się dostawcą całej Europy i

skutkiem olbrzymiego zapotrzebowania m usia

ła rozbudować przemysł swój do gigantycz

nych rozmiarów. Na tych dostawach zarobił

przemysł amerykański niesłychane sumy i gdy

po wojnie, w miarę spadku zapotrzebowania

przemysł ten tracił coraz bardziej odbiorców

dla swej produkcji, zabrał się necessitate co

actus do racjonalizacji swych metod produk

cyjnych, na co mógł sobie pozwolić, m ając do

dyspozycji olbrzymie,, zarobione w czasie w’oj

ny kapitały. Racjonalizacja produkcji w zwią

zku z postępującą gwałtownie normalizacją

standardyzacją, pociągnęła za sobą znaczną

zniżkę kosztów produkcji, a tem samem i cen

gotow’ych produktów’, dzięki czemu robotnik

mógł łatwiej zaspokoić swoje potrzeby kon

sumcyjne, a przemysł, ciągnąc i tak znaczne

zyski z zracjonalizowanej produkcji, mógł bez

szkody dla siefflre podwyższać za robki robotni

ka, tw’orząc w ten sposób olbrzymią now’ą w’a r

stwę konsumentów o coraz bardziej wzrastają

cych potrzebach konsumcyjnych.

Jak widać z powyższego, w’arunkiem zasto

sowania polityki wysokicli zarobków byl przy

pływ olbrzymich kapitałów do Ameryki i prze

prowadzenie racjonalizacji produkcji, zmniej

szającej jej koszta oraz ceny gotow’ych produ

któw’. A przytem przez cały okres tej ewolu

cji przemysł pozostał rentowny, z,apewniaj,ąc

zaagażowanemu w nim kapitałowi stale wyso

kie oprocentowanie, z którego pow’st,ały ow

miljonowe i mi!jardowe fortuny am erykań

skich przemysłowców.

Niemcy są obecnie na najlepszej drodze do

wprow’adzenia w życie w bliskim czasie poli

tyki wyso-k;ich zarobków’. W ciągu ostatnich

dwóch łat napłynęło do Niemiec około 4 mi

liardów marek obcych kapitałów, niezależnie

od wytworzonych w tymże czasie olbrzymich

własnych osz,czędności. Dzięki temu racjonali

zacja produkcji jest w pełnym toku i wydala

już bardzo poważne owoce w postaci znacznej

zniżki kosztów produkcj;i. Wreszcie zaczyna

się równeż spełniać trzeci warunek polityki

w’ysokich zarobków, t. j. rentowność kapita

łów inwestowanych w przemyśle niemieckim

wzrasta coraz bardziej. Podczas gdy bilanse

większości niem;ieckich spółek akcyjnych -za

rok 1924 i 1925 były deficytowe lub bezdywi

iendowe, a w ;spółkach dochodowych dywi

denda nie wynosiła nigdzie więcej jak 4-ti

proc,, to dotychczas ogłos-zone zapowiedzi bi

lan-sów’ na rok 192(5 wyka:zują, że ilość bilan

sów -defi-cytowych :i -bezdywidendowyeh będzie

minimalna, a w spółkach dochodowych dywi

dendy wynosić będą 8—10°/o, a na w e t więcej.

Socjal-de:mokracja niemiecka podnosi przeciw

przemysłow’i tamtejszemu ciężkie zarzuty z te

go powodu, że zmniej-szony-ch kosztów p rod uk

cji uż yw a n a -podniesienie -swych dochodów’,

’,a miast n a podwyżkę zarobków i zniżkę cen

ow’arów. Ale ostatecznie żyjemy w ustroj-u ka

pitalistycznym ze wszystkiemi jego komse^

cwenej-ami, a j edną z pierw”szych jest dążenie

capitału do osiągnięcia odpowiedniej renty.

Niemniej jednak i kapitalizm przeżywa ,dziś

okres ewolucji w kierunku soli-dary-zmu, a ew-o

lucja ta znajdzie niewątpliwie i w Niemczech

-chwilą osiągnięcia pewnej dostatecznej i

trwałej renty, wyraz w, tem, że możliwe w

miarę postępu racjonalizacji dalsze zwiększc

ie zy-ski -zostaną użyte n a korzyść robotnika

konsumenta, t. j. na podwyżkę zarobków 3

;niżkę ccn towarów.

A wr Polsce? Nietylko nie napłynęły nam ćo

ę-d znikąd kapitały obce, lecz jeszcze stracił i

rny w łasne. O przeprowadzeniu racjonalizacji

produkcji i o obniże,niu jej kosztów bez napły

wu ś’wieżych kapitałów nie może być mowy, a

co się tyczy rentowności, to -kursa giełdowe

ikc-ji naszych spółek przemysłowych są naj

epszyni jej wyrazem. Tak więc nie spełnił się,

jak dotąd, -ani jeden z warunków, stanowią

ych podstawę polityki wysokich zarobków.

vVejście więc w obecnej sytuacji na drogę tej

poli-tyki nio byłoby postępem w k_ieru nk u roz

wiązania kwestji robotniczej, lecz jed}’nie pro

wadząc do zni-szczenia prze mysłu, przyczyni

oby się równocześnie do dalszego osłabienia

warstwy robotniczej i gorszego jeszcze obni

żenia jej poziom u życiowego.

Mimo skrom nych rozmiarów naszego prze

mysłu jesteśmy wobec minimalnej konsumcji

krajowej (a tej nie podniesie również kilku

zy kilkunastu procentowa podwyżka zarob

ków dla nielicznej stosunkowo warstwy ro

robotniczej), zdani na eksport nadwyżki na

szej produkcji. W arunkiem eksportu jest zdol

ność kon-kurencyjna przemysłu. Tę zdolność

utr-aciliśmy zupełnie po wprowadzeniu stał’ej

waluty (wł-a-ściwie nie posiadaliśmy jej nigdy

a tylko inflacja zakrywała rzeczywisty stan

rzeczy), a odzyskaliśmy ją częściowo dzięki

premii eksportowej, wytworzonej spadkiem

złotego.

’Premja ta polegała na aulnmatycz

nem obniżaniu skutkiem dewaluacji za,robków

danin państwow’ych oraz świadczeń socjal

nych. Innej m ożności obniżenia kosztów pro

dukcji wobec braku kapitałów na przeprowa

dzenie racjonalizacji wogóle nie było. Kilka

krotne podwyżki -zarobków zm:niejszyły tę

premję do minimum, a tem samem zreduko

wały zdolność konkurencyjną naszego prze

mysłu do tej granicy, poza którą zaczyna się

już zupełny zanik eksportu, a w zwią-zku z tem

stagnacja i kryzys.

We-dle ;inform acji rzą-d-owych mamy podo

bno do-bre wido-ki uzyskania w krótkim czasie

poważnych i tanich kredytów ’zagraniczny cii.

Z chw’ilą uzyskania tych kredytów rozpocznie

się niewątpliwie okre-s racjonali-zacji produk

cji w’ naszym przemyśle, a w miarę postępu

racjonalizacji zacznie się również zwiększać

rentow’ność inwestowanych w nim kapitałów.

Z tą chwilą nasta,nie odpowiednia pora do

doma-gani-a się i do realiza-cji polityki w yso

kich zarobków. Na ;razie jeszcze nie pora po

temu.

g,CRAl" * f obolał «otift)iaata a n«*zl»lo li.s] m umw%,

KUHSB POJZBTMCZTi I» *KOS!T,

PRENUMERATA MIESIĘCZNIE WYNOSI3

W Krakowie bez odnoszenia do Roma ,,,,,,,

zł 180

W Krakowie i odnoszeniem do domu , , ,

zł 640

Waprowincjęzprzesyłkępocztowa, , , ,, , *\ )j,,’ 640

Bagranicę z przesyłkę pocztów% . »

,,,

,,*l*,.—

Za kaidę zmianę adresu d o lic z a ałę zł. 0.50,

}Reklamacje niezapleceętowane nie podlegaj% opłacie pocztowej.

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się.

Prenumeratę przyjmuj%: Administracja ,,Czasu", w szystkie urzędy

pocztowe, wszystkie miejscowe i zamiejscowe Biura dzienników,

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction