Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 402 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

M ?O.

Kraków 20. Marca - Środa.

Rob 1851.

**?iod*i w H ritkonie

wyjąwszy Niedziele i Święta.

Vena:

zip.

—

kwartalna 1 G zip. polską m onetą.

(J kwartaln.i razem z przesyłką pocztową 5 złr. 2 0 kr. m. k.

Przc(l(ilnta

przyjmuje się w Księgarni F. B a(Jmgakdtena przy Głównym Ilynku Nr 453

Pieniądze przesyłają się bezpłatnie pocztą wprost do ihóka expedycyi czasc

wyraziwszy na kopercie: ,,prenumeracyjne pieniądze,11

CZAS

Przyjmuj(} «io

OGŁOSZENIA . KOZ1’!iA(J 1 , Ol)EZW Y W szelkiego TodzilJU.

- i nią literackie, ksi garskic, Uandlowe, przemysłowe, rolnicze itp.

WIADOMUC,MA tyczące się sprzedaży, kupna, dzierżaw itp.

!fi u

op1atą

"tvtowego :»a jednorazowe umieszczenie po 8 groszy, następne p

iupłat!} 10 krajearów za każdą publikacją na stopel rzutowy

1.isIj

niefrunlou;ane nic/ir^y/inują się, w yjąw szy od stałych lub znanycb korespondentów

Numer pojedynczy kosztuje 10 groszy.

odw

3 gr.

OGŁOSZENIE PRZEDPŁATY

na kwartał II. 1851 r.

m—

Przedpłata dziennika Czas na kwar

tał II., tj., na miesiące Kwiecień, Maj i

Czerwiec wynosi’.

w Krakowie . .

złr. 4 kr.

—

na prowincyi razem z prze

syłką pocztową .... złr. 5 kr. 2 0

Nadto przyjmuje sie prenumerata m ie

sięczna, ale tylko dla Krakowa, w ilo

ścizłr. 1kr. 30.

Drukowane listy prenumeracyjne po

wrotne, wyszczególniają dostatecznie wa

runki prenumeraty.

I)la uniknienia omyłek w adressowaniu

dziennika, upraszamy naszych dotych

czasowych PP. Abonentów, aby do listu

prenumeracyjnego dołączać zechcieli d r u

kowane kartki adressow e.

Dla braku konwencyi pocztowej z Kran*

Cy,), dziennik o tyle jedynie może być

do tego kraju przesyłanym, o ile tamże

na miejscu będzie abonowany.

W końcu upraszamy ja k najusiln i ej

PP. Abonentów z prowincyi, aby prenu

meratę w cześnie nadesłać zechcieli,

jeśli niechcą doznać zwłoki w przesyłce

dziennika — tych zaś Abonentów, którzy

na bieżący kwartał lub na dwa pierwsze

kwartały niezupełną złożyli należytość,

aby brakującą kwotę do 5 złr. 20 kr.

kwartalnie, a 10 złr. 40 kr. półrocżnie

spiesznie nadesłać raczyli.

chwili otwarcia wystawy Londyń

skiej Czas zamieszczać będzie o ile mo

żności codziennie i własne szczegółowe

korespondencye , obejmujące mniej-więcej

wszystko, co czytelników naszych z przed

miotów wystawy obchodzić może.

Redakcya.

Siników 25 Marca.

Rada Miejska uchwaliła oddawna roz

szerzenie ulicy Grodzkiej, a mimo odmowj

ze strony Rządu, aby koszta tej czynność

ze skarbu publicznego opędzone były, co

w naszem

o gminie pojęciu niew łaściwi

zdawało się rzeczą, powtórną uchwałą swojć

postanowiła żądać na ten cel kredytu, i

mianowicie z summy 50,000 złr. pod dy

spozycyę Komissyi Gubernialnej oddane

na cele zabezpieczenia miasta od pożaru

Wprawdzie jakeśmy już o tem donieś!

z summy tej połowa blisko użytą już zo

stała na sprawienie nowych sikawek i na

rządów ogniowych, ale niewierny dla czeg(

drugą jej połowę przeznaczyć miano na na

prawę części jatek rzeźniczych. R ada Miej

ska, mając sobie odmówione fundusze n;

rozszerzenie ulicy wspomnionej, parta nieu

staunemi żądaniami tych właścicieli, których

by domy uległy cofnięciu lub obcięciu, 1

ostateczne tyle pilnego przedmiotu zdecydo

wanie; postaw’iona z jednej strony międz

odmową funduszów i niechęcią właścicie

domów spalonych, z drugiej strony ulegają

wpływowi opinii za i przeciw, lubo nie co

fnęła dawniej wydanych uchw ał, poczyta

w szy jednak odmówienie sobie funduszó1

przez K omissyą Gubernialną jako przeszko

dę niezłomną w wykonaniu daw niejszych po

stanowień, zaw iadomiła w łaścicieli domó1

na obcięcie przeznaczonych, iż m ogą skła

dać plany restauracyi w edle dzisiejszej ob

szerności kamienic swoich. Nie idzie nam t

o konsekwencyą lub niekonsekwencyą w tyi

względzie R ady Miejskiej, znając trudne j(

stanowisko w obec nieuregulowanych sto

sunków’ majątkowych gminy; a lubobyśmy

w’oleli rączej, iżby wierna zapadłej uchwale

u sam ego Ministeryum o udzielenie fundu

szu na rozszerzenie ulicy postarać się ze

chciała, kiedy się już stara o udzielenie po

życzki dla pogorzelców i w tym celu dele

gata swojego do Wiednia w ysłała — prze

ciąż przedmiot sam zbyt jest ważnym, aby

przestać na niewyraźuem oświadczeniu K o -

missyi Gubernialnej. Jeżeli bowiem w ładza

ta niemiała sobie udzielonego funduszu na

rozszerzenie ulicy Grodzkiej, a nie zechce

tego podciągnąć pod rubrykę urządzeń o

gniow ych , coby, bacząc na niepodobieństwo

ratunku w jak ściśnionej ulicy, łatw o uczy

nić można było; jeżeli powtarzamy, fundusz

ten inne miał przeznaczenie, Rada Miejska

nigdyby od pomienionej wład zy ostatecznej

rezolucyi otrzymać niem ogła. Toteż Komis

sya Gubernialna nie powiada wcale, iż na

rozszerzenie ulicy nie dozwoli, gdyż sprawy

te do jej zakresu nie n ależą, ale jedynie,

że niema na ten cel wyznaczonych fundu

szów’. Z d aw ałoby się istotnie, że orzeczenia

tego chwycono się w R adzie Miejskiej jako

wymówki przed publicznością, i znalazłszy

tak dogodny pozór,

załatwiono przedmiot

tyle w ażny powróceniem do daw’nego stanu.

Rozszerzenie ulicy Grodzkiej jest istotnie

nie małej dla miasta naszego ważności pod

wszelakim względem, dogodności, ozdoby,

zdrowego powietrza, komunikacyi, a nawet

korzyści handlowych. Główna droga łączą

ca dwie części miasta ze sobą a następnie

głów n a z G alicyą droga komunikacyjna, ście

śniając się na małej przestrzeni w w azką i

brudną uliczkę, którą lada deszcz zabłoci,

gdzie się mimo małego ogólnego u nas ru

chu z ostrożnością pojazdy wymijać muszą,

gdzie najmniejszy turkot trzęsie murami aż

okna brzęczą: taką ulicę niechcieć za dwa

dzieścia kilka tysięcy złr. rozszerzyć, jest

oszczędnością źle zrozumianą przez Gminę,

jest nawet źle zrozumianym interessem tych

w łaścicieli, których domy przerobieniu by u

ledz musiały za wynagrodzeniem, na które

sami już przystali. Gdyby nawet przyszło

im straty jakow’e ponieść, niechaj zechcą zw a

żyć że brudne, ciemne i wilgotne dotych

czasowe sklepiki w ich domach, mało co przy

noszące otrzymaw szy dostateczną ilość świa

tła po rozszerzeniu ulicy, podwójny przy

, nosić będą dochód, że nadto większa część

ich i tak musi z gruntu od piwnic nawet cią

, gnąc nowe mury, że wiele domów niesto

sunkowo głębokich nie stracą na zwężeniu,

jpozbywszy się nyż i przechodów łączących

, tylne i frontowe pokoje,

i Kiedy po innych miastach całe burzą do

. my dla zyskania światła, u nas ucięcie kilki

. stóp ruderów na nieprzełamane natrafia tru

i dności. Nie dla tego iżbyśmy się zamiło

- wali w średniowiecznej formie budowli. lube

. też nowoczesnym smakiem poszczycić się ni(

i możemy, ale dla tego że u nas brak wszelk

- gminnego życia, że interes osobisty jak szy

- d ło zworka w-ygląda wszędzie, że dla do

) bra publicznego trudno o grosz u n as, żt

- ten egoizm cechuje w szystkie nasze choćhj

r najpiękniejsze instytucj e i całą historyę osta

i tnich czasów n aszego miasta, w szędzie piętnen

c prywaty naznacza. Oto już jak wieść krąż)

znaleźli się pomiędzy nami obyw atele, coszczę

śliwym trafem uniknąwszy ogólnego zniszczę

)’ nia, pow’stają dziś przeciw ręczeniu Gmiin z;

pożyczkę, zbierają petycye, aby dać przy kr;

- światu widok, że hojność, z jaką daleki

v serca na nasz spieszyły ratunek, nietylk

nieznaną jest u własnych naszych współo

bywateli cnotą, ale niezdoła nawet powstrzy

u mać ich od kroków, których celem przeszko

n da w otrzymaniu jedynego dla miasta ra

-j tunku.

Myśl rękojmi przybrawszy u nic

rozmiary olbrzymie składek przymusowy( 1

zastrzeżen hypotecznych, wywłaszczeń na

rzecz pogorzelców za niewypłatę procentów

przez tych ostatnich, w yssysa naksztajf u

pioru z ich serca cnoty społeczne i prze

strachem wyobraźnię ich napełnia.

Gdyby nie fakt zbyt głośny, nigdyt,;śmy

przedmiotu tego nie dotykali, w przekonaniu,

że wykazywanie niskości takowego działa

eia ubliżyłoby i nam, ubliżyłoby i obywa

te!()m Krakowa.

Nadesłane nam z Berlina wnioski depu

towanych Augusta Cieszkowskiego i Żół

towskiego o których pisaliśmy w przeglądzie

dziennika naszego z d. 21 h. m. podajemy

tu w dosłownym przekładzie wraz z powo

dami i dokumentami:

Wniosę " dodatkowy do sprawozdania cen

tralnejkomissyiN. 150.

Cies zkow s ki.Wys.ł/.ba zechcepo.stanowić:

Poddać pod rozwag§ rządu, w jaki sposób ;

w jakiej obs/.crnuści może stać si§ jak najry

chlej zadosyć, długo oczekiwanym życzeniom

mieszkańców polskich i naglącej potrzebie w y ż

szego zakładu naukowego w Poznaniu, ab)

w tym w zgl§dzie znieść o ile możności szko

dliwe stanowisko wyjątkowe, jakie W . Księstwo

Poznańskie w porównaniu ze u sżystk irmi

prowincyami państw a pruskiego zajmuje.

Pow idy. a) D!a wnioskodawcy ceiem przed

stawienia w niosku:

też sam e. które były przytoczone do obu po

dań VI. i VII. sejmu prowincyonalnego (tu w do

datkach sub I. i II. załączonych) a które ni

niejszem pod rozwag§ Wys. Izby poddane są.

b) Dla W ys. I/.by celem jak najprzychylniej”

szego przyjęcia wnio.sku:

Ju stitia distriltutir a.

Dodatek 1. Założenie Uniwersytetu

w Poznaniu.

N. Panic! Mądry rząd W. K, M ości, który

protegowanie sztuk i nauk uznał za najsilniej

sz.ą dźwigni§ pomyślności poddanych, i posiada

moc uczynienia trgo z najpiękniejszym skutkiem,

dodaje śmiałości szóstemu sejmowi zgromadzo

nych u i rnycli Stanów W . Ks. Poznań kiego,

do złożenia najuniżeńszej prośby, której celem

dostarczenie naszej prowincyi środków , ażeby

m g ła równe zająć stanow’isko pod względem

oświaty ze wszystklemi innemi W. K, M.(ści

poddanemi prowincvami.

W aszą K. M ość upraszamy najuniżeniej:

abyś raczył wyższy naukowy zakład czyli

uniwersytet w W . Księstwie Poznańskimi naj

łaskawiej założyć.

Zdaniem naszem prośba tn winna być dla te

go prze(lewszystkiem usprawiedliwiona, gdyż

0 a żąda pod pewnym względem aktu sprawie

dliwości dla mie.szkańców W . Ks. Poznańskiego.

W.szystkie prow iueye monarchii W . Iv. Moś."

posiadają uniwersytet, w yjąwszy naszą. Brak

nam ogniska umiejętności, s łoń c a , któreby roz

syłało po wszystkich częściach prowincyi ogrze

w-ające i ożywiające promienie swoje i któreby

nic jeden roz.winęły pączek, co go obce świa

ło otworzyć nie zdoła.

Następnie żadnej zapewne pro« inrvi W. K

Mości wła.sny uniwersytet nie jest tali potrze

bny, jak tej, w’ której my żyjetn. D wom a tu

mówią ’ęzykami, w nich obu i my myślimy,

nauka jedynie w niemieckim udzielana języku

nie dpowiada w ew nętrznej potrzeb e polskiej

m łodzieży i przeto n eprz nosi pożądanych o -

woców. Jeżeli mamy uchwycić ducha umieję

tności, musimy się ich w naszej uczyć mowie.

Nadewszystko potrze nem je.st aby ci co du.sze

nasze kształcą i umysł nasz pielęgnują, bie

głymi by.li w obu językach, mianowicie w poi

skim. M amy t raz duchownych i nauczycieli,

którzy w’ymogom tym częstokroć nieodpow iadają

dostatecznie i w przedmiotach zwykłych zrozu

mieć ich nie zawsze podobna, a tem mniej są

w stanic dać się u’ rzeczach ducha zrozum eć

1 poznać aż do głębi. Gdyby najwyższe stopni

umiejętności w pośró;l nas osiąg!i, inog iby w za

wod ie swoim zdziałać coś wielkiego, ä z po

mocą dcskona lego siew obu językach wykształ

cenia, daleko prędzej i uiezawodniej doszlibv

lo wzniosłego ceiu swojego, rozszerzania umie

ję!nośei i budzenia do niej zam iłow ań a. Ni(

mni j=za czuć się daje potrzeba biegłej obu ję

zyków znajomości dla sędziów i zarządzców na

szej prowincy , do czego najlepsza sposobność

uniwersytet w P. znaniu ułatwia.

”Uniwersytet

wśród as dodałby nam nawet moralnej siły.

Wysyłamy młodzież naszą teraz daleko ed (lo

mu w’ w’ieku łacno chwytającym wszystko co

wielkie i piękne, ale i niemniej skłonnym do

wszelkiej słabości i wszelkiego w’ystępku. W od

daleniu nie mają oni dojrzalszych przyjaciół i

krewnych, którzy im nieść pomoc gotowi, a

wspierając ich w dobrem, od pierwszych błędów

na drogę ich dobra zw racają. C zęstokroć powrot

ich nie jest na pociechę rodziców’, ale wracają

do rodzinnej strony na ciele i umyśle osłab cni,

a niekiedy zniszczeni na c ałe życie.

Następnie w łasny nasz uniwersytet nie poma

łu podźwignąłby nasz byt materyalny. Prowin

cya na.sza nie liczy się do rzędu najzamożniej

szych w państwie’W. K. Mości. Do teg * przy

czynia się jeszc. e , że nie tylko pozbawiona

wielkich dochodów’, jakie od zagranicznych stu

dentów do innych napływ ają prowineyj”, nie że

nadto znacznych im dostarczać musi funduszów

wysyłając sw oją uczącą się młodzież. Często

kroć rodzice tutejsi przy nadzwyczajne» tylko

znoszeniu niedostatków zdołają dzieciom sw oim

udzielić środków’ do nauk, a łatwiejby na ta

kowe stać ich było, ichętniejby je dawali, gdy

by w bliskości ich, w ich prowincyi znaj ow ał

się uniwersytet, któryby napływ pieniędzy z pro

wincyi napowrót wypuszczał.

Wreszcie i liczba młodzieży z naszej pro

wincyi uczęszczająca do uniwersytetu pożąda

nem czyni otw arcie takow ego u nas.

Istniejące 11pięć gimnazyów, doliczywszy do

nich oczekiwane wkrótce szóste w’ Ostrowie do

starczyłyby daleko większej niż obecnie liczby

abiturientów’, gdyby uniw’ersytet w prowincyi

pobieranie nauk ułatwił. Rachując bowiem tu

tejszą ludność na 1 milion i biorąc w najniższym

stosunku 20stu tylko uczniów na i00,000 mie

szkańców, 2 0 0 miejscowych studentów’ odwie

dzałoby uniwersytet. Ta liczba powiększyłaby

się nie tylko z rozszerzającą się u nas oświa

tą, ale wzrosłaby jeszcze przez wielu zagra

nicznych , którzyhy sobie może życzyli słuchać

kol!egiów w polskim i niemieckim języku. W sz e

snaste» już stó!eciu kwitnęło w Poznaniu ko!—

legium Lubrańskiego, które podniesione do sto

pnia akademii, gromadziło nie tylko miejscową

uczącą się młodzież w swoich audytoriach, ale

i wielką liczbę Prusaków, Szlązaków i Mora

wian.

Zakład ten uległ w I7lym wieku za

konowi Jezuitów zagarniającemu w moc Swoja

całe w’ychow’anie. W aszej K. Mości zostawio

ne» jest, przy ożywionym na nowo dobrvm by

cie kraju i duchowemu jej życiu nowy nadać

polot. Uniwer.sytet Poznański byłby pierwszym,

a może jedynym coby błogiemu rządowi W . K.

Mości istnienie swoje był winien; zgotowałby

on nienaruszalną chwałę dla W. K. Mość!, a

dla nas najpomyślniejszy byt umysłowy i do

zwoliłby młodzieży naszej złożyć dowody, że

ta największych nie szczędzi wysileń, aby się

do publicznych urzędów usposobić mogła.

Najuniżeńszcm zdaniem naszem , najgłówniej

sz.a natcraz byłoby dla nas potrzebą, gdyby tu

urządzono w ydziały: ew’angie!icko - teologiczny,

praw ny i filozoficzny z klórymby można połą

czyć zakład agronomiczny.

Etat tych czterech wydziałów wt dlc dośw iad

czeń poczynionych w Münster, Bonn i Greifs

wald wynosiłby rocznie suminę około 25 ,000

tal. Sądzimy bez uprzedzenia iżby summa ta

dała się powziąść:

1) z 16 ,500 lal. przeznaczonych na katoli

ckie seminaryitai i konwikt w’ W rocławiu na

rzecz dyecezyi Pozn; ńskiej i Gnieźnieńskiej,

których wypłata byłaby zbyteczną, gdyby przy

uniwersytecie tutejszym otworzony był wydział

katolicko-teologiezny.

2 ) Z niejakich oszczędności semiuaryów du

chow nych w’ Poznaniu i Gnieźnie, któreby w tym

razie ograniczyć można było.

3 ) Ze spodziewanych darow’izn tutejszych

m ieszkańców , którychby liczba, przy nii śmier

telnej zasłudze jalią dla dobra ludzkości d »wcy

sobie skarbią, znatznąby niezawodnie była.

W pew’nej nadziei, że W . K. M ość raczy.sz

nam udzielić najsilniejszego a jedynie nam bra

kującego środka do rozwoju um ysłowych na

szych zdolności, pozostajemyJtd.

Poznań 6 kwietnia 1843 r.

Dodatek II. Urządzenie dwóch

działów teologicznego i filozoficz no

kameralistycznego w’ mieście Poznaniu.

N. Panie! W. K .AI ość raczyłeś tak przychyl

nie uznać powody jaki_e skłoniły wierne Stany

na ostatnio» sejmie krajowym zbl żyć się do tro

nu YY. K. Mości z najuiiiżeńszą prośbą o zało

żenie uniwersytetu w Poznaniu, i tak dalece

raczyłeś je ocenić, iż w tej chwili kiedy po

trzeba tego coraz jest naglejszą, a dążność ku

W yż zemu i grunlowniejszemu wykształceniu się

jCorttz. v,ięcej czuć się daje, Stany wierne W .

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction