Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 609 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

H 229

Krak:ów, Sobota 6 W rześnia I?m

-f: .

-.t.

Koalicya a nasza polityka wewnętrzna.

*U_”J

-tt* ..*

’v

ttv5\;

-ąĄC;:

..f.V

i*_

!iA" *

Nasze obecne położenie, skomplikowane przez

cały szereg niezmiernie doniosłych spraw, dotych

czas nie rozstrzygniętych ani p rzes konferencyę,

ani naw et w obrębie naszej własnej kompetencji,

wymaga niezwykłej rozwagi, zimnej krwi i umie

jętności wyczekania odpowiedniego momeotn dla

staoowczycb postanowień. O ile tn ągkodliwym,

a n aw et zgubnym byłby pesymizm, podkopujący

wiarę w własne siły i paraliżojący rozpęd każ

dej politycznej akcyi, to znów sangwiniczne, podda

wanie się wygórowanym nadziejom i ślepe zau

fanie do potęg postronnych, mających przynieść

nam ziszczenie w szystkich naszych pragnień, pro

wadzi do biernej ospałości i zasłania realne wa

runki naszego politycznego bytu.

Państw o polskie wyłania się s chaosu olbrzy

mich międzynarodow ych konfliktów, z którycb

jedne są saledwie załagodzone, inne wchodzą na

wet w okres ostry. Na obu Śląskach, na Biało

rusi, Litwie i Wołyniu, w bliskiej przyszłości w

Prusach zachodnich i Gdańska, walczymy lnb

będziemy walczyć o prawa, prsyznane nam teo

retycznie, które jednak w tej, czy innej formie

sami zdobywać mnsimy. Niemcy podpisali tra

ktat wersalski pod ciężkim przymusem, i właśnie

dlatego wytężą wszystkie siły, aby jego wykona

nie opóźnić, a w niektórych szczegółach nawet

noiemcżliwić. Zwłaszcza na obszarze plebiscyto

wym, pozostawionym nieszczęśliwie w ich włada

nin, cała ich polityka jest ku temu skierowana,

aby przysposobić teren dla korzystnego wyniku,

przyczem nie cofają się przed środkami gwał

townymi, a tyranizując ludność polską, starają

się ją częściowo zmusić do opuszczenia odwiecz

nych siedzib:

Dzieje się to w formie bardziej jaskraw ej na

Śląsku, gdzie szanse niemieckie w razie swobo

dnego głosowania są nie wielkie, podczas gdy na

Mazurach i na prawym brzegu dolnej Wisły sto

sowane są metody agitacyjne, równie przewrotne

ale mniej rażące. Wszystko to można było odra

zi]_ przewidzieć, z chwilą, gdy koalicya zdecydo

w ała się te prowiucye obłożyć plebiscytem, a nie

pomyślała o gw arancjach, zabezpieczających lu

dność polską jnż teraz przed niemieckim terrory

zmem. Nikt chyba nie wątpił, że Niemcy wyzy

sk ają z całą bezwzględnością okres czasn pomię

dzy podpisaniem t ra k tstn a zapowiedzianą okn

pacyą obszarów plebiscytowych, aby stłnmić prze

mocą każdy rnch polski, zmierzający do uświado

mienia lndności o jej praw ach traktatowych. Tam,

gdzie jak na Górnym Śląskn Polacy czynnie wy

stąpili przeciwko gwałtom i potwarzom niemie

ckiej administracyi i osławionego Grenzschutzu,

odżył nagle c ały dawny militarno-binrokratycsny

aparat, aby kulami i bagnetami ich przekonać

0 konieczności związku s państw em niemie

ckiemu

Te sposoby nie w yw ołały n a zachodzie oburze

nia, którego oczekiwaliśmy, i nie skłoniły koalicyi

do zastosow ania przeciwko Niemcom środków

przymusowych, ani do przyspieszenia oknpacyi.

Czytamy wprawdzie w telegramach, redagowa

nych z urzędowym optymizmem, o polkach ame

rykańskich, spieszących aż z za oceaDn di;i ob*a

dzenia Górnego Śląska, ale jest to wiadomość

obliczona prawdopodobnie n a efekt chwilowego

uspokojenia opinii publicznej, bo gdyby marszałek

Foch mógł i ch ciał wydać zarządzenia wojskowe,

nie potrzebowałby ociekać się do pomocy nowe

go ,świata. Być może, źe koalicya zdecyduje się

wkońcu na nieprzewidz;ane w traktacie zajęcie

śląskiego terytoryum przed ratyfikacją, głównie

dlatego, aby umożliwić normalne wydobywanie

węgla, ale jest równie prawdopodobne, że oku

pacj a obecnie nie nastąpi, gdyż nie wszystkie

mocarstwa ententy oceniają kwestyę śląską z pun

ktu widzenia polskich interesów. Śląsk Górny o

bejmnje olbrzymie warte śri ekonomiczne, posia

dające pierwszorzędne znaczenie dla całej Europy,

1 nie powinniśmy ulegać złudzeniu, jakoby ich

straż bardzo chętnie n a m powierzano.

Telegramy, rozesłane przez warszawskie Binro

. ur zędowe, przyniosły niedawno radosną wiado*

taóść o załatwieniu spraw y cieszyńskiej w duchu

dla nas najkorzystniejszym. B ył to znów fantasty

czny optymizm, wynikający prawdopodobnie z nie

znajomości metod pracy konferencji pokojowej.

Now e rozwiązanie co do spornych terenów uchwa

liła komisya dla spraw polskich pod przewodni

ctwem znanego i ta k rozumnie ceniącego^znacze

nie polskiej kwestyi, Cambona - która jednak

powzięła jnż daw niejWy szereg uchwał, nadswy

czaj dla nas korzystnych, a następnie grnntownie

zmienionych przez najwyższą H adę; więc i obecne

jej postanowienie posiada walor teoretyczny, a de

c yzja zapadnie gdzieindziej i może być wręcz

przeciw u a; zresztą jeżeli jest prawdą, że za ce

nę Cieszyna mamy oddać Czechom okręg Jabłoń

kowaki i 40.000 Polałow }należałoby s u głtbeko

zastanowić, czy podobne rozwiązanie możemy

wogóle przyjąć.

W spraw ie cieszyńskiej działa przeciwko Dam

w Paryżu czeski ap arat agitacyjny, doskonale zor

ganizowany i operujący bes najmniejszych skru

pułów, wręcz zmyślonemi faktami i datami. Je

żeli p. K ram arz ma odwagę twierdzić publicznie,

że Austryą przy pomocy Niamców Śląsk spolo

nizowała (l) to tego rodzaju przewrotny sofizmat

najlepiej charakteryzuje metody, używane przez

naszych sąsiadów i pobratymców. A jednak i w tym

wypadku należy nam sachować równowagę i, oce

uiając głębiej nasze położenie, stu kać powodów nie

powodzeń, które nas spotykają.

Głównym, może jedynym argumentem, którym

możemy przemawiać skutecznie w polityce mię

dzynarodowej, jest nasza dzielna armia, któ ra daje

awiadactwo siły narodowego dncha, patryotyżmu

społeczeństwa i jego przywiązania do histo ry

czu jch tradycyj. Świetue zwycięstwa, odniesione

na WBchodzie uzd bolszewikami, impouują » c h o

du* i i dzięki im może przynajmniej sprawa

wschodnich granic będeie załatw iona w sposób

dla nas pomyślny.

Natomiast nasze wewnętrzne stosunki budzą

a polityków koalicyi ocenę krytyczną i są wy

zyskiwane przez naszych przeciwników, jako mo

tyw dla swalccania nawet naszych najbardziej

uzasadnionych żądań. Z faktu, że p rasa zacho

dnia zajmuje bardzo wstrzemięźliwe stanowisko

wobec naszych apraw wewnętrznych, nie Dależy

wnioskować, jakoby o nich me wiedziano w P a

ryżu. Przeciw nie; pozostajemy ciągle pod bardzo

ścisłą obserw acją niekoniecznie urzędowych a m

basadorów i wazyatkie objawy społecznego i po

litycznego życia są dokładaie notowane i komen

towane w najwyższej Radzie konferencyi i u jej

doradców. Słabość oaszego rządu, jego bezpro

gramowość i nienormalny stosunek do sejmu, brak

silnej władzy w państwie i wynikająca stąd po

wolna dezorganizacja społeczeństwa, wreszcie ry

zykowno i jednostronue eksperymenty Izby po

selskiej wywołują n a zachodzie nie zupełnie bez

oodstawrą krytyk( i uieufaość do naszej przy

szłości. Nie jest to tajemnicą, że i przy rozstrzy

ganiu sprawy Śląska te właśnie pobudki odgry

wały poważną rolę, że i teraz Są przeciwko nam

wyinwaoe w m imentach decydujących. W miarę

zatem, jak na tem* polu nastąpi widoczna zmiana,

gdy od rządów dyletanckich i efemerycznych

orzejdfciemy do gabinetn, który świadomie i ce

lowo ujmie w swoje ręce ster polityki państwo

wej i zorganizuje administrację, odpowiadająca

potrzebie nowożytnego społeczeństwa, gdy nasze

partyjne stosunki podniosą aię do poziomu politycz

nego współzawodnictwa szerokich, choć odniienuych

ooglądów, wtedy i nasze stanow isko w europej

skim układzie międzynarodowym będzie dość sil

ne, shyśmy nie potrzebowali liczyć tylko na *ży

czliwość« sprzymierzeńców.

Dojrzały ogół pragnie i domaga się tych zmiaa,

więc j a t bez urzędowego optymizmu można wy

razić nadzieję, że do nich przyjdzie, zwłaszcza,

źe niektóre najnowsze objawy potwierdzają to

-»rzekouan:e.

Najwyższa Rada a Śląsk Cieszyński.

Wiedeń 5 września.

(PAT.) Biuro kor. donosi z St. Germain pod

datą 3 bm,:

Najwyższa Rada zajmie tlę na dzislejszem po

siedzeniu 8prawą cieszyńską. Rada najwyższa wy

słucha w tej sprawie pp. Benesza i Dmowskiego.

Powrót Polaków z Ukrainy.

Przez Kraków przejechało wczoraj w kierunku

Warszaw y 76 oaób, któro przybyły wprost

z W .nury, zkąd udało się ich wywieźć, dzięki

zabiegom hr. Zdzisława Grocholskiego, prezesa

Kola Polaków ziem ruskich. Hr. Grocholski wy

jechał z Warszawy tema 10 dui z misyą amery

kańską. W Kamieńcu Podolskim spotkał się z Pe

tlurą, który przyjął go bardzo serdecznie, dał spe

cyaloy pociąg i upoważnił go wywierć do Polski

wyżej wspomniane osoby.

Pisma warszawskie donoszą, i e na podstawie

zawartego międsy dowództwem polskim a do

wództwem u kraińskim rozeimn, przebywający na

Ukrainie Polacy otrzymają zezwolenie n a przy

jazd z Ukrainy do Polski.

a_a

Posiedzenie konwentu seniorów.

Pisma warszawskie donoszą:

Marszałek sejmn zwołał na sobotę posiedzenie

konwentu seniorów. Na porządku dziennym obrać

jest przedewseysikiem *prawa odroczenia sejmu

dodam30b.m.

w itania para?Bi,

Linia demarkacyjna na Pokuciu.

7e źródła dobrze poinformowanego dowiaduje

my się:

Rumuni, opuściwszy Pokucie, intrzymalf w okn

pacyl najbardziej wysunięty aa południa cypl wscho

dniej Galicyi wzdłuż górnego biega Czarnego Cze

remoszu od źródeł pod Komanową poprzez Babę

Ludową, Burkut, Szybeny, Jawornik aż po Żabie,

które linią demarkac;jną zcstało w teu sposób

przecięte, źe wieś została po naszej stronie, a

połoniny, do Żabiego należące, m alazły się pod

oknpacyą rumuńską. W ten sposób centrum Hu

cnlseceyzny pozostało pod rumuńską okupacją.

Pn bolszewickim odwrocie.

Od osoby, przybyłej z Winnicy, otrzymu

jemy nzBtępojąse iuformacye:

Pod koniec panowania bolszewików sytnacya

w Winnicy stała się zupełnie niemożliwą do wy

trzymania : trzeba było uciekać i chować się po

dalekich wsiach. Chowano się głównie n chło

dów katolików, w przebraniu, i każdy oddziel

nie, tak, że członkowie jednej rodziny byli w roz

maitych miejscach i długi czas o sobie uie nie

wiedzieli. Jedynie dzięki temu liczba ofiar

terro ru bolszewickiego dosięgła w

Winnicy tylko cyfry pięcia do sze

ściu tysięcy osób. jak również dzięki te

mu, że bolszewicy musieli tak szybko zmykać,

że nie zdążyli wywieść w głąb Rosyi zbyt wiele

osób. Wśród wywiezionych znajdują się członko

wie konsulatu polskiego pp. Ostromęcki, Polkow

ski, Długołęski, Bigalaki i Romanowski (jun)

Żydzi wiuuiccy ocaleli od pogromu cudem.

Dla ilustracji stosunków za panowania bolsze

wików dość przytocz?ć taki fakt, że gdy grabio

no jakieś mieszkanie, to wszyscy znajomi i przy

jaciele biegli tamtędy z workami i grabili także

aby tyra sposobem choć coś uratow ać nieszczę

snym. Żydów nie grabiono prócz kilka bogaczy,

dla których »absolntnie jnż nie wypadało« robić

wyjątku. Gdy Winnicę zajęli Ukraińcy, wszyscy

odetchnęli z ulgi i zaczęli powracać do swych

mieszkań.

Stan kraju przedstawia się rozpaczliwie. Ukraiń

cy nie mają ani sił ani możności stworzyć jaki

kolwiek realny rząd w k raju : do takiego stopnia

brak im ludzi, że np. komendantem Winnicy jest

Niemiec, a jedną z najważniejszych godności w

rządzie centralnym piastuje ekspisarz gminny,

Po wsiach jest wielki brak iawentarza n włoś

cian, spowodowany epidemiami, rekwizjcyami i

tem, że z powoda strasznie wysokich cen, jesz

ze w roku zeszłym wielu z nich kouie posprze*

dnwało. Z powoda tego chłopi zaledwie zdołali

swe własne pola uprawić — pół lolwarcznych

prawie nigdzie nie obsiali oziminą i nie orzą

pod posiewy wiosenne; folwarki oczywiście też

aie mogą, bo nie istnieją, więc obawiać się trze

ba że na przyszły rok wobec tego atann rzeczy_

głód może zagrozić całemu krajowi. Jako tako

rdynie wyglądają pola przy fabrykach cukru,

gdzie zacLował się częściowo remanent j pługi

motorowe. Za to z burakami jest żle; posiano

icb o wiele moiej nif zwykle i są żle obrobione

Ooałti w wielu miejscach też do fabrykacyi za

braknie bo przygotowane drw a dla kampaoii w

r.ęści zażywane są na opał dla kolei, którym

brak zupełnie węgła.

Jeśli w krajn me wprowadzi kto lada i po

rządku, to skończy się to katastrofą. Ładu pra

gną wszyscy — w pierwszym rzędzie chłopi,

którym bokiem wyłażą obecne stosunki i którzy,

przepędziwszy *paaów«, ani rusz nie mogą ko

rzystać * ziemi tak, jakby chcieli: ze spokojem

w spokoju.

Tegoroczny urodzaj na polach, obsianych przez

olwarki oziminą, był wspaniały, ale zbierał go,

kto chciał, i na wyścigi jeden przed drogim. Po

la dworskie, obsiane już wiosną, przez chłopów

dały fatalne rezultaty. Cbłop ma masy zboża,

ale jest mocno zdecydowany nikomu go nie od

dawać — chyba za sól i inne rzeczy, których

brak wielki. Handel zamienny kwitnie w najle

psze* — zwłaszcza, że chłop ma względnie mało

pieniędzy (ukrainki t a pieniądze się uie uważają)

bo zimą tego roku Petlurze udało się wypom

pować praw ie wszystkie ruble carskie i nawet

złoto, wmówiwszy w chłopów, że po pewnym

terminie przestaną być przyjmowane

Bolszewizm wśród cbtopów zbankrutował zu

pełnie i przyczyniły się do tego *Kom biedy«,

Komitety Biedoty Wiejskiej złożone s wszelkiej

hołoty, które zamęczały chłopa gospodarza re

kwizycrami na rzecz bezrolnych. Wogóle sto

sunki między chłopem biednym a bogatym psują

się coraz bardziej i interesy tych dwu warstw

coraz się bardziej rozchodzą. \

Między Petlnrowcami a Siczowcsmi panuje

pewna rozbieżność i nawet antagonizm. Ci osta

tni są wrogo względem Polaków uspo«obiemi i

ind miejscowy uważa ich za »czużich*.

Misya polska do Denikina.

Pisma warszawskie douoszą:

W tych dniach wyjeżdża do Rostowa nad Do

nem specjaln a misya polska do sztaba armii je

nerała Danikina. M sya ta ma za zadanie opiekę

nad obywatelami polskimi na terytoryum, zajętem

przez przez Denikina, orgnuizacyę retmigracyi

tych obywateli, uporządkowanie apraw konsnlar

nych oraz nawiązanie stosnnków handlowo-prze

myslow jcn. Na czele misyi stoi p. Franciszek

Skąpski.

Bw s pny}n}ą itfwsraln w «m!i i i wfonra paHUa sa fcaMy tu 1ker. (l )(k.) ik/sl ttWuysaM

sytnwy. skoMjiiikowBByl-Wk. (160 Uk.J NatfwsłuaW, H wfcrolofla od Miejsca w ia n u traki«* p t l t

I Kn, (l Mk) aa katfy wi. Kraraaikaly brod!owe po kronice i po ««ale ekoBOiiew f J kam»»

aikat; prywata, Baby, raręM?By i ! p. po k. 6 k, j5 Mk,) e i atojira wtaraaa.

S)glwaaweta pnyjat(i]ą:

* WARSZAWIE wyłączni« m m Naadiswy L. i E. Metzi I sptika lica Marszałkeweka 118,

W* b w o w le Biura «sienników Bt Soko!owskinfo,

«s wikiegu, K. Buchitaba; w łsrw M wla

Biuro «sienników; w Podgórzu Foturalaki; w P n * u ty tła A. Jusryfiiki

l E, Bilietj w

k ono w le M. Wetntranb; w Stanisławowi* Ja»el«ki i Bp.; w Tamowi* M, Kockach; w Pa*

t y l u wyłącznie p. f f . BacikowikL Xt CU(5 de Trei?se, w W ładn)a Haasenrteis 4 Yogler, K. Moee

(takie we wszyitkieh filiach); B. Hchalek, H, Oukiea IL Braun, ). Dannenberg, Bock 4 Hert!el*, B

rredl, JBL Laazlo (tylko prenumerat( H. Goldicbmidt, 6 Comp.): w Prankłarel* u. M

B. L. Daoba

B Oawp.1 w PrwlM azeskle) fr. Ho?orka. Lirty s pieniądzmi i p n ck u r rł..ił « - aa *aa**»

aaratf i *glosienia przyjmuje Adminiatracys Omasm, w Londynie Agence Haraa Cheapdde, w Paryta

Agence Ha?ai Plitce de la Boune.

w Krakowie. Kiblamac*« nieopfcaykmomt aie podlegają oplade pocztowej,

H M ś n WHSfłeeewet* a i e przyjmuje mą. Bfkopieć n aadfylaaysh aia zwraaa Mą,

W T ?s kałta raiiu sdraia «spłaca tlą 41 bal Y |

ADSnS REDAKCYI I ADMINISTRACYI nl. tw . T om tiia Nr. 12 . -

Tri.Nr.M,

Akcya przeciw bo!szewikom

Warszawa 5 września.

(P. A. T .) Komunikat sztabu jener. z 4 bm.

Front litewsko-białoruaki. Na od

cinka północnym bez zmiany. W re jtnle na p6ł

ntcny-wschód od Bobrujska kawalerya nasza roz

prószyła gromadzącn się ta n s iły bolszewickie,

odrzucając nieprzyjaciela w kierunku północnym

i północno-w schodnim.

Front wołyński. Na północ od Olewska

silne wywiady nzsze^artyleryi.

Zast. szefa sztabu jen fla lU r pułk.

WiedeA 5 września.

(P. A. T. Tel Comp. donosi iskrowo z Buka

resztu :

Rumuńskio Binro prasowe donosi: Zwycięski

pochód armii rnmuAskleJ w półnncnej Bessarabil

!rwa dalej. Dzitiaj zaatakowali bolszewicy kon

centrycsnie nasz front, zostali jednak odparci.

Joriewnż czerwoni gwardziści bronili się, można

)yło pojmać bard ki mało jeńców.

Nauen 5 września.

(P. A. T . RadicteL atacyi poznaó.) Journa,l

de Genera donosi:

Pomiędzy rządem angielskim a rosyjskim rządem

Ljazonowa został zawarty układ, na mocy k tó n g p

Anglia zobowiązuje Się: l) wszelkimi środkami (W

pierać Ljazonowa w walce przeciwka bolszewików

a szczególnie przy sdobywaniu Petersburga, 2)

dostarczyć amnnicyi, czołgów i samolotw, 3) wy

wrzeć nacisk n a Rzeszę niemiecką, w spraw )»

rekrutacji rosyjskich jeńców wojennych, znajdtt

iących aię jeszcze w Niemczech, 4) po zdobycia

Petersburga i obaleniu rządu bolszewików !d zie

lić kredytn rządowi rosyjskiemu w wysokości t

miliarda rubli celem eakupna maszyn i surowców

dla przemysłu rosyjskiego.

Rosya obowiąznje się: l) nznać wszelk!i prawa

Anglii na Bałtyku, 2) dać n o tn o ić krajsm bałty

ckim dn swobodsogo stanowienia n sobie, 3) po

npadka Petersburga wyjaśnić spraw(i dotycząc%

PersTi, 4) uznać wszystkie dotychczasowe długi

państwowe,* zrezygnować se wszystkich zakopow

w Niemczech, dopóki cała dostawa opiera się na

kredycie angielskim, 5) satwierdzić wszystkie tt

kłady, zawarte pomiędzy Anglią z jednej, a K c!—

czakiem i Denikinem z drogiej strony, 6) zaprą’

wadzić rządy demokratyczne w Rosyi.

Reforma agrarna na Besarabii.

Gdy w r. 1917 tworzyła się Ukraina, a Rosya

się rozpadła, wyodrębniła się też i Bessarabia na

zasadzie praw małych narodów do samodzielnej

egzystencji. Wyłoniony jej rząd, Sw atuł Cerij,

bardzo prędko jednak w skutek rozmaitych okoli

czn ści, śród których niemałą role odegrały ró

o -g i rodzaju »argumenty przekonywujące«, zde

cydował się ua zjednoczenie Bessarabik z Rnmu

nią. Tenże Sw atał Cerij w listopadzie roku ze

szłego uchwalił projekt reformy agrarnej, zatwier

dzony przez króla rumuńskiego i opublikowany

w trzech językach, po rumuńsku, mołdawska i

rosyjsku, jako *decret-loi« 21 grudnia 1918 r.

Różni się on zasadniczo od projektu reformy

rolnej w rdzennej Rnmnnń awym bardzo daleko

idącym radykalizmem. Wazystkie ziemie orne, pa

stwiska i siaóokosy, należące do osób prywatnych

jurydycznych, do cerkwi, klasztorów itd. podle

gają zopełnemu wywłaszczeniu i przechodzą ua

Łieność Bessarabskiego Funduszu Rolnego, przy—

Ck,em klasztorom pozostawia się po ’/s ba ziemi

na każdego zakonnika, cerkwiom po 6 - 8 ba na

każdego popa dyakona i psałomazczyka, osobom

z*ś prywatnym po 100 ha. Wrazie, gdyby oka

zało si?, że wywłaszczonej w ten sposób ziemi

będzie mniej, niż milion ba. to odpowiednio zo

staoie zmniejszona ilość 100 ha, zostawiaaych o

sobom prywatnym (§ 1— !O). Wody, nieużytki i

bogactwa, znajdojące się pod ziemią, przechodzą

na własność p ań stw a; lasy, z wyjątkiem parcel

leśnych, należących do włościan, me przewyższa

jących normy 7 ha, stają si( także własnością

państwa z cbwilą, »gdy państwo to uzna za mo

żliwe* (11— 12).

Przeprowadzenie reformy agrarnej powierza się

specjalnemu organowi państwowemu: «Kasa No

astra« , złożonemu z 11 C’łonków. Dla rozatrzy

gania wszelkich nieporozumień przy przeprowa

dzaniu wywłaszczenia i oszacowań przy »Kasa

Noastra« ustanowiona zostaje Ceatralua Komiaya,

decydnjąca sprawy bezapelacyjnie. W każdym

powiecie »Kssa Noestra« powołoje*do ty cia Ko

nńsyę powiatową du spraw wywłaszczeniowych

i nadziałowych l§ 18-27).

Wywłaszczona ziemia dzieli si( na nadziały

pełne, dopełniająęe i parcele kolonizacyjne. Pełny

oadział wynosi 6 - 8 , kolonizacyjny 8 - 1 0 hekt.,

zaleznoś”i od wartości gteby. Przedewszystkiem

wywłaszczona ziemia użytą zostaje ua dopełnienie

adjacertriych gospodarstw, włościańskich do normy

0-8 hekt.,

a dopiero ukstępne na obdzielenie

pełną parcelą posiadających obejście i domowe

gospodarstwo bezroluych danej wsi. Naostłtek

nadzielić zi( ma włościan, mieszkając) ch w obrę

bie 5 kim. danego wy wfaszczonego obiektu, ale

w odwrotnym ju t porządku : przedtem bezrolnych,

potem małorolnych, przyczem o ileby taki

małorolny odstąpił swą ziemi( do Kasa Noastra,

to otrzymuje prawo do joełoego nadziału (tj. 6 - 8

hekt.), ale już w miejscu, gdzie mu go wyznaczą

i obowiązany jest do zapłat? led?me za t ( ilość

ziemi, k tórą mu dodadzą (§ 33 - 39).

Widzimy tu w yraźną tendencję uprzywilejowa

nia adjacentów i małorolnych na mekorzyć bee

rolnych.

Cały pozostały zapas ziemi użyty będzie na

kolonizację pod dwoma tylko warunkami: przy

należności do lndoości rolniczej Bessarabii i od

stąpienia posiadanej już ziemi w miejsca da??nego

zamieszkania do roz;orządzenia Kasa Noastra

(§ 40-43).

Z całej ilości wywłaszczonej ziemi wyklncza

się jej pewną ilość dla specjalnych celów, a mia

nowicie po 6 - 8 hk. dla każdej już istniejące

lnb mającej powstać szkółki wiejskiei, po 25 hk.

dla ośmiu seminaryów nauczycielskich i 35 380 hk

dla szkół i inatytacyj rolniczych, których prawo

przewiduje wielką rozmaitość, pic zą wszy od po

czątkowych szkółek rolniczych (140) i wyższego

instytutu roluiczego, a skończywszy na stadninach,

zarodowych oborach, polach pokazowych, szkół

kach owocowych, winnicach i stacyach relekcyj

nycb. Te ostatnie mają zająć 10.000 hk. ziemi

ornej i zapewnić Bessarabii b % potrzebnego jej

nasiennego m ateryała (§ 46 i aliegat do niego).

Oszacowanie wywłaszczonych grugtów ma być

uskutecznione na podstawie skapitaliiowanej t*

nuty dzierżawnej z 5 i pół prc. w wa!ncie r u

muńskiej, t. j. lejach. Jako tenutę normalną uw a

żać się będzie przeciętna tennta, pobierana aa

crótkoterminowe dsierżawy w latach praedwo»

lennych (l910-1914) i z uwzględnieniem gatun

ku ziemi, warnnków długoterminowych dzierżaw

w danej okolicy, podatków i t. d. Państwo przyt

nąnje na siebie wypłat 25 prc. należaości za wy

właszczony obiekt, resztę wypłaca ei« 5 pro.

obligacyami »Kasa Noastra«, gwaraatowmneini

przez państwo. Obligacje te będą imienne i n a

okaziciela pogaszane stopniowo w ciągu 40 la t

losowaniem. Dłogi hipoteczne, obciążające wy

właszczony objekt, »Kasa Noastra« pogassa rea

lizując odpowiednią ilość obligacji i dopiero po

zostałą resztę ich wydaje właścicielowi, w r e d a

gdyby dłngi hipoteczne przewyższały wartość

obligacji, przypadających na dany objekt, to prze«

wyżka ta całkowicio obciąży tę przestrzeń ziemi«

która właścicielowi pozostanie n a własność po

przeprowadzeniu rt formy (47 - 61).

Otrzymane za pośredaictwem »Kasa Noastra«

nadziały uie mogą być prrez swych nowych wła

ścicieli obciązaue długami hipotecsuemi i nie mo

gą być wystawiane na licytację, lnb sprzeda%

7. powoda długów p ryw atnych; dopóki przypada*

jąca ua nadział suma wykopowa nie zostanie

w całości wypłacona; darowywauie i zapisyw a

nie testamenUrne nadziała dzieciom jest doswo»

!one. Po wypłaceniu całej sumy wykupowej wła

ściciel ma prawo dowolnego rozporządzania d%

nadz ałem, jednakże w żadnym wypadku, nawet

sprzedaży z subhasty, nadział, stać si« nie mośe

nikogo innego własnośnią, jak osoby, należącej

do »pracującego lndn roluiczego«. W re szd e »Ka

sa Noastra« układa listy osób, których w pierw

szej linii należy nadzielić ziemią. Ostatni p af .

praw a warnje, że żaden »rolnik« (rózomieć 1 t a

należy gospodarz wiejski) nie ma praw a posia

dać więcej, niźli 20 bk.a (par. 62—74). Na ory

ginale podpisano Ferdynand; kontrasygnowmU

Bratianu, prezes ministrów i Duka, minister roW

nictwa.

Dodać należy, że już obecnie n a Beasarabtt

włościanie dzierżawią całą ziemi« właścicieli sieaa

skich z małymi wyjątkami. Stało się to dlatego,

że jeszcze wprzódy właściciele przew ażną część

majątkn wydzierżawiali chłopom, a w roku obi»

głym rząd kazał to uczynić i z pozostałą częścią*

Dzierżawę chłopi płacą dziś już nie właścicielom,

aie wprost do Kasa Noastra, która ei« już r m

s temi ostatniemi rozliczyć. Ceny dzierżawne o*

znaczono na rok bieżący: za pastw iska 2 0 lei,

za ziemię orną 25, za sianokosy 35, z a ziemie

warzywne 50.

Jeśli porównamy to prawo rolne dla Bessara

bii z prawem ro!nem dla rdzennej Rumunii, ude

rza nas jego radykalizm. W Rnmnnii n. p . da

wnym właścicielom pozostawia aię od 200 do

500 hk. w zależnoś:i od wielkości majątkn, p rzy

czem jeśli kto posiada dwa albo kilka oddzielo

nych od aiebie areałów, to każdy z nich nważa

się za oddzielne fnndnm i z każdego coś się w ła

ścicielowi zostaje. W Bessarabii zaś właściciel ) a

* )stawiają tylko 100 hk. i cyfra ta może być ja

szcze zmniejszoną. W Rumunii nie ?rywłasKZB

się lasów zupełnie; w Bessarabii lasy w zasadzie

się opaństwawia i t. d.

Takie różnorodne traktowanie tego samego za*

gadnienia tłomaczy zię łatwo motywami polity

cznymi: w Bessarabii cała wielka własność ioą)

dnje si« w rękach przeważnie Rosjan lnb aró

szczonych zupełnie bojarów moldawiańskich; pod

czas gdy lud cały pozostał bliskim bardzo R u

munom obyczajami i językiem. Chodzi t u więc

o pozbycie się elementów obcych na korzyść

rdzennej ludności i ułatwienie sobie zupełnego

zrumnnizownnia tej bogatej prowincji, dając w rę

ce państwa 35 000 hk. ziemi ornej, wszystkie la

sy i fortkę do kolonizacji Ramonami czyste}

krwi.

Nigdzie tak jasno, jak tu, nie wystąpił w refor

mie agrararnej moment czysto polityczny — któ

ry, zdaje się, że coraz bardziej dominującą rolę

w tej spraw ie zaczyna odgrywać we wszystkich

tych krajach, gdzia kwestya agrarna wysunęła

li« oa pierwszy piao,

tfpe,

wysfceti «dUsnla, » g

p»j8dpc^ 13 j§fi

^RBMIBIBżlżfffiyn«

»t

L’Sr?iita’« T?U7;.T

::;

i**

-»

».i

*»««ii««« IWa — M» - j

ji8*__

f1A""’L’^ 1*^u w*ŁJScr

,Ss:

!naan ;

« * * - w ou...ui.A . »»bSi^.

a *" lowle.. faife. *owy» Sjcw na peronie w k.u;fami kolejowej, tudiiei nn innłeh glów.

j T" *tasyaah s portierów kolejowych, krięfamia Podhalańłko Zakopane, Kantor daieaaików

Lublin, Biuro dxien g ków »Bekord« Radom.

I IMIUWIE*RiaraiiliMllitw Snaiii .il . m j.l m

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction