Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 419 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

M 86.

Kraków 13 Kwietnia - Niedziela.

Rok 1856.

ó r, net." t»um dniem każdego miesiąca.

*(a na i i\t.nUi »Uzas"

k? Państwie Austryackiem (poc ztą)

| r o c z n i e .................................. **r. 20

I półrocznie ...... »

j k w a r t a l n i e ............................. »

......

1 30 kr.) m iesięcznie............................

Przedpłata na Dziennik »Czas" z ^Dodatkiem"

w Krakowie

w Paiittwie Austryacktcm (pocz tą)

r o c z n i e ..................................... z ł r . 2ti

r o c z n i e ..............................%Ir, 3 0

półrocznie ....... x 13

p ó łr o c z n i e ..............................

k w a r t a l n i e ....................................

I k w a r t a l n i e ............................

Na sam »Dodatek" prenumerować niemożna

:;:oczny wyrh=

r------

p ó łr o c z n i e ...........................

kwa rtalnie............................. »

miesięcznie

CZAS

Kraków iZ kwietnia.

W numer/,e wczorajszym pisma naszego,

podaliśmy tekst manifestu Cesarza Rosyjskie

go z dnia 31 marca, którego treść przynio

sła nam już dawniej telegraficzna depesza.

Depesza zgodna była tym razem z tekstem,

co jak wierny, nie zawsze się zdarza i dla

tego zasługuje na wzmiankę.

Jeżeli trudnem było położenie cesarza A -

leksandra II przy ogłoszeniu pierwszego

swego manifestu, to jest w chwili, gdy wstę

pował na tron i obejmował rządy państwa

w krytycznych okolicznościach i z groźną

wojną, jaką mu w spuściznie ojciec jego ce

sarz Mikołaj zostawił;tobe/,wątpienia w chwili

obecnej, gdy wojna ukończyła się pokojem,

opartym na koncesyach ze strony ltosyi, mo

że pozornych, ale zawsze koncesyach i to

pierwszych od czasu Piotra W ielkiego -

położenie to było jeszcze nierównie trudniej

szem. Jakkolwiek wysokiem jest stanowisko

takiego mocarza, jakim je.st cesarz Wszech

Rosyi, jakkolwiek wielką jego potęga w o

bec Europy nawet przeciw niemu sprzymie

rzonej, jakkolwiek nieograniczone dzierży on

samowładztwo nad sześćdziesięciu milionami

ludzi b fłu swemu poddanych, zawsze je

dnak trudnem i niebezpiecznem było zada

niem, usprawiedliwić politykę swego poprze

dnika, w -ykazać że od niej nie odstąpiono,

zachować wojnie ukończonej cechę religijną,

wystawić konieczność poniesionych ofiar i ich

pożytek, pokryć doznane klęski i straty sła

wą otrzymanych zwycięstw i wielkością ko

rzyści, dowieść, że cel wojny dopiętym zo

stał, wreszcie przekonać, ie koncesye uczy

nione dla pokoju, są prawie nic nieznaczącemi

w porównaniu ze szczęściem, jakie nowa

era po ukończeniu wojny otwiera dla pań

stwa. Sądząc z aktu jaki mamy przed so

bą — takie było zadanie manifestu ogła

szającego ludowi rosyjskiemu podpisanie

pokoju.

Manifest z nadspodziewaną śmiałością wy

wiązał się z tego zadania.

,,Wojnę nie Ro

sya wywołała" oświadcza on z góry nie

troszcząc się by’najmniej, że Zachód wprost

przeciwne zdanie w swych aktach od lat trzech

powtarza.

,,Ce.sarza M ikołaja jedynym ce

lem było, zmienić ucisk pod jakim jęczeli

nasi współwyznawcy na Wschodzie," otóż

usprawiedliwienie polityki i to tem większe,

że wolność rajasów była także jedny’m z głó

wnych celów polityki Zachodu. Podziwiać

tylko wypada, że wojna dwuletnia stąd wy

rodzić się mogła.

,,Cesarz Mikołaj oświad

czał ciągle swą gotowość do zawarcia po

koju, lecz rozpoczęte przed zgonem jego u

kłady nie doprowadziły do pomyślnego wy

padku, wojna ciągnęła się dalej

Nie

odstąpiono przeto od polityki poprzedni

ka, stosownie do manifestu w roku ze

szłym ogłoszonego, prow’adzono dalej wojnę

i ,,usprawiedliwione oczekiwania."

,,N’ieprzy

jaciel został odparty od brzegów Sybervi i

z wybrzeży morza Białego, jak równie od

Sweaborga," Sebaśtopol bronił sięjedenaście

miesięcy, Kars upadł w Azyi., .

Tymczasem

zaszedł ,,wypadek, który był pierwszym ce

lem wojny; przyszły byt i prawa chrześcian

na Wschodzie są zabezpieczone, Sułtan li

znął je uroczyście, a w skutku tego czynu

sprawiedliwości, weszło państwo ottomańskie

w ogólny związek mocarstw’ europejskich...."

Pisaliśmy, mówiąc o hattihumajonie jeszcze

w miesiącu lutym, że nie wy’padnie on na

niekorzyść Rosyi, a właśnie miesiąc temu,

na dniu I I z. m. czytamy’ w piśmie naszem

te wyrazy: ,,punkt czwarty rozstrzygnięty

zostanie w ten sposób, że wszystkie ofiary

przez Rosy’ę w tej dwuletniej wojnie ponie

sione, rachowane będą jako ofiary uczynione

w celu osiągnięcia swobód dla rajasów

W yrazy nasze potwierdza manifest: ,,Ro

syanie, wasze trudy i poświęcenia nie były

próżnemi! wielkie dzieło jest spełnione," a

więc. kcjiee wojny; aby zaś pokój przyspie

szyć ,,przyzwolono na’pewne szczególne rozpo

rządzenia, zapobiegające starciu się naszych

okrętów wojennych z tureckiemi na morzu

Czarnem i pociągnięcie nowej linii granicznej

w części Besarabii leżącej nad dolnym D u

najem

Manifest przedstawia sprawę wschodnią

ze strony’ na którąby się może y,achodnia

część Europy niekoniecznie zgodziła. Przy

pomniałaby’ ona może, że ultimatumpodpisane

było 16go stycznia, a hatyhumajon ogłoszo

ny dopiero 18 lutego, że już na konferen

cyach wiedeńskich Turcy’a weszła w skład

państw europejskich, że neulralizacya morza

Czarnego ma większe rozmiary aniżeli jej

Przyjmują sie do umieszczania w Inseratach:

UGŁOSZBf

ODEZWY, UWIADOMIENIA, DONIESIEStA wszelkiego rodzaju, t y -

OzącG Srzemysłu. handlu. r-oUuctwa , sprzedaży, kupna, dzierżaw itp.

opłatą ”’

?d w,ersai drobnego za jednorazowe umieszozenio po 4 kr., za następne po 2 k

Do kaćdego inseratn załączane hyc winno lOkr. na opłatę stęp!ową es każ

dorasowe umieszczenie.

U s t y z pieniędzmi prenoiBaraoy)nsn*i I insoratoweml przesyłane być winny

franko do Bióra Ezpedy«yi Cmazt i.

L is ty reklamacyjne nieopieeaętowazo nic nlegajj franko waniu.

Listy niefrankowane nicprzyjmują się.

K ? Numer pojedynczy dziennika kosztuje 5 kr.

manifest sakreśla, że ustąpienia poczynione

przez Rosyę nie uważa za tak małozuaczą

ce... Lecz byłaby w tem nieloiczność. Po

mijając bowiem tę nader ważną uwagę, że

manifesta (ego rodzaju wystosowane są ra

czej do ludu rosyjskiego aniżeli do Europy’,

że rozliczne towarzyszą im względy których

ocenić dokładnie nikt nie zdoła, oprócz osób

które są u steru państwa, ()omijając wiele

innych jeszcze okoliczności, które wydaniu

rzeczonego aktu zapewne towarzyszyły— za

prawdę trudno co innego w manifeście z 31

marca upatrzeć, jak praktyczne zastosowanie

z oklaskami przyjętego i tyle powtarzanego

toastu prezydenta konferencyj a ministra spraw

zagranicznych Cesar/.a Francuzów: ,,że po

kój zaszczytny dla wszystkich".

To też wła

śnie oświadcza Rosya swym poddanym, i

to przekonanie wlewa w ich umysły’ mani

fest. Co więcej, jeżeli koncesye są mało zna

czące, to tylko w obec ,,korzyści które przy

niesie państwu przywrócenie pokoju." Manifest

zadowiada nową erę ,,wewnętrznej pomyśl

ności, sprawiedliwość i łagodność w sądach

i wszędzie, dążenie do oświaty irozwój pra

cy z nową siłą"...

Czyż to nie jest w du

chu cywilizacyi? czegóż może :,obie więcej

życzyć Europa zachodnia która oświadczyła,

iż walczy’ jedynie dla tryumfu cywilizacyi?..

Manifest z 3 i ,o marca powinien ją zupeł

nie zaspokoić , czyniąc zadość najdroższym

jej życzeniom— cywilizacyjnym.

MorŁspondencya Czasu.

Tarnów » Wkwietnia.

Pojawiające się w Czasie kilkakrotni« uwagi o po

trzebie zaprowadzenia w T arnowie, osobliwie w dziel

nicy żydowskiej większej czystości, zwróciły na ten

przedmiot uwagę wyższych władz, które w tym celu

poleciły w ładzy miejscowej użycie wszelkich możebnych

środków. W skutek czego zadecydowano przeniesienie

jatek rzeźniczych na inne stósowniąjsze mięjsce, miano

wicie na »Burek" i poczyniono inne porządki.

Środki te jednakie same przez się nie są wcale wy

starczające, gdyż ulice żydow skie między dawnemi mu

rami fortecznemi zbudow’ane s ą bardzo ciasne, mąją

wiele zakątków, a są bez przejścia, tj. ulice tak zwa

ne »niecałe".

Dopóki zaś one nie będą otworzone i

nie6taną się przechodniemi, póty nie będzie w nich prze

ciągu powietrza, a więc czystości i porządku utrzymać

tam należycie się nie d a, a przecież do tego wszelkich

należałoby użyć środków, gdyż ludność w nich jest

bardzo wielka, jakkolwiek ją każda epidemia dziesiąt

kuje: w tych albowiem ulicach jest ciągły zaród w szel

kich chorob zaraźli wych.

Oprócz względów sanitarnych, przemawiąją także

względy policyjne za otworzeniem tych ulic, w tych al

bowiem zakomórkach jest najdogodniejsza kryjówka zło

dziei, włóczęgów itd.,

n w razie ognia niemożna na

wet myśleć o ratunku, gdyż po tych zakrętach sikawka

i wozy z wodą doprowadzić się wcale nie dąją.

Otworzenie ulic i uchylenie tylu niedogodności nie*

podlega wcale wielkim trudnościom, a listem tym p ra

gnąłbym zwrócić uwagę kogo to tyezy, i i należałoby

otworzyć w tąj dzielnicy żydowskiej dwie ulice, a m ia

nowicie : a) jednę z rynku obok domu Szwarca, przez

próżne, opuszczone i nie zabudowane place Tischa i

spadkobierców Białkowskiego, wychodzącą na ulicę Ber

nardyńską i ku kościołowi Bernardynów; b) druga od

samego rogu stykających się ulic żydowskich przez

środek niezabudowanego dziedzińca realności Efraima

Edelstein, wychodzącą na gościniec cesarski naprzeciw

ko hotelu Warszawskiego.

Mając tyle dowodów troskliwości o dobro miasta n a

szego ze strony naszego starosty i naczelnika p ow ia

towego, słuszną mieć możemy nadzięję, iż słowa te

będące ogólnych życzeń organem, znąjdą uw zględnie

nie i rychłe przyprowadzenie tego preyektu do skutku.

W iedeń 10 kwietnia.

m (idy jedne dzienniki donoszą, że konferencye pa

ryskie dotknęły interesów włoskich, utrzymują drugie,

że te kwestye zupełnie pozostały na stronie. Obecność

Piemontu na konferencyach, wystarczyłaby do uspra

wiedliwienia domysłu pierwszych, gdyby stan obecny

Włoch nie przemawiał za nim je szcze silnićj. Jeżeli

wojska austryackie, angielskie, francuzkie i piemonckie

muszą opuścić jak najspieszniej Turcyę, dla czegóżby

wojska francuzkie i austryackie miały ząjmować ciągle

Rzym, Parmę i krąje papiezkie. Dla czegóżby wewnę

trzne urządzenie tych krąjów w sposób odpowiedni po

trzebom ludności i prawom panujących, nie miało ścią

gnąć na siebie uwagi tych samych państw , które się

urządzeniem T urcyi tak opiekują? W jakiby sposób

j konferencye ten przedmiot dotknąć i rozwiązać mogły,

to od nich zależy. Zdąje się prócz tego, że Piemont

chciałby innemi drogami wpływ swąj w tych krąjach

rozszerzyć. Mówią o zamiarze zajęcia Parmy przez

w ojska sardyńskie w celu utrzymania spokojności. Czy

Austrya i_Francya mogłyby ni tp przystać? Cokol

wiek bądź, stan wewnętrzny Włoch jest rozprzężony

i potrzebuje gruntownego przeobrażenia.

Posiedzenia biskupów trwąją ciągle. Zdąje się, i e

sekret ma być zachowanym do końca. Kwestya mał

żeństw jak się zdąje, będzie pierwszą w naradach.

Baron Bruck posuwa z niezmordowaną energią n a

przód swój plan zrównoważenia jak najrychlej wydat

ków i dochodów P aństwa. Zmniejszenie cła zapowia

da znaczny nowy postęp w rozwoju sil przemysłowych

i posłuży do pomnożenia dochodów. Zmniejszenie woj

ska i ukończenie organizacyi cesarstwa umniąjszy r oz

chody. Pokój ustali stosunki wewnętrzne i da ze

wnętrznym, zw łaszcza handlowym, rozległe do rozwi

nięcia się pole.

CZĘŚĆ LlTERACKO-ARTTOICm,

WYSTAW A SZTUK PIĘKNYCH

*w sstasAJR(D’w a » »

(Ciąg dalszy.)

Jeden z uderząjących swoim układem, uczuciem i ży

wością przedstawienia obrazów, jest niezawodnie obraz

p. Gersona z W arszawy, który jednakże w śrcdku stoi

pomiędzy kompozycyą historyczną a rodzajową, a to

głównie dla teg o, iź brak mu poważnego historyczne

go stylu, zupełnie tak , jak w niektórych tegoczesnych

historyach trzymających środek między historyą a nowel!ą.

W ydając zdanie o naszych historycznych malarzach

z m ałym wyjątkiem można powiedzieć, że wpadają w dwie

ostateczności: albo są w kompozycyach swoich zbyt

obrzędowo, ceremonialnie, sztywni, albo też wpadają

w trywialność, -

co się znaczy, że niemają właści

wego stylu odpowiednego powadze przedmiotu.

Obraz p. Gersona zamierzył uobecnić nam ów mały

na pozór, a rzeczywiście wielkiąj wagi wypadek opu

szczenia przez żaków szkół i akademi krakowskiej

w początkach panowania Zygmunta Augusta. Gdyby

był artysta przejął się mocno tymi kilkoma kartkami

Orzechowskiego, w których mistrzow sko, piórem Pra%

dziwego historyka, kreśli ową awanturę uliczn_ą co dała

powód do poranienia i zabicia kilku studentów przez

ludzi Czarnkowskiego, a z czego znowu wywiązał się

olbrzymi proces wytoczony przed sam ego króla, w któ

rym głos zabierali najpierwsi senatorowie duchowni i

świeccy, jak Maciejowski i Tarnow ski, reflektujący po

budzoną młodzież — gdyby byl, jak powiadam, przejął

się tem zdaniem tak żałosnem w swoich następstwach,

gdy tyle młodzi kraj opuściło zostawiając pustkami ko

legia, rodziców i wszystkich mieszkańców w nieutu

lonym sm utku— byłby niezawodnie poważniej to wy

powiedział, niż w nadesłanym obrazku. Przecież scen

uderzających niebrakło w opowiadaniu Orzechowskiego.

Dość sobie wystawić tłumy młodzieży z pierwszych

domów, niektórych już pod wąsem , i tych drobnych

żaczków co szli za starszych przykładem, kiedy to się

już zebrało na rynku z tłumoczkami i tobołkami, a że

gnając swoich gospodarzy, profesorów, krewnych, rodzi

ców naw et, m szyło w pochód, gdzie oczy poniosą,

śpiewąjąc pieśń:

Idźcie na cały świat.

,,P-ełue było miasto narzekania i płaczu — uczciwi nawet

mieszczanie, białogłowy i ludzie przystojni po przyja

źni i zachowaniu uboższym na drogę dawali, których

z tłómoczkami, torbami i owemi garczkami, z któremi

pożywieni’) żebrali, pełno idących po drogach napatrzeć

się było. -

Dawniejsi się zbywają, że się nic żało

śniejszego z a ludzkiąj pamięci nietrafiło w P i lsce. Uci

chły szkoły, w żalu zostały kolegia; nikogo niezostało,

coby w kościele kapłanowi do mszy posłużył, albo

w akademii czego słuchał itd."

Trafny miał zmysł a ’tysta, kiedy ten wypadek obrał

na przedmiot do malow ania, lecz j ak nadmieniłem, me

dal uczuć w swoim utw orze całej traiczności onego o

puszczenia Krakowa przez młodzież szkolną, czyli jak

wówczas nazywano żaków. Widzimy tylko grupy mło

dych chłopców spoczywające na wzgórzu, z którego

odsłaniają się w odległości wieże i mury pożegnanego

K rakow a; jedna część studentów tyłem obrócona do

widza zdaje się paść oczy widokiem drogiego miasta;

niejednemu może w pamięci stają złote chwile igraszek

!dziecinnych, nawyknienia do lubych miejsc i osób, zgo

(ła całe to życie między pustoty i książki dzielone, któ

re teraz przyjdzie zamienić na niepewną przyszłość śród

obcych ludzi i zwycząjów, gdzie nikt znaną mową nie

powita, ani do serca przyciśnie... Inna grupa, dwóch

zapewne ścisłych przyjaciół, trzyma się w objęciach

przyrzekając sobie wspierać się wzajemnie we wszy

stkich przygodach; ten siedzi zamyślony nad zielnikiem,

ów coś peroruje — inny znowu choć niedaleko uszedł

obwija pokaleczone nogi... Wszystko razem przyp_omina

raczej m ajówkę, lub wycieczkę pustych studentów za

miasto, niż wypadek mający historyczną w agę, który

później na wewnętrzne stosunki Rzeczypospolitej prze

ważnie wpłynął. Jest więc prześliczny obrazek, lecz

powagi historycznego stylu dopatrzeć w nim niemogę;

jest sielankowość, epicko - dramatycznego żywiołu nie

ma — je st coś coby mogło dobrze ozdobić elegancki

salonik, nie zaś gmach publiczny; sama forma owalna

zdradza j u ż naganne uleganie jakiejś modzie panującej

zapewne w W arszawie, gdyż jak można uważać, ztam

tąd tylko przybywają do nas owalne płótna -

czy dla

tego, aby na szerszych ramach więcćj świeciło się zło

ta ? — O statnią tę fraszkę podniosłem mimochodem, że

by przypomnieć, iż sztuka powinna zawsze byc swo_

bodną, a najmniej ulegać wymaganiom, które mogą bjc

słuszne względem tapicerów i stolarzy, nigdy wzglę ero

artystów. -

O znakomitym talencie p. Gersona będę

mógł jeszcze napisać, i może pochwalmy), gdy mi

przyjdzie mówić o krąjobrazach; na teraz 0 ^

łożę, że jednym jest z tych rzadkich młodych arty

stów po których nąjwięcej wolno się nam spodziewać;

ma bowiem i w kompozycyi i w kolorycie i w trakto

waniu coś niepożyczonego, a z własnego czucia i my

śli snuje. Słowem widzi, jak mało kto widzieć umie.

Piękny jest obraz Waltera z Drezna, złożony z trzech

osób siedzących przy stole, które odgrywąją zu

pełny dramat. Malarz wybrał chwilę, w którćj Estera

odkrywa Assw erusowi w szystkie podstępy i zdrady mi

nistra A mana. Młoda piękność silna przywiązaniem

króla zdobywa się na całą energią i w oczy wyrzuca

pomięszanemu ministrowi wszystkie prześladowania, ja

kierai nękał jąj ziomków -

izraelskich. W yraz obu

rzenia Estery obok czarującej jćj piękności, to śliczne

oko ciskąjące iskry gniewu robią wrażenie na widzu,

przeczuw ającym , że przed taką bronią najzręczniejszy

minister się nieoatoi. Koloryt obrazu, co się rzadko zda

rza u malarzy niemieckich szkoły drezdeńakrćj, ma ,wiele

ciepła i życia, a ogól harmonii. W szakże Esterę mógł

był artysta w mnićj leatrałnej wystawić pozie, a byłby

moźe większy jeszcze osiągnął efekt.

Niewypada mi przemilczeć o wie!kiem płótnie B i

twy pod Sediman w Egipcie stoczonąj przez jeneiała

Dessaix przeciw Murad Bejowi.

—

Jest to dzieło pę

dzla znakomitego malarza bitew l,anglois. R zut oka

na całość i na części przekonywa, że go skończony

artysta malował. Obraz ten pozwolony został na wystawę

przez hr. Arturową Potocką właścicielkę pięknej gale

ryi, w tćj dobrej myśli, aby młodzi malarze nasi u

czyli się z porównywania utworów różnych szkół i

epok, jak rozciągłe i nieskończenie rozmaite jest pola

sztuki.

(D. c. n.)

POGADANKA

w ogrodzieOO.Reformatów

(ze Zbioru wiadomości oKrakowieJóz. Mączyńskiego).

(Dalszy ciłg)

T u Obaj Starcy, prowadzący tę rozm owę uścisnęli się

za rece i westchnęli, a po chwili milczenia, odezwał się

ÄÄotki:V

paść w biedę;, a wstydzi się żebrać, i kto znalazł w te-

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction