Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 649 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 249

Kraków 1 Listopada — Czwartek.

Rok 1866

C si m wychodzi codzie n nie wieczór (wyjąwszy niedziele i dnie świąteozue).

Numer p ojedync zy w Krak owie i we Lwowie kosztuje 10 centów.

Prenumerata wynosi:

Miejscowa w Krakowie .... rocznie złr. 20

kwartalnie złr. 5

we Lw owie ....

Pocztą w państwie Austryackióin

do P ru s ..............................

n Rzeszy niemieckiej .

Francyi i Anglii

miesięcznic złr. 2

« 2c,25

tal. 1 sr. 16

»1,25

frank. 10

116

B29

l»20

Przesyl*ne być winny franco do Administracyi »CzASU.a^ - l a « t y reklamacyjne

Turcyi, Włoch i Szwajcaryi

B e l g i i .........................

w21

tal. 17 sgr. 2

21,10

fran. 108

5c.25

tal. 4 sgr. 8

CJ»”^

frank. 27

»20

niezapieczętowane, nie ulegają frankowaniu.

—

],fatów niefrankowanycb nie przyjmuje się.

CZAS

Prenumeratę przyjmują:

W Krako wie: Bióro Administr acyi »Czasu" pr zy ulicy Różanej w domu pod L. 423,

tudzież wszystkie Urzęda pocztowe austryackie.

O g;ło azeiila (inseraty) wszelkiego rodzaju, przyjmują się za opłatą: od wiersza drobnego (petit) za

jednorazowe umieszczenie po 8 centów, za następne po 5 centów, oraz za opłatą należytości stęplowój

po 30 centów od każdorazowego ogłoszenia.

FrcnaniKratę l Ogłoazenia pr zyjmują: we Lwowie w Ajencyi ,C z asu* p. Ignacy Hercok

ulica Halicka Ner 240. -

W Wiedniu p. A

. Oppelik, Wollzeile 22. -

Na Francyę i Anglię w Paryżu

l,. Phniski, 20 ruo des T ou ru elles. — Zaś tylko ogłoszenia: w Wiedniu , w Hamburgu i w F ra nk

furcie nad Menem pp. Haasensłein i Vogler — w Berlinie p. A

. Retemeyer - w Frankfurcie

nad Meuem p. G

. I,. Daube tc Comp. -

w Lipsku p. Henryk Engler - w Wrocławiu p. Jcnke

et Sarninghausen.

H ę k o p i i m a nadsyłane Redakcyi, nie zwracają się i niszczone będą.

OSIOSZBIIE PRZEDPŁATY

W Krakow ie: na miesiąc Listopad złr. 2

n od 1 Listopada do 31 Grudnia

Z przesyłką pocztową w Pań

stwie Austryackiem, za mie

siąc L i s t o p a d ....................... z^r- 2 c. 25

od 1 Listopada do końca Grudnia n 4 » 50

Szanowni Abonenci życzący sobie nabyć

Kalendarz ścienny raczą dołączyć 25 cent.

do pieniędzy prenumeracyjnych.

Kraków 31 października.

Szczegóły nader skąpe, jakie nas docho

dzą o wypadku zaszłym w Pradze, o któ

rym równie niespodziewaną jak niewytłoma

czoną wiadomość podał był telegraf, są jednak

dostateczne, aby tusz yć wolno było, że po

zostanie on faktem odosobnionym bez źa

duego znaczenia. D la tego nie przesądzając

śledztwa, zowiemy go wypadkiem, bo cho

ciaż nosił on może do pewnego stopnia po

zory zamachu, atoli spodziewamy się, że nie

dostarczy istoty zbrodni, któraby w każdym

c zasie tak boleśnie ludy monarchii dotknęła,

a tem więcej w chwili tak ważnej j aką

zdaje się być obecna w dziele przeobrażę

nia Austryi.

Do narad odbywanych w Pradze, dokąd

N. P an ministrów swoich powołał, przywią

zują dzienniki ważność przesilenia gabine

towego. Nie zawsze takowe bywa jednakiej

wagi, ale w dzisiejszych okolicznościach na

der w ielkie j ego znaczenie. Chodzi bowiem

o kierunek ostateczny, stanowczy tak w po

lityce wewnętrznej jak zewnętrznej, a w tę

chwili, powiedzielibyśmy chętnie, że druga

przew aża pierwszą, gdyby siła zewnętrzna

państwa nie była od wewnętrznej zawisłą.

Chodzi więc nie o kwestyą tylko konstytu

cyjną w jej parlamentarnem znaczeniu, jak

tego chce stronnictwo co parlamentaryzm

zdaje się kłaść wyżej nad wszystko, nawet

nad konieczne silnej monarchii warunki; ale

o kwestyą konstytucyi czyli organizacyi

państwa. O woż jakkolwiek skład wewnętrzny

Austryi, różni się zapewne od składu innych

mocarstw europejskich, jednakow oż organi

zacya monarchii nie może pozostać całkiem

odrębną od ogólnego w Europie nastroju.

Położenie wydaje nam się zbyt groźnem,

aby się w próby zapuszczać było bezpie

cznem. Nie do nas rozbierać, kogo korona

do rady i d/ieła powoła, ale każdego m ę

ża stanu będzie zadaniem, położenie to bez

złudzeń ocenić, przyjąć w niem bez w aha

nia to co odmienić się nie da, śmiałą wziąść

inicyatywę w tem, czego siła i pomyślność

monarchii wymaga, a godząc życzenia jej

ludów z warunkami niezbędnemi państwa,

sprowadzić wewnętrzną jego organizacyę

w harmonią z koniecznemi wymaganiami

polityki zewnętrznej.

Dzienniki francuskie, które bezwzględnie

orytowały sprawę Prus przeciw Austryi

)odczas ostatniej wojny a nawet po wojnie,

zaczynają coraz bardziej przyglądać się wzro

stowi tego mocarstwa z pewnem niedowie

rzaniem w jeg o zamiary na przyszłość. Wi

dać to bardzo wyraźnie przy kw estyi skan

dynawskiej. W skandynawizmie niektóre

z nich chcą widzieć koniecznie nietylko za

porę dla R osyi, ale oraz dla widoków pan

germańskicb, które przypisują Prusom. Nie

pokoi je agitacya w Jutlandyi w celu przy

stąpienia do Zollvereinu. Sprawa ta zdaniem

ich powinna się rozstrzygać w Kopenhadze,

gdy tymczasem wiadomo, że p. Blixen z mi

syą do br. Bismarka na Pomorze się udał.

Dzienniki francuskie pragnęłyby unii skan

dynawskiej bez Prus, a raczej przeciw Pru

som. Je st to skandynawizm idealny, a zdaje

się, że król szwedzki praktycznie do niego

przystąpić zamierza. Praktycznie zaś może

działać skandynawizm jedynie za pomocą

Prus. Bez Prus Szwecya miałaby do czy

nienia z Rosyą, a o tem nie ma co myśleć.

Prusy nie budzą sympatyi, ale przyznać

trzeba, że się bez niej wybornie obchodzą.

Ich polityką interes, a ten, j ak się w tej

chwili pokazało, wystarcza. Nie prowadzą

polityki uczuciowej, nie obstają za zasada

mi, które im nie przynoszą bezpośredniej

korzyści. Są nawet niemieckiemi tylko filo

zoficznie; polityka ich jest praktyczna, po

zytywna, uwzględnia zaledwie niektóre z a

sady a troszczy się tylko o swój interes.

Nie łatwo też domyśleć się, z kim w razie

danym zawrą Prusy przymierze, bo dotąd

nie mają podobno żadnego w Europie

W wielu przypadkach interes ich z rosyj

skim najmniej się krzyżuje. Skandynawizm

.albo zbliży Prusy do Rosyi, albo też od

dali. Żądać, aby gabinet szwedzki działał

wbrew Prusom, je st to chcieć skojarzyć

przymierze rosyjsko-prnskie. Nie mniemamy,

aby taka była myśl dzienników francuskich.

Dostał nam się przypadkiem w ręce na

stępujący okólnik:

Nro 2979.1

Posiadłości dworskiej

w Łuczanowicach.

Wobec zamierzonej organizacyi władz polity

cznych i nastąpić mającego przydzielenia policyi

zdrowia do zakresu gmin, chodzi o postanowienie,

w jaki sposób i w jakich warunkach mianowanie

i umieszczenie lekarzy gminnych po wsiach uskn

teeznionem być ma. Celem obrady nad tak wa

żnym przedmiotem wspólnie z gminami zapraszam

posiadłość dworską na d. 26ty b. m . przed polu

dniem do c. k . Urzędu powiatowego.

Kraków d. 15 października.

C. k . Naczelnik powiatu Mogilskiego

(podp.) Lenkiewicz.

Przedmiot zaiste ważny. Za dawniejszych

stosunków patryarchalnych czy dominikab

nycli, j ak się podoba, przyjętym było zw y

czajem, że lekarz na wsi i staranność

zdrowie włościan, należały do dworu. Dziś

est to sprawa czysto gminna. Jak obrady

wypadły, nie jest nam wiadomo.

Nie dla tego wszakże przytoczyliśmy ów

dokument, lecz uderzyło nas, że zwołanie to

)yło praktycznem odwołaniem się do gminy

zbiorowej, takiej w!aśnie, za jaką nie tylko

my, ale tak wielka liczba głosów w kraju

obstawała. A innego ;sposobu ńie miał N a

czelnik powiatu, aby się dowiedzieć, jak

sprawa gminna, o którą chodzi, załatwioną

)yć ma. Mógł zapewne pytać każdej poje

dyńczej gminy to j est gromady, i każdego

obszaru dworskiego w szczególności, ale

stąd do porozumienia ,się nie byłoby przy

szło. Słusznie więc bardzo zwołał do siebie

gminę zbiorową , czyli raczej radę gminy

zbiorowej, złożoną z wójtów gmin i właści

cieli obszarów w powiecie. Różnicę tylko j e

dną widzimy, to jest, że Rada ta zebrała

się pod przewodnictwem, jak naturalnie, N a

czelnika powiatu.

Pytanie zachodzić może: c zy po wprowa

dzeniu w życie uchwalonego statutu gmin

nego , podobny sposób załatwiania spraw

gminnych będzie mógł dalej istnieć lub nie?

Jeżeli tak, wtedy de facto istnieć będzie gmi

na zbiorowa, ale pod przewodnictwem urzę

dnika cesarskiego. Jeżeli nie, to jakaż mu

pozostaje droga załatwienia sprawy z gmi

nami w rodzaju sprawy powyższej, co jak

każdy przyzna, n ier az zdarzyć się może?

Zapewne uda się do rady powiatowej. Lecz

jakże rada ta rozwiąże sprawę gminną,

skoro nie leprezentuje gmin i obszarów i

jest oddzieliłem, z osobnych wyborów po

wstałem ciałem ? Skoroby zaś znów rada po

wiatowa rozstrzygnąć nie m ogła, ta jakiż

byłby jej stosunek do urzędu powiatowego?

Czy nie wygląda ona na konsultę przybo

czną c. k. urzędnika powiatowego?

Zdawało nam s ię , że w chwili, kiedy sta

tut gminny ma być wprowadzony, nie od

rzeczy zwrócić uwagę na tę okoliczność.

yo swego talentu, nie może Zukunft mieć

)reteusyi, aby uczyć Polaków, co je st duch

słowiański; zanadto dobrze znają Pola

cy Rosyę, aby ich Zukunft pomimo swej

)iegłości w błąd wprowadzić zdołała, tak

aby brali za słowiańskie to co jest rosyj

skie. Stąd, że się to udać może z innemi

słowiańskiemi plemionami, które z R osyą

eszcze nie miały do czynienia, nie trzeba

wnosić, aby się to samo z Polakami powio

dło. Śmiesznością jest pisać, źe Polacy nie

umieją myśleć i czuć po słowiańsku, i to do

dziś dnia. Ma to zapewne znaczyć, źe do

dziś dnia nie zdołali przestać być Polaka

mi , to jest myśleć i czuć po rosyjsku. Ro

zumiemy patrząc na Zukunft, żeby to może

)yło wygodniej i korzystniej. Ale darmo,

ak nie jest. Polacy myślą i czują po polsku,

a tyle ducha słowiańskiego rozumieją, iż

wiedzą aż nadto dobrze, źe dążności dzien

nika Zukunft nie są słowiańskie ale rosyj

skie.

______

K9RESP0HDBSCYA CZASU.

Dziennik Zukunft zdając sprawę z odpo

wiedzi naszej przed kilku dniami kroackie

mu pismu Pozor, nie znalazł żadnego inne

go do odparcia nas argumentu, jak tylko

,,źe polskie organa każdy w duchu sło

wiańskim redagowany dziennik moskiew

skim nazywają; co jest dowodem, że wie

kszej części Polaków dziś jeszcze nie jes

danem myśleć i czuć po słowiańsku." Ponie

waż odpisywaliśmy Pozorowi dla tego tylko,

że Zukunft artykuł jego uwadze polecała,

przeto jej tym razem krótką pozwolimy

sobie dać odprawę.

Polacy nie nazywają słowiańskich dzien

ników rosyjskiem i, chyba te, które są nie

mi, które jak Zukunft, pod firmą intere

sów słowiańskich bronią i propagują intrygi

m oskiew skie, rozsiewając fałsze i szerząc

waśnie między spokrewnionemi rodami, ja

kiemi są np. Rusini i Polacy. Pomimo całe

L w ó w 30 października.

(z.) Ponawiające się od niejakiego czasu we

wschodnich obwodach napady i rabunki, dokony

wane przez całą bandę złoczyńców, rozszerzyły

nie mały postrach w tamtych okolicach. Wydany

w tym przedmiocie powtórny już okólnik c. k.

Namiestnictwa do urzędów powiatowych główny

kładzie nacisk na to, ażeby wójtowie gmin przy

trzymali włóczęgów po wsiach, tudzież zaprow a

dzili straże nocne i ściśle odbywania takowych

przestrzegali. Środek to zapewne bardzo skute

czny, i gdyby straże nocne były wedle przepisów

wszędzie daw niej przestrzegane, byłyby one prze

szkodziły niejednemu ze zbrodniczych napadów.

Po przeprowadzeniu oczekiwanej organizacyi gmin,

policya miejscowa oddana w ręce gminy, będzie

bez wątpienia wykonywana sprężyście i położy

tamę ponawianiu się podobnych zbrodni. Dopóki

jednakowoż to nie nastąpi, a władza gminna po

zostaw ać będzie w ręku dzisiejszych wójtów, po

większej części nierozumiejących należycie swego

stanowiska i będących ślepem narzędziem urzę

dów powiatowych, to środki wskazane w okólniku

c. k . Namiestnictwa nie będą należycie wykonane

i nie osiągną skutku, jeżeli żandarmerya nie o

trzym ajak najsurowszych rozkazów, aby przestrze

gała bacznie po wsiach czy zawarte w okólniku

rozporządzenia są w życie wprowadzone. Zandar

merya też przy podwójnej czujności i gorliwości

mogłaby i powinna prędzej niż kto inny wpaść

na trop złoczyńców i wyśledzić takowych, gdyż

ze wszystkich poszlak widać wyraźnie, iż nio na

leżą ani do rzędu tych zwykłych, wałęsających

się ode wsi do wsi włóczęgów, których na pierw

szy rzut oka jako takich się poznaje i przytrzy

muje. Przytrzymywanie więc codziennych zwy

kłych włóczęgów w tym razie trudno, ażeby do

pożądanego celu samo przez się doprowadziło.

Z Brzeżańskiego obwodu, gdzie w ostatnich cza

sach cholera mocno się srożyła, donoszą, że wszę

dzie ustawać już zaczyna. Toż samo donoszą także

ze Złoczowskiego i Stryjskiego. U nas we Lw o

wie Komisya zdrowia nie doczekawszy się jej do

tychczas, uznała za stósowne zwinąć przedsięwzię

te środki ostrożności, i zamknąć ustanowione po

wszystkich dzielnicach miasta, pod nadzoiem u

umyślnie ku temu odstawionych lekarzy, strażnice

choleryczne. C holera chociaż nie szerzy się wido

cznie, zawsze jednak pomiędzy nami i po szpi

talach tntejszych wydarzają się ciągle wypadki

cholery. Obawiać się należy, aby przy dżdżystem

jesiennem powietrzu nie chciała wyrządzić niespo

dzianki Komisyi zdrowia jak i nam wszystkim, i

z większą ponowić się gwałtownością. Zapobiedz

temu mogą w znacznej części Izby przytułku, któ

re uchwałą Rady miejskiej, jak co roku, zostały

otwarte dla ubogich w dwóch dzielnicach miasta,

na przedmieściu Grodeckiem i Żółkiewskiem, naj

bardziej zaludnionych. Izby te mogą pomieścić sto

kilkadziesiąt osób, które po całodziennej pracy

mogą tam znaleźć w każdej porze dnia ciepły kąt

do ogrzania się i nocleg bezpłatny. W Londynie

i innych wielkich miastach rozdają w podobnych

Zakładach przytułku posiłek, nawet kawę. My

poprzestajemy na ciepłej izbie i noclegu, co już i

bez kawy jest wielkiem dobrodziejstwem dla za

robkującej ludności tutejszej.

Pojutrze dnia 1 listopada m a być ogłoszona z

urzędu nowa ustawa gminna w całym kraju. Tu

tejsza Rada miejska wysyła deputacyę do Wie

dnia dla wręczenia hr. Belcredemu dyplomu ho

norowego obywatelstwa gminy tutejszej. Statut

miasta Lwowa dotychczas nie otrzymał sankcyi

najwyższej, i prawdopodobnie będzie m nsiał uledz

niektórym zmianom, dotyczącym postanowień o

własności majątku gminy.

Wczoraj przejeżdżał tędy do Wiednia z Odesy

tamtejszy jenerał gubernator Kotzebue. Wiadomość

0 jego podróży otrzymano tn urzędownie z Wie

dnia, a dyrekcya kolei wysłała po niego umyślnie

do Czerniowiec tak zwany wagon salonowy. Zda

je się, jenerał jedzie z jakiemiś poleceniami rzą

dowerni.

Poznań 27października.

f Chwila, w którćj powołany przez was rozpo

czynam szereg korespondencyj do waszego pisma,

zdaje mi się być nader szczęśliwą i wdzięczną

do zawiązania ściślejszych stosunków pomiędzy

Księstwem a Galicyą. Nigdy bowiem Wielkopo

lanie nie śledzili z większą uw agą i z więcćj roz

budzonem współczuciem wypadków, jakie na po

bratymczćj im odgryw ają się ziemi, jak dziś, gdy

dla was nowa, jaśniejsza niż kiedykolwiek zaświ

tała jutrzenka przyszłości. Jeżli przecież my wy

tężamy wzrok ku wam i w waszem powodzci a

1 rozwoju szukamy promyka nadziei tlla nas. tov,

i waszym bez wątpienia obowiązkiem łączyć się

z nami za pomocą wymiany obopólnych zdań i

myśli, oraz przez zapoznawanie się bliższe z na

szem położeniem i naszcmi pracami ku osiągnię

ciu wspólnego nam celu. Podawać wam sumień

nie spraw ozdania o naszem działaniu i objaśniać

wam stosunki, w jakich żyjemy, będzie zatem

odtąd rnojem zadaniem.

Nie należę ja do pessymistów, którzy m ając

na względzie jedynie rozm akanie się germanizm u

w naszej prowincyi, propagowane całą silą przez

rząd i jego organa, zwątpili już całkiem o przy

szłości Księstwa. Przeciwnie pozwalam sobie wy

powiedzieć tutaj zdanie, którego prawdziw ość w

dalszych mych listach postaram się udowodnić, że

jakkolwiek nie wszystko u nas dzieje się tak, jak

się dziać powinno , trzeba nam dalekimi być je

szcze od bezdusznego pessymizmu, który nastrę

czając gnuśnym lub mnićj chętnym do pracy po

zór do całkowitćj apatyi i bezczynności, toruje

tylko drogi naszym nieprzyjaciołom. Mimo bowiem

ciężkich burz, jakie w latach ostatnich nad Księ

stwcm przegrzmiały, mimo tysiącznych klęsk, ja

kie nas dotknęły, znakomitsza większość naszćj

publiczności nie opuściła dotąd rąk, ale przeci

wnie okazuje niezłauianą chęć do czynu i ofiar

nością na wspólne cele, śmiem to twierdzić bez

Gięść literacko *artystycma.

LIST HRECZKOSIEJA

u Wydaw nictwie dziel tanich i pożytecznych.

Publiczność nasza jest cokolwiek znarowiona.

Daruj mi szanowna publiczności ten epitet, lecz

mam do tego słuszne powody. Zresztą nie jest to

twoją winą, lecz tych, którzy cię znarawiają. Je

żeli cię naprzykład trzeba zjednać dla poczciwej

myśli, to przewodnicy, zamiast odwołania się do

obywatelskich obowiązków, palą przed tobą bły

skotne fajerwerki; jeżli cię trzeba zachęcić do ja

kiegoś przedsiębiorstw a, to ludzie nie mówią ci

0 potrzebach i ekonomicznej korzyści, lecz wy

wieszają jak szyld nęcące imiona; jeżli pragną u

ciebie znaleźć zaufanie, to zamiast przerąbać się

weredyczną prawdą, kadzą ci tysiącem kłama

nych pochlebstw i frazesów. Tą to drogą doszli

śmy do tego smutnego stanu, że wszystko się za

czyna i kończy na pozorach. Pan X. chcąc mieć

opinię o jakiejś ważnej kwestyi, nie stara się ją

poznać i zapytać własnego przekonania, lecz do

wiaduje się skwapliwie, jak o niej sądzi hrabia

A.; i choćby to zdanie było mu najprzeciw niejsze,

pędzi za niem jak potulna owieczka. Pan B. chcąc

dotrzymywać placu swej sferze, nie pyta się wła

snego sumienia, co umie i czego mu się uczyć

potrzeba; lecz choć tęgi w obcych językach, pre

numeruje Journal pou,r tous i Times, bo widział

je ukradkiem Da stoliku w gabinecie księcia C.

Pani G. chcąc się ubrać, nie pyta na swą wygodę

1 na kieszeń mężulka, lecz o sklep najmodniejszy,

o największe inseraty i afisze. I cóż za skutek

z takiego zaprzepaszczenia własnej woli, własne

go sądu, własnych przekonań i Oto, że kto lepiej

wrzeszczy, ten ma zawsze słuszność — kto na

swietniejszem imieniu się oprze, ten wygrywa —

kto największy afisz przylepi, ten najlepszym

kupcem — i nikt nie pyta i nie widzi, że poza

wrzaskiem często się kłamstwo ukrywa, dym po

za imieniem, a poza afiszem — bankrut

Lecz do czegóż to wszystko zmierza? zapytasz

szanowna publiko, urażona w swej majestatycznej

nietykalności.

—

Do tego krótkiego m orału— odpowiadam —

że przed twojemi oczami rodzi się, wyrasta i ro

zw ija niejedna rzecz pożyteczna, o której albo

nie wiesz, albo wiedząc nie pamiętasz, dla tego

tylko, że nie wrzeszczy, nie wywiesza szyldów i

łokciowych inseratów , lecz w cichości stara się

być pożyteczną.

Lecz przepraszam! Zapomniałem się wam za

prezentować. Jestem sobie prosty szlachcic, bez

żadnego dygnitarstwa i tytułu, nie puszczałem się

na akcyjną gimnastykę, i mam dzięki Bogu wio

szczynę nieobdłużoną; a że sąsiedztwo moje nie

zbyt polityczne, więc nie codzień zabawiam się

w europejskie teorye zbawienia Galicyi, lecz za

to więcej mam czasu pamiętać o szkółce i o go

spodarstwie i o mych najbliższych sąsiadach gór

nicowych. Mam także niektóre wady, rzadko np.

grywam w preferansa, a myślę często o takich

niebieskich migdałach jak ojczysta literatura lub

bank rolniczy — wszystko to jednak niknie wo

bec tej jednej zalety, którąśeie już pewnie spo

strzegli, tj. żem sobie gaduła.

Otóż takim będąc sobie szlachcicem siedziałem z

fajeczką, gdy mi oddano sporą pakę z poczty. Prze

żegnałem się na widok tego, co zawierała: byla

to spora paka książek, a wszystkie w jednakich

okładzinkach, bo piętnaście egzemplarzy jednego

i tego samego dzielą. Czytam: »Dzieje Polski

XVIII i XIX wieku przez Henryka Szmitta."

Co to za Szmitt — pomyślałem — nasyła

mnie taka furą książek! - Biorę list, czytam:

Wydawnictwo dzieł tanich i pożytecznych," i bi

lety po jedynaście reńskich! W głowę się poskro

bałem, bo było czego.

myślę sobie -

Franciszek Trzecie*

ski przecie poseł sądecki, to wie co robi, lecz

gdzie ja mu tu będę to sprzedawał!

Tak się zadumawszy, wziąłem książkę do ręki;

aże była pluta na dworze, więc dalej kartkę za

kartką przewracać i sam nie wiem jak z połowę

książki upaliłem.

—

No patrzcie -

pomyślałem — jakiś tam

Szmitt, a to krew sw oja i nieźle pisze. Przecież

w arto wszystko szczegółowo wiedzieć, co nasi

dziadkow’ie zrobili i w czem przeskrobali. A więc

zaraz nazajutrz wziąłem książki z biletami na wó

zek i nuż w objazdkę po okolicy. Prawda, że sztu

ka nie była łatwa. Jednemu dowodziłem, że w tem

Wydawnictwie piszą przecie Korzeniow ski i Mi

ckiewicz — Panie odpuść nieboszczyki - innym

gadałem , że hr. Potocki w ziął 500 biletów — no

prawda, było dnżo takich, co na swój sąd się

spuścili — dość, że niespełna w tygodniu to na

polowaniu, to przy obiadku, to przy herbatce,

rozpuściłem wszystkie bilety aż dojednego. Z tym

ostatniem jadę do pana H.,

lecz jenom gębę otwo

rzył, on mi mówi, że jnż ma bilet od pana W.,

który jest także opiekunem w tym samym obwo

dzie. Zmartwiony odjeżdżam, i jak na to, dyszel

w dyszel, spotykam się z panem W. Robię mn

więc zaraz wyrzuty, że mi zabrał sąsiada, a on

ua to:

Przecież nie w ziął ode mnie, bo mi zaręczał,

że ma jnż bilet od waszmości.

Obruszył nas ten podstęp, wróciliśmy obaj do

pana K., i choć z kwaśną miną, musiał wziąść

od każdego po bilecie i zapłacić gotówką.

Tak więc z pomocą Bożą przysporzyłem ci

piętnastu czytelników panie deputacie sądecki,

lecz za to nie gniewaj się, że się choć wygadam.

Skorom wrócił do domu, myślę sobie: No -

pieniądze są , ale czy książki będą? Nie chybiło!

W cztery tygodnie potem dostaję »Rzecz o Szko

le" przez Simona. Jażem chciał pisać do banku

angielskiego i gratulować, bo znam tam przecie

Simona, alem się spostrzegł, że to z francuskiego.

Trudne to było czytanie; trza było wziąść oku

lary i zwolna z namysłem karta za kartą prze

rzucać, lecz nie chw aląc się, muszę przyznać, żem

dużo z tej książki skorzystał. Myślałem ja pier

wej, że szkoła, to sobie po prostu kancelurya p.

Henna czy Kulczyckiego, gdzie tak dudy grają,

jak je oni nadmą, że to po prostu izba na lam

party i bębny, gdzie duch święty w postaci ró

zeczki komunię obdziela — a tu panie zobaczy

łem, że szkoła, to najważniejsza instytucya naro

dowa — że tam nie tylko p. Henn i Kulczycki,

lecz i gminy głos swój mieć powinny — że jak

sobie dzieci wychowamy, takich będziemy mieć

obywateli. Przeczytałem więc i byłem kontent;

ale nie tak niektórzy moi sąsiedzi—jedeu przyje

dzie i mówi:

—

A cóż to oni sobie myślą! Wyraźnie nas

mają za studentów, że nam się każą jeszcze n

czyć o szkole. Dzieje jak dzieje, ale szkoła? Co

to będzie z tego wydawnictw a.

—

A czytałeś — zapytam.

Sąsiad wywijał się z odpowiedzi, nareszcie

przyparty, m ówi: Nie czytałem.

Tedy ja na to:

—

Tak samo musiałeś robić będąc młokosem

w szkole, żeś do książek nie zaglądał, więc za

to teraz musisz się uczyć, bo to już taki czas,

że kto nic nie umie, to się kraj bez niego obej

dzie. Poszło mn to po nosie. Aliści przyjeżdża

drugi i mówi:

—

Dobre to, dobre, ale za ciężkie. Ja myśla

łem, że się to kobiety będą miały czem zabawić,

a tu siedź i czytaj jak biblię z uwagą!

A wiesz mój deputacie co mn odpowiedziałem?

Oto rzekłem:

—

Jnżci, jeśli m ają być książki, to muszą być od

nas mądrzejsze, bo gdyby były głupsze, tobyśmy

je wprawdzie z wielką łatwością czytali, ale bez

korzyści. Pieczone g!ąbki nio lecą sam e do gąb

ki— kto chce co umieć, musi fałdów przysiąść;

a zresztą nie chcesz czytać, to twój syn przeczy

ta i skorzysta.

Po drugim tomie powiedziałem sobie: finis Wy

dawnictwa! We wsi zaczęli rekrutować, poteui

manifest rozlepili, potem zaczęły pukać te dja

belskie cyndnadlówki — bo, ho, myślę sobie,

gdzie się tam komu chce czytać, gdzie im się

zechce wydawać! No i wyobraźcież sobie moje

zdziwienie, gdym dostał tom trzeci, rzecz J.Milla

z angielskiego

»0 rządzie reprezentacyjnym."

Cóż było łatwiejszego, jak napisać tkliwą elegię,

któraby się zaczynała od słów: »Huk dział, wo

jenna wrzawa, naprężenie polityczne całej Euro

py itd.itd. absorbują tak dalece powszechną uwa

gę, że czujemy się zmuszeni czynność naszą na

jakiś czas zawiesić itd. itd.

Nie, szanowny deputacie sądecki, ty bierzesz

zanadto seryo twoje przedsiębiorstwo, a choć pe

wnie jak dotąd z własnej dokładasz kieszeni, od

ważyłeś się dalej rzecz ciągnąć, bo u ciebie o

świata wyżej stoi od wojny i politycznych fluktua*

eyj. Sąsiedzi inoi nie wierzyli w to z początku,

lecz teraz zaczynają się jnż przekonywać, i kto

wie, czy ich wytrwałością swoją nie nawrócisz!

Z listu w tej chwili otrzymanego dowiaduję się,

że w Wydawnictwie wytrwałość jest wielką. Po

mimo, iż kraj bardzo jeszcze niedostatecznie przy

czynia się dotąd do jego utrzymania, prace Wy

dawnictwa postępują ciągle naprzód i rączo. Nie

dawno otrzym aliśmy pierwszą część ślicznej pra

cy Siemieńskiego p. t .

,,Żywot Kościuszki", a już

druk drugiego tomu Dziejów Szmitta ma być na

ukończenia. Z końcem listopada dostaniemy do

rąk przemysłowo-rolniczy Kalendarz, i niebawem

rozpocznie się druk ,Ś wiata roślinnego" Mullera

w przekładzie Witowskiego z drzeworytami. Dru

gi tom »Żywota Kościuszki" został podobno dla

słabości Lucyana Siemieńskiego na dalszą chwilę

odwleczony, lecz choćby nawet w tym roku nie

wyszedł, to Wydawnictwo innemi publikacyami

zdoła, jak sądzę, dotrzymać swych względem pu

bliczności zobowiązań.

Kochane Wydawnictwo! Życzę ci, aby ci się

jak najlepiej wiodło, a jeszcze więcej życzę kra

jowi, aby się umiał na tobie poznać i słusznie

cię ocenić. A jeżeli ktoś tam leniwy do książki,

nie zechce się tobą zająć, i nie będzie się poczu

wał do wdzięczności, to gorącą wdzięcznością od

płaci ci za to syn jego, bo działanie twoje nie

tylko ua dziś i na jutro, lecz na całe pokoleuie.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu