Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 707 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 131

Kraków, Środa 20 Marca 1912.

Rocznik LXV..

Wydanie popołudniowe.

Zaburzenia wojskowe w Chinach.

Rządy nowej republiki chińskiej zaczynają się

pod znakiem buntu tychsamych żołnierzy, którzy

dopomogli rewolucyonistom do pokonania wojsk

rządowych i niemal na wzór młodoturecki prze

ważyli szalę na rzecz nowego porządku. Gwałty

i zaburzenia nie ustają. Uczestniczy w nich da

lej głównie trzecia dywizya wojsk i gwardya

Juanszikaja, elita armii powstańczej, te same od

działy, które w Pekinie pierwsze podniosły broń

przeciw współobywatelom. Przyczyny wybuchu

tego do dziś dnia nie są dostatecznie wyjaśnio

ne. Zdaje się, według doniesień obecnych, że

żołnierze obawiają się rozesłania na urlop bez

żołdu, czyli pozbawienia środków utrzymania;

tembardziej, że już w ostatnich dniach lutego

żołd im należny nie został wypłacony. Obawia

ją się również, że obecnie, po przywróceniu spo

koju, i po ostatecznem utwierdzeniu republiki,

przestaną otrzymywać dodatki wojenne do żołdu,

oraz lepszą żywność, którą dawano im przez

ezas kampanii. Nadto rozeszła się w szeregach

wiadomość, że wkrótce wyjdzie rozkaz obcinania

warkoczy, czego już raz stanowczo odmówili.

W rezultacie całe pułki rzuciły się dnia 1 mar

ca na zachodnią dzielnicę Pekinu i rozpoczęły

rabunek. Uderzono na domy, mieszczące zakłady

zastawnicze, na banki chińskie, na restauracye.

Rabunek trwał do późna w noc. Nietknięte zo

stały tylko domostwa książąt, bogatych rentye

rów i urzędników.

Na pierwsze wieści o rozruchach zaczęła się

panika w dzielnicach, zamieszkałych przez cu

dzoziemców. Wprawdzie Juanszikaj wydał na

tychmiast proklamacyę po angielsku, zapewnia

jąc, że użyje wszelkich środków, aby strzedz

życia i mienia obcych, lecz wydarzenia z roku

1900 zbyt świeżo są w pamięci ,,białych dya

błów*, aby uspokojenie takie miało w ich oczach

realną wartość. Poselstwa zagraniczne zmobili

zowały natychmiast swoje straże, które zbunto

wani żołnierze przepuścili zresztą przez miasto,

nie stawiając żadnych przeszkód. Poselstwa za

mieniły się w forty, u których stanęły straże

z najeżonemi bagnetami, nie przepuszczając niko

go. Równocześnie zmobilizowały się gwardye o

chotnicze cudzoziemskie, zorganizowane z po

śród młodych kupców, ajentów handlowych i u

rzędników bankowych. Żołnierze nie wykonali

jednak najmniejszego ataku na cudzoziemców i

w tym pierwszym dniu rozruchów panika oka

zała się się nieuzasadnioną, tembai’dziej, źe na

zajutrz 8500 buntowników, ruszywszy na dwo

rzec, opanowało trzy pociągi i ruszyło do Pao

tinfu, na miejscu zaś zostało tylko około tysią

ca, zachowując się względnie spokojnie.

W Paotinfu zaburzenia przybrały odrazu cha

rakter groźny dla cudzoziemców. Nie oszczędza

no tam ich domostw ani sklepów. Pierwsze pa

dły ofiarą angielskie i amerykańskie składy ty

toniu, straty wyniosły około ćwierć miliona fran

ków. Następnie rzucono się na banki i składy

towarów ; sekretarz poselstwa francuskiego w Pe

kinie, p. Picot, wyruszył z Pekinu na czele od

działu straży konsularnej, aby bronić mienia

obywateli francuskich, lecz przybył zapóźno,

sklepy były już poniszczone. Nikt jednak nie

utracił życia, przeważnie chroniono się w mi

syach, których domy pozostały nienaruszone.

Japończycy również szukali przytułku w mi

syach ; p. Picot dał znać do Pekinu telegraficz

nie o sytuacyi, natychmiast wyprawiono dość

silne oddziały w ojsk francuskich i japońskich,

które obywateli tych państw przetransportowały

do stolicy pod osłoną bagnetów. W Paotinfu

rabowano równocześnie na dwa zawody: trzecia

dywizya, która przybyła z Pekinu, rywalizowała

z szóstą, miejscową. Uczestniczyli w rozruchach

także oficerowie niższych stopni.

IT.m iwfr»tę przyjrmj}ą; A«lmiał»łiKya Czetaw Krakow ie i uriędy pocztowa.

pr«

WMweratą kwęg. t,, a . Krzyianowr,ltiego, h andle: St.Karlińskiego, trafik i \r Sukiennicach, Biwre thri*n

,T?"y

, ° J Tr*flk * W, Lwowie ,,Czas" jut it nabycia w kierach 4zie*. A. 8l««wtttef*,

i . **WławsKiegi K, Luchslaba, u stacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaile, Nowym Sącz* *a y * r n h

.._J* **i9*rj

*"dzież na l:mych głńwnlejszych stacyach a pertyerów kolejowych,

ę_eny o g jo szen . ort wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal,, za każdy następny po 15 hal.: nkład tabe

laryczny, cyfrowy, skomplikow_any, pierwszy raz40hal., następny po15haL Nadesłane i N ekrologi«

od miejsca wiersza drukiem petit. 60haL zakażdy raz. G łosy pu blic z n o ś ci po2kor.;komunikaty handlów*

po kronice i po dziale ekonomicznym; komunikaty prywatne, śluby, zaręczyny itp. po 1 kor. od miejsc* w i e r s z a .

Ogłoszenia i prenumeratę przyjmują.: we Lwowie biuradziennikówL.Plohna, A.Olszewskiego,

St.Mokotowskiego, K.Buchstaba; wJarosławiu Biurodzienników; wPodgórzu Poturalski; w P rze

myślu A. .Tuszyńskiksięgarnia iE. Billet; w Rzeszowie M,Weintraub;wStanisławowie Jasiel

wni7

,2C .C| Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłączni*

Lutowi«uium*

Wiedniu Haasenstein A Vogler, R.Mosse(Jakże we wszyst

kich filiach): H. Schalek, M. Dukes, E. Braun, J. Danneberg, Bock A Herzfeld, H. Friedl (tylko pr *

« Gold*chmidt6 Oomp.); w Frankfurcie n. M. G.L.Daube A Comp., w Pradze cz«

,eł. j H°yorka. L isty z piemądzmi i pr z e k a z y pieniężne na prenumeratę i ogłoszeuia przyj

m uj* Administracya Czasu w Krakowie. Reklamacye nieopieczętowane nie podlegają opłacie p o c z to w e j .

Listów nieopłaconych_ nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zw r a c a aię.

_____ **T’?__ Za każdą zmianą adr es u dopłaca sio 40 hal.

^wi

ADRES REDAKCYI: ui. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 50.

Po tych dwóch miastach przyszła kolej na

Tientsin. Rozruchy zaczęły się dn. 9 marca wie

czorem. Plan grabieży był ułożony z góry, tak.

że po daniu hasła, w jednej chwili rzucono się

równocześnie na wszystkie banki, domy handlo

w e i sklepy w ulicach główniejszych. Rabusie

strzelali bezustannie, aby przeciąć trwogą wszel

ki opór’ i podpalali domy po zabraniu łupu. Pa

nikę zw iększały pogłoski, że z Pekinu przyby

wają wojska zbuntowane »na pomoc* miejsco

w ym grabieżcom. Niemniej cudzoziemcy zorgani

zowali szybko samoobronę. Pierwsza stanęła pod

bronią dzielnica konsularna, strzeżona obecnie

przez 5.000 żołnierzy różnej narodowości. Siła

ta wystarcza do zapewnienia spokoju. Kolonie

cudzoziemskie znalazły się w ten sposób za obrę

bem niebezpieczeństwa. W innych dzielnicach

szkody, wyrządzone grabieżą doszły ogromnych

sum, między innemi zrabowano a następnie zbu

rzono zupełnie gmach mennicy rządowej. W ko

łach rządowych Pekinu przerażenie wywołała

wiadomość, że rabusie zamordowali lekarza nie

mieckiego Dra Schreyera, który przechodził przy

padkowo przez dzielnicę tubylczą, gdy plądro

wano magazyny. Juanszikaj natychmiast zgłosił

kondolencyę w poselstwie niemieckiem i przy

rzekł jak najdalej idące odszkodowanie. Na dwor

cu tientsińskim trzymają straż żołnierze europej

scy i japońscy, którzy raz po raz rozbrajają

małe oddziały Chińczyków, zdążające do miasta.

Juanszikaj ogłosił po pierwszych zaburzeniach

edykt, zapowiadający surowe ukaranie buntowni

ków. W istocie, jak zapewnia korespondent D ai

ly lelegrapłi, w pierwszym tygodniu po rozru

chach padło w Pekinie nie mniej, jak tysiąc

głów pod mieczem katowskim, lecz — jak zau

waża tenże korespondent — ani jeden z właści

wych buntowników nie został ukarany; ścięci

zostali ludzie zupełnie niewinni, wybrani z po

m iędzy najniższej klasy społecznej na »ofiary

ekspiacyjne*, ohydnym zwyczajem sprawiedliwo

ści chińskiej. Rząd nazbyt obawia się armii, a

by odważył się karać grabieżców.

Tymczasem zaburzenia przeniosły się z Pekinu

Tientsinu do Kantonu. Dnia 14 marca wieczo

rem, po ogłoszeniu, iż rząd prowizoryczny roz

puszcza ,,pospolite ruszenie*, składające się

40.000 ludzi, wybuchnął bunt. Pospolitacy o

świadczyli, źe nie wydadzą broni; równocześnie

uderzyli na wojska regularne, liczące około

20.000 żołnierzy. Wywiązała się formalna bitwa,

w której wojska rządowe wyparły zbuntowanych

aż do Taj Sza-Teu. Walka okazała się o tyle u

trudnioną, źe wzięli w niej udział ze swymi ban

dami czterej rozgłośni bandyci okoliczni, istni

»wicekrólowie*, przed którymi uginają się wła

dze rządowe Jeden z nich, nazwiskiem Luk, przy

prowadził w pomoc buntownikom własną ,,ar

mię* z 10.000 żołnierzy — co daje miarę orga

nizacyi rzemiosła bandyckiego w Kantonie. Woj

ska rządowe pobiły ostatecznie zjednoczone siły

grabieżców i bandytów; niemniej w rękach tych

ostatnich pozostały forty nad rzeką Sikiang. Od

tego starcia nie nadeszły żadne dokładniejsze

wieści o zmianie w sytuacyi. Wiadomo tylko, że

stoczono jeszcze kilka potyczek, z nieznanym bli

żej rezultatem.

W każdym razie sytuacya nowej republiki

przedstawia się niepewnie w stosunku do tego

niespodziewanego buntu. Rząd nie posiada dość

siły, aby go zgnieść, i jak świadczą dzisiejsze

ranne telegramy, z aburzenia, przycichając na ja

kiś czas, odradzają się znów w niepokojących

rozmiarach.

«»»-«O»i* » --------

onre*

Wiedeń 19 marca.

—

Poseł Dr Steinwender zamieszcza w N . W.

lagblatt bardzo zajmujący artykuł o sauacyi fi

nansów krajowych. Artykuł dochodzi do w nio

sku, źe projektowane podwyższenie podatku od

wódki dziś już nie wystarczy, pomija jednak tę

ważną okoliczność, że i to podwyższenie dzięki

znanej rezolucyi Rennera wydaje się bardzo za

kwestyonowanem.

Wniesienie ustaw mających sanacyę finan

sów krajowych na celu, było bezpośredniem na

stępstwem ankiety, która odbyła się w tej spra

wie w marcu r. 1908. Do wyników tej ankiety

zastosowano te ż projekta rządowe, ale odtąd

minęło lat 4, a w tysh czasie budżety krajowe

z nów niepomiernie urosły. W niektórych krajach

wydatki wzrosły głównie przez uregulowanie

płac nauczycielskich, w innych płace w najbliż

szym czasie muszą być uregulowane. Dr Stein

wender zestawia wydatki krajów z roku 1905

z wydatkami na rok bieżący, a więc w ciągu

lat 7 i dochodzi do następującego rezultatu:

Wydatki wzrosły:

W dolnej Austryi o 21.B°/0 i wynoszą 57.5 mil.

» Czechach

»22.7 »

96.3 »

Styryi

»337s»

22.6 ,,

» Bukow inie

» 332/8»

8.2 »

» Górnej Austryi »47.5 »

11.8 »

» Galicyi

,, 51.2 »

» Krainie

,, 55.8 ,,

6.7

» Salcburgu

»61.3 ,, -

» Tyrolu

»64.2 »

» Morawii

,, 73.3 »

» Karyntyi

»75

Czechy t.ylko z łaski obstrukcyi, która nie po

zwoliła na uregulowanie płac nauczycielskich,

wykazują tak niski przyrost wydatków, ale jest

to oczywiście objaw przejściowy. Galicya co do

absolutnej cyfry wydatków zajmuje miejsce dru

gie (71 milionów); pierwsze zajmują Czechy

z budżetem 96’3 milionów. Według, liczby miesz

kańców wypa(lałoby dla Galicyi pierwsze miej

sce, ze względu jednak na bez porównania wię

ks zy dobrobyt Czech, drugie miejsce w ydaje się

zupełnie odpowiedniem.

Co do procentowej podwyżki zajmuje Galicya

miejsce szóste. Niestety% wyższym wydatkom nie

odpowiadają wyższe dochody% tylko w Dolnej

Austryi, Voralbergu i Dalmaeyi także dochody

odpowiednio się podniosły. Zresztą podwyższone

wydatki znajdują wyraz w deficycie; wszystkie

kraje razem mają deficytu około 90 milionów k,,

a z tego Czechy 35’4, Morawia 21*6, Galicya

5’87. Deficyt galicyjski jest względnie nieznacz

ny, bo wynosi tylko 8’27 proc. wydatków, kie

dy czeski wynosi 86’9, a w Morawii 38’5 proc.

Zle też wyglądają kraje z absolutnie małym,

względnie jednak ogromnym deficytem, jak n. p.

Kraina i Bukowina.

Należy też zbadać o ile każdy z tych krajów

własne siły już wytężył. W tym względzie w y

gląda Galicya bardzo źle. W Austryi dolnej do

datki krajowe wynoszą 23, w Austryi górnej

50, w Krainie 40, w Istryi 35°/0, kiedy w Gali

cyi dochodzą dodatki do 78°/0 ho czego jeszcze

przybywa podatek od piwa i podatek wyszyn

kowy z dochodem 8’5 mil. Nadto do ciężarów

szkolnych przyczyniają się gminy 6°/0, obszary

dworskie 9°/0, zaś dodatki pow iatowe do dróg

wynoszą średnio 56 72%- Kazein więc obciąże

nie na cele krajowe obliczyć się da na 12872

procent. Podobnie smutne stosunki panują na

Bukowinie, a w przybliżeniu takie same w Ka

ryntyi.

Lwia część ze zwyżki wydatków przypada

wszędzie na eele szkolne, z wyjątkiem jedynie

Czech, gdzie na przeszkodzie stanęła obstrukcya

sejmowa. W Galicyi w tym czasie wydatki szkol

ne z 14-5 mil. urosły na 29-8 mil. Dla gruntow

nej sanacyi finansów krajowych, potrzebaby nie

tylko pokrycia dla dziś istniejącego deficytu, ale

także uwzględnienie ewentualnie nieodzownego

wzrostu wydatków w najbliższych latach. Dr

Steinwender oblicza, że przedłożenie rządowe

pokryłoby ledwie 2/3 dzisiejszych deficytów, nie

mówiąc już wcale o przyszłych, i zapowiada

w niosek o odpowiednią zmianę tego przedło

żenia.

Z obozów ruskich.

Zainicyowane w ostatnich czasach na terenie

w iedeńskim przez ukraiński klub narodowo - de

mokratyczny usiłowania, celem złączenia wszyst

kich ruskich grup poselskich z Galicyi i Buko

winy w jeden jednolity zw iąz ek, prawdopodobnie

już zupełnie się rozbiły, bo poniedziałkowe Di-ło

stwierdza, że prowadzone w tym kierunku roko

wania nie osiągnęły rezultatu z powodu wręcz

odmownego stanowiska ukraińskich radykałów.

Przewodniczący ukraińskiego klubu narodowo*

demokratycznego Dr Kost Lewicki wyraża je

dnak nadzieję, że przez częstszo zbieranie się

posłów ukraińskich ze wszystkich grup (natural

nie z wyłączeniem posłów russofilskich) na wspól

ne obrady stworzy się podstawy dla skupienia

wszystkich ukraińskich parlamentarnych posłów

w jednym klubie. Najbliższe takie w spólne obra

dy odbędą się dziś, we środę, a to celem za

jęcia jednakowego stanowiska przez ukraińskich

posłów narodowo - demokratycznych, ukraińskich

posłów radykalnych i ukraińskich posłów buko

wińskich w sprawie ubezpieczenia powszechnego

i w sprawie galicyjskich dróg wodnych.

W sprawie galicyjskich dróg wodnych wywo

dzi Diło, że sprawa ta nie może być odesłana

do komisyi bez dyskusyi w pierwszem czytaniu.

Takie odesłanie mogłoby tylko wtenczas mieć

miejsce, gdyby na to zgodziły się wszystkie klu

by parlamentarne. Wystarczyłby więc protest

samego tylko ukraińskiego klubu narodowo - de

mokratycznego, aby dyskusya musiała się odbyć.

Diło zaś zapewnia, że nietylko ten klub, ale

także i radykali ukraińcy i ruscy posłowie z Bu

kowiny żądać będą dyskusyi w pierwszem czy

taniu noweli kanałowej.

Ubiegłej soboty odbył się w Czerniowcach

zjazd ukraińskich posłów parlamentarnych i se j

mowych z Bukowiny. Przewodniczył p. M. Wa

sylko. Przedmiotem obrad było stanowisko bu

kowińskich posłów ruskich do obecnego rządu.

Skonstatowano, że »gabinet hr. Stiirgkha odnosi

się nieprzychylnie do ukraińskich żądań na Bu

kow inie i że nietylko nie okazuje Ukraińcom ża

dnej życzliwości, ale nawet nie chce spełnić zo

bowiązań poprzedniego gabinetu*. Z powodu tego

nieprzychylnego stanowiska rządu muszą ukra

ińscy posłow-ie z Bukowiny zejść z dotychczaso

wej swej drogi ugodowej i na razie zająć sta

nowisko wyczekujące. Jeśliby jednak rząd i w dal

szym ciągu nie uwzględniał żądań bukowińskiph

Ukraińców, to bukowińscy posłowie ukraińscy

utworzą z galic yjskimi posłami ukraińskimi je

den klub i przejdą do ostrej opozycj’i.

Ukraiński Narodnyj Komitet zatwierdził kandy

daturę X. Ostapa Niżankowskiego, dyrektora ru

skiego kraj. Związku gospodarsko-mleczarskiego

w Stryju, na posła do Sejmu z wiejskiej kuryi

żydaczowskiej. Mandat ten sprawował dotąd ru

sofil z dudykiewiczowskiej partyi X. Senyk, lecz

podczas ostatniej s esyi sejmowej mandat swój

złożył na wezwanie X. metropolity Szeptyckiego,

który równocześnie wytoczył X. Senykowi pro

ces kanoniczny.

Jenerał -gubernatorstwo warszawskie.

Jak doniosły depesze, w Dumie zgłoszono

wniosek o zniesienie jenerał-gubernatorstwa war

szawskiego. Wniosek ten brzmi jak następuje:

»Wobec zwiększania się z roku na rok w y

datków skarbu, powstaje nieodzowna potrzeba

zniesienia urzędów, któi-ych istnienie nie jest w y

wołane przez potrzeby żywotne, a stanowi

jedynie przeżytek. Do takich urzędów nale

ży urząd jenerał-gubernatora kraju Przywiślań

skiego. Urząd ten był uzasadniony, gdy guber

nie te wymagały skoncentrowania władzy rządo

wej w jednej ręce, zaś działalność tej władzy

miała na celu jaknajściślejsze zjednoczenie tych

kresów z wewnętrznemi miejscowościami Rosyi.

Obecnie zadania rządu w kraju Przywiślańskim

znacznie zbliżyły się do zadań rządu w pozosta

łych miejscowościach Rosyi. Istnienie urzędu je

nerał - gubernatora warszawskiego uzasadnione

było wówczas, gdy właściwości życia miejscowe

go nie były dobrze znane w instytucyach cen

tralnych i gdy mimowoli wszystkie dziedziny za

rządu należało skoncentrować w jednej osobie.

Lecz obecnie, po przeprowadzeniu kolei, stosun

ki listowne i osobiste nie wymagają wiele

czasu.

»Właściwości zaś miejscowe są bodaj lepiej

znane w urzędach centralnych, aniżeli jenerał*

gubernatorom. Zadania zaś rządu o tyle się

skomplikowały, iż na czele poszczególnych wy

działów rządu gubernialnego stoją osoby samo

dzielne, od jenerał - gubernatorów niezależnie i

otrzymujące wskazówki bezpośrednio od mini

sterstwa. Urząd jenerał - gubernatora warszaw

skiego powoduje jedynie zwłokę w stosunkach

gubernatorów z rządem centralnym. W reszcie;

zaznaczyć należy, iż dzięki jenerał-gubernatoro

wi, osłabia się samodzielność i odpowiedzialność

nietylko gubernatorów w tych miastach guber

nialnych, w których zamieszkują oni, lecz i in

nych, podległych im gubernatorów(?), a naw et

naczelników powiatów. Rzecz jasna, iż w tych

warunkach władza jest jeszcze bardziej daleka

od ludności, co pociąga za sobą nieuniknioną

z włokę w decydowaniu spraw i bynajmniej ni*

wpływa na zwiększenie powagi władzy*.

Według regulaminu Dumy, komisya wypow ie

się najpierw, czy rozpatrywanie tego wniosku

jest w zasadzie pożądane, poczem dopiero przy

stąpić może do rozpatrywania m eritum sprawy.

Nie ulega wątpliwości, iż Duma nie zdąży roz

patrzyć wniosku w ciągu sesyi bieżącej.

Nowe ,,wyjaśnienie11 tolerancyi.

Do licznych komentarzy, jakimi biurokracya

rosyjska umiata ścieśnić, lub w niektórych ra

zach sprowadzić do minimum ukaz tolerancyjny,

przybywa nowe. Wiadomo, że według tego uka

zu nauka religii odbywa się w szkołach w języ

ku ojczystym ucznia-chrześcianina. W yłoniła się

kwestya — podniesiona przez biurokracyę —

czy i w szkołach wojskowych obowiązuje ten

sam przepis; minister wojny przedłożył sprawę

do orzec zenia Radzie ministrów, ta zaś orzekła,

że nauka religii ma odbywać się w zakładach

naukowych wojskowych po rosyjsku bez w yją

tku, czy idzie o uczni prawosławnych, czy nie

prawosławnych, Rosyan, czy »innoplemieńców*.

Na podstawie tego orzeczenia minister wojny

rozesłał do kierownictw szkół, które podlegają

jego jurysdykcyi, okólnik, że »wychowańcy w oj

skowych zakładów naukowych nieprawosławnych

wyznań chrześciańskich uczą się modlitw, śpie

w ów kościelnych i w razie potrzeby także tek

stów dogmatów wiary każdy w tym języku, w ja

kim modli się od dzieciństwa. Objaśnienia zaś

modlitw, śpiewów i dogmatów, nauka Pisma świę

tego, dalej utrwalanie uczniów w zasadach wiary

i przepisach moralności chrześciańskiej i wre

szcie zadawanie pytań uczniom na lekcyach, o

raz w czasie egzaminów — dokonywane być

winno w języku rosyjskim*. Co się tyczy podrę

czników, według których odbywać się ma nauka

DYMITR MEREŻKOWSKI.

Aleksander I.

PRZEKŁAD KONRADA RAKOWSKIEGO.

(25)

—

(Ciąg dRlszy).

Przed domem czekał fligel-adjutancki powozik

Bestużewa, elegancki, angielski, na wysokich ko

łach. Na koźle siedział stangret w czapce ozdo

bionej pawiemi piórami. Dla dwóch osób w po

woziku było ciasno; Bestużew usiadł z boku;

,,gwardyjski elegant* ustępował uprzejmie miej

sca ,,proletaryusz owi *. Zwrócił się grzecznie do

Kachowskiego, prosząc, by pozw olił odwieść mu

naprzód kor ekty do drukarni ,,Gwiazdy polar

nej*.

Na niebie zabłysnęło słońce. Pod jego promie

niami jeszcze więcej pustemi wydawały się jed

nostajne ulice, szerokie jak place, z szeregiem

szarych, małych, jakby do ziemi przylepionych

domków.

Wjechali na Newski Prospekt. Od mostu Po

licyjnego do mostu Aniczkina, bulwar zasadzony

był drzewami lipowenń. Kazał je w swoim cza

sie zasadzić car Paweł, wśród srogiej zimy, z po

leceniem, by w przeciągu trzydziestu dni wszyst

ko było gotowe. Musiano z powodu mrozu, to

porami wyrąbywać otwory i zapalać w nich o

gniska, by rozgrzać przemarzłe grudy. Teraz

przy zimnym wietrze, lipki te trzęsące się o

dartemi z liści gałązkami, podobne były do cho

rych dzieci. Wydawało się, ż e nigdy nie pokryją

się zielonością.

Na bulwarach znać już było jednak ruch wio

senny. Spacerowali oficerowie w trójkątnych ka

peluszach z kogudemi piórami, urzędnicy w szy

nelach, kupcy w długich tułubach. Z koszar przy

dźwiękach muzyki wychodziły oddziały żołnie

rzy. W jednostajnym ich marszu, w jednostajno

ści białych kolumn na żółtych fasadach rządo

wych domów, odczuwało się, że nad stolicą pa

nuje duch tego człowieka, który powiedział, że

»lubi jednostajność we wszystkiem*. I w ponu

rym tonie tej jednostajności wybijał się nastrój

uroczysty i złowieszczy zarazem. Całe ogromne

miasto robiło wrażenie wielkich koszar, albo pla

cu parady, na którym przy uderzeniach bębna

wszyscy wyciągnęli się we front i zaparłszy dech

w piersi, czekali komendy.

Bestużew mówił coś do Kachowskiego, ale

Kachowskij go nie słuchał. Zajęty był własnemi

myślami, że, oto w tym całym tłumie nikt go

nie zna, i nikt o nim nie wie — a wkrótce

przyjdzie godzina, w której wszyscy ci ludzie,

cała Rosya dowie się o nim i wstrząśnie się

grozą przerażenia na jego czyn straszliwy.

—

Przyślę panu arty’kuł. Niech pan przeczyta.

y— Jaki artykuł?

—

Mój. »Przegląd literatury rosyjskiej w ro

ku 1824*.

Bestużew inówił o swoim artykule, o swym

powoziku, o swojej ciotce, o cygance, z którą

romansował, z taką wesołą miną, jakby nie mo

gło być wątpliwości, że wszystko to jest bardzo

dla każdego zajmującem.

—

Zresztą literatura — to tylko drobny epi

zod w mera życiu. Tak jak Chenier u stóp gilo

tyny, mógłbym powiedzieć o sobie — »jest w tem

duż"o mojej duszy*.

Mój ton dachowy - to

harfa Eola, na której burza wygrj-wa melodye

Frazes ten powiedział kiedyś Bestużew o By

ronię, ale później powtarzał go o sobie.

Kachowskij popatrzył na niego ponuro.

Zdaje mi się, że pan chciał mówić ze inną

o sprawach Związku?

Tak, w rzeczy samej. Ale przecież o spra

wach Związku na ulicy rozmawiać niepodobna.

Stangret może usłyszeć, A na nas wszystkich

zwrócone jest czujne oko szpiegów. Nie mara

zaufania nawet do najbliższych towarzyszów -

dodał Bestużew po francusku. Ale może pan po

zwoli, że wstąpimy do pana?

—

Bardzo proszę - odrzekł sucho Kachowskij.

Po drodze Bestużew kazał stangretowi zatrzy

mać się przed jednym ze sklepów. Kupił kilka

butelek szampana i rozmaite zakąski. Kachow

skij nie zapytał się, w jakim celu. Przez całą

drogę milczał, z asępiony.

Mieszkał w domu Engelharta, w osobnym, na

wpół rozwalonem skrzydle.

Weszli na kręte, ciasne, brudne schody, z któ

rych dolatywała woń pomyj. Bestużew musiał

się schylić i zdjąć z głowy kask z białym pió

ropuszem, by się nie powalać od szmat kuchen

nych, zawieszonych na sznurze przeciągniętym

nad schodami. Przed drzwiami któregoś z miesz

kań w ym yślały sobie dwie baby, kłócąc się o ja

kiegoś śledzia. Ogon śledzia podsuwała jedna

drugiej pod oczy. Za otwartemi drzwiami widać

było tęgą dziewczynę z gitarą w rękach, a z po

koju dochodził ochrypły bas m ęski, śpiewający

ulubioną przez niższych urzędników kancelaryj

nych piosenkę:

Dusza moja twojej łaknie

Aby czerpać cud jej łask...

O Głafiro! Gdy cię zbraknie,

Czem jest świat i jego blask?

Pokój, który’z ajmował Kachowskij, pom ieszc za

ny był w’łaściwie na strychu. Na dole musiała

gdzieś być kuźnia, bo słychać było ciągłe ude

rzenia młotów, od których trzęsły się drewniane

ścianki pokoju, wykle jone błękitną, postrzępioną

tapetą. Na stole obok Plutarcha i przekładu fran

cuskiego z XVIII wieku Liwiusza, stał talerz

z obgryzioną kością i niedojedzonym kwaszonym

I"ogórkiem. Miejsce łóżka zastępował tapczan, na

którym leżał oficerski szynel i czerwona poduszka

bez podszewki. Na ścianie wisiał mały mosiężny

krucyfiks i portret młodego Zanda, z abójcy Kotze

buego, w ramie za szkłem, za którem znajdował

się także zasuszony kwiatek, umoczony w krwi

skazańca i kawałe k papieru zawierający cztero

wiersz Puszkina, przepisany ręką Kachowskiego.

Wyznawco młody! koronie męczeństwa

Duch twój - o Zandzie! - na szafocie zgasł,

Ale świętego czyn błogosławieństwa

Wraz z prochem Twoim został pośród nas !

Gdy weszli do pokoju, twarz Kachowskiego

przybrała wyraz jeszc ze więcej ponury. Widocznie

wstydził się swej nędzy. Usiadł na tapczanie

ofiarował gościowi jedyne krzesło. Obaj milczeli.

Bestużew trzymał na kolanach kosz z butelkami

szampana, nie wiedząc, gdzie go postawić.

W końcu postawił na ziemi, pod stołem.

Milczenie trwało długą chwilę. Przerwał je

wreszcie Bestużew.

—

Czy Rylejew nie mówił panu nigdy nicze

go o tajnym zarządzie? — zapytał pospiesznie

z pewnem zmieszaniem.

—

Nigdy.

—

Nie rozumiem, na co wszystkie te tajemni

ce. Takiemu człowiekowi, jak pan, można po

wiedzieć wszystko. A zresztą, przypuszczam, że

tu tajny zarząd wcale nie istnieje. Sam Ryle

jew - to cały tajny zarząd.

—

Jak to? A Trubeckoj, Puszczyn, Odojew*

skij ? — zagadnął Kachowskij, udając obojęt

ność, lecz w istocie oczekując z wielkiem zacie

kawieniem wy’jaśnień ze strony Bestużewa.

—

To wszystko tylko pionki w rękach Rylejewa

Rylejew decy’duje i stanowi o wszystkiem wolą

dyktatora. Oszukuje nas wszystkich i siebie sa

mego. Rewolucya, a właściwie organizacya re

wolucyjna, to jego obłęd. Nie z ły zresztą czło

wieki, ale marzyciel, poeta, jak inj’ zresztą

wszyscy. I skończy się na tem, że on piwa na

warzy, a my będziemy musieli wy’pić.

Milczał chwilę, poczem rzekł:

—

Czułem się w obowiązku ostrzedz pana.

Nie chcę przyczynić się w czemkolwiek do tego,

by na kogoś zastawiano sidła, lub utrzymywano

go w Wędzie. Niechże to robi kto inny, ja do

tego ręki nie przyłożę. Mojem zdaniem, każdy

powinien wiedzieć, co ma robić i na co ma się

ważyć. Czy Rylejew nie mówił panu, że zamach

na cara nie ma być łączony ze Związkiem ?

Mówił.

No, więc w tem właśnie cała jego sztuka.

Uważa pana za narzędzie w swych rękach, za

nóż, którym cios zada a później go odrzuci.

W jego oczach jest pan — skazańcem, narzę

dziem mordu, ofiarą przeznaczoną na zagładę.

Zresztą wszyscy ci tajni bracia...

On do ich liczby’ należy’ ?

Należy. Wszyscy ci panowie, powtarzam,

tak samo chcą się wykręcić. Cudzemi rękoma

chcą wyjąć kasztany z ognia. Z panem tak wła

śnie postąpią. Krew padnie na pańską głow ę;

oni umyją ręce i pierwsi wydadzą pana władzom.

Jakubowicza uważają za dekoracyę związku:

kaukazki bohater... A pan... Ryle jew mniema,

że pan jest u niego na żołdzie... Bierze pan od

niego pieniądze . Uważa pana za najemnego za

bójcę...

Ja nie,... mnie... Rylejew... nie może być...

Biorę, od niego pieniądze... - - wyszeptał Kachowskij,

bledniejąc.

—

Czyi pan sam tego nie widzi ? Myślałem,

że pan zdaje sobie z tego sprawę... - -

zaczął Be

stużew, ale nie dokończył, znacząco spojrzawszy

na Kachowskiego. Kachowskij zakrył twarz rę

kami i długo siedział nieruchomy, nie odzywa

jąc się ani słowem. Z dołu dochodziły ciężkie

uderzenia młota, a Kachowskiemu w ydawało się,

że to jogo serce tak bije.

(Ciąg dalszy nast)

!W»* » * »»I-------------- -

,CZ A S" wycńodai z wyjątkiem dni po niedzieli i świętach uro czy stych dwa razy dziennie, a cuian owiole:

o godzinie 6 rano i o godzinie 3 popołudnia.

Numer wieczorny 10 hal, ranny 4 hal.}

PRENUMERATA WYNOSI:

Pna cały rok \na kwartał na 1 miesiąc

’W Krakowie w m i e j s c u ................................................................... || 30 koron

7kor.50h. 2kor.50hal.

z odn oszeniem do d o m u ............................U 36 koron

9kor. —

3 kor. __

Pocztą w państwie A ustryackiem

J 36 koron

9kor. -

3kor.__

Z dwukrotną wysyłką pocztową

| 42koron 10kor. 50h. 3kor. 50 haL

Pocztą w państwie Niemieckiem

fl 42koron 10kor.50n. 3 kor. 50haL

Do wszystkich państw , należących do związku pocztowego | 48 koron 12 ko r. —

4kor.

W państwie rosyjskiem (abonament przez urzędy pocztowe) II 16 rb. 20 k. 4 rb. 05 k. 1 rb. 45 kop.

Według urzędowego wykazu pism zagranicznych, mających debit w państw ie rosyjskiem

aboname_nt Czasu przyjmują urzędy pocztowe: w Petersburgu, W arszawie, Kijowie, Wilnie,

Moskwie i Odesie. Z innych miast i wsi można prenumerować C’zas, posyłając pocztą należyto«

do urzędu pocztowego najbliższego z powyżej wymieniony ch większych miast.

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują: w W arszaw ie biuro ogłoszeń Ungra, L. i E. Metzl i Sy*

Międzynarodowe Biuro ogłoszeń - w K ijowie księgarnia L. Idzikowskiego - w Wilnie biur*

dzienników IC. Taubera.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu