Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 671 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

CZAS

FreBimeratą prijrjma]ą;

Administracja Ciosu w H rabowle i urzędypocztowe. HlejMową prenuaerate księgarnia

S. A . Krzyżanowskiego, handel Niemojewskiego w Sokiennlcaoh, biuro dzienników Herza, handel Ba

jora, główna trafika, handel Kretaohm en. biuro dzienn. Hopoasa i Salomonowej, binro Mańkowskiej

(Sukiennice). - U r « o , e n l » (inseraty) przyjmuje się za opłat§ od miejsca wiersza drobnym drti

kiem (petitem) za pierwsay raa 10 ont, za każdy następny po 6 ent - H adertane (na3 stronie)

ed miejsca wiersaadrukiemdrobn i po 80 cnt. za każdyras. - U głonenU Iprenumerat*

przyjmni§: w e L w o w ie biuro dzienników ulica Karola Ludwika 1. 9 , centralne biuro ogłoszeń ulica

Kopłrnika 1. li; w P a ry ża wyłącznie p. Adam rue deVaronne 38,(prenumeratę p. W .Raczkowski

Conrbevoi pod Parr^em rue du Chemin de fer 44): w W ied nia pp. Haasenatein A Vogler ftakża

w Hamburgu, Frankfurcie a. M-, Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik E. Mosse (takta

w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), H Schalek, M. Dok *, J . Danneberg H. Frieii

(tylko prenumeratę pp.H . Goldsohmidti Comp.); w WranUiareie n. n

G.L.DanbeAComp

w W a r n a w ie przyjmuj§ ogłoszenia pp. Beiohman 1 Krendler, biuro ogłoezeń przy ul. Senatorskie

Przegląd polityczny.

Krakón 3Btycznia.

Jutro odbędzie Bię trzecie z kolei posiedzenie

sejmowe. Na porządku dziennym jeBt między in

nemi pierwBze czytanie przedłożeń rządowych

z projektem UBtawy, zmieniającej postanowienia,

zawarte w tytule I i III nBt. kraj. z dnia 2 maja

1873 n0 zakładania i ntrzymywaniu pnblicznych

szkół ludowych i o obowiązku posyłania dzieci

do szkół,11 oraz z projektem UBtawy zmieniającej

niektóre postanowienia UBtawy z dnia 2d czerwca

1873 r.

,O władzach nadzorczych miejBkich i o

kręgowych dla Bzkół ludowych.*4 J u t p. Namie

stnik zapowiadając przedłożenie tych projektów,

zaznaczył, iż, zdaniem Rady Bzkolnej, stanowić

one będą ważny krok w rozwoju Bzkolnictwa

ludowego.

—

Sejmowa komiBya szkolna oddała

pierwszy projekt do referatu p. St. Badeniemn, a

drugi p. W ojciechowi Dzieduszyckiemn. Treść pro

jektów, oraz ich umotywowanie podajemy poniżej.

Przesilenie węgierBkie potrwa jeszcze parę dni.

Sytnacya obecna tak się ułożyła, iż na czele rządn

stanie albo Banffy, którego gabinet byłby przej

ściowym, albo hr. Khuen-Hedervary, który mógłby

łatwiej przeprowadzić koalicyę Btronnictw, opiera

jących Bię na ugodzie z r. 1867. Zwracamy uwagę

n a na szą koreBpondeucyę bndapeszteńBką, która

omawia Bzczegółowo dotychczasową działalność

polityczną hr. Khuen-Hedervarego.

Podróż kanclerza Niemiec kB. Hohenlohego do

Friedrichsruhe, zapowiedziana jnż oddawua, miała

przyjść do Bkntku w pierwszych dniach bieżącego

roku. Kanclerz przeziębił Bię jednak tymi dniami

i nie opnBzcza mieszkania; dlatego odwiedziny

u kB. Bismarcka nległy pewnej zwłoce. Z powodu

niedyspozycyi nie był także kanclerz obecny na

balu u ambaBadora angielskiego.

Przemówienie króla Humberta na noworocznem

przyjęciu zawiodło o tyle nadzieje, że nie było

związane w konkretną deklaracyę polityczną. Po

mimo to w kołach politycznych otrzymają, że By

tnacya jnż się poniekąd wyjaśniła, a postanowię

nia króla Bą już powzięte. W połowie stycznia

mianowicie ogłoBzone zostanie zamknięcie bieżą

cej sesyi parlamentarnej. Równocześnie jednak

przyjmie król dymiByę gabinetu CriBpiego, a ntwo

rzenie miniBterBtwa powierzy jednemu z senato

rów. Ministrowie Boselli i Sonnino pozostaną

w nowym gabinecie n a dzisiejszych Bwoich sta

nowiskach a miniBter Saracco zamieni tylko tekę,

którą obecnie dzierży, n a inną. Nowe miniBter

atvto, BtoBownie do Bwego zapatrywania, ałbo

zwoła Izbę na nowo, albo też rozwiąże ją i roz

pisze bezzwłocznie nowe wybory. Dzienniki rzy:n

»Rio powtarzają interwiew iednes° B «wsnnikany

z RadixUi-,

km)»«go nadziejom i oczekiwaniom

takie rozwiązanie przesilenia zapewne najmniej

odpowiada. Rndini tłumaczy się przed zarzutem

że zanadto prędko, a nawet zupełnie niepotrze

bnie podał rękę obozowi radykalnemu i dopro

wadził do koalicyi opozycyjnej przeciwko Cri

Bpiemn. Rudini twierdzi, że ,,chodziło mn o za

Bady konBtytncyjne i honor parlamentu, i że w ni

czem nie sprzeniewierzył Bię awoim zasadom li

beralnym. Crispi chciał dyktaturą zastąpić władzę

parlamentu i gwałtownie chciał podtrzymać swoją

dobrą sławę. Postępowanie ręka w rękę ze wBzy—

Btkimi, którzy chcieli zapobiedz tej ha ńbie , było

obowiązkiem bonorn; i nie ten bojubz mnBi być

nazwany potwornym, ale ten, w którym łączą Bię

oszDŚci z oBznkanymi, zwolennicy kouBtytncyi

z jej gwałcicielami.44 Cokolwiek będzie, zapowiada

Rndini, że pod żadnym warunkiem nie zaniecha

walki ze WBzyBtkimi, którzy nadużywają patryo*

tyzmu dla brudnych celów, i jest pewny, że od

niesie w końcu zwycięstwo.

StoBunki w Macedonii są niezmiernie zawikłane

wskutek etnograficznej różnorodności tego kraj a.

Obok Tnrków mieBzkają tam Bułgarzy, Serbowie

Grecy, którzy walczą z Bobą zawzięcie na pola

Bzkolnictwa i kościelnej organizacyi. Liczebna

)rze w aga j e st po Btronie Bułgarów, podczas gdy

Grecy m ają za Bobą większość duchowieństwa i

ludności miast południowych. Serbowie wyBtąpili

do walki dopiero w oBtatnich czasach. Rząd ture

cki zachowywał Bię dotychczas prawie zupełnie

nentralnie, nie wdając Bię prawie zupełnie w we

wnętrzne spraw y pojedynczych narodowości. Sto—

Bunkowo najwięcej zyskali Bułgarzy, którym Porta

)ozwoliła zorganizować własny, narodowy kościół,

bezpośrednio zależny od bułgarskiego egzarchy

w Konstantynopolu, a uwolniony z pod zwierzchnej

władzy ekumenicznego patryarchy. Założyli om

w Macedonii kilka biskupstw, kilku szkół średnich

i mnóstwo szkół ludowych. Tych sukcesów poza

zdrościli im Serbowie, którzy roszczą Bobie pre

tensye do znacznej części północnej Macedonii

Król Aleksander uzyskał podczas swego pobytu

w Stambule od patryarchy i od Borty obietnicę,

że w Macedonii będą ntworzone dwa serbskie bi

BkupBtwa. Przedtem już założyli Serbowie wieie

Bzkół z prywatnych składek. Tak więc trzy naro

dowości współubiegały się z sobą w Macedonii,

podczas gdy pannjący naród turecki stał na nbo

czn. Co prawda, Tnrcy, a właściwie Mahometanie,

którzy nie zawBze są Tarkami, Btanowią w Mace

donii nieznaczną mniejszość, złożoną przeważnie

urzędników i wielkich właścicieli ziemskich.

Gdy jednakowoż agitacya bułgarsko serbsko gre

cka zaczęła przybierać coraz szersze rozmiary,

Port a , widząc niebezpieczeństwo tych uarodo

wych rnchów, postanowiła położyć im tamę.

—

W tym celo wydane zostało przedewszystkiem

rozporządzenie, naka zujące bezzwłoczne wprowa

dzenie obowiązkowej nauki języka tureckiego we

wszyBtkich Indowych Bzkołach Macedonii. Jeżeli

Bię zważy, że pomiędzy mahometanami niewielu

jeBt takich, którzy posiadają Bztnkę czytania i pi

sama, a ci, którzy doszli do tego stopnia wy

kształcenia, drogo Bobie każą płacić za naukę,

łatwo Bię domyśleć, że rozporządzenie Porty może

doprowadzić Bzkoły bułgarskie i serbs ue do u

padkn. Albo bowiem Bułgarzy i Serbowie uie

zgromadzą potrzebnej liczby nauczycieli jęz yka

tureckiego i będą musieli Bzkoły Bwoje pozamy

kać, albo koBzta tej nauki będą tak wysokie, że

ua ntrzym anie szkół nie wyBtarczy funduszów.

—

Dalej wprowadzoną zoBtała nauka słowiańskich

języków we wszystkich rządowych, zatem ture

«L-aeh «*Kotach średnich, a ponieważ te zakłady

są bezpłatne, przeto gimnazya, utrzymywane przez

Słowian, Btracą znaczną część nczniów. W końcn

Porta me zezwoliła na nominacyę dwóch nowych

biskupów bułgarskich i dwóch biskupów serbskich,

przyrzeczonych królowi Aleksandrowi. Patryarcha

Neofytos VIII podał się nawet z tego powodu do

dymisyi. Trzeba bowiem wiedzieć, że patryarchat

popiera w Macedonii Serbów przecinko Bułga

rom, nważając tych ostatnich za niebezpieczniej

szych dla żywiołn greckiego. Wystąpienie Porty

zazwyczaj tak biernej w sprawach narodowych

jeBt niezawodnie charakterystycznym objawem prą

dów, panujących obecnie w Konstantynopola.

Przedłożenia rządowe z projektami do

ustaw szkolnych.

Lwów 2 Btycznia.

(X ) Najwyższem postanowieniem z dnia 26-go

grudnia 1894 rokn odmówił ceBarz swej Bankcyi

lchwalonemn przez Sejm projektowi nBtawy, mocą

itórej miały być zmienione niektóre postanowienia

ustawy z duia 25 czerwca 1873 r. o władzach

nadzorczych Bzkolnycb okręgowych i miejscowych,

a zarazem apoważnił ministra wyznań i oświaty

do wniesienia w naszym Sejmie, jako przedłożeń

rządow ych, projektów nBtawy, którymi z jednej

strony nadzór Bzkolny mięt:ow y, z drogiej zaś

zakładanie Bzkół publicznych ludowych i uczę

szczanie do nich na nowo m ają być nregnlowane.

Motywa, które zniewoliły rząd do tego , ażeby

wspomnianego przez Sejm uchwalonego projektu

ustawy do Najwyższej sankcyi nie zalecić, były

następnjące:

Sejm przyznał wprawdzie obszarowi dworskie

mu prawo zasiadania i głosowania w R idzie

szkolnej miejscowej, jednakże nie nnormował, j ak

prawo to miałoby być wykonywanem w tym przy

padku, jeżeli w zakresie jeduej Rady Bzkolnej

miejscowej leży kilka obszarów dworskich, lnb

jeżeli jede n obszar dworski należy do kilkn współ

właścicieli.

T a Inka w projekcie ustawy spowodowałaby

przy przeprowadzenia ewentualnej nBtawy wielkie

trudności i spory. Dalsze postanowienie projektu

ustawy, wedłng którego każdej grapie , reprezen

tującej odrębne interesa, przyznano prawo zało

żenia swojego veto przeciwko uchwałom Rady

szkolnej miejscowej, doprowadziłoby do rozlicznych

nadużyć, a możliwie nawet do zupełnego sparali

zowauia działalności Rady szkolnej miejscowej,

względnie do przerzncenia jąj agend na Rady

szkolne okręgow e, które temu zadaniu tem mniej

mogłyby odpowiedzieć, że są już teraz dotychcza

sowemi agendami przeciążone.

Zapowiedziane przez p. Namiestnika w mowie,

wygłoszonej przy otwarcia Sejmn, przedłożenia

rządowe z projektami nstaw szk olny ch , złożone

ju t z o s ta ły do laski marszałkowskiej i pierwsze

ich czytanie nastąpi na najbliższem posiedzeniu

Be)mowem w piątek d. 4 bm.

PierwBze przedłożenie rządowe doty

czy zmiauy ustawy o zakładani o i urzą

dzaniu publicznych szkół Indowych i

obowiązku posyłania do nich dzieci.

Do przedłożenia tego dołączenie zostały nastę

pujące motywa:

Uchwalając projekt nBtawy z dnia 24 kwietnia

1894 r. o kosztach zakładania i utrzymywania

szkół ludowych uchwalił Sejm krajowy równocze

śnie wezwanie do rządn, a względnie Rady szkol

nej krajowej o wypracowanie i przedłożenie na

najbliższej BeByi Bejmowej projektu nowej ustawy

o zakładanin i urządzaniu Bzkół Indowych.

Projekt opracowany wskutek tego wezwauia łą

czy w jednę całość przepisy obowiązująoe w spra

wie zakładania i utrzymywania Bzkół ludowych,

które mieszczą się w dwóch osobnych nBtawacb

zdnia2maja1893r. (wtyt.1iID)izd.2

lutego 1895 r.

Łącząc je razem, poprawiając i uzupełniając

w wieln szczegółach, reformnje je nadto projekt

w następujących kierunkach:

l ) Szkoły nasze ludowe (z wyjątkiem nielicz

nycb Bzkół wydziałowych) mają charakter elemen

tarny i nie dostarczają ani Bzkołom fachowym,

ani zawodom praktycznym młodzieży należycie

przysposobionej. Brakowi temu sta ra ła się wpra

wdzie Rada szkolna zaradzić przez założenie

wielu Bzkół pięcio- i sześcioklasowych i nadanie

im w klasach wyższych kierunku łiandlowo-prze

myślowego, ale szkoły te nie mogą zastąpić Bzkoły

w ydz., która w e wszyBtkich prowincyach monar

chii rozwinęła się i Btauowi podbtawę wykształ

cenia klasy rzemieślniczej i kupieckiej. Projekt

UBtawy wypełnia tę dotkliwą Inkę naszego ludo

wego szkolnictwa i w myśl życzenia, objawionego

w rezolucyi Sejmu krajowego, zaprowadza o

bowiązkowo szkoły wydzia łowe męskie

i żeńskie w trzydziestu dwu najwięk

szych miastach naszego k raju . Szkoły

te mają być trzechklaBOwe i dlatego o

bowiązek uczęszczania d l naukę co

dzienną w tych trzydziestu dwóch mia—

Btach należało rozciągnąć z lat sześciu

na lat Biedm.

Zaprowadzenie szkół wydziałowych z począt

kiem roku Bzkolnego 1895/6 uie nlegnie zresztą

trudności, gdyż Rada szkolna krajowa, urządzając

od roku 1893 osobne kursa dla nauczycieli wy

działowych, rozporządza już dostateczną liczbą

nauczycieli wydziałowych, a potrzebne kBiążbi

szkolne Bą też wydrnkowane.

2) Nauka dopełniająca trzechletnia, zaprowa

dzona ustawą z roku 1885 w kraj o naszym, mc

odpowiada dotychczas Bwemu zadaniu. Kursa do

pełniające, połączone ze szkołami łudowemi, mają

charakter zbyt ogólny i nie dają młodzieży, zaję

tej już w zawodzie praktycznym, tego, czego ouu

potrzebuje. Inne kursa uzupełniające, nrządzone

osobno, m ają materyał uczniów zbyt różuorodny,

nie m ają często fachowych nauczycieli, skarżą się

ua nieregularną frekwencyę i nie spełniają też

swego zadania w pożądanej mierze. Brojekt nBta

wy reguluje calą naukę dopełniającą przy Bzko

łach ludowych, zapewnia jej fachowych nauczy

cieli i nadaje jej praktyczuy kierunek. Czyni to

najpierw przez to, że nankę dopełniającą

dzieli na rolniczą i przemysłowo-ban

dlową, a tę ostatnią wszędzie, gdzie po

temu będą warunki, kate dzielić na

handlową i przemysłową oBobno,anad

to nankę przemysłową poleca Bpecya

lizować na pojedyncze działy przemy

słu. Przez to będzie ona dopiero odpowiadała

wprost praktycznej potrzebie. Następnie w nauce

tej zaprowadza ścisłe kategorye, zależne od przy

gotowania nczniów, czego dotychczasowa nauka

nie uwzględniała, a mając w jednej klasie m ate

ryał nezuiów różnorodny, nie osiągała rezultatów.

Dlatego dla młodzieży, która nkończyła Bzkoły

pięcio* lnb sześcioklasowe i wydziałowe, arządzi

się, o ile to będzie inożliwem, kursa uanki dopeł

niającej oddzielnie od młodzieży, która nkończyła

szkoły mniej klasowe, a uBobno znów nrządzi się

naukę dla młodzieży, która obowiązkowi nauki

codziennej uie uczyniła zadość, a z powoda swe

go wieku i zajęcia j uż do tej nauki pociągniętą

być nie może. Według projektu, kurBa uzupełnia

jące będą miały młodzież jednolicie przygotowaną,

będą więc mogły trzymać się ściśle przepisanego

planu, a poziom nauki da się w nich naprawdę

podnieść i utrzymać.

3) Nieregnlarność frekwencyi Btauowi dotych

czas wielką przeszkodę w roz woja naszych Bzkół,

mianowicie wiejskich, i pozbawia naukę istotnego

skutku Projekt ustawy zaradza temu najpierw

przez to, że obowiązek rozpoczęcia nauki

szkolnej przesuwa na nkończouy siód

my rok życia, a zatem UBuwa ze Bzkoły

dzieci nierozwinięte, które dlatego re

gnla rm e do niej nie mogą nczęBZczać.

Następnie zaś wykonanie przymuBn

szkolnego składa projekt w ręce od po

wiedniejBze, Rady Bzkolnej okręgowej

4 ) Spełniając rezolucyę, powziętą przez Sejm

krajowy na ubiegłej BeByi, umożebuia pro

jekt założenie wyżBzych zakładów nau

kowych dla dziewcząt w większych mia

stach. Nie będzie to gimnazynm klasyczne, któ

reby płeć żeńską wyprowadzało z właściwego jej

zakresu, lecz Bzkoła, która ją w tym zakresie

wykształci. Wyższa szkoła wydziałowa, obejmu

mująca sześcioletni kurs nauki dla dziewcząt, które

ukończyły czteroletnią naukę elementarną, ma n

czyuić zadość potrzebie inteligeucyi miejskiej tam,

gdzie Bię ta potrzeba rzeczywiście objawi i w o

fiarach pieniężnych wyraz Bwój znajdzie. Sorro

gatem takiej Bzkoły Bą już dzisiaj kursa dodatko

we, istuiejące przy niektórych Bzkołach wydziało

wych , jedno - lub dwuletnie. Pomiędzy nimi a

czterema klasami Bzkoły wydziałowej me było j e

dnak należytego związku, a plan naakowy nie

przedstawiał całości, którą obecny projekt tworzy.

Pojedyncze ważniejsze postanowienia projektu,

oparte ua tych z asadach, motywuje rząd w poró

wnaniu z obowiązującemi ustawami w sposób ua

stępujący:

Art 4, 5 i 6 normują dokładniej obowiązek po

działu jednej szkoły na dwie Bzkoły w razie wiel

kiego napływa nczniów. Ma to nastąpić mianowi

cie wówczaB, jeżeli w czterech niższych klasach

istnieją oddziały równorzędne. W ten Bposób za

pobiegnie Bię potwornym stosunkom niektórych

m iast, w których przy jednej Bzkołe lBtmeje kil

kanaście oddziałów równorzędnych, przez co nad

zór i prowadzenie Bzkoły Btaje Bię nic moż!iwern,

a nanczyciele tymczasowi nigdy nie mogą uzy

skać stałej poBady. Taki Barn rozdział nastąpić

powinien w rozległych gminach wiejskich, w któ

rych młodzież dla trudności kooinnikacyi do jednej

szkoły uczęszczać nie może. Obu tych postanowień

brakło dotychczas.

A r t 7 zmienia dotychczasowe postanowienie,

w myśl którego o założeniu każdej Bzkoły wydzia

łowej i o jej kosztach orzekał Sejm, i wprowadza

nową zasadę, normując, gdzie i kiedy Bzkoła

wydziałowa założona być z nrzędn umai. Ma to

nastąpić w 32 więkBzych miastach i pod

warunkiem, że zapewnioną będzie dostateczna licz

ba dzieci. KoBzta ntrzymacia szkół takich wydzia

łowych trzecbklasowych pokrywane będą tak, jak

koszta obowiązkowych BZkól pospolitych. N akładać

z tego tytnlu OBobny ciężar na miasta wydało się

rzeczą niewłaściwą, gdyż Bzkoła wydziałowa ma

być zakładana z urzędn, a nadto artykułem 16

ustawy z d. 24 kwietnia 1894 r. miasta te pocią

gnięte już zoBtały z tego tytnłu do wyższych pro

stacyj. Jeżeli jednak gminu życzyć sobie będzie

szkoły wydziałowej więcej j ak trzyklasowej, to

nmsi nadwyżkę kosztów Bama pokryć.

Art. 8 zniża naukę z lat czterech na trzy, gdyż

nauka wydziałowa obowiązkowa czteroletnia nie

ma w k rają naszym warunków, mianowicie dla

młodzieży męBkiej.

A r t 11 opnszcza znpełnie szkoły wydziałowe

rolnicze, które w kraju naszym nie m ają warnn*

ków bytu. Potrzebie rolnictwa uczynią zadość pro

jektowane dopełniające knrsa rolnicze.

Art. 12 określa dokładniej nankę języków, a

opnszcza technologię j ako osobny przedmiot, gdyż

wiadomości technologiczne podane być mogą naj

lepiej przy naukach przyrodniczych.

Art. 17 dotyka ważnej kweBtyi wynagrodzenia

nanczycieli nanki dopełniającej. Dotychczas udzie

lają jej nanczyciele w granicach swego UBtawo

wego obowiązku, to jest w myśł a rt 17 nstawy

z dnia 17 Btycznia 1883 r. Nr. 16 Dz. n. kraj.

bez wynagrodzenia, jeżeli liczba godzin nauki

udzielanej przez nich, wogóle wynosi 30 godzin

RYNDZIA.

(b)

Obraieh s natury.

Skreśliła Walerya Solecka.

(Ci§g dalszy).

Dalej mówić nie mogła, bo łzy pnściły Bię świe

żym strumieniem i spadały rzęsiście; Bpadały na

biały koronkowy kołnierzyk, na niebieską Bukien

kę, na ręce załamane, na ów nieszczęsny bilet

różowy. A drobne ząbki drgały jak we febrze i

stukały jeden o drugi — to go nagle tak chwy

ciło za serce, taka go ogromna żałość zdjęła, że

chociaż przedtem nigdy mn myśl o żeniaczce

przez głowę nie przemknęła, porwał płaczącą dzie

wczyn§ w ramiona, wołając:

—

Małgorzatko moja! Toż j a ciebie, ciebie z du

szy miłuję! Ciebie jedyną! I jak ja z tobą się

nie ożenię, tom pies i Turek... i nie wiem jnż co!

—

Oj! Pietrnśl Pietraś! mój ty złoteńki! -

zakrzyknęła Małgorzatka — obie ręce zarzuciła

mn na Bzyję, a serce pod perkalikowym niebie

skim Btanikiem, j a k młotek Btnkało! P uk! pnk

stuki stuk! Niebożątko!

Otóż tak Bię to stało akuratuie! — Kiedy to

Piotruś Ryndzyński począł dziewczęce BerduBzko

Małgosi przy Bwojej piersi, j akby mu coś z Boga

weszło do Berca, tak mu się zrobiło lekko i do

brze i jasno! Niby ojcowiznę ntra coną odzyskał.

Niby to podpie św. Piotra swego patrona na kró

lestwo rajskie z nieba ma Bpadł niespodzianie.

Qt, co tu gadać! Nigdy mu w życiu przedtem ni

kptem tak nie bywało! Nigdy! I wszyBtkie łzy

j *kVte p0 twarzy Małgorzatki ncałował, słodkie

wy’, a droższe mu teraz nad perły uryańBkie, a

w nfi* *°icsiące potem przed wielkim ołtarzem

D-«r.«*a8tecikn dozgonną miłość i wierność Mał—

AcM° j^k°wał.

żeństwa/mkli°.^ CZa8y’Z rac^ .te«° mał

stwie wiele ns 1Ż Przez czas Praktykl na P,8ar_

naw«f V r

a paua Boguchwała skorzystał, a

w«»

We fiat»

pisując i odbierając różo

’ znac!IDe progresy e uczynił, został przeto

w dwndziestym trzecim rokn życia mianowany e

kouomem na przyległym folwarku Zmiukowce,

w tym samym Bkarbie, co i ojciec żony.

Tak tedy w dw udziestym trzecim roku życia

rozpoczął ekonomBką karyerę. Zawdział grnbe,

jnchtowe bnty, zupełnie jak pan Bogncbwał, w kie

szeń włożył biznn, znamię Bwego nrzędn, bo na

owe czasy bez bicia gospodarki nie było — na

półkach ułożył grnbe księgi z napisami z wierz

chu : — Inwentarz rnchomości gospodarczych. — Re

manent folwarkn Żminkowce. —

Robocizna cha

łup w Żminkowcach itd.

—

obok umieścił cy

buchy i fajki i czuł się znpełnie godnym do spra

wowania nrzędn agronoma, co ziesztą Jest rzeczą

nietrudną, jeżeli Bię ma na pomoc deszcz i słońce,

ano i opiekę BoBką, która jeBt najlepszym w g o

spodarstwie BnknrBem i profesorem niemylnym.

Szło mn też nieźle. W pierwszym zaraz roku,

żyto, co prawda, nie dopiBało, a rzepak wygnił.

Lichą miał rolę (w głębi dnBzy przyznawał, ie

nawozn było mało i żle go rozrzucono), a przeciw

deszczowi i wilgoci na wioBnę, które rzepak za

gnoiły z kretesem... to człek nie poradzi — prze

ciw woli Boskiej niema oporn. O tem, że łan żle

wybrany na zasiew rzepaku, młody ekonom ani

pomyślał; o drenowania gruntów w owych czasach

tyle wiedział, co o sandałach Ojca św.

Do licha przyplątało się jeszcze jaki eś cborób

sko ua bydło, szkaradne pryszcze na pyskach, i

choć Bmarowano pyski dziegciem i terpentyną,

dawano podwójną racyę Boli, mimo to dwadzie

ścia przeszło Bztuk zginęło.

Otóż to skaranie Boskie! Panie dobrodzieja!

Przyczepiono Bię o to do niego! Gdyby nie wpływ

teścia, byłby nawet miejsce ntracił, bo plenipo

tent na niego całą winę zwalił, że ,k iep , nienk

i niezdara, ktoremn gnój wozić, a nie ekonomem

być.44 Bal kiep kpem, a co on temu był winien?

Sam pan hrabia, którego zwłaszcza Btrata kilka

krów tyrolek najmocniej dojęła , Barknął na niego,

a ujrzawszy n a rękach jego łosiowe rękawiczki,

a na Bzyi kraw at, zawiązany rączkami pani Mał

gorzaty, m rnknął:

—

Waćpan bo w eleganta się bawisz, zamiaśt

gospodarki pilnować. T akich nam nie potrzeba.

Oj! biedaż była, bieda naonczas! Stnlił nszy i

ani mrnknął. I jakoś się to nłożyło nareszcie. Za

ważyła tn wielce na Bzali jego zręczna ręka i n

miejętność zażycia bicza na chłopBtwo, które ni

gdzie nie było tak pokorne i porządniej nie odra

biało pańszczyzny, jak pod zwierzchnictwem Ryn

dzyńskiego.

Został tedy przy Bkarbie jeszcze lat Bześć, a

przez owe łata tak się w gospodarstwie wyćwi

czył , że choćby mu iść zaraz na rządcę.

Szczególniej ndawały Bię mn siana, wonne to

było, zielenintkie Bianko, cienincbne, drobnincbne

jak makaron, brano go dla dworskiej Btajni, dla

nlnbionej hraoskiej stadniny i to mu zjednywało

łaskę pańską.

—

Ryndzki — mawiał hrabia — który miał

złą do nazwisk pamięć — Ryndzki pamiętaj tam

0 sianie dla Loli.

Kłaniał Bię wtedy uszczęśliwiony, podobnie j ak

basza odbierający pochwały z ust władcy dy

wann.

Oj, szczęśliwe to były czasy! A gdy jakoś we

trzy lata po ślubie, Małgorzatka powiła mu Byna

Kazika, a w rok później córkę Antolkę, to szczę

ście uie miało już granic. Szczebiotało to maleń

stwo, a rosło jak ua drożdżach, a takie jakieś

białe i czyste i piękne. Niby pańskie. Ba, cze

mużby uie pańskie! Toż dziadek jeszcze Kazika

1 Antolki był dziedzicem i to na Btn morgach i

on dopiero, Piotr Ryndzyński, poBzedł na chleb

ekonomBki, a bynajmniej nie pamiętał, aby przód

kowie jego po dworach Błngiwali. Marzyło tedy

nieraz Berce ojcowskie o odzyBkanin ntraconej oj

eowizny dla dzieci. Ale j ak, jakim sposobem?

Teść jego Bogncbwał, podziękował jnż co prawda

za Błnżbę przed rokiem i został dzierżawcą. Ró

żnie o tem Indzie gadali, ale co tam lndzkie ga

danie! Może i on Bię tego kiedyś dochrapie. Ale

ja k , jakim sposobem? Myślał o tem po nocach,

gdy mu wycie burka Bpać nie dawało, ale gdzie

tam. Zabij klin w głowę, nic nie wymyśliBzl Po

naradzie z M ałgorzatką postanowili Bobie, że będą

dla dzieci oszczędzać. Małgorzatka przyznała się

mn teraz, że ma jnż złożone za ser i masło od

Siwnli 20 złr., a z a oebulęj z ogrodn t korzec fa

soli, jeszcze zeszłego roku 20 złr., co razem sta

nowiło sumę 40 złr. Dobre i to na początek.

Kawy odtąd pijać nie będą, to i cukier się zao

szczędzi, herbatę jednakże w ypada mieć w domu,

gdy się gość trafi i butelczynę rum u, ale za to

Małgorzatka trzewików nie będzie kupować w mia

steczka, tylko n wioskowego BZewca zamówi, a on

nowego kaszkietn nie Bprawi i bez nowego pokry

cia na zimowym kożnchn się obejdzie. Mocą tych

wszystkich oszczędności przybyło parę karbow ań

ców w Bkarbonce Małgorzatki i Berce rosło obojgn

na myśl, że kiedyś, kiedyś na Btarość kapią choć

by maleńki Bzmat ziemi, choćby chłopską chałupę.

Byle dach nad głową! Ob! przystroiłoby się ga

neczek w powoje, i wrotka dodało drewniane, i

altankę z chmielu, i wyglądałoby to j akoś trochę

z pańska! a zawsze byłoby coś dla dzieci i był

by kąt na Btare lata.

Stare łata! Wyraz ten nieraz ścigał oboje i spać

nie daw ał, Btając przed niemi w całej BWej gro

zie. Gdy jnż Bił do pracy zabraknie, grzbiet Bię

przygarbi, włoB posiwieje, miejsca znaleźć nie spo

sób. Co Bię wtedy Btanie?

Nieraz we drzwiach ich domku stawały takie

tiwuwąse postaci, w wyszarzanym nbiorze i ka

szkiecie, z kijem w rękn, z czołem, pochylonem

od wstydn, a czasem i śladami opilstwa, wycią

gające teraz rękę po jałmnżnę.

—

Z tej Bamej kondycyi, panie dobrodziejn —

szeptała postać, opędzając Bię pBom grabym ki

jem - bywało się, bywało w porządnych ska r

bach, i tn, i na Podoln, i w tej okolicy n księcia

pana, i wDobrzynieckim skarbie, i w Latoszynie,

i Kruszelnicy, i n pani Spiskiej, co to potem wy

szła za tego grafa do Wiednia. Bywało Bię, bywałol

Małgorzatka ze ściśniętem sercem krajała chleb,

sm arow ała go masłem, a nieraz dodała jeszcze

kawałek Bera, grajcar jaki z owych, tak oszczę

dzanych grosików, albo i kieliszek owego a raku

dla gości.

Stare lata! Btraazua to rzecz w ekonomskiein

życiu.

—

Z próżnego nie naleje, chybabym kradł

szeptał nieraz do żony Ryndzyński — a le gdzie

tam , ręceby mi sparzyło.

—

Brońże cię Bożel — odpowiadała Małgo

rzatka z przestrachem.

—

Uczciwiśmy ludzie I Co

tobie w głowie! Starość daleko! Bóg nas uie opn

ści! Oszczędzamy przecie.

I chwile takiej posępnej nad przyszłością zadu

my, nie częste zresztą, mijały szybko. Komuż bo

uie świeci nadzieja?

A stui](ić Bię uie było czego! Choć ubogo, lecz

nie chłodno i nie głodno, a Kazik i Antolka cho

wały się i rosły dorodne dzieciaki c a podziw dla

sąsiadów. Cała pociecha w tym drobiazgn! Kazio

już niedługo do Bzkoły pójdzie! A sprytny bestyal

Edukacyę ma trzeba da!ć, a może i doktorem zo

stanie.

Tymczasem jakoś przed Barnem Bożem Naro

dzeniem Małgorzatka powiła dragą córkę, której

dano na imię Basia, a za rok znowu córkę Feli

się, potem znowu Byna Szymonka, któremu je

dnak się zmarło, ale za to w krótkim czasie Bóg

im dał bliźnięta, dwie dziewczynki: Marysię i

Zosię.

—

Skaranie Boże z temi dziewuchami! Same

dziewucby! Ałe co tam! Dał Bóg dzieci, da Bóg

na dzieci. Błogosławieństwo to BoBkie!

I tak zwolna przywykł do tego Bypiącego Bię

błogosławieństwa, że ani trochę Bię tem nie smncił.

O oszczędności na Btare lata nie było co praw

da ani sposobn myśleć i dawniej zaoszczędzone

ńeniądze poszły, a choć kawy i cukrn nie kupo

wano teraz ani na święta, a na Wielkanoc Mał

gosia piekła bnłkę proBtą z bobkowym korzeniem,

jak zwyczajne chłopki, mimo to groBZ grosza nie

doganiał, dzieciaki biegały boso, on Barn w łata

nych butach, na Małgorzatce darły Bię wyprawce

koszule, a na targ jeździła w kapeluszu, przero

bionym jeszcze z zaślubinowego czepka. Nieraz

też dzieciaki jadły kaBzę i zacierkę bez mleka,

ale roBły zdrowo i gwar ich, wielce zresztą hała

śliwy, napełniał ściany domkn i serca rodzicielskie

radością. Niczem muzyka archanielska — mawiał

Ryndzyński.

Ani mn to w głowie było, ie odkąd dzieci

przybywało rok w r o k , przybywało też kwitków

n arenda rza. Szczęśliweż to były czaBy.

(Ciąg dalszy nastąpi).

aa-i

nZL,

codziennie wieczór, w yj§wszy niedziele i dni świąteczne.

»ddzieln«, Nra Czasu o ilei zapas starozy, w Krakowie po 10 cnt., z przenyłk§ pocztowa 12 ocntów

w* Lwowie p( 11 ciittw U ubycia w blirzi riiimalkfiw, przy illcy Kani Laświka I ».

Prenumerata wynosi:

Mmini an

na cały rok na kwartał na 1 mitsiąc

y 8 " ,P,. J , * V * * ......................................................

20 złr.

5 złr.

1 złr. 80 ct.

Poczt§ w p aństw ie a u s tr y a o k ie m ...........................................

24 iłr.

6 iłr.

2złr 50ot.

m e m ie c k i e m ................................................

28 złr.

7 złr

3 złr

do Włooh,Francji, Anglii, Belgii, Szwajcaryi,Tur—

Dji i innych państw, należ§oyoh do zwi§zku pocztowego

32 złr.

8 złr.

3 złr.

Pionamerat§ przyjmuje się tylko od 1do oetotnłoKo dn(o w mieniąou. - Li.ty z nie

m §lzui i p n eh o ay pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia (inseraty) nprasza się nadsyłać franco

do Admiiustracyi Czasu w Krakowie.

—

Listy reklamacyjne nieopieczetowane nie podlegaj* opłacie

poofitowej. Listów nitifTankowanych nie przyjmuje się.

—

Rękopismów nadsyłanych nie zwraca się.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction