Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 692 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 302

(C»»« %* h*«.)

Kraków, Poniedziałek 15 Lipca 1918.

Rocznik LXXJ.

p*»»i1w*wwwm* «Mi«aU4SSŁVi

*-*nny «g’tomn(f ’ * " -

30 o*i w *oho** nittttaiel* łwięU i In) przeddw-ii}t. ?’er*i j«-til

60 tiaL, ufcł*v

vf*- - *.Ko.apiikowanv 60 hal.

O’glr. id *u* a-u

«nerem 4roki*-t*-. a ci».k

,120 , ta kałdy ras W «ł} pwhHet:w*^ jv.—

ł -f

*t- -

hv*«Te.n * J -

... .»«.

l,M a,l(rtf, f . ’-.--, s-,.

...

i-.

» ,;y,. 9 -38

od miejsca wierszu Komunikaty na czele rannego numeru przed tekstem po 3 k. od miejsca wiersza.

Sgceąaanaią 4

pni)mujĄi w-: Lwowie 4u»* 4at«iva}k8« .«f, RefcelpmmHSB, A. Al *

«sewgłdegc, f,. B«r;ix»tao*.; w Jnroadawin Staw dsienników, w P o d g d m ?ot«mta*v. r .Pra*o»y»ju

*» IwwfJleki keifgafuie. i «. Eiilet; w Kz««S(»w!e M, Woratraub; w 8 tanf*t*wow!« 5awo«»*:i s 8 p.

w T araow!« M, Riickscb, O Hsut; w T«3"kojs«ji5u Koaaniswaki: w PaiyiiH wylacłnie p, S, iae**

kowski, 14 Cit4 de h ff ii e w Wiedniu H*»*en*tein A Voglef. R Kntte (takie we ar**f»!kicfi !ił?acht,

8. Schalek, M. Duke*,, X. Braun, i. Danneberg, Bock A HerzfelA, H, Friedl, K. Laazlo (tylko ?*euuaj»r*ia

H. Soidachmiedt 1 Cornp.). M

. Perics: w Fraukłureie n,, M.Q. I . Daahe %Romp, * Pradi* Steckiej

Fi. Boiorka, Ltatg s pirniąds»i i p n e k i i j pionipins »* prenniaeratę i, oglosieuia prtT)waje Adi/,i.

aistraef» »Csawu« w Emkowie. K aklaw aaf* ai.eopi««*ytow a»e »?e podlegają opiaaio j^cwtow*j

fthUm *faaęfaemge* «» piwT?*wj« ««. Bffartmfw m^kflnajęh mt twrm *

l a fea^iSn **?aa« xtfr» 8 tffljfłaes sl* 4 9 bal

fóWB!b»MOAS43TI «l, *w, »««a«*** K?, *S,»». T«lefoA li,s AA,

Kanclerz o Se!gii.

Z uderzającym naciskiem i w sposób niezwy

kły ogłoszono urzędownis ustęp tnowy kanclerza,

odnoszący się do przyszłości Belgii. Chodziło wi

docznie o to, aby wobec powtarzających się za

rzutów o niejasności es)ów wojennych Niemiec,

|K)dad do powszechnej wiadomości program, okre

ślony dokładnie przynajmniej co do t,ej sprawy.

Istotnie oświadczenie hr. Hórtlinga jest w jednym

zwłaszcza szczególe wyraźne, tam mianowicie,

Kdzie stwierdza, źe Niemcy nie mają zamiaru

Belgię anektować. Było to tem potrzebniejsze, źe

jeszcze w ostatnich czasach niektóra wynurzenia

tak z,w. Bady llandryjskiej, utworzonej przez nie

mieckie okupacyjne władzo i przez nie bardzo

usilnie popieranej, pozwalały domyślać się zamia

rów wprost przeciwnych. Zresztą cala prasa ane

fesyonistyczna, nie wyjmując katolickiej K il n it c h o

P’o U ; a - Z ł( j, otwarcie zapowiadała aneksyę nie tyl

ko Belgii, ale nawet przylegających francuskich

obszarów. A za strony urzędowej nie padło pod

tym względem jasne, uspakajające słowo, ani też

rząd niemiecki, poza pierwszem oświadczeniem

hr. Bethmaana-Holwega, złożonem bezpośrednio

po wkroczeniu wojsk niemieckich do Belgii, nie

wyparł się publicznie p!anów zaborczych co do

tego kraju. Teraz dopiero hr. Herl!ing stwierdził

w sposób stanowczy, źe Niemcy chcą zachować

niezawisłość Belgii, e zastrzeżeniem, ».by ten kra}

nie stał się terenem wypadu dia państw zacho

dnich.

Zastrzeżenie to może być bardzo rozmaicie in

terpretowane i tłnmaezono; w znaczeniu rozcią*

glejszem może nawet przysłaniać arieksyę. Jakie

bowiem Belgia może dać wystarczające gwaran

cje, że przy najbliższej sposobności nie stanie

znowu po stronie nieprzyjaciół Niemiec; na czem

te gwarancje mają polegać, kanclerz nie pow’ie

dział ; ale zadoweinieuśe nacjonalistów z jego

mowy każe przypuszczać, źe żądane zabezpie

czenia silnie mają zacieśnić państwową nierawi

tdość Belgii. W każdym razie wywody hr. Hert

!iuga należy oceniać ob}fektywnie, jako objaw po

lityki, przeciwnej zaborom, przynajmniej na za

chodzie, i jako zapyt,anie, posłane w stronę koa

licyi. Anglia i Ameryka wielokrotnie, podnosiły,

że prowadzą wojnę głównie d!a przeszkodzenia

aoeksyi Bo!gii i że pokój, któryby togo celu nie

osiągnął, nie jest możliwy; obecnie kanclerz, głó

wny i odpowiedzialny kierownik polityki państwa

niemieckiego, oświadcza uroczyście, że Niemcy

nie zamierz)) ją Belgii anektować, a w takim razie

j;»kiż, sens rozumny ma da! sta wojna ?

.Isst, te nieżawodoie próba usunięcia głównej

przeszkody dla rozpoczęcia układów pokojowych,

gdyż oświadczenie kanclerza rozprasza do pewne

go stopnia uzasadnione obawy koalicyi; p zostaje

jednak dalej kwestyą alzacka , która doznała na

wet nowego zaostrzenia, wskutek ujawnionego

zamiaru, aby Alzację i Lotaryngię wcielić do

państwa pruskiego. Ze strony kół wojskowych,

które ten projekt ułożyły, jestto chęć okazania

przed całyra światem, ża o jakiejkolwiek zm ia

nie obecnego prawno - państ,wowego stanowiska

Alzacji ni» moźo być mowy. Tymczasem o ils

jest wogóle możliwe, aby Francja wyrzekła się

nadziei odzyskania prowincyj, utraconych w 1870

r., mogłoby to nastąpić tylko wówczas, gdyby

Alzacja została zorganizowana, jako samoistne

państwo, wchodzące dobrowolnie w skład Rzeszy

aiemieokiei Ale kierownicy armii

v—

L,.

wcielając Alzacyę

do Prus, chcą położyć koniec wszelkim dążeniom

do oderwania tego kraju od Niemiec; chcą go

także poddać surowemu systemowi pruskiej »d

noinistracyi, aby wyleczyć ludność z mrzonek se

paratystycznych. Czy ta metoda jest najlepszą

dla pozyskania sympatyi Alzatczyków, pod tym

względem można być zgoła innego mniemania;

skoro jednak nacjonaliści wojskowi nie uznają

ionej decyzji, jak tylko zwycięską wojnę, nie mo

żna odmówić konsekwencji ich planom, dotyc*ą

cytn Alzacji. Tylko wtedy powstaje pytanie, kto

właściwie reprezentuj» politykę ni»mieckiego pań

stwa ; oni, czy kanclerz ?

—

Ukraińcy o podzials G alicji.

Ukraińskie Shaw , któr« teraz wierniej, aniżeli

DUo, odbija poglądy ruskich kół politycznych w

Galieyi, onmwiri w *stykule, zatytułowanym »Caas

zdeklarować się*, obecną sytuacyę polityczną w

Austryi, o il» dotyczy »praw polsko-ruskich.

*Sprawa podaialu Galicji - pisze między in

nerni - doszła do t*|o stadyum, któr* wymaga

s*ybki*j d*cyzyi. Mgbj, która ją dotąd otaczała,

dalej istnieć nie moźo. Obi* strony, Polacy i

Ukraińcy, znajdują się w stani* *ć*u*rwowania,

obi* są niezadowolone, a rząd i parlament ni»

racgą liczyć z pewnością na żadną z tych grup.

Ten stan pogarsza *ytuacyę; sprawa musi wyja

śnić się, rząd musi się zdeklarować. Jeżeli rząd

naprawdf postanowił przeprowadzić podział Ga

licji i Zabezpieczyć w tea sposób historyczny i

kulturalny rozwój Ukraińców, w takim razie

pozyska ich z duszą i ciałem dla państwa, a!a

i Polacy, chociaż z początku (?) będą się burzyć,’

nie zostaną dla Austryi *traceni. W danych oko

licznościach niemą d!a nich korzystniejszego wyj

ścia, jak austeo-pohka kombinacja polityczna.

Mimo to stawiają Polacy niemożliwe do urzeczy

wistnienia (?)’ żądanie, aby im pozostawić obsza

ry na wschód o l Sanu i Wieprza. A stawi!}ą to

żądanie, aby móda potem podczas targów coś

opuścić (!). Oprócs tego Austrya zanadto rozpu

ściła (!) Polaków i przyzwyczaiła ich do stawia

nia najdalej sięgających życzeń. Lud polski w za

chodniej Galieyi i w Królestw i» kongreaowem

właściwie mało interesuj* się wschodnią Gali

c ją (?). Polacy z rodzimej (koremnej) Polski pa

trzą na wschodnią Galicję eo najwyżej jako na

przedmiot targu, bez którego bardzo dobrze mo

żna się obejść. Przeciwko podeiałowi Galieyi pro

testują tylko (P! Polacy r.* wschodniej Galieyi, mia

nowicie polscy dziedzica i biurokraci; jedai z o -

bawy o ziemię, drudzy o posady*.

»Skoro rząd *decyduje się podzielić Galicję,

to Polacy poszumią (!) przez kilka tygodni, a po

tem ,pogodzą się z faktycznym stanem rzeczy i

będą dalej popierać Austryę. Ukraińcy nie mogą

dłużej pozostawać w takiej niepewności. Są oni

obecnie faktycznie stronnictwem rządowem i u

cbwalają wszystkie państwowe konieczności, cho

ciaż w kraju nic się ni* zmieniło. Tymczasem

pokój » Ukrainą nie został dotychczas ratyfiko

wany i Ukraińcy nie widzą żadnych uiiłowań rzą

du co do przeprowadzania reform w państwie i

kraju. Chodzą jakieś niejasn» pogłoski, to o przy

łączeniu Galicji do Polski, to o podziale Galieyi.

Tak daloj być nie moż*; rs* wee»zde musi rzad

zdeklarować, czy i juk przeprowadzi podział Ga

licji«.

»Krążą s?uchj o zamiarze podziała Galieyi po

iinię Bogn; W broszura» W hdtrtwjungung

Oeskrreicha , która odbija pomysły kó* rządzą

cych, mowa je«t o wyłącs»niu ze wschodniej

Galieyi powiatów ci«szanowski*|o, przemyskiego,

liskiego, mościskiego i inuyeb. Gdyby w t»n spo

sób miano pmprowadrić podział Galieyi, lepiej

by było o tem nie mówić. Na taki podział nie

zgodzi się żaden ukraiński poiityk, tak samo nie

zgodzi się. aby po podział» Galieyi prayłąceyć

cały kraj, jako autonomiczną jednostkę nawzóp

Chorwacji, do Polski, a dopiero pośrednio do

Austryi. Gdyby podział kraju wiał nastąpić w e

dług tej metody, niech lepiej zostanie wszystko

po dawnemu«. Kończy się artykuł ukraińskiego

organu wyliczaniem fantastycznych usług, oddanych

przez Ukraińców Austryi.

W formie dość prymitywnej odzwierciadlają po

wyżsre wywody zapatrywania przywódców ru

skich w Galieyi. Niema potrzeby wskezywać za

warte w nich fałsze i przekręcenia. W sposób

naiwny usiłuje N. Słów * wyptrswadować rządowi,

źe Polacy w razie podziału Galieyi *poszumią«

przez tydzień, źe przeciwko podziałowi kraju

są ty!ko Polacy z wschodniej^Galieyi itp. Cała

ta argumentacją polega przy tem na złej wierze,

bo i Rusini wiedzą dobrz», jakie są zapatry

wania całego naroda polskiego na sprawę po

działu Galieyi, lub zaboru ziemi chełmskiej.

Te dwie sprawy

mają zasadoicze zna cze

nie dia całej Polski i niema Pc.laka, któryby

je traktował jako przedmiot targu. W jednej

tylko kwestyi można zgodzić się z ruskim dzien

nikiem; istotnie wit!ki już cz,as, aby rząd zde

klarował się otwarcie, aby ustała obecua nieja

sność; trzeba położyć koirec tym zakulisowym

iotrygoaa, które dopjowadziły do traktatu brze

skiego

:’\

A nie tylko o Polaków trrelipdźi, ale o całą przy

szłość Austryi, którą czoka «!bo degradacja na

drugorzędne państwo, razem z ruską przyjaźnią

elbo khrownicre stanowisko w środkowej i

wschodniej Europie w związku z Polską.

KSH*

VMe posśefenie Bady stanu.

Warssawa 13 lipca.

Wczorajsze posiedzenie Bady stanu rozpoczęło

się o A 80 pojiołndniu. Na gaie?yi dla publiczno

ści wielu przedstawicieli sfor przemysłowych i fi

nansowych.

Odczytano wpływy i intorpelucyo. Na interpe

lację A. Górskiego w sprawie ochrony lasów

w Królestw i *, odpowiedział natychmiast mi

nister rolnictwa Dzierzbicki Mini ster stwierdził,

że władcę polskie są dokładnie poinformowane o

systematycenem, ponad wszelką miarę trzebieniu,

lasów. Jednogłośne protesty całego społeczeństwa

z tego powodu są słuszne. Rząd polski, świado

my swoich obowiązków, oddawna czyni starania

o powstrzymanie dewastacyjnego wyręba lasów i

w kwietniu br. ponowni» zwrócił się do wł«d?

cenfra!nych w Berlinie i w Wiedniu z żądaniem

wydania, władzom okupacyjnym potrzebnych in

*trakcjj; niestety otrzymał w maja odpowiedź

źe ze względów miiitarnych nie moż* nastąpić o

graniczeoie d ęc ia !asów’ na obszarach okupowa

nych. Mimo to rząd polski nie będzie u dawał w

dalszych zabiegach o zaniechanie i zwolnienie od

rekwiaycyj )?sów prywatnych ora* o przekaza

n)e admioistracyi lasów rządowych władzom pol

skim.

Przystąpiono do dyskusyi nad wnioskami na

głymi. Między terni najważniejsze !były: I Świe

rsyńikiego z wezwaniem do rządu o natychmia

stowe zorganizowanie opieki i pomocy państwo

wej d!a oficerów i żołnierzy rozwiązanego korpu

su polskiego; P. Wyrzykowskiego e podjęcie kro

ków celem zwolnienia spraw zdań e Rady stanu

z pod cenzury okupacyjnej; J. Targowskiego w

spraw’ie zniesienia wszelkich ograniczeń w sto

sunku do kościoła katolickiego i obsadzeni.a dwu

stolic biskupich lubelskiej i jaaowskiej; K. Fada

kowskiego w sprawie dóbr donac:y]nych ; E, Zie

lińskiego w sprawie zniesienia krępujących prze

pustek, tak wewnątrz okupacyi, j*k i przy prze

jeździć z jednej okupacyi do drugiej z tem, żeby

paszporty austriackie i niemieckie miały jedna

kową wartość na *bie okupacya.

Nsgłość wszystkich powyższych wniosków zo

stała uchwalona a wnioski odesłine do komisyi.

Jedynie przy wniosku K. Fadakowskiego w spra

wia dóbr donaejjaych rozwinęła się więk

sza dyskusja. Idzie o obszar państwowych debr

koronnych rządowych, które po latach 1831 i 1863

rozdano osobom, zasłużonym wobec rsąda rosyj

skiego. Jastto przestrzeń dóbr, obejmujących ob

szar 640.000 mórg, które rozdano mniej więcej

*230 donataryuszom. Wszystkie donacje, utworzo

ne w ten sposób, powstały drogą gwału, zadanego

prawom państwa polskiego. Donacje przechodziły

przez różna koleje, j*dnak w osobliwym stanie

znalazły się teraz podczas wojny. Stosunki władz

okupacyjnych w każdej »kupaeyi w różny sposób

się zaznaczały. W okupacyi niemieckiej, na tere

nie jenoral-gubernatorstwa warszawskiego douacye

zasekwestrowano i przez władze administracyjne

są administrowane; w okupacyi austryackiej u

znano je, jako własność prawną, wobec której

władz* okupacyjne zgłosiły do pewnego stopnia

swoje dśsinteresscmenl

Minister Dzierzbicki wyjaśnił, źe d^bra dona

cyjne w 96% pochodzą z dawnych dóbr koron

nych a tylko w 4*/* dóbr konfiskowanych. Do

tychczasowe starania l-ządu polskiego o przekaza

nie jego atrybucyi sprawę dóbr donacyjnych po

zostały bez rezultatu. Rząd polski widzi jednak

niebezpieczeństwo, jakie grozi z powodu powrotu

donataryszy, którzy czując, ż* społeczeństwo pol

skie n’e będzie mogło pegodzić się z myślą, aby

nsgrody, nadane ira za czyny, najbardzisj sprze

cene z interesami społeczeństwa, mogły być prze«

to społeczeństwo uznane, starać się będą wyciąg

nąć możliwe m8 ximutn gotówki z ich donacyj

Dlatego rząd przygotował projekt ustawy, którą

wniesie dn Radv stanu, o nałożenie na dobra do

nacyjne sskwestrów, t j o zabronienie do chwil)

ostatecznego załatwienia sprawy, zarówno sprze

daży lasów, jak wypuszczania w dzis?żawę długo

letnią i sprzedaży częściowej lub całkowitego

dóbr donacyjnych.

Po przerwie przystąpiła Rada stanu do dys

kusyi walutowej z powodu wniosku A. Po

pławskiego. zwracającego się przeciw rozporzą

dzeniu z 29 czerwca, które dozwala wierzycielo

wi hipotecznemu odmówić przyjęcia «płaty sumy

dłużnej w rub!ach, F. Popia raki motywował

swój wniosek te.m, źe wszystkie instytucje kre

dytowe, a między temi i. Towarzystwo kredytowe

aem śkie, rozporządzeniem pojyyzssem narażone

zostały na wielki« szkooy.

W odpowiedzi zabrał głos prezydent mmHrów

Dr J, Steczkowski, któr-y stwierdził, ża po

zapowiedzi, iż minister skar?)u wypracował« pro

jekt reformy walutowej, rozpętał* eię. spekulacja

i *płaty wierzytelności rcbiowyć,L. aś(*pn»cyo.no

wanymi rublami odbywały nię V prayśpieszonem

tempie. Jasnem jest, że o ile prayezła reforma wa

!ntowa nie mięła *tan się Iluzoryczną i skutki

jej nie miały być bezowocne lub sparaliżowane,

trzeba było tej spekulacji zapobieda i właśnie do

tego celu zdążało rozporządzenia * 29 czerwca,

które wnioskodawca kwestionuje. Prezydent mi

nietrów nie podziela poglądów, jakoby rozporzą

dzenie to wywrzeć mogło niekorzystny wpływ

na inslytucye kredytowe, »traty, wynikające z de

waluacji rubla, powinny ponosić obie ostrony,

wierzyciel i dłużnik, i dlatego sprzeciwia sią

wnioskowi A. Popławskiego. Przemawiali jeszcze

podsekretarz stanu A. Wieniawski, który polemi

zował z p. Popławskim i bronił tymczasowego

zarządzenia z 29 czerwca, A. Szeligowski i S.

Zieliński, którzy popierali wniosek Popławskiego,

wreszcie E. Szymanowski, który domagał się naj

rychlejszego przeprowadzeuia reformy walutowej.

Dalszą dyskusję walutową odroczono do na

stępnego posiedzenia.

Polacy m Białorusi.

Oatoję polskości na Białorusi tworzyli od wie

ków ziemianie i szlachta zagrodowa. Pochodząc)

praewaźnie z ludności miejscowej, rycerze ci kre

sowi dzięki umiejętnej polityce Litwy, a następ

nie Polski, związali eię przez rozmaite akty osta

wodawczo, aż do unii Brzeskiej włącznie, tak sil

nie z macierzą, Ża zaginęło w nich poczuecie i

ST. ROSTWOROWSKI.

Ta, która nie zestala.

Z cy§t!tit nTe, które *9słęły,.."

(Ciąg daii(jy), *

IV.

Panna Kamilla WTolnowska oczekiwała jnż na

swoją przyjaciółkę w salonie. Ładną była zawsze,

a!e w ostatnich tygodniach wyładniała bardziej

jeszcze. Rosłego wzrostu, o sylwetce jakby do

rzeźby stworzonej, o bujnych, czarnych włosach

z ciemnymi lokami brwi tworzyła dziwnie ujmu

jące zjawisko.

W wyrazie jej twarzy zaszła w ostatnich cza

sach dziwna jakaś zmiana. Coś nieuchwytnego

przybyło tam widać jakieś zamyślenie w oczach

czy też troska, coś się w nich pogłębiło i prze

mawiało silniej do ludzi, niż dawniej...

Może pozostała w nich, jak odbicie na kliszy,

pamięć o kimś, który w riie zajrzał do głębi,

zajrzał — i odjechał. A!e czar, raz rzucony, zo

stał...

- J ak się miewasz, Kamilko ? Co widzę?!

Nowy kapelusz ? Pokaż go z boku. Ładny, pióro

dohrze leży, szarfa cokolwiek §zajszeroka, ale ko

lor jej dobry. Gdzie go kupiłaś ? Czekaj! Nie

n’ow! Zgadnę sama. U Galińskiej? Nie ? A więc

u Wróblewskiego ?!

Sama go sobie ubrałam.

No, no, powinszować, a!e szarfa mogłaby

być węższa. Ot o tyle, o dwa palce, szkoda tak

*Luną słomkę zakrywać. No siadaj tutaj, powiedz

Y czem prąychodzisz? Co słyc-hać nowego? O

)linio nie pytaj. Dziś mogę ci dać tylko jedną

dobrą radę. Nie wychodź za mąż! Nigdy! Rozu

miesz — nigdy ! Jeśli nie chcesz się irytować,

jeśli chcesz mieć spokój, Ale powi?dz, z czem

przychodzisz ? Tak dawno nie widziałyśmy się.

Trudno u;i wyjść z dema. Tyle tu roboty. Sprzą

ta się dzień csły, a kurz sypie się ciągle, jakby

k,to umyślnie nim dmuchał do wnętrza domów.

Co mówią w mieście? Drożyzna rośnie. Poprosln

boję się wyjść z domu, by jakiej ceny horendaL

aej gdzie na wystawie nie dojrzeć. A ceny to

rzecz zaraźliwa, jak odra.

Na jednym rogu ulicy mąka podrożeje o dzie

sięć piecsot, a za godz-inę już na drugim końcu

miasta — ceoa jest ta sama, choć rano była niż

sza. Jestem jnż tem ws?,ystkiem szalenie zmę

czona. Ciągła niezmienna, pełna drobnych przy

krości szarość i jednostajność. Czytałaś gazety ?

Nie ma w nich nic nowego ? I wojna już nudzić

zaczyna, skoro się o niej tylko czyta, a ?alnych

wrażeń wojennych nie przeżywa... Słuchać już

tych skarg trudno. Każda ma tam swojegocałe

szczęście, że mam jedną ciebi«.,. źe choć ty do

mnie zachodzisz... Mój mąż chorągiewki przesuwa

na mapie... Strategik!... W wodza się bawi!...

Mówię ci, nie wychodź za mąż, jeśli ty!ko chesz

mieć życie znośne. Aie powiedź w końcu, z czem

przychodzisz? Tak mnie swą karteczką zaintry

gowałaś. Jakiś ważny intere,s?! Doczekać się cie

bie nie mogłam! Więc powiedz!

Widzę, że naprawdę jesteś jakaś zmartwio

na. Może ci nie na rękę moje odwiedziny ?

—

Ale gdzio tam, w sam czas przychodzisz.

Pan Bóg cię sprowadził. Ale mów już, co słychać?

Przychodzę de ciebie po radę. Jesteś osobą

rozumną, zrewnoważoną, starszą odemnie i bo

gatszą w doświadczenie. Poza tem mam do ciebie dzi

wną ufność. Przychodzę się poradzić, choć może

śmiać się będziesz. Ale to długa historya, może

nio masz czasu? A tak pragnęłabym obszernie

i spokojnie całą sprawę przedstawić. Wiesz, że

pamięć ich przynależności, etnograficzną do ziem

ruskich. Unia zespoliła nie tylkó szlachtę biało

ruską raz na zawsze z Koroną Połączenie ko

ścioła łacińskiego ze wschodnim na zasadzie uzna

nia dogmatów rzymskich i zachowania obrządku

greckiego zjednało dla unii z największą łatwo

ścią i lud wiejski. Niestety, brak tolerancji spo

łecznej następnej, opór bezwzględny ua sejmach

przeciwko wnioskom, zwiększająeym prawa du

chowieństwa unickiego, wreszcie uprawnienie pod

daństwa (1573) wykopało przepaść między dwo

ma »tanami, mies?kającetni nt j«dn*j ziemi i z je

dnego pnia wyrosłemi. To leż polskość cd cz-su

zaborów trzymała się prawie tylko siłą oporu.

Ożywiały ją. lecz «zarp?ły równocześnie bezlito

śnie lata 183R/31 i 6 3 /6 4 ; następujące po nich

okrutne represje wywoływały ucieczkę jej w głąb

d,uszy i cerca, nieufność i zasklepienie się w in

teresach osobistycli i zawodowych. Prądy kxltu

ralne z zachodu przenikały tylko słabo kordon

»prowincyj zabranych«; niosły je prawie wyłą

cznie tygodaiki 1 kiążki pod dachy dworów za

możnych ziemian. Natomiast szeroka otwarte by

ły wrota Białorusi na destrukcyjne wpływy wscho

du; płynął prze* uie «*gniz-in stanowy, Itf.rcya

duchowa, nienawiść do wszelkiej akcji społeesnej,

rozlewność, lenistwo i sybarytyzm. Jeżeli doda

my zabójcze dla wszelkiej kultury działanie szko

ły i urzędu rosyjskiego, podziwiać będziemy nie

złomną siłę tradycji, która pozwoliła idei polsko

ści przetrwać tak cjęźkie, długie lata niewoli du

cha i niewoli społecznej.

Przełom stulecia budzi coraz większe zaint*r*

sowauie się ziemiaństwc i inteligencji zaściankiem

i »okolicą«. Przy dworach i parafiach powstają

tajne szkółki polskie, prowadzenc przez »panien

ki« z d^roru lub nauczycielki, kształcone w ta}

nem seminaryum w Mińska. Wśród niesłychanych

trudności pracę tę prowadziło w podziemiach to

warzystwo *Oćwiata«, ulegaiizowari* w r, 1907,

zamknięte w czasie wznowionej raakcyi w r.

1909. Na s:zerszo’ tory wypłynęła dopiero *prawa

szkolna wraz z na-pływem wygnzAcó n \ pcw *te

rnem na kresach organizacyi ratowniczych. W b

ehronaeh i szkołach Deutrąluego Komitetu Oby

watelskiego i Tow. pomocy dla ofiar wojny zna

lazło się rówyieź miejsce dla dzieci, szlachty

saścinnkowej i oficjalistów polskich, a rneh spo

łeczny i aarodowy w zapadłych kąttch Białoru

si, spowodowany akcją ratowniczą, wywołał no

we życie i wzbńdził dawnie pragnienia w zagro

dach i *okolicach«, gdzie duch polski słabem już

tylko bił tętnem. W szlachcicu zaścianków jm.

różniącym się od chłopa bialoeu»kiegu prawie

tylko wyznaniem i dokumentem herbowrai w

skrzynce, mówiącym *po prostemu«, a *po pań

sku« modlącym się jedynie ze »Złotego Ołtarzy

ka« i śpiewającym po polsku w kościele — od*

śyły dawne, niewygasłe tradycye. Sposobność po

syłania dzieci i młedzieźy dorastającej do sskół

wygeaócsych i tworzenia własnych, co dopiero

stało się moż!iwem po wybuchu rewolucyi mar

cowej, chwytał z wzruszająeą ekwapliwnśeią.

Skąpy i ograniczony tutaj me żałował grosza.

Czytał skwapliwi* broszurki popularne, a gdy w

Mińsku staraniem Polskiej Rady Ziemi mińskiej

powstał popularoy tygodnik »Wieś i Zaśiianek«

(lfl7), nakład jego wzrósł w ciągu dwu miesię

cy do 4R00 egzemplarzy.

Rewolucja wyzwoliła z pęt również tak długo

uciskany i prześladowany kościół katolicki. W it

rze wolnościowej powróciło na Białorusi około

2G0 tysięcy d awnjih nnitów na katolicyzm, któ

rych reakcja nie zdołała już pochłonąć ponow

nie. Przełom narodowy, przywracając swobodę

wyznaniową, dsł mezność wskrzeszenia djeceryi

mińskiej i obsadzania na nowo metropolii mohy

lowskiej. Nastąpiła również restytuuj* kilkunastu

kościołów i kaplic i powrót ki!fcn *gromadzeń za

konnych.

Dzisiejsza Białoruś, obejmująca siemię (*ińską,

mohylowską i witebską, ma biiako 209 lys. kim.

w domu u nas to niemożliwą. Tam nie mam się

przed kim wygadać. Nie rozumieją mnie i niech*

cą zrozumieć... Trzeba rzecz odczuć, rozum nie

wystarcza... Ty to zrobić potrafisz i rady udzie

lisz. A więc słuchaj!

—

Nie, czekaj jeszcze, tylko dr?.wi zamknę.

Pani Józwinka rozezsiwieniała z!okka z rado

ści. Niczego tak nie labiała, jak słuchać cudzych

zwierzeń. To są chwila wypoczynku wśród zmar

twień własnych.

—

Otóż widzisz - - mówił* Kamila — przy

szłam ci się trochę poskarżyć i dużo mówić —

o sobie. Wieł« przemyślałam w ostatnich cza

sach. Mówią, że jeduostajtiość życia nuży. To

prawda! I)o niedawna sama to odczuwałam po

sobie. Pamiętasz jeszcze wieczór u Kraśnickich?

Jak to nas obie drażniło, że każia z obecny eh

tam zBsjomyeh pań przeżywa wojnę inaczej, niż

my ebio... Każda ma kogoś, o którego może się

mart’wić, za którym tęskni, o którego fes drży,

fetercjo powrotu oczekuje. A my obie — nio.

Niechby się wojna skończyła, to dla iunych

świst »ię cały zmieni, a dla d*s byłoby to dość

obojętna newina. Tak! ceny by spad!y — i na

tem koniec. Ala cenami serce nie żyje. Wojna

szła koło nas, z całą swoją okropnością, ale i

z całem bohaterstwem, z pożogami, ale i cudami

męskiej woli, energii i waleezności. Szła keło

nas.... My zostałyśmy z boku, jako widzę, i to

nawet gdzieś dałako - r na paradyzie, skąd aa

wet i widzą riie bardzo dokładnie. Słye?y się tyl

ko wokół uwagi, czuje się, żo inue przeżywają

same na sobie całą treść dramatu, że to, co się

tara dzieje, to jest ich życie, ich troska, ich ra

dość i ich tęsknota. A my obie nic... Nawet nie

bardzo dobrze odgrywaną scenę widzimy. Treść

nam jest ebca, a zainteresowanie żadne. Jesteśmy

poza nawiasem .. Spokojne — nawet zadowolo

no, że rńe mamy się o kogo niepokoić. Tak, z a

pewne — ale - ale i znudzone! Przejęte viczu

wić. To wystarczyło. Ostatni raz rozmawialiśmy

długo —- może za długo — potem wyjechaŁ W f

jecbaf dla innych — dla mnie został, albo jeśli

wolisz, to ja z nim powędrowałam. No ! natural

nie w myśli. Będziesz się śmiać, ale pokochaj,

chciej mnie zrozumieć. Przecie wiesz sama, jak

ta pustka męczy... Choć nie.. Ty masz męża.

Ty przeżywałaś o niego chwilę strachu i niepo

koju. Tyś go ratowała i to ci wystarczy. Al* ja

nie. Nie miałam nikogo. Rodzina, dobra dia dzie

cka, kocham ją bardzo, ale z nirj wyrosłam, jak

sukni zbyt krótkiej, która nie przydłoźała się

z wiekiem, bo zbrakło zakładsk... Zresztą na te

rady niema... lak bywa zawsze, gdy eię docho

dzi do wieku, kiedy już własne życie zaczyna

wołać bezpośrednio, wprost po imienin, a nie

z całą rodziną, choćby najbardziej pokochaną..

Nie śmiejesz się z mojego paplania ? 4 więc

słuchaj dalej...

Pani Józwinka nie śmiała się. Zapatrzała się

w skraw’ek nieba, widoczuy ponad szczytem prze

ciwległego domu i nie przerywała pannie Kamilli.

Dziwne to może było, ale milczała.

—

A więc słuchaj. Dobrze! Pojechał — a ja

nie. Więc co dalej. I tu się kończy mo;a mądrość

życiowa. Dlatego przyszłam po radę. Zajęcia idą

normalnie, wykłady w szkole, poprawianie zadań,

ale zostaje jeszcze kilka godzin wolnych — więo

myślę, kombinuję, staram się coś wynaleźć. Ale

co ? Tak długo trwać nie może. Listy źle cho

dzą, zresztą, listy, to małe. Więc powzięłam za

miar... Ale teraz już się musisz roześmiać, gdy

się dowiesz. Chcę pójść, zapisać się — cheę je

chać oa !ront, z Czerwonym Krzyżem, jako sa

nilaryoszka! Tyle!

(Dok. n.)

, , C Z A S 4* wychodzi dwa razy dziennie, a mianowicie o godzinie 6 rano i o godzinie 3 popo/ndn?u.

wtoorny 24 lat, rawy 12

f 885DM81 Afk Nf WM0 115

?rółroeinie i kws?tsD rw1. m ittttu

» Enieeig w miajaon

,33tn,._

j, |18 ***. _

| Bkif__k

t odno*tenfoia So §om»

,,,,,.,42* _

21 kor. _

» 7kor. -

w Aufttiro1*W(jjgrise^h

*«*»»*ais*

*’t-%»

ytkosc. *»» 7ko-?.—h

s dwukrotną w ytyftrą .....................

,, , . . 46ko»,_ h,93»50,7kor.50h,

w paółtw)« Niemieckie»»

,,,s

.......................48 » _ fa,l34 , 40 , g tor. -

W taayoh pa/wtwwęb ...............................

54*_h.i.t?*50*9koi. _

Pr«nanrer*Vę

AdminbitnK!pi»Csmto« w Krakowi« i arjęły pocztowe. Sle]stow ą pr«»

aum aaat«: ajencya Bloch ul. Gertrudy, trafika w B-.k?e-Miicach, Biuro Admmlków Bopcs» i Salomonowej,

Supr,zyc u l i c e *agieUoftmta. Główna Trafik», Bracia Hildowio, ul. Karmelicka, ł?e Vw«wla

l»a! di

«bycia w blanek tlą?*«. S. *»fołuw*l(!as9, A. §l«*6«*kl«ęc, R. Baehatefca, *a a ta c m » folajew jfo TaraawSa,

Itm aw ia, Jsł!e, Rew?a **cis a* *m nla w l.lęgirsi fo!sjewa], IwdztaS: m iasyslt gt6w»i«isx?«b »UcfScS

» H H fW « folajtwjfo, tal«g*r«i* P?Nfenlańska Zake**»«, Iralę§are!a Ch%dsk?eeek!ek Sss§saiwt, *ł§**»

«. 4. trafiła Lib)ia, Bitwa* s. k, inłltsa Rcd*a, R*»te? pisa a?,, Se!iask Rade».

i ciem tej strasznej monotonności, tej bezbawnośei,

szarzyzny.

Pamiętasz naszą irytację na całe otoczenie?

Podzielałam ją z t,obą... A!e wierz mi — t,am

w głębi duszy, ja -im wszystkim zazdrościłam

szalenie.. One żyły choćby z tymi, co giną, lub

ginąćmogą— ależyły. Myobie — my — my

t płaciłyśmy na targu wyższe, bo wojenne cenny...

i no tam koniec.

Tak było wówczas, vr dniu owej herbatki.

l nagle przyszedł su, pan Stefan. Znałam go

dotychczas mało, zawsze mi był sympatyczny, -

ais dawniej był jakiś sztywny, patrzący przes

i ramię i czasem aż trochę bezmyślny. Umiał, jak

) chciał, ładni* rozmawiać, ale chciał rzadko. Choć

* raz pamiętam... No! to było jut dawno — zresztą

i znałam go mało. Przyszedł wówczas i zacząi

? opowiadać, najprzód wszystkim dokoła, a potere

5 po twoia* wyjścia już tylko mnie. Opowiadaj

, r?aczy g?tźae, ponure, smutno, ale i cudowne,

Człowiek fon żył, on ni* wegetował — on ży/

i całą pełnią, ciągle pod grezą końca — i dlateg«

i życia tak pokochał. Zrozumiał je - lepiej nis

i wówczas, gdy miał ja zawsze na zapas — ni

\ długie lata - na spokojne trwanie. Jak on opo

i wiadał!

i Słuchałabym kilka godzin — a mówił prosto

o bez blagi, Oa już przez ramię nie patrzał. P«

o co mu to było potrzebne? Wszak wracał ni

front, więc blaga tuu była zbytnią Nie miał celi

koloryzowania awych przeżyć, bo to nie był]

% wrażenia już zakończone, niepowrotem, złoźon

ę do literatury. * na kilka dni przerwał ich ciąg

ale miał wracać,..

Mówił coraz ciszej i cor»z szerzej. Trudno bu

ć było myślą nadątyć. Trweło to krótko, ale pó

y źniej przyszedł nas odwiedzić - raz - drugi -

uiby po wiadomości o wspólnych znajomych,

-ich a:lrt-sy się pytać, któro znał na pamięć.

i-1 Dwa czy trzy razy mogłam jeszcz« z nim mó

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction