Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 663 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N,r 586,

Kraków, Sobota 2 4 Grudnia 1910.

Rocznik LXIir

(Numer poranny).

Prenumeratę przyjmują: Administracya Czasuw Krakowiei urzędy pocztowe. Miejscową pre

n u m e r a t ę księg. S. A. Krzyżanowskiego, ha ndle . St. Kart!ńskiego, Irafika w Suklenni" nch, Biuro dzień.

Honc-,-ia J Salomonowej. Ot. Tr afika. We Lwwi» ,,Czas« Jest do nabycia w biurach dzłoa. A. Btaewsklags,

3. *antmrtkiego, K. Buchstaba, na stacyach kohjowych w Tamowi«, Rzeszowie, iaśle, Kowym Sączu aa partoie

w księgarni kolejowej, tudzież na innych główniejszych stacyach u portyerów kolejowych.

Ceny ogłoszeń : od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal., za każdy następny po 15 hal.: układ tabe

laryczny. cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40 hal,, następny po 15 haL N ad esłane i N ekrologia

od miejsca wiersza drukiem petit. 60 hal. za każdy raz. G łosy publiczności po 2kor.; komunikaty handlowe

po kronice i po dziale ekonomicznym; komnnikatypryw atce,śluby, zaręczyny itp. po 1 kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenumeratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A. Olszewskiego,

St. Sokołowskiego, K. Buchstaba; w Jarosław iu Biuro dzienników; w P odgórzu Poturalski; w P rze

m yślu A. Juszyćski księgarnia, D.Heszeles; w R zeszow ie M. Weintraub; w Stanisław ow ie Jasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M. Kockach, O. Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

P; Raczkowski, 14 Citó de Trevise; w W ie d n i u H aasenstein A Vogler, R. Mosse (także we wszy’s t

kich filiach): H. Schalek. M. Dukes, E. Braun, J. Dauneberg, Bock A Herzfeld, H. F riedl (tylko pre

numeratę H. GolJscbtaidt A Comp.); w Frankfurcie n. M. G. L. Daube A Comp., w Pradze cze

skiej Fr. Hovorka. Listy z pieniądzmi i przek azy pieniężne na prenumeratę i ogłoszeuia przyj

mu je Administracya Czasu w Krakowie. R eklamacye nieopieczętowane nie podleg ają opłacie pocztow ej.

Listów nieopłaconych nie przyjm uje się. Rękopisów nadsyłanych nie zw raca się.

g7F* Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 bal.

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tomasza Nr 32.

—

Telefon Nr 50.

Zarząd ORANO HOTELU w Krakowie

°o*,a

g,,.,ć będzie ^ i,lkl./

ASSSłMS

sm yczk ow a.

Polecając 6ię łaskawym względom, pozostaje

,.__«

2 poważaniem

(475B)

ZARZĄD.

T1»tT?

Wielki Kraków.

Wiedeń. (B. kor.) Wiener Zeiiung ogłasza

saukcyę ustawy, uchwalonej przez Sejm galicyj

ski w sprawie przyłączenia gminy Dąbie z Besz

czem i ułębinowem, oraz gminy Ludwinów

iobszaru dworskiego Ludwinów do

Krakowa, dalej w sprawie wyłączenia tych

gmin i wymienionego obszaru dworskiego z o

kręgu reprezentacyi powiatowej krakowskiej i

wielickiej oraz zm iany §§. 13 i 53 ustęp I sta

tutu królewskiego miasta Krakowa.

Przyczyny upadku gabinetu.

Wietleń. (Tel. pryw.) N. fr. Presse pomiesz

cza na naczelnem miejscu z poinformowanej __

jak twierdzi — strony polskiej pochodzącą in

formacyę o upadku Dra Bilińskiego. Powiada,

że już w sierpniu zeszłego roku stanowisko Bi

lińskiego było podkopane. Natychmiast po sesyi

parlamentarnej w lecie 1909 roku ministrowie

i przywódcy parlamentarni zapytywali poufnie

pos. Głąbińskiego, czy jego stronnictwo nie ma

nic przeciw tem u, jeżeli p. Biliński otrzyma na

stępcę. Dr Głąbiński zachował się odpornie, bo

nie chciał zwracać na siebie zarzutu, że swego

dawnego profesora i kolegę opuszcza w chwili,

kiedy całe stronnictwo i Związek słowiańskiej

Unii gwałtownie go atakują; w ten sposób Bi

liński pozostał jeszcze rok w urzędzie. Nie oka

zał się jednak za to wdzięcznym, bo natych

m iast połączył się z największym przeciwnikiem

Głąbińskiego, Stapińskim . Charakterystycznem

jest, że Biliński i Stapiński trzymali swoją zgo

dę w tajem nicy, p. Biliński chciał mieć bowiem

poparcie narodowych demokratów. Już z koń

cem sierpnia jednak tajemnica się wydała —

w przedziale kolejowym między Krakowem a

Tarnowem jeden z duchownych posłów, należą

cych do stronnictwa Indowego, opowiedział je

dnemu z narodowych demokratów, że p. Sta

piński pojednał się z p. Bilińskim. Ów narodo

w y demokrata natychmiast zawiadomił p. Głą

bińskiego, który listownie zapytał ministra skar

bu, jak się rzecz ma.

P. Biliński odpowiedział, że porozumiał się

ze Stapińskim dla dobra kraju, Koła polskiego

i własnego. W e wrześniu doniosły dzienniki

wiedeńskie o tym zwrocie, ale ani słowiańska

Unia, ani wogóle Czesi i Słoweńcy nie chcieli

temu uwierzyć, ze wszystkich miast i miaste

czek przychodziły telegramy i listy z zapyta

niami do Stapińskiego. P . Stapiński domagał

się od minisra skarbu zaprzeczenia. Minister za

m ieścił w e Fremdenblacie komunikat, w któ

rym jednakże negował tylko warunki ugody,

które istotnie mylnie przez niektóre dzienniki

zostały podane. Pom oc Stapińskiego pogorszyła

jeszcze położenie p. Bilińskiego. Narodowi de

m okraci zwrócili się energicznie przeciw niemu.

P. Biliński popadł w nerwowość. Można być

przeciwnikiem, albo przyjacielem dróg wodnych,

można je budować, albo nie, ale potrzeba przy

znać, że inscenizowanie zamiaru, zwróconego

przeciw drogom wodnym, nie było zręcznem

w chwili, kiedy walka stała się już osobistą

i już nie szło o drogi wodne, lecz o upadek

m inistra skarbu, albo prezesa Koła polskiego.

Napróżno usiłow ał Biliński pozyskać gabinet

dla solidarnego postępowania co do drog wo

dnych. Stworzył sytuacyę taką , że tylko dy

misya całego gabinetu była możliwą. Na pozor

istotnie nie poszedł on sam. Jednakże cały prze

bieg przesilenia pokazuje, że szło tylko o po

zbycie się Bilińskiego.

Przedstawienie to, które pochodzi widocznie

z narodowo - demokratycznej strony, podaję na

odpowiedzialność N. fr. Presse.

Zaradzenie Wasicza.

Belgrad. (B. kor.) Wczoraj po południu za

kończyła się rozprawa przeciw Wasiczowi o

fałszowanie dokumentów. W asicz^ skazany zo

.stał na 5 la t ciężkiego więzienia.

Walka z Kościołem w Hiszpanii.

M adryt. (B. kor.) Posiedzenie Izby zakoń

czyło się wczoraj o godzinie 9-20 rano. W szyst

kie wnioski o zmianę zostały odrzucone. Prezy

dent ministrów Canalejas zabrawszy głos oswiacl

czył, że rząd nie żywi wcale nienawiści

do zakonów religijnych, żąda ,jednakże,

aby one nie mięszały się do polityki. W dalszym

wywodzie zbijał minister obawy co do donio

słości projektu ustawy i podkreślił konieczność

przyjęcia ustawy co umożliwi prowa ze

nie z większym naciskiem pertrakta*

cyi z Rzymem. Karlista Vasquez Mella

oświadczył, że powodowany uczuciem ludzkości

wobec stenografów zdecydował się wstrzymać

obstrukcyę. Mówca wyraża współczucie dla a

pieża, którego wiadom ość o przyjęciu ustaw}

napełni troską. Przedłożenie przyjęto

108 głosami przeciw 20.

Oskarżenie ministrów bułgarskich.

Zofia. (B. kor.) Grupa 80 deputowanych po

stawiła w Sobraniu wniosek, żądający posta

wienia w stan oskarżenia ministrów

Petrowa, Gudewa, Pajakowa, Genadiewa, jene

rała Sawowa, Halaczewa i Szimanowa. Zgodnie

z ustawą o stawianiu ministrów w stan oskar

żenia mają dotyczący ministrowie w ciągu dni

trzech stawić się przed skupczyną, aby udzielić

wyjaśnień. W niosek przyjęto.

-----------—

Skazanie niemieckich pedagogów.

Berlin. (B. kor.) W procesie przeciw kazno

dziei Breithauptowi i ośmiu innym osobom o

znęcanie się nad wychowankami zakładu w Miel

czynie Breithapt skazany został na 8

miesięcy więzienia, innni oskarżeni

na 1 -3 miesięcy, względnie na grzywnę.

Dwóch oskarżonych uwolniono.

Rozruchy w Meksyku.

Berlin. (Tel. pryw.) Z Nowego Jorku telegra

fują » że według nadeszłych tam wiadomości sy

tuacya w Meksyku się pogorszyła. Klęska wojsk

rządowych pod Malpaso była zdaje się znacz

niejszą, niż to doniosły telegramy. Wojska rzą

dowe straciły 21 zabitych i 70 rannych.

Z Rady naczelnej P. S. L.

Wydział Rady naczelnej P. S . L. obradował

dnia 23 b. m. w Krakowie od godziny 10 rano

do1wpołudnieiodgodz.2 do5popołu

dniu nad bieżącemi sprawami politycznemi.

W obradach uczestniczyło 12 członków, tudzież

posłowie Średniawski i Witos. Przewodniczył

prezes Stapiński, który skreślił obszernie poło

żenie polityczne w Wiedniu i stanowisko frak

cyi P. S . L. wobec wypadków w Kole polskiem

Radzie państwa. W szczególności wyłuszczył

przebieg odbytych rokowań z przedstawicielami

frakcyi wszechpolskiej i stanowisko wobec

przedstawicieli dem okracyi polskiej, poczem ata

kował konserwatystów, którzy chcą wykazać

swoją jedynie zdolność do kierowania polityką

kraju i uarodu.

W dyskusyi, jaka się rozwinęła, wzięli udział

wszyscy obecni. Wkońcu uchwalono rezolucyę

w m yśl posła Stapińskiego, zdążającą do za

warcia przymierza żywiołów demokratycznych

w Kole polskiem. Następnie omawiano inne bie

żące sprawy, przyczem wszyscy mówcy podno

sili niepoprawność postępowania władz admini

stracyjnych.

KRON)IKĄ.

Kraków, sobota, dn. 24 grudnia.

Dziś:

Kalendarzyk kościelny: Adama i Ewy.

Kalendarzyk astronomiczny: Wschód słońca o go

dzinie 7*40, z achód o godzinie 3-40, długość dnia go

dzin 8-00.

___________

O p łat ek w Kole artystyczno-literackiem .

Opłatek w Tow. ,Bratnia pomoc kelnerów° o godz.

10 rano. ____________ ___________

Opłatek W ,,Sokole44. Wczoraj wieczorem

odbył się w ,S okole° tradycyjny obchód wspólnego

opłatka . U ro czystość ro zpoczęła się przemówieniem

kapelan« ,Sokoła° przeora X. Janickiego, który ze

branym złożył życzenia. P o łam aniu się opłatkiem,

uczestnicy usiedli przy stołach do wspólnej wilii. Na

naczelnem miejscu u siadł prezes p. T urski, d alej

przeor Janicki, poseł Petelenz, radca Kosobucki i w. i.

Obchód wśród serdecznego nastroju ciągnął się dlngo

w noc; przygrywała orkiestra i śpiewał chór ,So

koła°.

Reforma ustaw-y wodnej. Rząd nosi się

z zamiarem przeprowadzenia reformy obecnej ustawy

wodnej, zaczem ma także pójść reforma krajowego

ustawodawstwa wodnego. Izba handlowa i przemy

słowa w Krakowie przygotowuje materyał, celem

wydania opinii o tym projekcie, który zasługuje na

baczną uwagę ze stanowiska interesów galicyjskich,

gdzie stosunki wodne przedstawiają pod wieloma

względami ob raz całkiem odmienny, niż w innych

krajach. Kwestyonaryusz wraz z oryginalnym pro

jektem zmian r oze sła ny z o stał znaczniejszej liczbie

przed siębiorstw przemy słowych, oraz osobistości, za j

mujących się sprawami wodnemi. O ileby kto z in

teresow anych zapytania nie otrzymał, zechce zwrócić

się do biura Izby.

,,Gwiazdka14 dla biednych dzieci. Komi

te t urzędników i służby tutejszej atacyi kolei Pół

nocnej pod przewodnictwem naczelnika, sta rszego

inspektora p. Potuczka. urządził wczoraj ,gwiazdkę°

dla dzieci niezamożnej służby kolejowej. J est to dru

ga z rzędu ,gwiazdka°; pierwsza odbyła gię roku

zeszłego. Szla ch etna inicyatywa p . Potu czka zn alazła

poparcie, a d ziatw ie ciężko p ra cujących rodziców

przynosi nie tylko raateryalny pożytek. Wczorajsza

u ro czystość odbyła się w poczekalni I klasy; usta

wiono tu pięknie przybrane i -oświetlone drzewko,

około którego złożono podarki. W sali zebrał »ię

komitet urządzający ,gwiazdkę° ze starszym inspek

torem p. Potuczkiem, oraz liczne grono ojców i ma

tek z dziatwą. U roczystość rozpoczęła się serd eczn em

przemówieniem p. Potuc zka, zwróconem do dzieci;

poczem za urządzenie ,gwiazdki° dziękowały dzieci

ro botników tak p. naczelnikowi, jak członkom ko mi

tetu , niem niej tym wszystkim osobom, które się przy

c zyniły do zebrania p otrzeb nego funduszu; podzięko

wania ro zpoczęła 7-letDia Mania lioskówna, daloj

dziękowały Maryanna Wróblówna, Janin a Koskówna

i W ładysław Wolański, stud en t li klasy gimnazyal

nej. Z abrał jeszcze raz glos p. P otu czek i zwróciw

szy się do rodziców, zawiadomił, że komitet z ze

szło rocznej i tego ro cznej ,gw iazdki° oszczędził parę

set koron, które przeznacza na wysłanie do letniej

kolonii w Rabce lub Iwoniczu słab owitych dzieci

służby kolejow ej, krakowskiej stacyi kolei Północnej;

mówca wyraził nadzieję, te pewno i w tej mierze

sp ołec zeństwo krak ow skie nie odmówi swego popa r

cia i przyczyni się do p owiększenia fundusz u na ko

lonię. N astąpiło rozdaw anie p odarków gwiazdkowych;

otrzym ało je obecnie 173 dzieci (zeszłego roku 137).

Dzieci otrzy mywały książki, ciepłe ubrania, obuwie,

materye na sukienki, pończochy, nadto każde otrzy

mało paczkę świątecznych łakoci. Wydatek na spra

wienie p od arków wynosi okrągło 1000 kor.

W sali Rady m iasta K rakow a odbyła się wczoraj

w południe ,ch oink a* d la dzieci niezamożnej służby

m iejskiej, urządzona przez p. pre zydentową Leową i

grono małżonek radców miejskich. T aka Barne uro

czystość odbyła się po pciud niu dla dzieci fnnkcyo*

naryu szy gazow ni m iejskiej; dzieciom rozdano odpo

wiednie p odarunki.

Komitet wieeu rodziców i wychowaw ców

s to sując się do uchwały pierw szego wiecu jedn ogło

śnie powziętej z abiega koło urządzenia d rugiego wie

cu. Zbieranie materyału i dat statystycznych jako

też opracowanie referatu zabiera jednak tyle czasu,

że wiec następny odbyć się będzie mógł dopiero

w marcu roku przyszłego. Do kom itetu wyznaczył

deleg atów także Związek niewiast katolickich w Kra

kowie, a nadto zaproszono do pracy w komitecie

grono osób z poza stow arzyszeń m sjący ch przedsta

wicieli w komitecie. Do komitetu należą: radca dwo

ru prof. Dr Kazimierz Morawski jak o prezes, komi

sarz sk arb u Włodzimierz Naw ratil ja k o wiceprezes,

Dr J. Bogdanik jako sekretarz, starszy radca sądu

M. Szybalski jako skarbnik, oraz panie: Marya Tur

sk a wiceprezesow a Związku niewiast katolickich, Win

c entow a Z akrzew sk a, J adwiga Strokow a, Maurycowa

Straszew ska, Sebald a MUrmichowa i panow ie: Dr

Henryk Szarski wiceprezydent m. Krakow a, Dr Ed

ward Sch nayder radc a sądu kraj. wyższego, rad ca

dworu Dr Bolesław Wichei kiewicz, X. prof. Zygmunt

Kulig, r e d ak tor Kazimierz B artoszewicz, Dr Stanisław

Poźniak, rad ca ces. A ugnst Porębski, Piotr Repetow

ski zastępca p rezesa Izby rękodzielników, Dr Seba

styan Stafiej sekretarz Rady powiatowej, Józef Win

kowski dyrektor V gimnazyum, prof. M aryan Odrzy

wolski, prof. Teofil Stupnicki.

Tragiczny zgon artystki. Lwów. (Teł,)

Kuryer Lwowski donosi: Dzisiaj w południe z a

strzeloną została wśród niewyjaśnionych do

tychczas okoliczności p. Ogieńaka, a r t y s t k a

teatru miejklego przez p. K. Lewickiego, b

słuchacza politechniki. Spraw cę a resztow ano w z a

kładzie leczniczym Dra Św. P rzy znał się do zbrodni.

Jak o powód pod ał sprzeczkę. Sprawcę odstawiono

do więzienia sądu ka rn ego.

Konsumcya tytoniu w Austryi. Jenerab

na dyrekcya ty tonia sporządziła ostatnio statystykę

konsumcyi w Austryi tego monopolow ego a rtykułu

za rok 1909. Ogólna konsumcya tytoniu w tym roku

jest większa niż w lata ch poprzednich, skonsu m owa

no bowiem w 1909 r. 393.677 cetn arów metrycznych

fabrykatów tytoniowych w stosuuku do 385.543 cetna

rów metrycznych zużytych w r. 1908, a więc nad

wyżka konsum cyi w r. 1909 wyniosła 8.134 cetn . m.

Wartość skonsum owaneg o tytoniu w r. 1909 wynosiła

272,271.795, w r. 1908 202,080.778 kor., więc p owięk

szyła się o 10,191.017 kor., t. j. o 3 ’9°/0 ogólnej war

tości. W sk utek wzmożenej konsumcyi na głowę mie

sz kańca w Austryi przyp ad a obecnie o 15 gramów

więcej, niż w r. 1908. K onsucya cyg ar importow anych

zmalała o 130.835 sztuk, t. j. 6 6% importu, nato

miast konsumcy a zagranic znych papierosów powięk

szyła się o 830 tysięcy sztuk, t. j . 4’1°/°. Wogóle

według tej statystyki w r. 1909 największy odbyt

miały papierosy; sprzedano ich okrągło o 351 milio

nów sztuk więcej niż w r. 1908, w tem zaś kon

sumcya ,Dun ajów* sta nowiła 30 4 °/l(.

Zabawy ua prowincyi. Jedno z pism

prowincyonalnych umieściło list do redakcyi, w któ

rym czytamy :

,,Będąc na Kiermaszu w Lutni, przez w łasną nie

ostrożność p otrąciłem p. X. p uszczając Mc krew

z nosa...*

Dalej a uto r listu, będąc przeciwny pojedynkom,

przep rasza p. X. i za opryskliwą odpowiedź skład a

rubla na wpisy dla uczniów.

Trup W koszu. Wiedeń. (Tel.) Policyi u

dało się już wykryć spraw ców mord erstwa szwaczki

Ludwiki Weissowoj. Są nimi krawiec Fran ciszek

Czerny i rozwiedziona żona innego kraw ca, która

żyła z Czernym w e wspólnem mieszkaniu, Marya

Bartonek. Para t a mie szkała w tym samym domu,

co zam ordow ana i tem tłómaczy się, że mogli oni

niepostrzeżenie kosz ze zwłokami wysunąć na kory

tarz. Znaleziono w ich mieszkaniu dwadzieścia kilka

koron, zawiniętych w pierw szą stronicę tej samej

gazety, której na stępne stronnic e leżały w koszu,

gdzie znajdow ały się zwłoki. Nadto w jednym z t u

tejszy ch banków zastaw niczych odszukano zrabow a

ne szwaczce klejnoty, zastawioue za 30 koron.

Skutki rewizyi senatorskiej. Korespon

dent petersburski Berliner Tageblattu donosi, ie

dostawcy wojskowi w Kijowie w ystosowali do p re

zesa m inistrów ska rgę o łapownictwo i tw ierd zą , że

po rewizyi senatorskiej wszystko pozostało po da

wnemu, a przekupstwa przybrały wprost zdumiewa

jące rozmiary. P rez es ministrów przesłał tę skargę

m inistrowi wojny.

Niezwykły bal. W Odesie na balu, urządzonym

przez p rawicow e organizacyę stude nckie pod nazwą

ogólno-studenckiego, przyslo do ogromneg o skaudalu.

0 godz. 12 w nocy, kiedy na estradzie w sali gleł

dow ej odbywał się koncert, m a jący poprzedź5ć bal,

pewien student usiłował wygłosić mowę do zebra

nej publiczności. Oświadczył, że bal ten nie je st

ogólno-studenckim i że p owinien być przerwany,

Stud enta aresztow ano. Z araz pote m kilku innych

stude ntów w różnych miejscach sali urządziło t. zw.

o bstrukcyę chemiczną. S alę przepełni! gry zący dym

1 ostre opary rozm aitych prep aratów chemicznych,

Publiczność, głównie damy, rzuciła się do wyjścia

Pow stał ścisk ogromny ; panie mdlały, d o staw ały ała

ków. Żonie na czelnika mia sta jen. Tołm aczew a krew

puściła się ustami. J e n . Tołmar,zew osobiście uspa

kajał uciekających i polecii wpuścić na aalę trochę

świeżego pow ietrza. Obecni n a wieczorze w znaczne,

liczbie stud enci akademiści, związkow cy i część pu

bliczności, niezadow oleni z zachowania się studentów

o bstrukcyonistów, rzucili się na nich i zaczęli ich

bić. Kilku stud entów ucierpiało b ardzo powsżuie.

Jen . Tołmaczew polecił przerw ać tę rozprawę. Poli

cya aresztowała pobitych i jako sprawców awantur

o desłała do cyrkułu . Z polecenia prok ur ato ra sprawę

p pzekazano sędzie m u śledczem u dla spraw szczegól

n ej wagi.

Katastr of a kopalniana. Londyn. (TeL)

K ata strofa k op alnia na w Bolton osierociła 1000 dzieci.

W jed nej rodzinie zginęło 14 o sób, licząc w to sio

strzeńców i siostrzenice.

Panika W teatrze, z Nowego Jorkn dono

szą o tragikomicznym wypadku, ja ki tam zaszedł

w brooklyńskim teatrze podczas przedstawienia ,K ró

lowej rabusiów°. Aby tem siln.ej uwydatnić ,k rw io

żerczy° charakter bohaterki dramatu, autor sztuki u

ważał za w skazane umieścić ją w klatc e, w której

przedzielone cienką, p rawie niewidoczną drucianą

siatką znajdowały się dwa wilki. W tem jeden z w il

ków przedarł kratkę i znalazł się obok ,królowej,

rabusiów°.

Nie okazywał ap etytu , niebezpiecznego

dla ,królowej°; przestraszony jej krzykiem zeskoczył

na widownię, szuk ając wyjścia. P rzerażony tłum rzu

cił się do drzwi, które natychm ia st zatarasow ał.

Głośne k rzyki pań, k tó re na ekscentryczno widowi

sko przybyły bardzo licznie, zwiastow ały raz po raz

zbliżające się niebezpieczeństwo. Wreszcie wilk okła

dany zew sząd parasolk a m i, stracił cierpliwość i

pokąsał jedaą z pań. W tej chwili rzuciło się nań

trzech dzielnych mężczyzn i pięciu policy antów z re

wolwerami. Nie ebyłoby się zap ewn e b ez większego

nieszczęścia, gdyby w natłoczonej publicznością Bali

5 rew olwerów wypaliło, lecz zapobiegł tomu niezna

ay człowiek, który przyskoczywszy do oszalałego

zwierzęcia chwycił je za k a rk i na wpół omdlałe

uściskiem rzucił do klatki. Owym niezna nym był dy

rektor teatru.

MAŁY FEJLETON.

Ruch turystyczny w Austryi.

W Akademii ekspo rtow ej w Wiedniu wygłosił radca

m iniste ry alny Dr Rudolf Sch radler pod powyższym

tytułe m odczyt, z którego podajemy główne ustępy.

W życiu ekonomlcznem Austryi odgrywać poczyna

ruch tury styczny coraz znaczniejszą rolę. Wydane

przez ministerstwo skarbu w r. 1904 tabele nazywają

go czynnikie m o ekonomicznej doniosłości i źródłem

dobrobytu dla szerszych w arstw ludności. W tabelach

tych zadano s obie trud cyfrowego zestawienia zy

sków, płynących z rucbn obcych w Austryi. Na pod

stawie urzędowej statystyki ruchu turystycznego -

dotychczas zresztą nie w olnej od Braków — ora?

ua podstawie cyfry przeciętnego pobytu .obcych1

w Austryi, obliczono dochód z ruchu obcych w r

1896, przyjmując dzienne wydatki turysty w przecię

ciu na K. 15, —na kwotę 42 milionów kor., a w r.

1902 na 63 mil. koron. Mianem ,o b cego ° oznaczone

natu ralnie obcokrajowca, a więc tu ry stów zagrani

cznych. A ustryacka st atystyk a ruchu obcych wyka

zuje w r. 1894 z 1*4 mil. przyjezdnych obcych 041

miliona gości z poza granic m o na rchii; w r. 1904

sto su nek ten wynosi 2*1 m il: 0*65 mil. O statnie daty

w tym kie runku zamieszczają urzędow e wykazy z r.

1908, nie zawierające jednak statystyki ruchu obcych

w Wiedniu i in nych większych m iastach monarchii

Wedłuch tego o statniego wykazu wśród 3 2 mil. przy

jezdnych było gości z poza granic p ań stwa przeszło

milion. Ogólny zy sk z ruchu obcych, obliczając

jak wyżej, wynosił w r. 1908 kwotę 89 m:l. koron.

Jeż eli n adto uw zględni się ruch obcych w Wiedniu

innych większych miastach, t o przyjąć można ogól

ny zysk z tego źródła na 100 mil. koron. Ze staty

styki widać dalej, że 32°/0 ogólnego ru ch u obcych

w A ustryi przyp ada na gości z zagranicy. Najsilniej

szy ruch obcych z zagranicy wykazuje Tyrol (40%).

Czechy (21°/0), Wiedeń (14°/0), Salzburg ( l i % ) i t. d.

Przeeiętny czas pobytu turysty wynosi 3 - 7 dni.

Pouczające szczegóły o wpływie ruchu obcych na

życie ekonomiczne k raju z awiera dziełko, wydane

niedawno stara uiem ,T y rolskiego k rajow ego Związku

turystycznego°, a opracowane przez sekretarza ,Związ

ku* D ra Rohna. Ze stodyów, przeprow adzonych przez

autora, wynika, że w latach od 1906-1909 ruch ob

cych w Tyrolu wzrósł o 148% , obcych zagranicznych

167%. K apitał zakładowy, umieszczony w tyrol

skich hotelach i przed siębiorstwach transportowych,

wynosi 250 mil. koron, zysk zaś roczny b rutto przy

jąć można w kwocie 40 mil. koron. Dalsze cyfry

wykazują, że największe zyski w ruchu obcych cią

gnie samo państwo. W ostatnich 20 latach cyfra

bezpośrednich pod atków ze sumy 5-5 mil. koron

wzrosła do 9 6 mil. koron, w innych zaś dziedzinach

dochód państwa wzmógł się: z monopolu tytoniow e

go z kwoty 5*8 mil. na 9-6 mil,, z podatku spożyw

czego z kwoty 2’3 mil. n a 4-6 mil.; w końcu dochód

z urządzeń pocztowych i telegraficznych z kwoty

257-000 kor. na 806.000 k or. Nadzwyczajny wzrost

tych cyfr oraz polepszenie się ogólneg o dobrobytu

i stosunków ekonomicznych w Tyrolu przypisać n a

leży wyłącznie ty lko wzmożeniu się ruch u obcych

w ostatnich dwóch dziesiątkach lat. Wzrostowi ogól

nego dochodu towarzyszy także przybytek w docho

dach poszczególnych w arstw ludności: jeżeli w osta

tnich dziesięciu lata ch ogólny dochód urzędników

i służby podniósł się z rocznej sumy 16 milionów

koroa na 42 mil. kor., to dowód, że wzmożony ruch

obcych wytworzył cały szereg nowych posad i pla

cówek pracy, które bez niego nie byłyby powstały

Równocześnie podnie sie niu się ogólnego do chodu to

warzyszy wzrost oszczędności, które w ostatnich la

tach dwudziestu z sumy 155 mil. kor. doszły kw cty

323 mil. mil. kor.; znamiennym w tym wypadku jest

znaczny przyrost drobnych wkładek kasowych.

Dlaczego i o ile ze wzrostem ru ch u obcych łączy

się tak znaczny wzrost ogólnego m ajątku i dochodu?

Odpowiedź p ros ta : ru ch obcych przyczynia bię do

iozw oju każdego rodzaju p rodukcyi, przemysłow e

rękodzielnic zej i ag ra rn ej, w spiera rozm aite gałęzie

przemysłu, p om nażając równocześnie ogólny m ajątek

przez stworzenie nowych wartości, na dto wywiera

znaczny wpływ na t. zw. ,dobra wewnętrzne* ludno

ści, np. na właściwości i przymioty wrodzone, które

dzięki niemu mogą być materyalnie zużytkowane.

To wzmożenie się m atery alue dóbr, ich transfo rm a*

cye i zmiana w artości, stanowi dowód wzrostu k ul

tury kraju; ruch obcych przynosi bowiem nie tylko

chleb, lecz nadto jest on także jedną z wybitnych

przyczyn postępu k ultury .

Do zadań dobrze zagosp odarow aneg o państwa na

leży też popieranie ruchu obcych i dążenie do jego

wzrostu. W Austryi dotychczas nie b rak usiłow ań,

Btarających się abcyę rządu w tym kierunku oała

bić. Krytycy powołują się na tezę, iż państwo, które

uie jest w stanie zaspokoić nieraz nawet ważnych

m ateryalny ch i duchowych potrzeb ludności, na akcyę

taką nie powinno zużywać funduszów. P owtarzano

jest często zd a nie : ,N a szpitale, szkoły, nie m a pia

niędzy, ale wyrzuca się je n t cele ruchu obcych l°

W odpowiedzi wysta rczy przytoczyć u stęp ze w sp om

nianej już broszury o tu rj styce w Tyrolu. U stęp ten

brzi)i: ,K rajowi umożebniono dopiero dzięki ruchowi

obcych poniesienie poważuych wydatków, n ieodłącz

nych od postępu i kultury, na cele budowy szkół

dróg. Wzmożony w Tyrolu w skutek ru ch u obcych

dochód państwowy, dozwolił rządowi uskutecznić to,

czego nie dałoby się zresztą dokonać teraz p rzy

njwiększej oszczędności I przy najbardziej wytężo

nych staraniach.

Utworzenie m inisterstwa robót publicznych stało

się w Austryi impulsem do wyraźnego u znauia rn

chu obcych za zadanie rządu. Poprzednio sprawą tą

zajm owały się wyłączuie p ryw atn e p rzed siębiorstw *,

których jako pierwsze powstało ,Krajowy Związek

turystyczny w Tyrolu° będący po dziś dzień . wzo

rem dla wszystkich po nim p ozostałych tego rod zaju

towarzystw. Organizacyo te doznaw ały poparcia ze

s trony p aństwowych zarządów kolejowych, o Ile n a

t,uralnie działalność ich rozciągnęła się n a te re nie

linii kolejowych; również i towarzystwa prywatne

przewozowe jak ,kolej południowa° i

,ao stryaokl

Lloyd° nżyczały im pomocy. Zi rganizow anem u w m i

n iste rstwie robót publicznych dep artam ontowi dla

popierania ruchu obcych, przydzielono n astępujące

geody: przyciągauie obcych; oddziaływanie na pry

watne organizacyę celem ożywienia ruohu turystycz

nego; hotele, domy zajezdne i środki przewozowe

(zwłaszcza kom unib acye autom obilow o); otw ieranie

nowych okolic dla tu rystów ; opiekę nad osobliwo

ściami i malowniczymi widokami k r aj u ; popieranie

rzemysłu wyrobu a rtykułów dla obcych. W dzie

dzinie kolejnictwa akcyę celem ożywienia ru chu

obcych, zastrzeżono ministe rstwu kolejowem u. Mi

nisterstw o robót publicznych na akcye celem popiera

nia ruchu obcych miało przyznane kredyty: w r. 1908

w kworie 500090 K., w r. 1909 1 1910 po 050.000 K.

Wedle dyrektyw y, da nej w tym kierunku w czasie

obrad parlam entarnych, k redyt ten miał być głównie

lżytym ku p opierania ruchu obcych z zagranicy.

Środki, jakich zamierza użyć ministerstwo robót pu

blicznych w celu wykonania nałożonych n ań obo

iązków w zakresie ożywienia turystyki, przedsta

wione zostały w urzędowej formie szczegółowego

programu. Na wzór departamentu dla popierania ru

chu obcych w ministerstwie robót publicznych utwo

rzono w Ministi’re des travcaux publics wo

Francyi ,O ffice national du fourisme.°

Journal

officiel de la Republique francaise z 31 sierpnia

1910 r. zawiera nominacyę int. M. Mahieu w Paryżu

na dyrektora tegnż biura. P. M. Mahieu bawił po

przednio w Wiedniu z ramienia rządu fran cu skiego ,

celem zaznajomienia się z urządzeniami w tym kie

runku w Austryi.

Telegramy ,,Czasu.4*

O czeską ugodę.

Praga. (Bel. pryw.) Klub posłów sejmowych

czeskich zwołauy zoBtał na 27 b. m., aby zade

cydować o udziale w konfereneyach ugodowych.

Ceske Slovo stwierdza, że radykaliści czescy we

zmą udział w rokowaniach ugodowych tylko

pod warunkiem, jeżeli przedtem jeszcze sejm

czeski zostanie zwołany i ustalony będzie po

rządek dzienny pierwszego posiedzenia.

Dclegacyc.

Wiedeń, (Teł. pryw.) Delegacyom przedłożone

będzie dnia 28 b. m. trzymiesięczne prowizory

um budżetowe.

Praga. (Tel. pryw.) Rada miejska nadała oby

watelstwo honorowe Drowi Kramarzowi.

Madryt. (B. kor.) Ks. Ludwika Orleańska, in

fantka hiszpańska powiła wczoraj córkę.

Przyjechali do K rakow a:

HOTEL POLLERA: Witoldowie lłoczem scy z D oko

wa, Wiesław owie Gerliczowie z Łodzi, X. S ew eryn

t’o pław ski z Częstochowy, X. Wiucenty Piątkiewicz

z Sosnowca, Władysław Flory ań ski ze Lwowa, Edw ard

Morawski ze Złotego P otok a (Król. Polsk.), Ja nin a Su

charzewska z Zakopanego, Marcinowie Redelowie z So

snow ca, Bro nisław Gadomski z Sosnowca, Sław a No

westink ow a ze Lwow a, Wojciech Dembiński ze Lwowa,

Irena Chrzanow sk a z Ł azów (Król, Pol.), Józef Brtiffel

z W arszawy, D r Emilian M rdarzek z Białej, Felik s

Goe;s Lt z Wierzchosławic (Król. Pol.).

HOTEL VICTORlA: (Ulica Zwierzynie cka, tuż przy

piantacyach, przystanek kolei elektrycznej przed ho

telem, świeżo podług nowoczesuych wymagań odre

staurowanym, pokoje z komfortem urządzone od 1*20

kor. w zwyż za dobę. Wynajmuje się także miesię

cznie pokoje przy bardzo znacznym ouuście).

—

zimierz Kow alewski ze Lwow a, F ran ciszek Łysoń

z Andrychowa, Józef Janowski ze Lwowa, Józef Sza

furski z Sosnowca, Wojciech Jurkiewicz z Nowego Są

cza, Stanisław Dudek z Wieliczki, Maksymilian K eppich

z Wiednia, Adolf Kessler ze Stanisławowa, starosta

Tadeusz Mitscbka z G orlic, Dr W ładysław Bartm ański

z Białej, Adolf Łokuciejowski z Łukowicy, Edw ardo

wie Jahlowie z Egger, Betty Lang z Egger, Adam Ka

link a ze Lwowa, Au relia U lrich z Wiednia.

Prognoza wiedeńskie;j stacyi meteorologicznej.

Wiedeń. (B. bor.) Prawdopodobny stan pogody dn:a

24 grudnia: Przeważnie pochmurno, miejscami opady,

mierne wiatry, temperatura niższa niejednostajnie.

....... *

g”MBHMB ggg

.....

»rod/ni,eran.i]?*

?roc*y»tyeh«warwy*to,a!%-- "

Numer wieczorny 10 hal III T !popofudmi,Ł

*iranny4hal1-*

ro«**»v

PRENUM

ERATAWYNOsT«*CI0nVUW,,,* ^ * k*L

W Krak * w I. w m i e j s c u ..............................

(lna catU roftjlna kwartał Ina 1 mleeit«

:ii:i:Ife Srte="

sgKsaśafetóiii^ §gbr* igsst

Według urzędowego w ykazu r,—

urzędy pocztowe) | 16rb.20k. U 4 rh ONlr i ,E « i

abonament Czasu przyim ulsł nJP *Ul zaLrranicznych, maiacyeh riohit

05k. Ul rb. 45kop.

Moskwie i Odesie. Zinnw? - YPocztowe: w Petersbiirm?Panstwie rosyjskiem,

*««»i

1 of 2 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu