Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 613 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

196.

Kraków, 27 Sierpnia — Środa.

Rok 1879.

)głoszenie przedpłaty.

Z prź^gyłką pocztową w państwie

-- Austryackiem ua mies. wrzesień złr. 2-50

Od 1 września do końca grudnia ,, 8-—

Z przesyłką pocztową w państwie

Niemieckiem na mies. wrzesień 6 marek

Od 1 września do końca grudnia 20 ,,

flWP"u Prenumarata liczy się t-ylkood pierw§xegu do

ostatniego dnia w miesi§ću.

Kraków 26 sierpnia.

Ciągle mając zwróconą uwagę na sto

sunki ekonomiczne naszego kraju, niewaha

my się odsłaniać zasłony ze smutnego o

brazu, jaki pod tym względem Galicya

przedstawia, a baczni na niebezpieczeństwa,

jakie ztąd zagrażają rozwojowi społeczeń

stwa i wyższym interesom narodowym, nie

przestajemy kwestyi ekonomicznych stawiać

na czele zadań, jakie kraj nasz, jego repre

zentaeya, każda warstwa i każda myśląca

jednostka z osobna ma do spełnienia..

Usposobienie społeczeństwa, jego cały

kierunek polityćzny i moralny w ścisłym

jest związku ze stanem materyalnym kra

ju, i trudno rozróżnić, co tu przyczyną, a

co skutkiem. Społeczeństwo zubożałe i po

mimo przyrodzonego bogactwa kraju, ciągle

w w a p l z wzmagającą się biedą, nic dzi

wnego, że nie zawsze zachować może ró

wnowagę w objawach opinii, że pomimo

korzystnych warunków politycznych, nie za

wsze umie je wyzyskać, a nawet ocenić.

Bywało dawniej za dobrych czasów, że je

den rok pomyślny, rok urodzaju podnosił

fantazyę szlachecką i ożywiał społeczeń

stwo. Powstawały natedy spółki, stowarzy

szenia, zjazdy, mnożyły się projekta, ro

dziły się nowe instytucye, a niekiedy ruch

ten przechodził właściwą miarę, stawał się

gorączkowym, wzniecał czcze spory polity

czne, łub zbyt hazardowne próby ekonomi

czne i wiódł do szkodliwych następstw.

Objawy takie przedstawia nie tylko histo

rya Galicyi, ale także są one pamictnemi

w innych dzielnicach Polski. Co w ciszy

i pracy zebrano, to wnet w gorączkowym

ruchu rozproszono. Wręcz odmienne dają

się dziś spostrzegać symptomata w Galicyi.

Zwykłą naszą fantazyę polityczną za

stępuje zniechęcenie i niewiara w siebie.

Inne dzielnice Polski zazdroszczą nam swo

bód narodowych, jakich tu w pełni uży

wamy i oglądają się na nas, jak je zużyt

kujemy, jak spełnimy obowiązki, które dziś

* wyłącznie na Galicyi spoczywają, bo ona

jedna ma możność jawnego i dodatniego

działania. Tymczasem Galicya pasuje się

w walce o byt, o utrzymanie ziemi, o ka

wałek chleba. Piękną dekoracyą zdaje się

być to życie konstytucyjne i autonomiczne,

ale na scenie odgrywa się smutny dramat

pomiędzy zagrożonym szlachcicem, niepo

radnym jeszcze włościaninem a przebie

głym arendarzem, który wzbogaciwszy się

niedawno lichwą i stanowiąc jedyny ży

wioł ruchliwy, przenosi się już częstokroć

z karczmy do dworu, lub wywłaszcza chło

pów. O zbytniej fantazyi politycznej w ta

kich stosunkach nie ma już mowy; ale jest

natomiast ogólne narzek.anie, które daje

niekiedy pocbop negaeyi i opozycyi. Leży

to w naturze ludzkiej, a zwłaszcza w na

turze polskiej, że w ucisku przynosi ulgę

skarga, że lubimy szukać kogoś, na ko

go całą zrzucićby można winę i od kogo

oczekiwaćby można na wszystko złe ratun

ku. Tym kimś było pojęcie rządu, a że

tak było, to rzecz naturalna. W dawnych

bowiem systematach w Galicyi bardziej niż

gdziekolwiek pojęcie rządu było oddzielone

szczelnie od społeczeństwa, powierzone ka

ście rządzącej, wyłącznie biurokracyi, a

przyznać teź trzeba, że jeśli nie cała, to

przeważna część winy i odpowiedzialność

za wstrzymanie Galicyi w postępie ekono

micznym, za podkopanie jej dobrobytu, spa

da na tego kogoś, spada na dawny system.

Co więcej, przyznamy również, że jeszcze

nie wszystko usunięto, co było zawadą i

przeszkodą rozwoju ekonomicznego, że nie

wiele zdziałano z góry, aby podżwignąć

kraj zubożały, że nie zaradzono nawet ele

mentarnym potrzebom ekonomicznym, a na

tomiast wzmogły się konieczne ciężary pu

bliczne.

Kraj pozbawiony tak długo samodzielno

ści, nie mający żadnego udziału w własnej

administracyi, wiedziony na pasku biuro

kracyi, choć od lat kilkunastu używa w pełni

życia konstytucyjnego, a w części życia

autonomicznego, przywykł wszystkie swoje

niedole przypisywać rządowi i nie zawsze

rozróżnia własną od jeg o winy. Umie on

ocenić swobody, jakich zwłaszcza pod wzglę

dem języka ojczystego, używa, ale niekiedy

ni?dość uwzględnia tego, że co dawne sy

stemata popsuły, to w nowych warunkach

nie tak łatwo daje się sprostować i po

prawić.

Pierwsi powołujemy posłów naszych, aby

podjęli kwestyę ekonomiczną i z niej w y

snuli główny swój program na przyszłość,

bo stan kraju, taić tego się nie godzi, jest

groźnym. Ale znów łudzić się nie można

co do bezpośrednich skutków, nawet naj

bardziej usilnej pracy w tym kierunku. Sam

Lubecki, którego pamięć tu wywoływaliśmy,

wszystkim zadaniom niezdołałby sprostać.

Sfera działania konstytucyjnego pośrednio

tylko wpływać może na dobrobyt kraju.

Self-h eJp społeczne główną jest dziś zasadą

polityka i ekonomisty, a rzeczą spraw

dzoną przez najgłębszych pisarzy zajmują

cych się teoryą rządów i naukami polity

czno -ekonomiczuemi, że ten rząd jest naj

lepszy, który społeczeństwu nieprzcszkadza

w jego wewnętrznej pracy, który naj

mniej miesza się do jego stosunków ekono

miczno-społecznych, a tylko ułatwia ich na

turalny, samodzielny rozwój Spodziewać

się więc tu możua korzyści biernych , ale

oczekiwać pomocy czynnej, potężnych dźwi

gni, które kraj podniosą z upadku bez jego

usilności, byłoby s ’ę-, łudzić.

Czasy są twarde Tciężkie tak dla państw,

jak dla społeczeństw. System europejski

połączył dziś dwa najkosztowniejsze apa

rata, militaryzm z konstytncyonalizmem.

Trzeba przeto naiwności naszego chłopa,

aby pod względem ciężarów państwowych

i rządowych oczekiwać jakiejś ulgi. Długo

nam zapewne przyjdzie jeszcze czekać, aby

reformy podatkowe, które we Francyi i

w Anglii tak świetne wydają rezultata, ob

ciążając konsumenta a zwalniając pierwo

tną produkcyę, dotarły aż do Austryi. Jest

atoli nadzieja, że w obecnym składzie par

lamentu łatwiej przyjdzie w tym kierunku

do porozumienia pomiędzy konserwatywną

większością, że łatwiej zjednoczy się tam

z różnych żywiołów stronnictwo idące za

przykładem agrarystów niemieckich, niż na

stąpi zupełna zgoda eo do reformy fede

ralistycznej. Popierać te dążności i usiło

wania będzie niewątpliwie jednem z głó

wnych zadań naszych posłów.

Inne usiłowania na polu UBtawodawczem

czy to w Sejmie czy w Radzie państwa,

pośrednio tylko oddziaływać mogą na do

brobyt. K westya kredytu rolniczego nieraz

przez nas poruszana, zapominać nienależy,

że jest obosieczną , ratuje ona w ten czas,

kiedy ziemia nie jest obciążoną, kiedy mo

żna pchnąć w ruch miliony spoczywające

i ukryte. Niestety, nie takiem jest położę

nie naszych rolników, zwłaszcza większej

własności. Atoli w programie kwestyj eko

nomicznych i ta spraw? kredytu rolniczego

nie powinna być pominięfą, choćby kredyt

ten nie miał samycli melioracyj ua celu,

przynieść może pomoc, jeśli otwierając nowe

źródła, wpłynie na obniżenie stopy procen

towej.

Regulacya rzek, to sprawa nagląca, ale

gdyby z obecnego zaniedbania została po

pchniętą naprzód, wpływ jej oddziałałby

powoli i okazał dopiero swoje skutki w dal

szej przyszłości. Na zaniedbanie kwestyi

drogowej przez Sejm i Wydział krajowy

skarżyć się nie można. Środki komunika

cyjne są to czynniki ogólnego dobrobytu,

które atoli doraźnego nieprzynoszą ratunku.

Oznaczają one postęp i są dźwignią eko

nomiczną, której zaniedbywać nie należy,

ale w przeprowadzeniu są nowym cięźa

rem i nowym nakładem, który ponieść

trzeba.

Sejm nasz poszczycić się może, że przy

niósł środki zaradcze przeciw dwom cho

robom społecznym i ekonom:cznym, lichwie

i pijaństwu, a skutki dodatnie już są wszę

dzie widoczne. Zaprzeczyć się też nie da

postęp pod wielu innemi względami, tak

w administracyi, jak w ochronie własności,

policyi polowej, jak i w usiłowaniach spo

krewnionej zawsze z dobrobytem oświaty.

Iść dalej tą drogą, bacznie, ab)= przesadą

i zbytniem pośpiechem nie zaszkodzić, a

skrzętnie, aby niczego niezaniedbać, będzie

zadaniem naszych posłów tak w Sejmie, jak

w Radzie państwa.

Ale społeczeństwu, które chce się rato

wać, pozostaje to jedno godło self-help. Nie

zrzucać winy na innych, nie lamentotować i

bawić się w malkontentów, bezskutecznem

byłoby nawet badać pierwotne przyczyny

zastoju i upadku ekonomicznego, ale trzeba

swą taczkę w pracy, oszczędności i z wiarą

naprzód popychać.

Nie dla czczego moralizowania, ale dla

poznania prawdziwego stanu kraju1, podej

miemy kilka pytań z tej sfery życia spo

łeczno-ekonomicznego, gdzie objawy mo

ralne łączą się z materyalnemi powodami.

KORESPONDENCYA ,,CZASU"

Przemyć! 23 sierpnia.

Gdy w r. 1868 wgłębi kopalni wioliekiej

dobyto wodę, skreśliłem los jój przyszły w dro

bnych szczegółach, który Czas w pierwszyoh dniach

grudnia 1868 rok u do wiadomości podał. A gdy

wówczas zapowiedziane przezemnie następstwa

obecnie się spełniają, niech służą za rękojmię,

że to co teraz podaję, również się ziści.

Tak jak w lipcu 1834 r. po lokkomyślnem r o

zebraniu kilku kasztów powierzchnia ziemi od

strony Klasna w kierunku szybu Górsko lekko się

zarysowała, potem rozwalina powoli się rozsze

rzała, a doszedłszy do szerokości jednej piędzi,

dom b"dna""za Windaldewieza pochłonęła, tak i

obecnie z niowytłómaczoną dotąd lekkomyślno

ścią w głębi kopalni w nadzwyczajnej ilości do

byta woda z przyczyn fizykalnych prędzój lub

później, te samo skutki sprowadzi, z tą różnicą,

że im późniój takowe nastąpią, tem większe roz

miary mioć będą.

Nic temu nie pomogą górnicze powagi, cho

ciażby z Ameryki sprowadzane, ani ich orzecze

nia, albowiem, aby rzecz jaką merytorycznie o

sądzió można, trzeba zuaó jój najdrobniejsze

szczegóły, a tu tem bardzićj , że kopalnia Wie

liczki ma takie właściwości, któro ją od innych

kopalń rozróżniają.

Na dowód tego wspomnę tylko o jod ój, obe

cnie nąjważniójszój, że p różnia tój kopalni ma

jącój 2000 sążni długości — 400 szerokości i 140

głębokości wynosiła w edług pomiarów, przezomnie

wr. 1850 wykonanych

4,100,000 kubicz. sążni

od tego czasu do teraz nąj

m niój................................. 150,000 ,

obecnie wynosi w Bumie 4,250,000 B

Na tak stosunkowo raałój przestrzeni, tak wiel

kiej próżni nio ma żadna inna kopalnia na całój

kuli ziemskiej, a właśnie ta nadzwyczajnie wiel

ka próżnia jest przyczyną powoli, lecz tem pe

wniój nadchodzącego niebezpieczeństwa, którem u

w obecnych okolicznościach nawet ofiarą wielkich

kosztów zapobiedz niepodobna.

_ Twierdzenie, że zarysowanie się powierzchni

ziemi i domów w pobliżu stojących, pomimo ta k

wyraźnego memento mori żadne niebezpieczeń

stwo ani miaBtu ani kopalni nie zagraża, przeci

wno jest doświadczeniu i suppozycyą, którą przy

szłość prędzej lub późniój z nieubłaganą pewno

ścią rozwieje.

!)la ocenienia stopni niebezpieczeństwa i uspo

kojenia umysłów niech służą te znaki jako pe

wne wskazówki:

Jeżeli rozpadliny nio będą się powiększać ex

tenzywuie lub intonzywnie, niebezpieczeństwo da

lekie.

Jeżeli rozpadliny, chociaż w znaczniejszych

przestrzeniach czasu będą się przydłużać lub roz

szerzać. budynki rysować lub z pionowego kie

run k u zbaczać, niebezpieczeństwo bliższe.

Gdy rozpadlina w krótszych odstępach czasu

znacznie się przydłużać lub rozszerzać, albo

co najfatalniój, strona rozpadliny dośrodkowa

w kierunku pionowym lub ukośnym usiadać, a

w kopalni z spadających z wilżonrch odłamów

hałd i ciał solnych jakoteż łamiących się kasztów

co raz częstszy i silniejszy huk podobny do strza

łów armatnich słychać będzio, na ówczas można

być pewnym, że już non procul a meta.

Ocena tych oznak i ioh skutków byłaby p e

wniejsza i widoczna, gdyby zarysowania i jego

zmiany tak n a powierzchni ziemi jakoteż

w kopalni pilnie obserwowano, na kartach o

znaezanoi protokólarnie ćzas ioh notowano, albo

wiem niebezpieczeństwo będzie w tym stosunku

groźniejsze, im głębszych horyzontów dosięgnie

i oznaczone na kartaoh punkta podziemne ze

światowemi do linii pionowój zbliżać się będą.

W razie przebiegu normalnego, delikatne zary

sowanie się powierzchni ziemi nie j est groźne, i

prawdopodobnie dłuższy czas m ało, lub wcale

niezmienne pozostanie, sytuacya stanie się dopie

ro wtenczas trudniojszą, gdyby zmiany te zna

czniejsze rozmiary i w krótkich ustępach czaBU

przybierały.

Jakkolwiek wypadki anormalne: długie lub u

lowne deszcze, Bilno grzmoty, spadanie wielkich

odłamów hałdy lub ciał soluych z pował lub

ścian wysokich komór niebezpieczeństwo przy

spieszyć mogą, w każdym razie o zbliżaniu Bię

jego wyżej podane znaki wcześnie ostrzegać

będą..

Cypryan Ciepanowski

ljżjuie r górniczy.

Lwów 24 sierpnia.

Wśród ogólnej ciszy krząta się z wielkim za

pałem komisya targu zbożowego, czując to, że

ta pierwsza dobrze przeprowadzona próba mo

głaby ożywić nasz handel zbożowy i sprowadzić

bardzo pożądaną zmianę naszych handlowych sto

sunków, a z drugiej strony niepowodzenie targu

może na długo uczynić trudnom wszelkie usiło

wanie polepszenia. Rozumie się, do wielkiego h an

dlu zbożowego koniecznemi są wielkie magazyny

sortownicze i bez ich założenia, bez ich dobrego

zarządu nie można myśleć o tem, aby Lwów stał

się ogniskiem międzynarodowego handlu zbożo

wego. Alo obecny .ruch handlowy odbywający się

w Brodach-Podwołoczyskaeh, a w Galicyi roz

proszony po małych miasteczkach i stacyach do

wozowych kolei żelaznych; ruch podtrzymywany

przez małych kupców i ajentów domów zagrani

cznych, rozdrabniający się ze szkodą producen

tów — możnaby za pomocą targu skupić we Lwo—

Część literacko-artystycaia,

NAUKOWE WYPRAWY

Os)kara Olch sona.

P. Oskar Dickson, który bawi obecnie w Pol—

Bce, jest Szwedem. Ojciec jego był Szkotem, któ

ry dla ważnych interesów osiadł w Szwccyi i tam

Bię ożenił. P . Dickson łączy też w sobie wszy

stkie przymioty, właściwości, a naw et oryginal

ności, zarazom rasy anglo-saksońskiej i skandy

nawskiej. Silna wola, wytrwałość, pewna w przed

sięwzięciach twardość, są to zalety, które owym

północno-zachodnim rasom zapewniły wpływ, nie

raz potęgę, a w końcu szczęście i dobrobyt, któ

remi cieszy się dziś zarówno Szkocya i Szwo

cya. Niemi też odznacza się nasz skandynawski

gość, który nie mało dla nauki położył zasługi,

a przytem znanym jest w świecie sportu. Owe

irogo cenne zalety przewodniczyły wszystkim jego

licznym p rzedsięw zięcio m i one odniosły zwycię

stwo nad przeszkodami i przeciwnościami i do

prowadziły nieraz do pomyślnego skutku. U nas,

gdzie tak często grzeszymy brakiem stałości

w przedsięwzięciach, wytrwałości w działaniu i

energii w czynie, przykład podobny może byc

narŚ ick s o n jest w sile wieku. Zamieszkuje sta

le jedno ze znaczniejszych miast portowych Szwo

cyi, Gottamburg i zajm uje tam bardzo wpływowe

stanowisko. Oddaje się przeważnie dziełom i in

stytucyom filantropijnym n a czele których stoi,

a które wspiera zarówno osobistem swem dzia

łaniem, jak majątkiem. P osiad a bardzo znaczną

fortunę, którą w części odziedziczył, a w części

sawdzięcza pracy i praktycznemu zmysłowi, r o

zstała ona przeważnie z zakupna w północnej

?zwecyi przeszło miliona m orgów lasów, które

- o ztropnie i umiejętnie wyzyskiwane w handlu

5 Anglią znaczne bardzo przyniosły i przynoszą

iorzyści.

Majątek w rękach p. Dicksona stał się praw

dziwą dla nauki kopalnią złota i dzielną dźwignią.

Sam uczony zdobył stopień doktora filozofii, za

miłowany podróżnik, zapalony myśliwy i rybak,

nigdy nicspuszczał z oka wyższych celów, a od

dając się osobiście z pewną namiętnością wszel

kim rodzajom sportu od łowienia łososi i pstrą

gów, do polowania na niedźwiedzie i foki, urzą

dzał jednocześnie naukowe wyprawy wielkiej do

niosłości , które zjednać mu miały wdzięczność

uczonych, oraz europejską sławę.

Postępować będziemy krok w krok za wyprą

wami naukowemi p. Dicksona począwszy od pier

wszej, aż do ostatniej, która właśnie w tej chwili

odbywa się, a która jeżeli się powiedzie, sprowa

dzić może istną rewolucyę w stosunkach nauko

wych, jeograficznych i handlowych. Będzie to z a

razem dla nas przykładem, czego dokonać może

szczere zamiłowanie nauki poparte wytrwałością,

którą my niestety nie zawsze poszczycić się mo

żemy.

P. Dickson urządził własnym kosztem pierwszą

wyprawę scycntyficzną w r. 1859. Celem jej byl

Szpicberg. Równie jak późniejsza wyprawa ta wy

jechała z Gottcnburga. Na jej czele stanął p. No*r

dcnskióld profesor akademii naukowej w SztokoL

mie, znakomity i znauy w całym świecie chemik;

towarzyszyło mu kilku innych uczonych. Wyprą

wa odbyw’ała się na statku parowym zakupionym

przez p. Dicksona, a zostającym pod dowództwem

kapitana barona von Otter, dzisiejszego ministra

marynarki. Zamierzono dotrzeć do bieguna pół

nocnego, a po drodze zbogacic się doświadczenia

mi elektrycznomi i m agnctyczncmi, oraz zbadać

faunę, florę i minerały. Statek dopłynął do naj

wyższego stopnia północnego dotąd dosięgniętego,

alo podróżni ujrzeli naraz w około lody i te sta

wiły nie p rzcpartą przeszkodę. Wyjechali z Got

tamburga w lipcu, wrócili w listopadzie_.

Wypra

wa ta z wszelkiemi, wielce zajmującemi szczegó

łami opisaną została w Geographische Mittevun

gen Peterm anna, które wychodzą w Gotha.

Pierwsza wyprawa nie dopięła zatem celu osta

tniego, lecz stała się bodźcem zarówno dla p.

Dicksona, jak i dla znakomitych uczonych, któ

rzy usiłowali bezowocnie dotrzeć do bieguna pół

nocnego.

W roku 1860 za staraniem p. Dicksona profe

sor Nordenskióld udał się na rządowym okręcio

duńskim do Grenlandyi. Szło teraz _o przekona

nie się, czy psy Eskimów zaprzężon_e do sanek

zdołają wytrzymać podróż i czy za ich pomocą

będzie można dotrzeć do bieguna północnego,

czego nie dokonała wyprawa na statku parowym

w r. 1859. Niestety psy okazały się nieprakty

cznymi ; nogi ich nie m ogły wytrzymać, i sprostać

zbyt długiej po lodzie podróży a z drugiej stro

ny wyżywienie ich wymagało zbyt wielkiej ilości

zapasów. P rofesor Nordcnskiol*1 ograniczył się na

posukiwaniach naukowych w Grenlandyi. Ale _te

doprowadziły do nadzwyczaj zajmujących, ponie

kąd zdumiewających *bdkryć, dających wiele do

myślenia o przeszłości i zmiennych losach naszej

kuli ziemskiej, a zatem i o jej przyszłości.

_W tych

tak daleko na północ wysuniętych krajach p.

Nordenskióld znalazł pctryfikacyo _z kamienia i

węgla kamiennego fig i p*lini które przywiózł

z sobą, a które znajdują się obecnie y muzeum

w Gottcnburgu. Dowód to niezbity strasznych

przewrotów, którym uległa kula ziemska.

A po

wód do przypuszczeń iż przed to_m strefy biegunu

północnego, ogrzane ,były _b!ogiem ciepłem jak

dziś wybrzeża morza Śródziemnego; powód zara

zem do obaw, aby kiedyś nowe wstrząśuienia nie

przemieniły szczęśliwego losu mieszkańców połu

dnia na mniej godny zazdrości obywateli Szpic

bergu i Grenlandyi. Całe szczęście, że my raczej

zyskać jak stracić możemy! Na wyspie Disco

p’rofesor znalazł arcolity wysokości dwóch metrów

i przywiózł ze Bobą okazy, które znajdują się

w muzeum w Stokholmie. Zapuścił się wraz z kil

ku towarzyszami na siedemdziesiąt mil angielskich

w głąb lodów Grenlandyi; nikt dotąd nie zaszedł

tak daleko w tym kierunku. Gromadka na czele

której stał uczony profesor, odbyła tę _wycieczkę

pieszo i sam a; Eskimowie odmówili jej towarzy

szyć, z obawy duchów, lody bowiem pękając wy

dają w tej okolicy straszne i przeraźliwe głosy a

Eskimowie p rzypisują je _duchom i _nad_przyrodzo

nym zjawiskom; są oni jednak dzisiaj w Gren

landyi niemal wszyscy chrześcianami, równie jak

na północy Szwecyi w Laponii. Misyonarze wysłani

w tym ćblu trudnią się ich potrzebami religijne

mu Eskimowie Sybirscy pozostali dotąd jeszcze po

ganami i zachowali zwyczaj krwawych ofiar ze

zwierząt. Wyprawa powróciła do Gottenburga

w tym samym roku.

W 1862 r. nowa wyprawa do bieguna półno

cnego. P oprzedni król Szwedzki Karol XV który

zaszczycał wyjątkowemi względami i przyjaźnią

p. Diksona, oddał na usługi ekspedycyi okręt po

cztowy na którym dowództwo objął. Kapitan Pol

lander z marynarki królewskiej. Niezmordowany

profesor Nordenskióld stanął znowu na czele u

czonych a p. Dickson jak zwykle był organiza

torem wyprawy. Zamierzono tym razem dotrzeć

do bieguna na sankach ciągniętych reniferami.

Postanowiono przezimować w Szpicbergu i w tym

celu przywieziono ze sobą dom drewniany skła

dany. P odró żn i nasi przepędzili szczęśliwie w tem

mistcrnem schronieniu trzy zimowo miesi_ące cią

głej nieustającej necy. Ale nowy zawód! no

wa przeszkoda! Renifery, które przywieziono

ua okręcio, trzeba było paść w okolicy _domu pro

wizorycznego, gdyż żywią się mchem, który z pod

śniegu wygrabują. Podczas uczty, renifery oswo

jono zetknęły się i zwąehały z dzikiemi, które

w znacznej ilości znajdują się na Szpicbergu i

razu jednego upojone wdziękami stanu wolnego,

zapragnęły cygańskiego życia i znikły, bez wzglę

du na ro’zpacz czcigodnego profesora Nordenskióld,

który znowu ujrzał się odciętym od Bwojego ideału,

od bieguna północnego. Lecz nie na tem ograni

czyły się troski i kłopoty wyprawy. Zetknęła’się

przypadkowo z trzydziestoma rybakami norwcgs

kiemi zaskoczonemi przez lody. Trzeba było dzie

lić się z niemi żywnością! W skutek tego okazał

się brak zapasów a ten połączony z ueieozką

wolnomyślnych reniferów ubezw ładnił wyprawę.

Pojawił się w załodze skorbnt i kiedy nadeszła

wyczekiwana i upragniona wiosna, to jest (hwila

ruszenia napr?ód ku biegunowi, ladzie byli za

słabi, aby przedsiewziąść dalszą podróż, a brakło

reniferów, któreby ich ciągnęły n a sankach. Nieco

więcej na południe znajdował się dawniej j u t u

rządzony przez p. Dicksona dom dla robotuików,

którzy trudnili się eksploatacyą koprolidn, tam

odesłano jeszcze podczas zimy dwudziestu z owych

trzydziestu rybaków, gdyż dom ten na południu

dobrze był zaopatrzony w żywność, a ubytek dwu

dziestu żołądków w warunkach, w których znaj

dowała się wyprawa, był wielkiej wagi.

Nikt jednak nie uniknie swojego przeznaczenia.

Owi rybacy, którym groziła na północy śmierć

głodowa, padli na południu ofiarą nagromadzo

nych zapasów. Zamiast używać ich w miarę i roz

tropnie, żywili się niewstrzemięźliwie i wyłącznie

mięsem solonem nie przeplatając jarzynami, któ

rych znaczna takżo znajdowała się ilość, nie

tknęli się dwóch beczek soku cytrynowego, który

jest znakomitem antidotum na skorbut i wszyscy

dwudziestu wymarli przed wiosną na tę straszną

chorobę.

Nadmienić nam t u wypada, że koprolid jest

skarbem równie drogocennym jak kopalnie dya

mentu, aczkolwiek jest łajnem mamutów i przed

potopowych zwierząt spetryfikowanem ! Pctryfi

kacya t a stanowi nadzwyczajny najwyższego g a

tunku nawóz w rodzaju guana, lecz nie równie

wyższy. Skarb ten odkryty przez p. Dicksona

obliczają w miejscowości, w której dwudziestu

rybaków znalazło tragiczną, acz prozaiczną, bo

z żarłoczności śmierć, na miliard tonów angiel

skich. Łatwo zatem zrozumieć, jak ogromny p ra

wdziwie mamutowy majątek spoczywa w tom

skamieniałym stanie.

I znowu wyprawa nie mogła się pokusić o do

tarcie do bieguna. Ograniczono się na dwóch

wycieczkach; na czele jednej postępował profesor

Nordenskióld, na czele drugiej kapitan Pollander,

obydwie miały n a celu wykonania pierwszej zu

pełnie dokładnej m apy Szpicberga. Wycieczki

trw ały dni czterdzieści, uczeni podróżowali w san

kach ciągnionych przez majtków i nocowali pod

namiotami. Wyprawa wróciła do Gottenburga

w sierpniu. Owocami jej prócz jedynej dotąd do

kładnej mapy Szpicberga, były spostrzeżenia ma

gnetyczne i termometryezne, robione podczas mie

sięcy zimowyoh, te ostatnie co pół godziny dniem

i nocą. Profesor Nordenskióld spostrzegł, że Gold

«* * mi wychodzi codziennie, wyjąwszy niedziele i dni tw)ąteezne.

Oddsioine Nr» t,z/i*», o iia zapas starczy, w Krakowie po 10 o,, we Lwowie lub z przesyłką pocztową 12 a

Frenemere(e wyseii;

Poezt* w FaAttoia A,,m». . ...

naoatyrok m ktoaria/L na 1 eu**oąe

FWMą w i aa »wie AustryMUwi

..................................

a^ WX

«i« win.i.

»aau_oeWem ,

(,,,,

gj dr.

7 zb.

6 złr.

!?""°F* A *H, Bell ,Sswajrarył, Twayt

pwtotw nslesąeyafc do sw l|s4a fontow eg o ...................

89zlr.

8 *la.

5 »łr.

i4ę ***° ai **° d0

te « Woiet!teu. -

stżetsy %pteaiedzmi ł * m

5 i ogłoswmta (tawŁty) apra* » sie n ad ;?M fremoo do IdmlaiBtraeyl

i,ram w Krakowie, -

Listy reieUmMyjns **mąpwotętiMwtĄ nie poUegaią osłs^ie poentowej.

Listów »tm a*sfcwttnych nse przyjmuje * s.

« *fc«* tsm aa uadaylane iiedakcyi nie *wrzaają się, !acz bywają okweiona

Frtaimtraif priyjm h,|J|i

Adminiztreeya *CZASU,* todzie* urzędy pocztowe Mi«t)so»wą prenumeratę k*ię.

gara«* H. A. Krzytenowskiego, handel Nowzkewakiej. * « lo aw wiel» (iiworaty) preyjwn)ą *i? U opłatą

od mtejww wiersza drukiem drobnym (peiitowym), *a pierwszy raz 10, za każdy następny raz no 5 c,

la d e a l a e « (n* 3 *truunioy dzietinibąj od miejsca wierz»» drakiom drobnym po 30 c. za kaifly raz,

BcdąHsalate ,.«*»»« (prospekt», oyrkuUrze, ogłoszeniato.) nrtyjwcjąsięw M)nęl, «* °d A

100 egzempL dla zamiejscowych, * 50 cent, od 100 ega. dla imtsjsoowyoh prenum eratorów . Naioiytobtf w

uprasza M§«mmi«a nadesłaćprzekąsem pecetowym, O ałotaseia i M saawmatę przyjmuj«jf

*ra » " « w « « Ą)encv* ,CZA»fi« w tf(Swiym *j/adzie lytcula Hr. 1 prap ulicy Balickiej Nr. I| %

w k ° w ^ w wył^atnlep_Adaw, Buo Cldraent 4 (prenumeratą p. Wfcaoenty Bączkowski, Fanfeoo/g v

Foiieoaiere 38)5 Wuw **(1f* * PJ?—

* Vogler (takie wHamburgu, Frankfurcie nad Kene»,

BerUuie, U p* u , Bazylei t WrotJatrta, A. Oppellk, Btubenbeetei Nr. 2 (Uk*e w Pra/bo) , K. Hossę,

(takie w Uerihiio, HamburgB, Monachium l Norymberdze), O. L . Daube A Comp. (takie w Frankfurc!e

u. M-) Rotter A Comp,

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

An error occurred