Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 699 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Kraków, Wtorek 4 Stycznia 1910.

Ilim111nri-mu

---------------—

Rocznik LX III.

0 ka?lał panamski.

Wiadomość o próbie utworzenia związku re

publik południowo i środkowo amerykańskich

jaka nadeszła wezoiaj z Nowego Yorku ria

Berlin, dotyka kompleksu kwestyj, zaczepiają

cych z jednej strony o prądy panamerykańskie

w Stanach Zjednoczonych, z drugiej o kwestye

kanału panamskiego i tworzy jeden’z epizodów

walki, toczącej się jaw nie, to znów podziemnie

między sekretaryatem stanu dla spraw zagrani

cznych w Nowym Waszyngtonie, a państewka

mi Ameryki środkowej i południowej, lecz

zawsze na tle stanowiska Stanów Zjednoczo

nych na Oceanio Spokojnym i na tle ewentual

nego konfliktu między Stanami a Japonią.

Wobec stosunku Stanów do republik środko

wo i południowo amerykańskich, naturalnem b y

łoby poniekąd, gdyby państewka te łączyły się

ze sobą dla obrony. Ostatnie zajścia z N ikara

guą wykazały, jak dalece arbitralną a zarazem

celową jest taktyka waszyngt ńskiego sekreta

rza stanu p. Knoxa. Konflikt wyniknął jak zwy

kle, z popierania przez Stany rewolucji w Ni

karaguie, aby obalić prezydenta Zelayę.

Gdy Zelaya ustąpił dobrowolnie, a miejsce

jego zajął poprzedni sekretarz stanu D r Madriz,

Stany uznały zmianę za niewłaściwą i popiera

ją na stanowisko wodza rewolucyonistów, Estra

dę, dopomagając mu bronią, amunicyą i werbo

waniem rewolucyonistów za pieniądze Unii. -

Estrada, wyniesiony przez p. Knoxa, byłby na

rzędziem w jogo ręku, i to wydaje się głównym

celem zatargu z Nikaraguą. Taka pośrednia

aneksya w ydaje się Waszy-ngtonowi korzyst

niejszą na razie od bezpośredniej, co zmienia

tylko formę , nie treść zamysłów.

Niewątpliwem jest natomiast, że p. Taft uwa

ża się za władcę republik środkowo-amery/kań

skich, a przekonania jego podziela kongres.

Okazało się to podczas obrad senatu związko

wego, gdy senator Rayner z Massachusets po

stawił rezolucyę, aby prezydenta Nikaraguy Ze

layę zaaresztować i postawić przed sąd amery’

kański za rozstrzelanie dwóch rewolucyonistów,

obywateli Stanów-,

schwytanych nn gorącym u

czynku. Rezolucyi tej nikt się nie sprzeciwił,

komisarz rządowy zgodził się z nią milcząco,

co przekonało zapewne republiki, że ,,wielka

siostra z północy/" uw aża się za siostrę najstar

szą i uzurpuje sobie prawo karcenia rodzeń

stwa według uznania.

Z tego nastroju wyniknął projekt, pozornie

;Zbliżony z projektem podniesionym przez Chili,

lecz w istocie zgoła odmienny. Kierow n ik ,,Biu

ra panamerykańskiego",

John Barrett rzucił

przed niejakim czasem myśl, aby pięć republik

środkowo-amerykańskich złączyć w jedno pań

stwo pod protektoratem Stanów. Źródła tej my

śli szukać trzeba w kwestyi kanału panamskie

go i łączących się z nim planów dyplomacji

waszyngtońskiej.

Stany( Zjednoczone przypuszczają, że za lat

pięć, po ukończeniu, kanału panamskiego, będą

zawikłane w starcia wojenne. W przypuszcze

niach tych nieprzyjaciela się nie wymienia, lecz

może nim być tylko Japonia. Wiadomo, źe gdy

Panama, należąca podówczas do Stanów Zjedno

czony/ch K olum bii, nie chciała ugodzić się o

sprzedaż gruntu pod kanał, sekretaryat stanu

w Waszyngtonie zaaranżował rewolucję, i prze

szkodził rządow i kolumbijskiemu w stłumieniu

jej, a natomiast przyczynił się do utworzenia

iiowej republiki panamskiej, od której, po małej

demonstracyi floty, uzyskał be.z trudności grun

ta pod kanał. Zemsta rządu kolumbijskiego obja

wiła się w zaproponowaniu Japonii, aby kupiła

od Kolumbii wysepkę na zachodniem wybrzeżu

oraz kawałek lądu stałego na’stacyę węglową i port.

yplomacya Stanów musiała wytężyć wszyst

kie siły, aby przeszkodzić tej transakcyi, która

tez me przyszła do skutku, lecz dopóty ’nie prze

stanie grozić urzeczywistnieniem, dopóki cała

srookowa Am eryka nie znajdzie się pod władzą

»tanów. Inaczej - jak rozumują w Waszyngto

nie - inżynierowie japońscy zawsze znajdą punkt

oparcia dla robót, mających zniszczyć kanał pa

namski.

Niektóre pisma twierdzą otwarcie, żc konflikt

z Nikaraguą został wywołany po to, aby zrazu

§ .iedną, potem wszystkie inne republiki środ

kowo^ amerykańskie wciągnąć w sferę bezpo

średnich wpływów Ameryki północnej. Po Ni

karaguie przyszłaby kolej na Panamę, gdy obe

cny prezydent Obaidia, okazał się zbyt samo

dzielnym. Tylko, że Panama miałaby uledz

aneksyi i wcieleniu do terenu kanałowego, który

już stanowi własność Stanów, podczas gdy co

do Nikaraguy i innych republik °Siany

mogłyby zadowolnić się protektoratem, wyko

nywanym faktycznie jako władza zwierzchnicza,

tak, iż republiki dostarczyłyby w rezultacie no

wych gwiazd sztandarowi Unii. Z Panamą za

szedł niedawno konflikt o nowe tereny, powsta

jące wskutek nasypywania na brzegi ziemi, w y

dobytej przy kopaniu kanału. Ody Panama roś

ciła sobie prawa na równi ze Stanami, w Wa

szyngtonie miano odezwać się, że nic ła tw ie j

szego, jak skończyć kwestyę zabrania terenu

spornego razem z republiką. Sposobności do

starczyć może kwestya wyboru prezydenta,

gdyż obecny, chcąc obejść konstytucyę po

dyktowaną Panamie przez rząd waszyngtoński,

a zakazującą powtórnego wyboru prezydenta,

zamierza obecnie złożyć urząd, osadzić na nim

tymczasowo jednego z ministrów, a w terminie

ustawowym kandydować na nowo, co może

Stanom dać pożądaną sposobność wkroczenia.

Sygnalizowany związek republik mógłby mieć

w tych warunkach znaczenie dwojakie i być

albo samoistnym tworem państewek, broniących

się przed naciskiem Stanów, albo też kreacyą

p. Knoxa, gdyby pragnął uprościć działanie i

zamiast podbijać dyplomatycznie każdą repu

blikę z osobna, opanować wszystkie, łącząc je

w związek pod protektoratem Stanów. Dyplo

macyę waszyngtońską pociąga zapewne prosto

ta i taniość metody w przeciwstawieniu do obe

cnej, która pociąga za sobą kcszta i kłopoty,

związane z organizowaniem i popieraniem re

wolueyj. Postępy w budowie kanału czynią tę

kwestyę coraz dojrzalszą , gdyż przybliżają sy

tuacyę, w której konflikt z Japonią nabierze

aktualności, a zabezpieczenie kanału będzie nie

zbędnem i zmusi Stany do upewnienia się, że

Japonia nie będzie mogła postawie nogi na w y

brzeżach republikańskich.

H s XKVK Sn)KKlEWICZ,

ONGIaDZIŚ:’

Liczne posiłki, ciągnące w pomoc Krzyżakom

, króla węgierskiego Zygmunta 1 z dalszy ci

mi niemieckich, n ie zdążyły na walną roz

awę pod Grunwaldem. Ale właśnie dzięki te

1 Zakon, mimo niesłychanego pogromu, zdołał

szcze zebrać wcale poważne siły 00

P, obrony przeciw zwycięskim Polakom. Nau

ony jednak doświadczeniem, mc chciał stawie

,zystkiego na jedną kartę w wielkiej bitwie

rycerstwem polskiem. Biegły niemiecki wódz

iany 2 okrucieństw, Michał Kochmejster, wojt

owe Marchii, wolał zaprawiać do wojnypizy

u vcV r/ości przy oblężeniu zamzGW 1 zame^z

5w ro!skich, nieopatrzonych dostateczną za

« - lub podnosić ich ducha w małych_utaicz—

S,SLww*«

-SJS

iziału chorągwie rycerski?_,

’

mieHlcran i wieśniaków «

’

tóre v owych czasacn nazywano ,tańszym

cmiG

\ czmił to przezorny Kochmejstei, nie cnu

’^iał,źebitwatam u s ik

lęskę

wa%ei, «’dyby nowa próba, no _ą

ńiala śirowadzić, upadnie całkiem u u c , w 1j

*nfcicl gościach i zbudzi się w .2 »zV Owóż

-Mego jowrotu do domow_ych pieleszy, uwoz

?odcZas oblężenia Tucholi, doszy

Kaciego wieści, że w Korom^ J 1

lakowej zaciągi królewskie, wśród których

Tegorocznego numeru Krwyera jvarszaw

*kiego święconego w całości wspomnieniom Gr

8, 9.

—

»T»jue

*»li-tra.4*.

Pierwsze chwile panowania Alberta I. zazna

czyły sie w prasie antykatolickiej interesującą

kampanią. Leopold I. był, jak wiadomo, wcale

gorliwym protektorem katolickiego stronnictwa

w kraju i choć poparcie to nie wychodziło poza

granice konstytucyjności — aczkolwiek w in

nych względach Leopold II. nieraz musiał ucie

kać się do energicznej inicjatywy — to jednak

król uchodził pod względem politycznym za zwo

lennika rządów katolickich. Sylwetce nowego

władcy towarzyszyły w dziennikach liberalnych

lekkie adnotacjo o jego wolnomyślności i na

dzieje, że pójdzie bardziej na lewo.

Nagle ukazał się w paryskiej Petitr tPpubU

ąue ,,dokument", pochodzący rzekomo z W aty

kanu! Miała to być, według lego pisma, depesza

(Wydanie wieczorne)

z kancelaryi papieskiej do nuncyusza w Brukseli,

depesza szyfrowana, którą w redakcyi paryskiej

bez trudu odczytano i przetłóinaczono. Zawiera

ona ostrzeżenie urzędowe przed królem A lber

tem, którego stosunek do katolicyzmu ma być

ja!: najnieprzyjaźniejszy. Wynika z niej, że W a

tykan żywi silną nieufność do nowego władcy

i że należy stosownie do tego ukształtować sto

sunki między nuncjaturą, a dworem, donosząc

0 każdym najdrobniejszym fakcie do Rzymu.

Depesza rozpoczyna się przypomnieniem, że

w królu Leopoldzie straciły partye katolickie

dzielnego protektora. Natomiast wstąpienie na

tron Alberta I. jest wypadkiem niepokojącym.

Albert I. wychowywał się w złem otoczeniu i

ma złych doradców-, G dy by się nie podjęło na

tychmiastowych starań, będzie władcą kostytu*

cyjnym i liberalnym, to zaś groziłoby zdoby

czom politycznym katolicyzmu w Belgii. Nieraz

słuchał Albert I. rad i podszeptów polityków

radykalnych i anty - klerykalnych. Nuncyusz po

winien więc natychmiast porozumieć się z arcy

biskupem raechlińskim i z Jezuitami, aby zarzą

dzić co należy. Przedewszystkiem trzeba usunąć

zręcznie z otoczenia króla ludzi niebezpiecznych

1 zastąpić ich katolikami, utrzymać ścisły kon

takt z między nimi, a nancyuszeui i Jezuitami i

dawać im najdokładniejsze wskazówki co do

rad, jakich mają udzielać nowemu królowi.

Depesza napomyka także o ślubie Leopolda

II z baronową Vaugban. Watykan posiada do

kumenta, udowadniające prawowitośó tego z wiąz

ku. Kościół musi przy pogrzebie rozwinąć wiel

ką pompę, aby przekonać naród, że zmarł

władca prawdziwie katolicki. Petite Repnbliąue

dodaje, iż cały świat ma oczy zwrócone na

knowania tajne książąt kościoła i że biskupi

łącznie z Watykanem zamierzają rozpędzić wol

nomyślne otoczenie k róla i zastąpić je ludźmi

po swej myśli.

Treść i forma rzekomej depeszy wskazują aż

nadto wyraźnie, że koła, inspirujące Petite R e

publiąue nie posiadają talentu do imitowania

tajnych dokumentów w jako tako prawdopodo

bnej formie. To też zaprzeczenie uroczyste W a

tykanu, ogłoszone w Osservałore Rom ano, by

łoby zbytecznem, gdyby niedawno zakończona

sprawa Ferera nie wskazywała, że wszelkie

zmyślenia znajdują chętne przyjęcie w prasie

antykatolickiej, która pow-tarza je jednomyślnie

i rozpowszechnia po całym świecie. Pi.sma ka

tolickie pogratulowały ironicznie dziennikow-i

paryskiemu jego informacyj i umiejętności czy

tania depesz szyfrow-anych, równocześnie zaś

ogłosiła K o ln . Yolksztg. inną »depesze", tym

razem już nie szyfrowaną i zaczerpniętą ze źró

deł dostępniejszych, niż archiwa watykańskie.

Pochodzi ona, ja k komentuje K o ln . Yolksztg.

»od osobistości kierującej, zamieszkałej na puk

kcie centralnym ruchu. Możnaby sądzić, że w y

szła z Rzymu, gdyby pewne oznaki nie w-skazy

wały na Paryż. Adresatem jest Brukselczyk, po

zostający w stosunkach z uniwersytetem i bio

rący udział w polityce, na stanowisku wpływo

wego członka jednej z partyj" . Z artykułu war

to przytoczyć niektóre ustępy, zaw-ierające sze

reg następujących informacyj:

...Prawdę mówiąc, oczekiwaliśmy większego w-ra

żenia po pu.szczeniu wiadomości o ślubie. W :ększego

zarówno po stronie de l infdme, jak po stronie

ukoronowanego. Dla republiki nic stąd w rezultacie

nie wyniknęło. Czy prasa okazała się krnąbrną? czy

może poprostu redaktorzy nie umie!i wyzyskać ma

toryału ? Miejmy nadzieję, że na przyszłość będzie

lepiej, do czego bardziej niż my, możesz pan się

przyczynić, będąc na miejscu i mając oi)jekt na oku.

Tymczasem irzeba skierować siły w dawnym kie

runku. Ani chwili odpoczynku, ani chwili zawiesze

nin broni! Rezultat musimy osiągnąć, wszak nie

było nigdy sposobniejszej chwili jak teraz, gdy

wielkie dzieło może być identyfikowane w dobrej

prasie z obaleniem bezeenej potęgi politycznej.

Bru k selsk a Minerwa (loża pod zn ak iem Minerwy.

P. R.) pracowała wyśmienicie, młoda gwardya wol

nej myśli urzeczywistniła pokładane w niej nadzieje.

Nie można przedewszystkiem dać spocząć sprawie

pomnika dla brata F,, mu sicie mieć sw eg o Giordnno

Bruno. Czy n owy burmistrz jest nam życzliwy ?

Musi iść z nami ręka w rękę, przedew szystkiem

w tem. co najważniejsze.

Wiado mość o ka no nizacyi zmarłego i o ślubie

byla dobrą. W tej chwili dobra prasa ma już za

pewne telegram z Petite Repiiblique o depeszy

do nuncyusza. Rozpowszechniać ją, baczyć nu dalsze

wiadomości! Pracować !

Jeżeli dodamy, że Kóin. Yolksztg zauważa,

iż informacyę swoją ma ze źródła »co najmniej

tak dobrze poinformowanego ja k Petite Repn

bliąue", zrozumiemy, iż organ katolicki wyka

zuje, jak łatwo na podstawie kilku faktów

skonstruować »autentyczny dokument" . Różnica

między jednym a drugim fabrykutem w tem

jedynie się mieści, że Petite R4pidtlkpte skom

ponowała swój telegram na podstawie dowol

nych kombinacyj, zaś K(ilu. Yolksztg spożytko

wała w nim wiadomości faktyczne, kampanię

prasową z okazyi śmierci Leopolda 1 i niektóre

fałszywe wiadomości rozsiewane przy tem przez

prasę antykatolicką. Celem ich jest, ja k zwykle,

poniżenie Kościoła, ukazanie w katolicyzmie

niebezpieczeństwa dla spokoju wewnętrznego

i dla »liberalnych" zamiarów królu. Jednomyśl

ność znana i oceniona już w sprawie Ferera,

znów występuje w prasie antykatolickiej, po

wtarzającej zgodnie awanturnicze telegramy ,,wła

sne" i »dokumenty",

mające na celu walkę

z Kościołem. Sprawy belgijskie powinny zwró

cić teraz szczególną uwagę dziennikarstwa ka

tolickiego, gdyż początek rządów nowego wład

cy daje asumpt do takiej kampanii. Idzie w pierw

szej linii o obalenie większości katolickiej w k ra

ju, do czego posłużą najbliższe wybory, w dru

giej zaś o ten cel stały, ku któremu dąży za

pr.asą lóż francuskich i włoskich dziennikarstwo

antykatolickie całego świata, potężny syndykat

urabiania opinii publicznej.

Dwie 1*. 1\S.

Po rozłamie w P. P. S. w r. 1906 partya roz

dzieliła się jak wiadomo na dwie frakcje: »le

wicę", pozostałą przy nazwie P. P . S. i secesyę

»prawicę", która przybrała nazwę »frakcyi re

wolucyjnej P. P. S." .

Przy tej okazyi — przy

pomina N ow a Gazeta — powstały liczne zatar

gi, nieraz czynne, o podział niet,ylko ideowego

ale i materyalnego dobytku partyi: drukarń,

pieniędzy itd. Zatargi te przybierały czasami

charakter burzliwy i odbijały się aż na forum

Międzynarodowego Biura Socyalistycznego lub

międzynarodowego zjazdu w Stutgardzie. M ię

dzy innymi był też zatarg o drukarnię jedną,

zatarg, zakończony zagarnięciem siłą przez je

dną stronę, o drukarnię drugą itd. Wkońcu do

bytek ten został milczącą zgodą lub ri a facti

podzielony między obie strony.

W jesiennych miesiącach r. z. odbył się dru

gi »zjazd frakcyi rewolucyjnej", który, po od

znaczających się jednomyślnością debatach, u

znał — jak również w-iadoino — » Frakcję Re

wolucyjną" za »jedyną prawdziwą spadkobier

czynię sławnych traaycyi P. P . S." i postano

wił odtąd odrzucić z tytułu »Fr. Rew." i nazy

wać się jedynie P. P. S., oraz uznać się za ta

kow ą ; »lewicę" zaś, dotychczasową P. P. S.

ogłosił za pozbawioną prawa używania tej na

zwy. »Lewica" w odpowiedzi na to ogłosiła

odezwę, w której charakteryzując najdobitniej*

szemi wyrażeniami całą działalność i specyalnie

postępowanie w tej sprawie Fr. Rew., nazwała

wkońcu »czyn" ten »aktem politycznego bandy

tyzmu" —

,,niesłychanym w dziejach ruchu po

litycznego zamachem na nazwę partyi". Wreszcie

oznajmiła, że dla odróżnienia znaczyć będzie

odtąd swoje wydawnictwa osobną pieczątką z li

terami P. P. S.

Fr. Rew. — czytamy teraz w Nowej Gazecie.—*

zaczęła wyciągać wszystkie konsekwencje, tak

że praktyczne, wypływające z przybrania przez

nią nazwy P. P. S. i uważania siebie za całą

tę partyę. Pierwszym poważniejszym na tej dro

dze »czynem" było zagarnięcie, w dniacli ostat

nich, archiwum partyjnego, zawierającego, ja k

się zdaje, egzemplarze wszystkich wydawnictw

partyjnych i materyalu do dziejów ruchu. Spra

wa tego archiwum, jak widać z jedynego wy

drukowanego dotąd i opublikowanego dokumentu,

dodatku do Robotnika, tak się przedstawia: Po

rozłamie archiwum pozostało w rękach lewicy,

a lokowało się w redakcyi Naprzodu. Gdy roz

poczęły się spory o własność, zarząd miejscowej

partyi socyalno* demokratycznej oświadczył, że

nie uważa się za kompetentnego do ich roz

strzygnięcia — i wskutek togo nie wyda archi

wum żadnej partyi, lecz pozostawia je u siebie,

jako u ilepozyiaryusza. Obie partye w zasadzie

zgodziły się na to, a ,,lewica",

obok pieczęci

zarządu P. P. S. D ,, nałożyła na szafach archi

wum swoje pieczęcie. To miało miejsce w roku

1907; gdy w ostatnich tygodniach ,,lewica" za

żądała przejrzenia lokalu archiwum, komisya in

spekcyjna, wydelegowana w tym celu przez ,,le

wicę*1 i partyę miejscową, zastała lokal pusty.

Wówczas okazało się, że, podług słow odezwy,

w przeddzień nadszedł na ręce komitetu partyi

miejscowej list, w którym Fr. Rew. oznajmia,

że będąc właściwą P. P. S. (i w dodatku po

wołując się na opłacenie przez nią lokalu), uwa

ża archiwum za swoją własność i jako taką —

je zabrała.

Fakt ten, drogą wydania przez ,.lewicę" za

cytowanej wyżej odezwy wraz z odbitkami

dwóch dokumentów: protokołu złożenia archi

wum w depozyt i protokołu komisyi inspekcyj

nej przy zagnoskowaniu pustego archiwum lo

kalu, przedostał się — kończy N. Gaz. — do wia

domości publicznej i wywołał żywe komentarze.

IX kongres s^onistów.

Przed samym Nowym Rokiem — jak donosiły

telegramy — odbył się kilkodniow y kongres

syonistów w Hamburgu z udziałem około półtrze

cia tysiąca uczestników, wśród których delega

tów różnych organizacyj syonistycznych było

452. Przedstawicieli prasy przybyło 136 osób.

W kongresie bi’ali udział liczni syoniści z Ga

licyi.

Kongres rozpoczął się dn. 27 grudnia, zaga

jony mową prezesu komitetu Dra D.Wolfzsobna,

który podkreślił w swej mowie, iż poraź pierw

szy w ita delegatów tureckich po wprowadzeniu

konstytucji w państwie otoinnóskiem. Otwiera 1

nowo widoki d!a planowej pracy około urzer

wistnienia programu bazylejskiego i pro je

palestyńskich. Szczególny entuzjazm u

wystąpienie na katedrze Maksa

ryża), który, podkreślając t

tureckiej, radził jednak

zbytniego optymizmu. Mo

niści powinni po dawne:

organizacyę ludności źyo v - ki

’

samowiedzy narodowej i j

nizmu. Ideałem jest utv

warunków istnienia naroc

’OSZ.

Hist. Pol. Lib. NT!. P. 05, 90, 7

masz pogromców z pod Grunwaldu, tylko wła

śnie ,,lud tańszy",

przeważnie pieszy, niezbyt

liczny i niezbyt z wojną obyty.

Uśmiechnęło się Kochrnejstrowi łatwe zwycię

stwo, wię.c zostawiwszy niewielki za.stęp pod

Tucholą, aby utrzymać na wodzy tamtejszą za

łogę, ruszył z cał’ą siłą pod Koronowo. Szli

z ni iii słynni w świecie zapaśnicy z cesarskiego

dworu, szli Niemcy ze Śląska, szli Sasi, Bawa

rowie, Turyngowie, Frankowie i Szwaby, nie

licząc gości z dalszych jeszcze krajów

cerstwo świetne, od stóp do głów w stalowe

i srebrzyste zbroje zakute, żądne boju \ sławy,

śmiercią gardzące. Wszystko zdawało się sprz;. -

jać wyprawie. Przednie straże niemieckie po

chwyciły na grzą zkieh błotach dwóch szlachty,

którzy potwierdzili, że niema pod Koronowem

walnych hufów królewskich i tem większą na

pełnili Kochmejstra w iarą w zwycięstwo.

Krzyżacy, rozumiejąc, że brańcy prawdę przed

n imi ’zeznali, przyspieszyli pochód i rankiem,

w październiku, w dzień św. Gereona, 1410_r.

stanęli przed miastem, a przypuszczając, że im

wśród jego ulic walczyć przyjdzie, pozsiadali

z koni - i zostawiwszy je pachołkom, gotowali

się pieszo uderzyć na nieprzyjaciół.

Lecz nie całkiem zdołali zaskoczyć Polaków,

którzy lubo nie rychło spostrzegli wojska za

konne,’ mieli wszelako dość czasu, by skoczyc

hurmem do klasztoru, w pobliżu nad rzeką Brdą

położonego, tam przy wd ziać zbroje, siąsc na

koń i sprawić szyki bojowe.

......

Ujrzawszy to Krzyżacy, poniechali zdobycia

miasta i coprędzej wrócili do kom - tak. ze

po krótkim czasie stanęły naprzeciw s:coie dwa

potężne żelazne zattęp} .

H uf;e niemieckie płonęły żądzą boju, lec_z

w okrutnym Kochmejstrze upadło serce na _wi

dok polskich chorągwi, zmiarkował bowiem z bjt

późno, że pojmani na błotach szlac,ncice zwiedli

; chytrze i że nie mieszaną drużynę ma przed

sobą *ale straszliwe »przodchorągiewne" rycer

atwo’ z pod Grunwaldu. Poznał ich zdała po ol

brzymich koniach, po zbrojach, po znakach :ia

tarczach, po rodowych »zawołaniach", które roz

legały się jak grzmoty wśród szyków — i za

drżał. Nie o własne życie mu chodziło, gdyż

serce kipiało mu dziką odwagą, ale zadrżał na

myśl, co się 3tanie, jeśli klęska nowa przygnie

cie Zakon i jeśli ci świeżo przybyli »goście"

z Zachodu, którzy nie zaznali jeszcze polskiego

ramienia, rozniosą wieść po świecie, że oprzeć

się mu nie podobna... Posiłki wówczas przesta

ną napływać z Niemiec, a z Zakonu wyciekną

resztki krwi.

I przerażony tą myślą Kochmejster, lubo w oj

ska jego przewyższały liczbą polskie zastępy,

postanowił bitwy nie przyjmować.

Więc po chwili trąby niemieckie dały znak do

odwrotu, wojska zaś. zastawiwszy się od Pola

ków wozami, poczęły się cofać pospiesznie.

A Polaków ogarnęło zdumienie: »Jakoż jest?"

mówili między sobą: »Sami lc’nam przyszli, a

teraz tyły podają? Zaprawdę jest w tem jako

wyś podryw, który udaremnim, następując na

nich bez zwłoki".

Tak mówiąc, ruszyli naprzód i rozpoczął się

pościg, który wkrótce okazał się zgubnym dla

Krzyżaków. Nic mieli oni już owych przesła

wnych, na wagę niemal złota opłacanych łuczni

ków angielskich, którzy legli prawie wszyscy

pod Grunwaldem. Natomiast w wojsku królew*

skiem by ł caly oddział mazowszan puszczań

skich, od dziecka do łuku przywykłych. Ci,

wysuwając się naprzód, razili konie pod rycer

stwem i samych rycerzy; gdy chciano na nich

uderzyć, cofali się szybko, a na ich miejsce

występowała do boju konnica. Lecz wówczas

Kochmejster znów nakazywał odwót i zgubny dla

Niemców pościg rozpoczynał się w dalszym

ciągu.

Aż wreszcie opadli swego wodza co najprze

dniejsi rycerze niemieccy i poczęli mu gorzkie

mi słowy przyganiać, że hańbi ich i gubi i że

nie j)o to z dalekich krajów przybyli, aby przed

Polakami uciekać, jeno dlatego, by w równym

ir;

siawę, choćby za

boju się z nimi potykać

cenę życia pozyskać.

Więc Kochmejster widząc, że na nic dalsza

ucieczka i że łucznicy królewscy bez bitwy mu

wojsko wytracą, zatrzymał się we wsi Łącko i

stanąw-szy na wysokiem wzgórzu, postanowił

stawić czoło Polakom. Lecz owi, widząc przed

sobą stromą wyniosłość, a j)ewni już, że się im

nieprzyjaciel nie w-ymknie — obeszli ją dokoła

i zajechawszy od strony najmniej pochyłej, po

częli z w ielką radością ustawiać się do w-alnej

rozprawy.

Ale zanim rozpoczęła się bitwa, p rzybył przed

szyki polskie herold z oznajmieniem, że Conra

dus Nyempcz rycerz cesarza Zygmunta, sławny

ze zwycięstw w licznych bitwach i turniejach,

wyzyw-a na pojedynek rycerski każdego z poł

skich rycerzy, któryby ośmielił się z nim zmie

rzyć. Na to z szeregów w-yjechał natychmiast

Jaśko ze Szczytów, herbu Doliwa **) i pod

jąwszy ostrzem kopii rzuconą rękawicę. , ruszył

między dwa wojska.

—

Wyskoczył ku niemu

Nyempcz z wielkim pośpiechem i zderzyli się na

środku pustego pola, ja ko dwie burze, które

z przeciwnych stron nadciągną. Lecz dzień za

powiedział się złą wróżbą dla Niemców, gdyż

z w a lił Jaśko z konia odrazu cesarskiego ryce

rza i pojman jest przesławny Konrad Nyempcz

w obliczu obu wojsk.

Zaczem w ielu Polaków i Niemców chciało_ się

potykać o kohie, o zbroje, albo też na śmierć

lub niewolę, lecz już nie było na to czasu, gc!yz

serca zakipiały takim w-arein po obu Siionach

że, nic czekając już dłużej, ruszyły na siebie

żelazne ławy i zwarty się w śmiertelni c!i zapa

sach.

»Z obu stron, pisze kronikarz,""’) rów-ne męstwo

i rów-na zawziętość przeciągnęły bój do kilk u

godzin i długi czas w-ątpliwy był los bitwy, gdy

jed naki dobór rycerstw-a, jednaki upór i jednaka

sprawność bojowa przechylały to na tę, to

na ową stronę zwycięstwo".

Rozgorzała bitwa

tak zapalczywa, jakiej nic pamiętano od p o c z ą *

Kiru

tku Wielkiej wojny. Gr

cerstwa całego świata

ó.’ " ./ra;;c.

rze polscy: ToporczyK u l ’,

czycy, Nalęcze, Oksze, I . u

leźli siebie »sampierzy

wardtach, Reidburgach

rach. Po skruszeniu

wówczas zwano kopi .

;.to się na

miecze i oksze. Krew z ran ludzkich i końskich

spływ-ała obficie na ziemię ; coraz większa licz

ba poległych zaścielała krw-awe pobojowisko.

Ciężkie podkow-y rumaków miażdżyły piersi i

głowy rycerskie; ziewały ostatnim tchem na

krwawem polu zczerniałe usta, gasły orle, mło

dzieńcze oczy, śmierć powłóczyła bladością o

blicza, stratow-ana ziemia odzywała się jednym

jękiem.

Lecz bój !rwał dalej: biły obuchy, dźwięczały

miecze i tarcze, a wrzawa bojowa i okrzyki

»zawołań" rodowych głuszyły ów jęk przyzie

mny. Wieśniakom z Łącka, którzy spoglądali

z wysokich drzew na bitwę, wydało się, że w i

dzą walczących z sobą olbrzymów.

Łoskot starcia rozlegał się na całą okolicę.

Szał bojowy ogarniał dusze, rozgorzały oczy i

serca jak pochodnie, ramiona zamieniały się

w pioruny i bój trw a ł dalej.

Parły na się w-zajem dwie ław y tak uporczy

wie, że w końcu uczynił się ścisk straszliwy.

W tym ścisku pomieszały się konie, tarcze, zbro

je. Tu i ówdzie niedość już było miejsca na

rozmach miecza lub !oporu, w-ięc chwytano się

za ramiona, wbijano sobie w piersi i w gardła

krótkie mizerykordye, bito się z!amkami i ’ręko

jeściami mieczów. Tysiące zaległy już pole;

ochrypłe gardła zamilkły, lecz bój trwał ciągle,

straszny jak płomień, ponury jak śmierć.

A ż wreszcie zbrakło oddechu w piersiach lu

dziom i koniom. Bitw-a poczęła mdleć, albowiem

omdlały ręce i zdrętwiały ramiona.

»Wówczas

stało się — mówi kronikarz **) — że jakby za

wzajemną zgodą przerwano bój i oba wojska

wykrzyknęły, aby chwilowy uczynić rozejm " .

,,CZAS" wychodzi z wyjątkiem dni po niedzieli i (b im ,..... .......

,mir.r w.e^zo.ny 10 hal,, ranny 4 hal.l

p«..,

111Ewum t;ls.t./v ,,’." ,JolT lŁal"raMr6ha,—

cr Krakowie w miejscu. . .

na cały roki na kwart,,l

, . * o g n i e m d o d o m u .................................

?kor

rocztn. w pHistwio Ai wt ry a ck ie r a ......................................................

J6 koron 9 kor. -

3 fi0j ^ ha,—

7 dwukrotn.-} wysyłka pocztowa . . .

****...

30 koron 9 kor. -

3l f.’

Poczta w pao stwic Niemieekiem . . . ........ .................................

42 koron 10 kor. 50 h

k’^,i

państw, należących do zwiazkn W /rót * * *. !o koron 10 kor. 50 h’ 3 kor”50 hal"

yy p,aństwie rosyjsk.em (abonament przez urżęd^r pocztowe) J tLh°om N ^ " ’ 4 k on -

w/dłag wzęd owego wykazu nar. 1908 pism

! j*. ! lbrb-20k -I4rb. 05k. 1rb 45kon

!Lnauient Czasu ,przyjmują urzędy ooc*łJ?ny ’ TOHlcych d ebli w państwie rosviski«m

Sie, Moskwie iOdeśle. Z .IK u?We:-w ^«tersburou, Warszawie *finS

należytość do urzędu po cztowego najbliższLo T*« m0Z" Prem!meiować Czas, posyłaj* p " n *

pennmeratę i ogłoszenia przyjmują: w W a r -sza w °ie 1in

l? Wyimftmonych większych miast.

’’

» « °-"1»*»" - wkijowi* kfS’iłTiSiąs,,°ri ł- i!f*« jiSr»..Mi«

ków K. Taubera.

W ilnie b:uro dzienni.

P ren u m e r a tę przyjmują : Adu:inistracya Czasu w Krakowie i urzędy pocztowo. Miejscową pre

num eratą ksiąg. S. A. Krzyżanowskiego, li:m(]ie: St. Karlińskiego, U. Kretschmera, Biuro dzień, Uopeaaa

i Salomonowej, Ot. trafika . We Lwowie ,,Czas" jest rtonabycia wbiurach dzień. A. Olszewskiego, S. Sokołowskiego,

K. Bucłisiaba, na ttacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, flowym Sączu na peronie w księgarni kole

jowej, tudzież na innych główniejszych słacyach u porlyerów kolejowych.

Ceny ogłosz eń : od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal., za każdy następny po 10 hal.: układ tabe

laryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40 bal., na.stępny po 10 hal. N ad esłan o i Nek rologia

od miejsca wiersza drukiem petitowym COhalerzy za każdy raz. Głosy pu b liczno ści po Skór.; wszel

kie prywatne komunikaty po kronice i po dziale ekonomicznym i t. p. po 1 kor. od miejsca wiersza.

OgłoE::e?ia i p r e n u m e r a t ę przyjmują: we L w ow ie biura dzienników Ł. Plohna, A. Olszewskiego,

Ft. Sokołowskiego, K. ltucbstaba; w Jarosławiu Biuro dzienników; w Podgórzu Potaralski; w P rze

myślu A. Juszy11.ski księgarnia,D. Heszeles: w R zeszow ie 11. Weintraub; w Stanisław ow ie Jasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M. Bockach, O. limit; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

p. W. Kaczkowski, 14 Ci(tł de Trev ise; w Wiedniu Ilaascnstein fe Vogler, B. Jlosse (także we wszyst

kich _filiach); U. Schalek, M. Dukes, E, Braun, J. Danneberg, 11. Friedl (tylko prenumeratę Ił. Gold

sebmidt A Oomp.); w Frankfurcie n. M. G. L. Daubo A Comp., w P radze czeskiej Fr. Hovorka.

Listy z pieniędzmi i przekazy pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia przyjmuje AdminU

siracya Czasu w Krakowie*, R tkłam ucye nieopicczętowane nie podlegają opłacie pocztowej. Listów nie

opłaconych nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

j*ar- Źa k?itla zmianą adresu dopłaca się 40 ’hal. "3 6 ( 3

ADRES REDAKCYI: u!, św. Tomasza Nr 32.

—

Telefon Nr 50.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu