Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 449 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

M 73.

Krakl)n 2 8 Marca - P!alek.

iivi*»(inilt wychodzi co dzień rano wyjąwszy poniedziałki i dni następujące po

K«k 1856.

;awa,

Ur t%

kwartalnie .

miesięcznie .

v. m każdego miesiąca.

»,Ł . .i(ik »Czas"

to Państwie Austryackiem (pocz tą)

rocznie ..i.-*-’-* *I’r. 20

| p ó ł r o c z n i e ............................

1 kw artalnie......................

1 3 0 k r.| m iesięcznie............................

.;s... »

i uusr.| miesięuz.mc

Przedpłata na Dziennik »Czas" z »Dodatkiem

rocznie .

półrocznie

kwartalnie

te Krakowie

złr. 26

Na sam" »Dodatek" prenumerować niemożna

w Państwie Austryackiem (p ocztą)

rocznie

złr. 30

p ó ł r o c z n i e ............................... »

k w a r t a l n i e .......................... .......

CZAS

n—-yn-rr-n

’i ’-.:

7------------i

-l"-mmmmmmm

Przyjmgją aio do umieszczania w Inseratach:

OGł.Qez«NU, O D - } W y , UWIADOMIENIA, DONIESIENIA WBZelkiego r od zaju , ty

czące si} p’. .

vsła, handlu, rolnictwa, sprzedaży, kupna, dzierżaw itp. za

opłatą r

*d wiersza drobnegy^m jidnsrazowe umieszczenie po 4 kr,, za następne po 2 k

Do każdego medalu ł9ł^0I0pe byó winno 10kr. na opłatę stęplową za każ

dorazowe umieszczenie.

L i”ty z pieniędzmi prennmeraoyjnemi ( inseratowomi przesyłane byó winny

franko do Bióra Ezpedyęyi CmaSU.

Listy reklamacyjne nięopieozętowane nieuleęają frankowaniu.

L is ty niefrankowane nieprzyjmują się.

S s3 * Numer pojedynczy dziennika kosztuje S kr.

Kraków 27marca.

Nic nowego ze sfery konferencyj pary

skich, a co większa nic nawet pewnego, bo

dzisiejsza indepcndance zaprzecza miano

waniu komisyi do zredagowania traktatu, u -

trzymuj^c, że jest kilka komisyj trudniących

się osobnemi kwestyami, ktdre prace swoje

na posiedzeniach ogólnych przedstawiają. B^dź

jak b^dż, traktat dot^d niezostał zredagowa

ny, ani podpisany, ani ogłoszony. Dzienniki

które go na święta Wielkanocne zapowiada

ły, składają winę na pełnomocników to je

dnego to drugiego państwa, stawiających pod

rzędne trudności, które dokonanie pokojowe

go dzieła opóźniają, lubo nie są wstanie

przeszkodzić, aby do skutku nie przyszło

Każą się domyślać, że główna wina spada

na pełnomocników angielskich, którym się

widocznie nie śpieszy, aby pokój zawarty

został na ten lub ów termin, ale pod takie

mi lub owemi warunkami.

Chcą także wiedzieć o niektórych zaszłych

na ostatniem posiedzeniu dyskusyach, które

dowodzą, że Rosya była uprzedzona o wa

runkach jakie zawierać w sobie miał ów ta

jemniczy nieco piąty punktultimatum. W szel

kie prawdopodobieństwo za tem przemawia

i takie było ogólne mniemanie zaraz po pod

pisaniu przez R osyę propozycyj austryackich.

Wątpimy jednak, aby zaszłe na posiedzeniu

dyskusye były komu znane, oddać bowiem

trzeba sprawiedliwość tak członkom konfe

rencyj, jako i osobom przystęp konieczny do

miejsca obrad mającym, że sekret nadzwy

czaj;skrupulatnie zachowują. Publiczność w zu

pełnej zostaje niewiadomości, pomimo usiło

wań niektórych paryskich korespondentów. U ’

siłowania te zbliżają się niekiedy dośmieszno

ści. I tak donosi jeden, jakoby o nowem od

kryciu, że bar. Manteuffel przybywszy na

konferencye, nie chciał podpisać protokółów

nie odczytawszy ich pierwej i nierozpatrzy

wszy się w nich należycie, co niemało za

brało czasu. Pytamy, czy mogło być ina

czej, czy niewiedział o tem każdy, zanim mu

doniósł przenikliwy korespondent do Indepen

dance?

Skoro zaś już mówimy o korespondentach

tego dziennika, pozwolimy sobie wspomnieć

także o ciekawem odkryciu jakie zrobił jev

den z nich, to jest konstantynopolitański. U -

trzymuje on, źe zasada wolności wyznań ja

ką chciał przeprowadzić lord Redcliffe jest

niepotrzebna, bo istnieje ona de facto w Tur

cy*, że Muzułmanom wolno jest zmieniać re

l’S*f» i uderza na Universa, który śmiał

twierdzić, że Turkom pod karą śmierci nie

wolno przechodzić na wiarę chrześciańską,

wyzywając go, aby dowiódł tego przykła

dami.

Mógł wprawdzie Unwers zażądać od ko

respondenta dowodów owej wolności wyznań

istniejącej de facto, ale wolał zacytować

przykłady na których mu nie brakował’o , i

to najświeższe, bo datujące od podróżyksię

cia Brabanckiego, które dowodzą , że jeżeli

niewykonano dekretu kary śmierci, to jedy

nie przez wzgląd na dzisiejsze okoliczności

i na niejakie przedawnienie, bo rzadki to na

der dawniej przypadek aby Muzułmanin zmie

niał religię, zawsze jednak nie obeszło się

bez więzienia, konfiskaty, wygnania, basto

nady i kar podobnych.

Zdaje nam się, pisze U nivers, źe tolerancya tak

wykonywana pozostawia nieco do życzenia; zada

wa!nia ona jednak jak się zdaje korespondenta do In

dipendance. Dziennik ten jest zapewne tego zdania, źe

dosyć mamy chrześcian na świecie. »Zapominać nie

trzeb a, woła on, o niebezpieczeństwach, na jakie

wystawia, Turc vq w olność sumienia T urkom praw nie

przyznana!* Wykrzyknik ten lubo bardzo patety

czny, żadnego na,’ nas nio sprawia wrażenia. Nie

zdaje nam się, aby Turcy mieli być uciemiężeni lub

zdradzeni w swćj Wierze, gdyby im powiedziano:

»Wolno wam opuścić religię jaką wyznajecie lub

w nićj pozostać*. Nie nn tem jednak zaieiy cała

kwestya, n awet pod względem politycznym, który

nas jedynie w tćj chwili zajmuje. Islamizm posta

ł_; ił Turcyę nad brzegiem przepaści. Wyjdzieź ona

z tego niebezpieczeństwa jeżeli w tych samych po

zostanie w arunkach? Lepiejby może było wystawić

się śmiało na zmianę, gdzie moźe być ratunek. Na

koniec ludom chrześciańskim idzio o obronę godno

ści ich wiary. Indipendanće znajdzie ten argument

nie do smaku, nie dla niej go leż podajemy.

Korespondent do lndipendan.ee uderza głównie na

nas za w yrażenie, źe chrześcianie są zachęcani do

przechodzenia na wiarę muzułmańską. »Zaprzeczam

temu jak najuroczyścićj, pisze on, Turcy nie czynią

propagandy*. Prawda, źe Turcy nie czynią usiłowań

które się u nas nazywają i tworzą dzieło propagan

dy, ale chrześcianin był u nich dotąd parią, sam

tylko muzułmanin z urodzenia lub renegat mógł do

stąpić urzędów i godnoś i , ci ostatni tylko używali

praw, dla nich tylko była sprawiedliwość. Rzadkie

niezmiernie w tym względzie wyjątki. M ówią, źe staną

się częstsze na mocy nowo wydanych dekretów,

hatihuinajo nu itd. Ufać temu zbytecznie nie wypada:

raz, źe najwyższe godności zostały zastrzeżone dla

wyznawców islamizmu; powtóre, i e zwyczaje wie

kowe łatwo przetwarzać się nie dają. Muzułmanin

pozostanie panem, dopóki religia jeg o będzie uprzy

wilejowaną. Dziennik Indipendanće jest bezwątpic

nia nieprzystępnym dla pokus światowych, ale niech

raczy zw ażać, że ta wysoka cnota nie jest pospo

litą. Dopóki p r zeto muzułmanie z powodu religii

będą uprzywilejowani, wolno nam będzie utrzymy

w ać, źe chrześcianie są zachęcani do zrzekania się

s w e j religii. Dość spojrzyć na rolę jaką odgrywali

renegaci w obecnych wypadkach, aby z dobrą wia

rą zaprzeczyć temu niemożna.

Podaliśmy powyższe uwagi, albowiem nie

raz sami w tyra samym przemawialiśmy du

chu. Niezgadżamy się wszakże z Unwersem,

aby w wolności sumienia ogłoszonej w Turcyi

miał być ratunek dla niej, jako dla państwa

muzułmańskiego. Chrystyanizm jako jedyna

prawda, skoro stanie na równi w prawach

obok fałszu, zwali go— sprowadzi upadek

panowania islamizmu a zupełne przeobrażenie

państwa Ottomańskiego. Tak było zawsze

i wszędzie, bo inaczej być nie może. Ale

korespondent stambulski dziennika Indepen

dance nie wydalił się nigdy jak się zdaje

z nad brzegów Bosforu. Tam niema już pra

wie ani Turków ani islamizmu. Konstanty

nopolzamienią się naKosmopolilopol; prze

praszamy za tę igraszkę wyrazów. Życzy

my mu odbyć podróż do Alepu, Damaszku,

Kairu, rozmawiać z naszemi misyonarzami

tam będącemi, a potem dopiero rozprawiać

o wolności zmiany religii muzułmańskiej na

chrześciańską, jaka przysługuje wyznaw

com Proroka.

Kor«spondency*vC)zasu.

Paryż 23 marca.

L" * Podają za rzecz niezawodną, że traktat jutro

będzie podpisany, a ogłoszenie jego nastąpi pojutrze

25 marca. Jeśli istotnie tak ma być, życzyćby należa

ło, aby to miało miejsce dzisiaj i przy odśpiewaniu

T e D e u m , chóry kapłańskie powtórzyłyby: Chwała na

wysokości Bogu, a na ziemi pokój ludziom dobrąj

woli!

Jeszcze przy rozpoczęciu pierwszych czynności kon

gresu donosiłem wam, że hr. Orłów ma instrukcye sto

sowania się w ważniejszych zadaniach politycznych do

opinii Cesarza Napoleona 111. Korespondent ln d ip e n -

dance w liście swoim z 2 Igo marca, potwierdził tę

moją wiadomość.—

Powiadałem także o podobieństwie

przymierza Francyi z Rosyą opartego na sympatyach

dwóch narodów.—

Wczorajszy Constilutionnel na po

parcie mojego m niemania , umieścił list z Peters

j burga, a w nim wyznanie osobiste Cesarza rosyj

skiego o wząjemnem współczuciu Rosyan dla Francyi.

Czytąjcie te wyrazy, bo one usprawied’iwią zawczesne

może moje rokowania. Bądź-co -bądź, Europą cieszyć

się będzie pokojem, czy on długo potrwa, czy zadość

uczyni wymaganiom obecnym, to przechodzi zakres

wiedzy ludzkiąj. Wnioskować o tem wolno będzie do

piero po ogłoszeniu traktatu.

Znajdziecie w Indipendanće, że w czasie uroczy

stych powinszowań w Tuileryach, jeden z obecnych

uniesiony zapałem wykrzyknął: Niech żyje N ap o

leon I V 1 Okrzyk ten należy p. de Vincent radze}’ sta

nu. Jak był niewczesnym to każdy nąjlepięj osądzi,

kiedy sam Cesarz nie mogąc powściągnąć uśmiechu o

brócil się do księcia Napoleona z temi s!o wy: spodzie

wam si_ę przynąjnniej, że to tak rychło nie nastąpi.

Książe Hieronim zaczyna przychodzić do zdrowia,

ale lekarze zalecają mu jak największą ostrożność.

Zadaniem je st dzisiąj przedsiębiorców dróg żelaznych:

skąd potrafią dostateczną mieć liczbę szyn i machin

parowych, kiedy wszystkie prawie huty we Francyi

mąją na lat dwa z góry zamówione roboty.

—

giełdzie wczorąjszej huty Aveyron poszły o 6 00 fra n

ków wyżęj z powodu zawartego kontraktu z kompanią

G ra n d C entral. Jak wiadomo rząd hiszpański oddał

jej kolej do robienia z Madrytu do !run, a w tych

dniach spodziewa się ona otrzymać inną z Burgos do

Santador przez Alar del Rey. Hiszpania będzie miata

także swoją kolej żelazną Grand Central bieżącą od

Saragossy przez Madryt i A!ikante do morza śródziem

nego. Kompania o którąj mówimy wspólnie, z Rothschil

dem odkupiła kolej z Madrytu do Alikańte 463 kilo

metrów długości, na t^j przestrzeni 2 76 kilometrów

z Madrytu do Albaceta ju ż są ukończone; pozostąje

do wykończenia reszta i 300 kilometrów z Saragossy

do Madrytu, za które Hiszpania od kilometra ofiaruje

po 55,000 fr.

W innąj stronie koleje Lombardzkie na głównej swćj

linii z Medyolanu do Wenecyi z rozgałęzieniem do T ry e

stu, Botzen w Tyrolu, Mantui, Como i Pawii liczą prze

szło 4 0 0 kilometrów, zostąje do wykończenia 40 kilo

metrów między Brescia i Trcviglio. Koippania obowią*

zała się zapłacić za nie60 milionów w przeciągu lat

6 bez procentu, a rząd austryackizapewnił 5 ? / 0 od

całego kapitału rocznie. Gałęź środkowa kolei włoskiej

utworzona w sk u te k konw’encyi 1 maja 1851 ma dw a

konary. Pierwszy od Placencyi przez Parmę, Reggio,

Modenę do Bolonii w połączenia z koleją lombardzką.

Drugi z Bolonii do Pistoi jednocząc się z koląją T o

sk ańską, która kroczy ku Rzymowi, a może kiedyś

przebieży i do Neapolu. Połączenie kolei Lombardzko*

Weneckich z wło ską i sardyńską, przez Austryą zosta

ło zatwierdzone. Nowa kompania wzięła kolej włoską

w dziedzictwie po swym poprzedniku, który zobowią

zań niedotrzymał, a sama zobowiązała się je wyko

nać w przeciągu lat 5ciu, a mocarstwa należące do

konwencyi 1851 zapewniły 6 */ji °ń sta procentu.

Kiedy dodamy do tych dróg kilkaset kilometrów koi

lei w okolicach Bordeaux, na które kapitały będąc zło«

żone za granicami Francyi, nie wchodzą pod zastrze

żenia M o n ito ra zapowiadającego, iż nowe koncesye

w tym roku j u ż wydane nie będą; kiedy się obliczy

wszystko to co do wykonania jeszcze pozostąje, nie

OIĘŚĆŁlTEMCKO-ARTISmm.

z powodu nekroloyu w Gazecie Warszaw

skiej o śp. Kajetanie Kożmianie.

Nic niemoźe przykrzejszego wywierać wrażenia nad

dorywczo rzucone i nie stosowne wzmianki pozgonne o

zasłużonych m ęża ch , w połowie na prawdzie, w dru

giej na rażącej niewiadomości oparte, a tem boleśniej

sze, że zimne ich usta nie mogą już w własnej prze

mówić obronie, skromność zaś i przyzwoitość dzieciom

i krewnym zmarłego niedozw8 ląją mało na pozór zn a

czące karcić ubliżenia. Niepodobna właściwą wytknąć

granicę, gdzie się uszanowanie donąjniższego sprowa

dzone stopnia z lekceważeniem sty ka , to powinno k aż

demu własne jego uczucie prawdziwej wskazać przy

zwoitości i ów takt delikatny, co umie wykryć dokła

dnie moralną między ludźmi różnicę. Inacząj mówimy

ozw yc ząjny m c złowieku, który niezostawiąjąc najmniej

szego po sobie śladu, przebył cz as swćj pielgrzymki

tu ziemskiej n a spełnianiu codziennych funkcyj życia,

a inaczej o tym, co każdy niemal dzień istnienia czemś

dla społeczności użytecznem znacząc, przyczyniał się

oraz do wzniesienia piśmiennictwa ojczystego dziełami,

które tak wartością sw ą wewnętrzną ja k nie mniej kształ

tami powabnemi i ogładzoną mo wą, znakomite w niem

zajęły miejsce. Jeżeli tej różnicy koniecznej niezacho*

waray w ocenianiu wartości ludzkiej a imie rzeczywi

ście zasłużonego ma przebrzmiewać bez echa lub zna

leść oschle tylko wspomnienie wśród nic nieznaczących

doniesień dziennikarskich, czyż niepozbawiemy wtedy

prace umysłowe i cnoty obywatelskie tej nagrody jedy

nej, jakiej się słusznie od nas domagać m ogą? A j e

dnak dzieje się to częstokroć; nie jedno imie zacne

dla tego tylko idzie w poniewierkę, że znajdzie się

kto ś , co nietroszcząc 6 ię o zalety i zasługi osoby i

dzieł jej, popisze jakieś o nich niedorzeczności; dzien

niki z aś kolumny mu swoje otworzywszy, bez braku

wszystko swym udzielBję czytelnikom. Publiczność nie

obznajomiona najczęściej z dziełami, które od lat 1 0

nowością być przestały, choćby wewnętrzną zasługiwa

ły wartością, aby były czytane i odczytywane, a przy

tem uganiająca się jak za odmianami mody, tak za nowe

mi książkami bez względu, czy z zapomnianemi mogą

iść w porównanie, wierzy zwykle dosłownie , co jej

dzienniki przyniosą. Nie lubiąc sobie głowy łamać nad

myśleniem i przypominaniem, mierzy zasługi osób i

wartość płodów umysł owych według sądu ogłoszonego

artykułu i gotowa nie jednego w ten sam potępić spo

sób, jak ów Ateńczyk, co dawał dla tego tylko głos

swój na wygnanie A rystydesa, że nieumial zacności

jego ocenić i zrozumieć,

Sądzę, że nikt niezarzuci mi przesady, kto się do

brze w stosunkach naszych rozpatrzył. Uwłaczać mę

żom nauki i zasług pozwala sobie niejede n, który nie

wart im rzemyka u nóg rozwiązać. Nawet n8 jpierwsze

go rzędu pisarze nie są wolni od pocisków, któremi na

nich nieuctwo miota. Czytaliśmy przecież gdzieś ko

respondencyą z W arszawy dość nietrafuem skreśloną

piórem, w której piszący zwróciwszy żądło do

wcipu swego i na weterana naszego w zawodzie dzie

jowo-badawczym, na weterana, którego cala ju ż Euro

pa do największych Zaliczyła uczonych swoich, śmie

w lekceważący sposób szydzić sobie z głębokich do

mysłów jego co do ukrytej w pierwszych trzech księ

gach Kadłubka kroniki Mateusza. Uzbierałoby się bar

dzo wiele podobnych wypadków, leez przestaję na tym

jednym i nic niepisalbym nawet o tem, gdyby mi G a

zeta W arsza w ska świeżo słusznego niedała powodu

wyrzeczenia kilku uwag w tej mierze.

W 65 Nrze pisma tego (z dnia 10 marca b. r.) u

mieszczono doniesienie o śmierci cz cigodn ego pa

tryarchy piśmiennictwa naszego, Kąjetana Koźmiana,

w sposób zasługom jego tak niewłaściwy a nawet u

bliżający, że słusznie zganić jćj ta wypada. Redakcya

zapomniała ile się z laje, że są osoby i rzeczy, o któ

rych niewtedy dopiero z nąjwiększem należy mówić u

szanowaniem, gdy tak z góry będzie nakazano, ale za

w s ze , ponieważ osób tych życie z drogiemi wszystkim

wspomnieniami przeszłości naszej zaszczytnie splecione.

Zanim obszerniejszy ukaże się życiorys śp. Koźmia

n a , niech nam wolno będzie kilka słów o nim powie

dzieć celem sprostowania uchybień w wspomnionćm Ga

zety Warszawskiej doniesieniu. Nie wątpimy, że który

z dawnych przyjaciół zmarłego, jak np. Franciszek Wę

ży k, Franciszek Morawski i inni znający dokładnie

wszelkie szczegóły życia jego i podjęte prace, odezwie

się publicznie, aby niosąc hołd prawdzie uszanować

cnoty, na które długo patrzył; lecz i naszym obowiąz

kiem oddać cześć należną popiołom zasłużonego męża, a

oraz karcąc lekceważenie redakcyi gazety wspomnionej

ostrzedz j ą , że chcąc pisać o kim powinna w razie

niewiadomości własnej, zasięgnąć zdania tych, którzy

obeznani są z szczegółami życia jego. Niedziwi nas

bowiem, że ten lub ów coś napisze, choć tego niero

zu mie, lecz słusznie musi zadziwiać, gdy pismo jak

Gazeta W a rszaw ska, wychodzące w stolicy i ubiegają

ce się o wziętość jak największą, niebacznie podo

bnych dopuszcza się niestosowności.

Gdyby redakcya mimo niewielkiej odległości od miej

sca pobytu śp. Koźmiana wywiedzenie się na miejscu

r,iepotrztbnein uzn ała , a nieracząc nawet bliższej od

znających go zasięgnąć wiadomości, zechciała przynaj

mnićj zaglądnąć do wydanej w W arszawie zeszłego ro

ku książki pod napisem: Krótkie wiadomości z dzie

jów piśmiennictwa polskiego przez M. Ł , , byłaby

wzmianka jej o nim zupełnie inaczej musiała wypaść.

Chociaż bowiem w dziele tćm z wielu miar niedokła

dnem na str. 194 i 429 króciótkie umieszczono o pra

cach jego wspomnienie i pomięs:ano nawet (str . 4 2 9)

ojca z synem przyznając z niewiadomości ojcu wyda

nie Wyciągów Piotrkowskich i pism Dmochowskiego

co syn uskutecznił, przecież i z tych mogła się prze

konać , że to był mąż, o którym w ubliżający sposób

mówić się niegodzi.

Nie pragniemy przywrócenia owych błogich czasów

panegiryzmu, gdzie zasługę i nicość jednakowo wy

chwalono, jeżeli tylko majątek dzierżyła, ale domaga

my się uszanowania dla tych , którzy nań życiem ca

łem zasłużyli; domagamy się od pism prawdy, bez

stronnego zdania i sądu sumiennego, bo wrazie przeci

wnym obałamucają opinią publiczną. Lecz właśnie w tćj

mierze zasłużyła Gazeta W arszawska na wyrzut, że

w pobieżnej nawet wzmiance ważnych dopuściła się

uchybień. Wymieniwszy wszystkie tytuły światowe

zmarłego, co niebyło tak koniecznem, ponieważ nie te

mi głównie celował, powiada nam, że był autorem

wielu dzieł a szczególniej znanym mówcą, że wygła

szał swe żale napogrzebach Stanisława Mokronow

skiego, Marcina Badeniego i wielu tym podobnych,

że gdy się przeniósł do zacisza wiejskiego, przesyłał

mnóstwo pełnych treści nekrologów i t. d. i aka wia"

domość w śp. Lwowianinie, lub tym p;dobn) cii pi

smach byłaby bardzo na swojem miejscu, ale me w G a z.

W arszaw skiej, od której się słusznie domagać mo

ż na , aby i w nąjpobieżniejszem doniesieniu b}ła dok a

dną. Podobny ogólnik, j ak a uto rstw o wielu dziel, me

wskazuje nam ani rodzaju , w którym się autor do

świadczał, ani wartości samych prac jego. Napisać wie-

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction