Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 684 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N er 125.

Kraków, Wtorek 2 Czerwca 1896.

Rocznik XLIX.

CZAS

*P***mnaeirm«ąprzyjna«Ją:

Administracya Czasu w Hrakawił Iurzędy pooatowe. Slejitową pranaaraia keaogarn:a

3. A . Krcytanowakiego, handel Niomojewskiego w Sukienuioaob, binro dzienników Her*«, handel Ba

](ra, główna trafika, handel Kretaohmeri, biuro dzienn. Hopoasa i Salomonowej, biuro Mańkowskiej

(Snkiennioe).

—

OfłocieaU (inseraty) prsyjmnje się za opłatą od miejsoa wiersza drobnym dru

kiem (petitem) sa pierwssy raz 10 ont., *a każdy następny po 5 cnt.

—

Isdeilue (na3stroni«

»d miejsoa wiersza drukiem drobnym po 80 ont. sa każdy ras.

—

U*/oiie«la 1 preaament(ę

Srsyjmuią: w * L w o w ! a biuro dzienników ulica Karola Lndwika 1. 9, oentralne binro ogłoszeń ulica

;opornika 1. li; w P a ry ż a wyłącznie p. Adam rue deVarenna 38, (prenumeratę p. W . Kaozkownii

0ourbevoi pod Paryżem rue du Chemin de fer i()-,

w W ied nia pp. Haasenstein A Vogler (także

w Hamburgu, Frankfuroie n. M,, Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrooławiu), A. Oppelik, R . BSosae (także

w Berlinie, Hamburgu, Monaohium i Norymberdze), H Sohalek, M. Dok*.o, J . Danneberg, H. Friedl

(tylko prenumeratę DO. H . Go!dsohmid A Comp.); w W °raabfairatia a . H

G.L,. Daube Si Comf—

Pojedyncze Nra (12 ct.) i dodatki (4 ct.) sprzedaje w Bochni handel A. Ziętkiewicza.

Kraków 1 czerwca.

Niemal od czasu wstąpienia na tron Mikołaja II

zapanowało nietylko w szerokich kołach rosyj

skich, ale i w całej może Europie mniemanie, że

w ogólnym kierunku rosyjskiej wewnętrznej poli

tyki nastąpi zmiana, jeżeli nie zwrot stanowczy.

Nieokreślone te i uiesformułowane nadz,ieje, nie

miały w gruucie rzeczy faktycznej podstawy, a

wynikały głównie z tego przypuszczenia, że młody

car wstępując Da tron bez uprzedzeń i fauatyzmów

Aleksandra III, nie zechce i uie potizebuje iść tą

drogą, którą szedł całe życie jego ojciec. Z tego

też ,powoda dość silnie rozpowszechnione było

przypuszczenie, iż pierwszy akt polityczny Miko

łaja II, to jest jego manifest koronacyjny, da

otwarty wyraz przewidywanym zmianom, ewentu

alnie nawet wprowadzi do państwowej rosyjskiej

organizacyi, nowe zachodnie pierwiastki. Było to

jeduak podwójne złudzenie, a raczej może niedo

kładna znajomość właściwego znaczenia mauife

stów koronacyjnych; bo najpierw podobnie ważne

nowości, uawet gdyby były zamierzone, nie mogą

wejść w żyeie tak nagle i bez żadnego przygoto

wauia, a powtóre manifest korouacyjuy jest tylko

aktem osobistej łaski monarchy dla jego podda

nych ; ma zatem raczej bumanitarno-pry watny, niż

prawno-państwowy charakter. W tym duchu były

ułożone i z tego założenia wypływały wszystkie

dotychczasowe manifesty koronacyjne, a manifest

Mikołaja II uie stanowi pod tym względem wy

jątku i uie wykracza po za ramy zdawna przy

jętego wzoru. Mimo to jeduak ma ou swoje od

rębne właściwości tem znamienniejsze, że przecież

przy jego układaniu współdziałali liczni wyżsi dy

gnitarze ze szkoły Aleksandra III, uawet ci sami,

którzy poprzedniemu panowaniu nadawali piętno

swoich osobistych wyobrażeń. Te więc rzeczy,

które w manifeście Mikołaja II są inne i odmienne,

położyć uależy ua karb jego indywidualizmu, jak

uaprzykład ogólnikowe tylko zaznaczenie idei au

tokratyzmu, a całkowite prawie pominięcie pra

wosławia, jako państwowego dogmatu.

Co do szczegółowych postanowień manifestu, to

dadzą się oue podzielić ua dwie wielkie grupy:

ua skarbowo podatkowe ulgi i administracyjno

sądową amnestyę.

Ulgi podatkowe są uiewątpliwie znaczne, a

pierwsze miejsce pomiędzy niemi zajmuje nieza

wodnie zniżenie podatku gruntowego do połowy,

na przeciąg lat 10. Postanowienie to stosuje się

w całej swej rozciągłości do Polaków, rosyjskich

poddanych i zapewuia rolnikom korzyści może

nie nadzwyczajne, ale w każdym razie pożądane

i potrzebne. Nie trzeba przecież zapominać, że po

datek gruntowy w Rosyi jest wogóle niski, i że

przesilenie rolnicze, które tam z taką siłą wybu

chło, nie jest wynikiem podatkowego przeciąże

nia, ale ma swoje źródło w zbytecznem obdłuże

niu ziemi i w niesłychanym spadku cen produk

tów rolnych.

Te zaś f rzyczyny nie dadzą się oczywiście usu

n ąć obniżeniem podatku gruntowego, który nawet

w całej swej wysokości nie był wcale dotkliwym

ciężarem. Zachodzi tu jeszcze pytanie, czy owe

ulgi podatkowo nie odnoszą się także do tak zwa

nej kontrybucyi, czyli owego specyalnego podatku,

nałożonego na właścicieli ziemskich, Polaków, na

Litwie, Podolu, Ukrainie i Wołyniu. Jakkolwiek

jednak kontrybncya, pobierana stale i w stosunku

do ilości posiadanej ziemi, przybrała charakter

gruntowego p odatk u, to przecież przez swą reli

gijno-narodową wyłączność należy ona do kate

goryi kar, które właśnie aktem łaski powinny być

uchylone, lub przynajmniej zmniejszone; gdy za

tem manifest kontrybucyi wyraźnie nie wymienia

trudno przypuszczać, aby ją miano na myśli przy

określania nlg podatkowych; przeciwnie nawet,

ogólnikowe brzmienie tekstu świadczy wyraźnie,

że nlgi odnoszą się jcdyDie do podatków, pobie

ranych od wszystkich ziemian bez różnicy wiary

i pochodzenia. Włościanom natomiast, polskim i

rosyjskim, przyznaje manifest poważne opusty,

które wielu uboższym rodzinom mogą przynieść

skuteczną pomoc.

Drnga część manifestu, obejmująca amnestyę,

jest o wiele donioślejsza i charakterystyczniej sza.

Przedewszystkiem wykluczono od łaski prze

stępców pospolitych najgorszego rodzaju, jakoto:

złodziei, osznstów i lichwiarzy (XIII. lO), dla któ

rych amnestye poprzedniego panowania były nie

zwykle dobrotliwe. Natomiast całkowite ułaska

wienie przyznane zostało tym dncbownym katoli

ckim i protestanckim, którzy na mocy przepisów,

stworzonych po części za obn ostatnich Aleksan

drów, pełnili czynności swego nrzędn z osobami

prawosławnemi, choćby nawet czynili to nieświa

domie (XIII. l). Odnosi się to głównie do tych

księży katolickich, którzy spowiadali i chrzcili da

WDych Unitów, lnb dawali im śluby, i za te ,,prze

winienia" skazani zostali na ciężkie stosunkowo

kary. Być może, że przy układaniu tego ustępu

miano głównie na myśli pastorów protestanckich

prowincyj nadbałtyckich, którzy, dzięki młodej ca

rowej, cieszą się względami dworu, ale amnestya

jest ogólna, obejmuje zatem niezawodnie także

katolickich księży. Na zasadzie manifestu wielu

biednych wygnańców powróci do kr ajn , a przy

puszczać m ożaa, że ci duchowni, którzy utracili

parafie, odzyskają takowe, ewentualnie będą w in

nych pomieszczeni.

Końcowe ustępy manifestu odnoszą się do po

litycznych przestępców, którzy jednak Die otrzy

mują całkowitej amnestyi, ale mają być osobno

przedstawiani do łaski carskiej za pośrednictwem

ministrów spraw wewnętrznych i sprawiedliwości

(XXIII). Jedynie skazani na lżejsze kary będą

korzystali bezpośrednio z nlg, wyliczonych w nstę

pie XIII. Przepis ten znajdzie szerokie zastosowa

nie do ofiar administracyjnej samowoli, których

najliczniejszego kontyngensn dostarczają polskie

prowincye. Osoby skazane za tak zwaną sprawę

Kilińskiego, lnb za udział w ,tajnem stowarzy

szeniu" w Odessie, należą do tej kategoryi. Prócz

nieb będą także ułaskawieni ci, którym sądy

wyznaczyły kary za ,,tajne nauczanie" na Li

twie, Wołyniu, Podolu i Ukrainie. Ale i rosyjscy

przestępcy polityczni, nawet ci, którzy byli ska

zani za zamach stan u, zamach ua życie cara, lub

obrazę majestatu, doznają znacznych nlg. Najzna

czniejsza liczba osób tej kategoryi uległa karze

za poprzedniego panowania. Jeżeli zatem mini

strowie okażą się dość skłonnymi do łaski, era

politycznych prześladowań Aleksandra III zostanie

niemal całkowicie zamknięta. Zwrócić jeszcze na

leży nwagę Da możność powrotu do kraju tycb

wychodźców, którzy opuścili granice Rosyi z o

bawy kary za lżejsze przestępstwa polityczne

(XXIII. 5); z amnestyi em’grantów polskich z r

1863 (XXIII. 7) korzystać będzie chyba bardzo

szczupła garstka ludzi. W każdym razie obecnie

wszyscy uczestnicy powstania mogą wracać do

krajn , Dawet bowiem najbardziej skompromito

wani podlegają jedynie trzechletniemu dozorowi

policyjnemu.

Takie są najważniejsze i najbardziej nas ob

chodzące postanowienia manifestu koronacyjnego,

który przy bliższem rozpatrzeniu nie okazuje się

ani tak bezbarwnym, ani tak nic nieznaczącym,

jakim się mógł wydawać przy pobieżnem czyta

niu. Zapewue nie jest to dokument historycznej

doniosłości, któryby stanowił epokę w rozwoju

rosyjskiego państwa i społeczeństwa, zawsze je

dnak przebija się w nim pewien świeższy prąd i

pewna skłonność do złagodzenia ciężkich wspo

mnień poprzednich rządów.

Przegląd polityczny.

W pauzie, jak a zaszła na chwilę w obradach parla

mentu, zapanowała w polityce wewnętrznej monarchii

względna ciszs, przerywana tylko odgłosami głu

chej walki między zjednoczoną lewicą a jej nie

proszonymi ,,reformatorami.1* W ogóle powiedzieć

można, że gdy prasa liberalna stołeczna, broniąca

stronnictwa, zachowuje się niejasno, chwiejnie

a przynajmniej mało energicznie, publicystyka

prowincyonalna, w tym wypadku dużo ważniej

sza, z niesłychaną zaciętością prowadzi walkę

przeciw temu, co jeden z iej organów nazwał:

Die Yerwienerung der Linken.

I tak Silesia

z wielką radością stwierdza najzupełniejsze fi a s c o

Now ej Pressy w jej walce ze stronnictwem, uwy

datnione w przebiegu zgremadzema wyborców

śródmieścia wiedeńskiego. Główny organ tyrol

skich liberalnych, Tiroler T agblatt bardzo ostro

krytykuje interpelaeyę lewicy w sprawie wybo

rów do wydziału gminnego, wniesioną jako owoo

nacisku N . P r e s s y . nWidzimy w tej interpelacyi

wyłącznie troskę pewnych posłów wiedeńskich

o mandaty, o których decydują żydzi wiedeńscy.

F ak t ten dowodzi potrzeby oczyszczenia stronni

ctwa niemiecko-liberalueg : nietylko wychodzący

z Wiednia ruch chrześciańsŁo-socyalny zatruwa na

sze życie publiczne, także i wiedeńscy członkowie

partyi liberalnej pod wpływem tamtejszego zamie

szania politycznego utracili jasność wzroku i przed

miotowość i do wiedeńskich walk przykładają

niesłychanie wielką miarę. Jeśli jednak liberalne

stronnictwo Izby cbce zasłużyć znów na nazwę

stronnictwa liberalnego, jeśli chce odzyskać str a

coną powagę na prowincyi, przedewszystkiem musi

natychmiast zaniechać wiedeńskiej polityki lo

kalnej."

Zajmującą korespoudencyę wiedeńską, pocho

dzącą z przeciwnego obozu, zamieszcza berlińska

N a tion al Z tg ze soboty: Korespondencya porusza

także prawno-polityczną stronę obecnej polemiki,

tę stronę właśnie, na którą przed tygodniem zwra

caliśmy nwagę. ,,Lewica zabiera się do odepcbnię

cia ataków, jakie ze wg?ech stron zwracają się

przeciw niej. Pokazuje się atoli rzecz dawno prze

widywana, że Niemcy w Austryi przestali być

centralistami i demaskują się jako gorliwi federa

iiści. T ak zwana sprawa wiedeńska zniszczyła nie

miecki centralizm w Austryi. Ustało ciążenie ku

Wiedniowi. Korespondent twierdzi dalej, a powta

rzamy to oczywiście na jego tylko odpowiedz:alm ść,

że ów antycentralizm czy federalizm objawia s;ę

najsilniej w krajach alpejskich, podczas gdy

w krajach sudeckich Niemcy są przeciwni wszel

kim prawno państwowym zmianom w ustroju mo

narchii i chcą zachować ,,państwową" cechę stron

nictwa niemiecko liberalnego.

Jest w tem wszystkiem bardzo duż) claosu i

zamieszania pojęć, ale w każdym razie dyskusya,

do której dało powód zaczepienie lewicy przez

część prssy liberalnej, coraz bardziej wkracza

w dziedzinę wielkich problematów wewnętrznej

polityki monarchii. Sądzimy też, że bez względu

na następstwa, jakie dziś lub jutro dyskusya ta

wytworzyć może, obraca się ona około kwestyj,

nieobojętnych wcale Polakom : dlatego zasługiwa

łaby może na więcej uwagi u nas, niż jej dotycb

czas widzimy.

Jenerał Ducbesne, wyjeżdżając na Madagaskar,

powiózł ze sobą projekt traktatu z królową Ho

wasów, który ustanawiał protektorat francuski nad

wielką wyspą. Po zdobyciu Tananariwy, królowa

traktat ów podpisała, uznając całkowicie zwierz

chnictwo Francyi. Projekt tego traktatu był ulo

żony przez ówczesnego ministra spraw zagra

niczDycb, p. Hanotaux, który był jednym z naj

bardziej stanowczych przeciwników aueksyi, jako

zarówno szkodliwej dla Madagaskaru i dla Frao

c y i .J Tymczasem gabinet Ribota upadł, a jego

miejsce zajął gabinet p. Bonrgeois, który zapa

trywał się zupełnie inaczej ua stosunek Francyi

do afrykańskiej wyspy. R adykalna prasa oddawna

już podnosiła myśl, że ofiary, jakie poniosła

Francya dla zdobycia Madagaskaru, uie pozostają

w żadnym stosunku z uzyskanemi korzyściami.

Protektorat bowiem nie uchylił żadDych trakta

tów handlowych, pozawieranyeb przez rząd Ho

wasów z innemi europejskiemi mocarstwami, za

pewniających tym mocarstwom bardzo uprzywile

jowane stanowisko. Francya zatem uie mogłaby

n. p. swoich wyrobów wprowadzać do Madagas

karo, gdyż współzawodnictwo z Aoglią i Indyami

aogielskiemi byłoby prawie Diemożliwe. Cła zaś nie

mogły być podwyższone, pouieważ Madagaskar,

pomimo protektoratu, pozostał państwem samoist

uem, a traktaty, poprzednio pozawierane, nie prze

stały obowiązywać.

Te względy, a także gonitwa za popularnością,

skłoniły gabinet Bourgeois do zawarcia z królową

Madagaskaru dodatkowej kouweucyi, która wpraw

dzie utrzymywała jeszcze ogólne zasady protekto

ratu, ale zapewniała Francuzom znacznie większy

wpływ na wewnętrzną administracyę wyspy. Pan

Hanotaui powróciwszy ua Quai d’Orsay po upad

ku radykalnego rządu, zastał sytuacyę zupełnie

niejasną i jeszcze bardziej skomplikowaną, niż po

podpisania pierwszego traktatu. Wzmocniony pro

tektorst stwarzał dla Francyi wielkie obowiązki,

jak naprzykład utrzymanie porządku na całej wy

spie i nbezpieczenie życia cudzoziemców przeby

wających ua wyspie, a nie usuwał najważniejszej

trudności, nie pozwalał bowiem na podwyższenie

ceł. Wobec tego aneksya przedstawiała się jako

najlepszy pnnkt wyjścia. Przyłączenie wyspy do

Francyi znosi, według zasad prawa międzynaro

dowego, wszystkie traktaty handlowe, pozawierane

przez rząd Howasów i pozwala Francyi zastoso

wać tam takie przepisy celne, jakie jej będą naj

dogodniejsze. W każdym razie protest ze strony

mocarstw interesowanych, a mianowicie Anglii,

jest bardzo prawdopodobny, choć wątpić można,

czy odniesie on jakikolwiek skutek.

Nowy krok w sprawie X. Stojałowskiego.

Przypomną sobie nasi czytelnicy ogłoszone także

w naszym dzienniku w połowie października rokn

zeszłego pismo nuncyusza papieskiego w Wiedmu

X. Arcybiskupa Agliardiego, wystosowane do X.

Stojałowskiego. Nuucyusz, powołując się na po

wagę św. Stolicy Apostolskiej, przypominał w tem

piśmie urzędowem zbłąkanemu, mącącemu spokój

publiczny i psującemu karność kościelną, iż należy

on do dyecezyi Antiwari w Czarnogórze, i pod

grcżbą suspeuzy nakazywał mu, aby po opuszczę

niu więzienia, w którem się wówczas znajdował,

w przeciągu 8 dni udał się do granic dyecezyi

Antiwari.

X. Stojałowski nietylko że nie zastosował się

do tego poleceuia, w imieniu Papieża wydanego,

ale w odpowiedzi napisał zuchwały list do Nun

cyusza, i dalej nie przestał prowadzić swojej zgn

bnej agitacyi, oraz odprawiał bezprawnie i świę

tcbradzko po mieszkaniach prywatnych ofiarę

Mszy św., nie zważając na snspenzę, którą we

wszystkich dyecezyach galicyjskich był i jest ob

łożony.

Gdy termin do wyjazdu dawno minął, obecnie

spotyka go kara, przez władzę kościelną zapowie

dziana. Z aprawnionej strony otrzymujemy anten

tyczny odpis nowego pisma, wydanego w tej spra

wie, na mocy specyalnego pełnomocnictwa Sto

licy św., przez X. nuncyusza Agliardiego. Pismo

to ogłaszamy poniżej w brzmieniu łacińskiem i

w tłómaczeniu polskiem; dla objaśnienia zaś czy

telnihów dodajemy, iż według zasiągniętych przez

nas autentycznych informacyj, wskutek rozporzą

dzenia tego nie wolno odtąd X. Stojałowskiemu

spełniać żadnych czynności kapłańskich, na ża

dnem miejscu kuli ziemskiej i pod żadnym pozo

rem, a więc nietylko nie może udzielać Sak ra

mentów św.,

ale też nie wolno mn odprawiać

Mszy św. ani w kościele, ani tem bardziej w do

mach prywatnych.

N. 3066 .

Nos Antonius Agliardi, Dei et Apostolicae Sedis

gratia Arcbiepiscopus Caesariensis apnd Sacram

Caesaream et regiam majestatem Apostolicam cum

potestate legati de latere Nuntius Ordinarins etc. etc.

Qium per decretum diei 8 Octobris elapsi anni

Nro 2268 mouuerimus Reverendum Stanislaum

Stojałowski, qui publicam tranąuillitatem et disci

plinam ecclesiasticam praesertim in Gallitia tur

bare praesumit, ut sub obligatione strictae oboe

drantiae infra octo dies, relicto Imperio Anstro*

Ungarico, suam peteret dioecesim Antivarensem,

cni adscriptus est, praefatus Sacerdos per litteras

uobis significavit se monitis Nostria non esse ob

temperaturum et de facto usque modo in Gallitia

versatur et sive sermonibus sive ephemeridibns

populum contra venerabilinm Episcopornm aneto*

ritatem commoyere contendit. Quapropter, praeter

lapso praescripto dierum termino, Nos utentes spe

cialibus facultatibus Nobis a S. Sede delegatis et

nomine S. Sedis, reverendnm Stanislaum Stoja

łowski ab omni sive ordinis sive iurisdictiouis

exercitio suspeudimus et iuterdicimus et ita ab

omnibus eum suspensom et interdictum haberi

yolumus et mandamus.

Datum Viennae die 16 Maii 1896.

f Antonius

(Sigillnm)

Archiepiscopus Caesariensis.

Pismo to w dosłownem tłómaczeniu brzmi:

N. 3066.

My Antoni Agliardi z Bożej łaski i Stolicy Ap.

Arcybiskup Cezarejski etc...

Gdyśmy dekretem z dnia 8 października ubie

głego roku pod 1. 2268 Wie!. X . St. Stojałowskie

go, który zwłaszcza w Galicyi ośmiela się mącić

publiczny spokój i targać karność kościelną, upo

mnieli, aby pod obowiązkiem ścisłego posłuszeń

stwa opuścił w przeciąga 8 doi państwo austr. -

węgierskie i udał się do swojej dyecezyi Antiwa

reńskiej, do której należy; wyżej wspomniany

kapłan dał Dam znać listownie, że Dapomnień na

szych nie usłucha, i dotąd rzeczywiście przebywa

w Galicyi i jużto przemowami, jużto gazetkami

nie przestaje podburzać ludu przeciw powadze

zcigodnych Biskupów. Dlatego też, po upływie

określonego czasu, mocą szczegółowej władzy i

upoważnienia, od Św. Stolicy Nam udzielonego

w imieniu Ś. Stolicy snspendujemy Wieleb. X.

Stan. Stojałowskiego od sprawowania wszelkich

czynności, czy to z tytułu święceń kapłańskich,

czy z jnrysdykeyi wypływających, jakoteż chcemy

i rozkazujemy, aby go wszyscy jako suspendo

wauego uważali.

Dau w Wiedniu duia 16 maja 1896.

f Antoni

(Pieczęć)

Arcybiskup Cezarejski.

Manifest koronacyjny.

My, z Bożej łaski Mikołaj I I , cesarz i samo

władca wszecbrosyjski, król Polski, w. książę fin

landzki i t. d.

Wiadomo czynimy wszystkim wiernym podda

uym naszym :

Dopełniwszy z woli i łaski Boga Wszechmogą

cego w dzisiejszym dniu uroczystym obrządku

świętej koronacyi i przyjąwszy pomazanie olejami

świętemi, korzymy się przed tronem Króla królów

w gorącej modlitwie o błogosławieństwo dla pa

nowania naszego na pożytek umiłowanej ojczyzny,

oraz o to, żeby utrwalił nas w wykonywania

świętej przysięgi naszej, dotyczącej wiernego i nie

zmiennego prowadzenia dalej, odziedziczonej po

ukoronowanych przodkach, sprawy urządzania

ziemi rosyjskiej i utrwalania na niej wiary, do

brych obyczajów i prawdziwej oświaty.

Zgłębiając potrzeby wszystkich naszych wier

nych poddanych i zwracając w szczególności wzrok

nasz ku cierpiącym i obarczonym, chociażby z winy

własnej lub bezradności, idziemy za głosem serca

i obdarzamy ich różnemi ulgami, ażeby i oni,

wkroczywszy na drogę nowego życia, mogli w ów

pamiętny dzień świętej koronacyi naszej wziąść

udział w powszechnej radości.

Z tycb względów naj miłości wiej rozkazujemy:

Art. I. Udzielić następujących ulg w opłacie

różnych podatków:

1. Umorzyć wszelkie nieopłacone 1 (13) sty

cznia 1890 r. zaległości:

a ) w guberniach Rosyi europejskiej - państwo

wego podatku gruntowego i

b) w guberniach Królestwa polskiego — podatku

gruntowego, podatku pobieranego z posiadłości

gruntowych na utrzymanie sądów gminnych oraz

podymnego włościańskiego z osad i dworskiego.

2. Przez ciąg lat 10, począwszy od roku 1896,

opłacany przez wszystkie stany w Rosyi europej

skiej państwowy podatek gruntowy, pobierać w wy

sokości nieprzenoszącej połowy istniejącej obecnie

przeciętnej normy dla gubernij, w tych guberniach

zaś, w których przeciętna norma dla dziesięciny

PLAMA.

(K pamiętników wyo»l»*«y)*

(2fł)

Przez

Wincentego Kosiakietcicza.

(Ciąg dalszy).

XI.

Zajęty własnecoi mjślami, mając pełną głowę,

pełną duszę odniesionego zwycięstwa, pełne oczy

tej, z którą, mimo jej wiedzy, do tego zwycięstwa

szedłem, nie spostrzegłem, iż nie sami byliśmy

w salonie.

Na bokn, w cienia, jaki rzucał cały pęk kwia

tów egzotycznych, o ogromnych kiściach, stoi

mężczyzna niski, szczupły, z czaszką prawie na

gą, o profilu ostro wyrysowanym i wąsach dośc

obfitych, czarnych, czy uczernionycb, zlepionych

i podniesionych do góry. Zwróciła mi Da niego

uwagę panna Emilia, trochę przerywając mój za

pał, bom był ogromnie skłonny w tej chwili do

mówienia, opowiadania i z nieporównanym taktem,

przy pomocy jakiekoś tylko dla nraie uchwytnego

ruchu, mówiąc mi jakby, że nie jesteśmy sami,

wymówiła:

Mój kuzyn, Horeński.

Jej kuzyn — i jej narzeczony.

Rzuciłem na niego kilka uważnych spojrzeń.

Wydał mi się człowiekiem prawie starym, może

dlatego, że znać w nim było na pierwszy rznt

°ka trochę starania, aby wydać się młodszym,

niż był w istocie.

,Obecność jego jednak, jakby mnie zmroziła, a

nie dlatego, iż to był narzeczony Emilii, bcm przy

wykł jnż był do myśl*, że często przepaść leży

pomiędzy dwojgiem ludzi, którzy są narzeczony

mi — ale że poprostn był to obcy.

W tej chwili mojego życia, która była dla mnie

jak ąś słodką uroczystością, każdy człowiek, któ

ryby się znalazł tu w tym salonie, obok kobiety,

którą kochałem, byłby mi ogromnie zawadzał.

Chciałem być sam z nią.

I nie myślałem nawet, że może mnie to spo

tkać, że nie będę sam z nią. Niosłem jej to moje

zwycięstwo takie gorące, a tak szczęśliwy i tak

ucieszony, jak dziecko.

Ten — obcy — przypomniał mi, że jestem męż

czyzną, że trzeba być mężczyzną.

Kiedy więc panna Emilia poprosiła mnie do

bremi słowami, w których drżała szlachetna i

poczciwa niecierpliwość: , J ak ż e to było? jakże

tobyło?" -

i spojrzeniem wymownem oczu, abym

jej opowiadać zaczął, moje uniesienie już minęło;

chłodno oczywiście na pozór, spokojnie i meto

dycznie zacząłem opowiadać, ,,jak to było."

Zwycięstwo moje w rzeczywistości było tak

łatwem, żem się tego nie mógł spodziewać. Ocze

kiwałem burzy, a spotkałem się, jeżeli nie z po

godą, to przynajmniej z ciszą. Byłem tem prawie

stropiony.

Chwilę tu zatrzymałem się.

P anna Emilia niecierpliwie wtrąciła:

Ale szczegóły, szczegóły...

Boję się ich nadużyć — odpowiedziałem.

Pan Horeński pospieszył natychmiast z dosko

nałą grzecznością dobrze wychowanego człowieka.

Jeżeli o mnie idzie, to przyznam się, że

będę słuchał z największą ciekawością. T ak mało

znam to życie przemysłowe, że sama nowość bę

dzie dla mnie przynętą.

Panna Emilia zwróciła się do mnie:

—

Widzi pan — rzekła, zachęcając mnie.

Wtedy zacząłem opisywać posiedzenie rady,

które poprzedzał(«, jak co roku, walne doroczne

zebranie akcyouaryuszów. Było ono tak spcknjae,

jak każde inne. Załatwiono jeden punkt po dru

gim, sprawdzono rachunki, skonstatowano dzie

więtnaście i siedm ó mych dywidendy, wyznaczono

termin ogólnego zebrania... Kiedy na końcu przy

szła kolej na wnioski osobiste, a mój jeden jedyny

był tylko w tej kategoryi, zapadło milczenie.

Wszyscy oczekiwali, co powie Hels. Ten zaś,

mało troszcząc się, co kto o czem myśli, po

wiedział :

—

Ja popieram ten wniosek.

Wtedy hr. Bliński zabrał głos i powiedział to

samo, tylko w powodzi pięknie złożonych fraze

sów.

,,Szczęśliwem to jest, moi panowie, że mo

żemy pozwolić sobie na ten lux, najpiękniejszy ze

wszystkich, lux dobroczynności1* . .. i tak dalej.

Schoenthaler siedział milczący i skrzywiony.

Kiedy przyszła na niego kolej, skrzywił się

jeszcze bardziej, usiłując wywołać na twarzy

uśmiech.

—

To bardzo pięknie, moi panowie, bardzo

bardzo piękne i ja winszuję panu dyrektorowi, te

ma takie dobre serce. Jabym tylko uważał, że

należy to odłożyć do lepszych czasów; nasza

instytucya jest taka młoda, że trzeba jej jeszcze

zasługiwać się na uznanie ludzi. Tymczasem my

byśmy ich zrazili, odmawiając słusznego wynagro

dzenia tym, co nam zawieizyli, co nas poparli,

tym (dodał z naciskiem, zwracając się trochę

w moją stronę), bez których wcalebyśmy nie ist

nieli. Wprawdzie dywidenda jest i jest, Bogu

dzięki, nie Dajgorsza, ale nie jest ona za wysoka,

ani nawel dość duża dla tych, co ryzykowali

swoje pieniądze, dając po czterysta rubli za ka

wałek papieru, na którym napisane wprawdzie

było, że wyobraża on pięćset rubli, ale który bez

tych ludzi, którzy nam zaufali, nie byłby wart

i pięciu groszy. Nie zrażajmy, moi panowie, tych

ludzi do siebie. Są oni naszymi dobroczyńcami.

Nie pracujmy na ich nieufność,

W,edy ja odpowiedziałem, że mamy tn do czy

nienia nie z sentymentem, lecz z interesem i że

jedyną miarą ufności do nas jest knrs naszych

akcyj na giełdzie.

Tu Promiński wtrącił swoją uwagę o spekula

cyi, która normuje i narzuca kurs akcyj.

Łatwo było to odeprzeć. Wykazałem w kilku

nastu słowacb, że spekulacya mało ma naszych

papierów w ręku i że te są raczej w lokacie;

jeszcze jeden dowód więcej zaufania.

Głosowanie. Polecono mój wniosek przychylnie

do uznania ogólnego zebrania. Miałem większość

głosów.

I potem każdy wziął za kapelusz.

Panna Emilia słuchała mnie z początku pro

mieniejąco, a potem, kiedym ja nie mógł utrzy

mać się w narzuconej sobie roli spokojnego nara

tora i mówiłem z rosnącą energią i radością —

trochę jakby marząca i melancholijna.

Pan Horeński odezwał się:

Nie bardzobym przysiągł, żem wszystko

zrozumiał, ale zrozumiałem to , zdaje mi się, do

skonale, iż należy panu powinszować.

Raczej życzyć mi - odrzekłem - aby za

tydzień na zebraniu ogólnem powiodło mi się tak

jak dziś. Bo to dopiero będzie decydujące.

A więc życzę panu tego.

A ja — rzekła panna Emilia — ja pann

zazdroszczę.

Aż tak! — zawołał Horeński, zresztą bez

żadnej złośliwej intencyi.

Tak , zazdroszczę panu. J ak to miło być

musi przywiązać się tak, jak pan, do jakiej do

brej myśli i pracować dla niej i walczyć o nią i

zwyciężać. J akie to musi być inne życie.

I potem, zmieniając nagle ton na żartobliwy,

co leżało w jej charakterze:

A niech pan zgadnie, com ja przez dzisiej

sze całe popołudnie robiła? Powie pan pewnie, żem

czytała jaki nowy romans francnski?

Jeżeli ten romans był dobry - wtrącił jej

kuzyn.

Nawet nie to, nawet nie to. P rzymierzałam

suknię na bal sobotni.

Zbrodnia! - zawołał pan Horeński wesoło.

J a zaś, nie chcąc wobec niego przyjmować tego

wyróżnienia, z jakiem traktowała mnie panna

Emilia, pospieszyłem poprzeć go.

" Rzeezywiście, co jest w tem nagannego

mech nam pani powie. Bal, to taka piękna rzecz!

Dla człowieka, który potrzebuje zabawy i

i rozrywki po pracy - rzekła - ale kto szuka

w tem celu, treści, który żyje, aby się bawić

bawi się, bo me ma nic lepszego do roboty...

Wzruszyła ramionami.

Horeński uśmiechnął się lekko,

rzekł

kuzynka Je8t dziś minorowo nastrojona —

I wziął za kapelusz.

radońó°gromna zdjęła, te oto za

chwilę będziemy sami,

(Ciąg dalszy nastąpity

, , C a a s " wychodzi dwa razy dziennie z wyjątkiem niedziel i świąt. Nr główny godz. 6 wieczorem.

Dodatek poranny o godz. 9 rano.

Oddzielne Nra Czasu, o ile zap s starczy, w Krakowie po 10 ct., z przesyłką poczt. 12 ct. Dodatek 3 ct.

We Lwowie ,,Czas" jest do nabycia w biurze dzienników, przy ulicy Karola Ludwika I. 9.

Prenumerata wraz. z dodatkiem wynosi:

na oaiyrok

na kwartał una

1 musie,c

n m i e j e o u .............................................................................................

30 złr.

6 *łr.

1*łr. 80ot

Posstą w państw ie a u s t r y a o k i e m ..................................................

84 *łr.

6 *łr.

9*łr. 60 et

n i e m i e c k i e m .......................................................

33 *łi.

7 *łr.

2*łr.80ct

do *" °°h, Franoyi, Anglii, Belgii, Szwajoaryi,Tur

* i innych państw, należąoyoh do *wiązka pocztowego

33 *łr.

8 itr.

|| 3 *łr.

JPraaaaaeratę przyjmuje się tylko od 1.do eitataleęo dala w miesiącu.

—

Listy z pie

liądzmi i p n e k s iy pieniężne na prennmeratę i ogłoszenia (inseraty) uprasza się nadsyłać franco

Jo Administracyi Czasu w Krakowie.

—

Listy reklamacyjne nieopieczstowane uie podlegają opłaoie

pooztowej. —

Listów nifrankow anych nie przyjmuje eię.

—

Rfkopism ow nadsyłanych nie zwraoa się.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction