Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 683 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 90

Kraków, Piątek 17 Kwietnia 1908.

Rocznik LXL

O dom podrzutków w Krakowie.

Dla uczczenia jubileuszu cesarza, w zarządzie

uaszej gminy powstała myśl utworzenia czytelni

publicznej kosztem 70.000 kor. Na tę wiadomość

tutejsze towarzystwa: Rady opiekuńczej, Opieki

nad opuszczonenii dziećmi i Opieki nad podrzut

kami wniosły zbiorowe przedstawienie przeciw two

rzeniu nowej czytelni, a za urządzeniem w K ra

kowie domu dla podrzutków.

Oto wywody owego zbiorowego przedstawie

nia, zasługujące ua rozpatrzenie przez ludzi, zaj

mujących się sprawami społecznemi: Z dzienni

ków miejscowych - mówi memoryał — dowie

dzieliśmy się, że komisya Świetnej Rady wybra

na celem obmyślenia sposobu uczczenia 60 le t

niego jubileuszu panowania cesarza Franciszka

Józefa zamierza zaproponować utworzenie bi

blioteki ludowej kosztem 70.000 koron. Znając

z codziennego doświadczenia i pracy jedną z naj

bardziej naglących potrzeb społeczeństwa, dotych

czas bez rozwiązania pozostającą, sprawę zaopa

trzenia bardzo wielkiej, coraz więcej wzrastającej

liczby dzieci opuszczonych i osieroconych, podda

jemy kilka momentów, któreby przemawiały za

tem, żeby raczej stworzyć instytncyę do ratowa

nia nieszczęśliwych, ginących istot, niż urządzać

nową bibliotekę i czytelnię obok już istniejących

Czynimy to w poczuciu obowiązku społecznego

tem śmielej, że sama komisya jubileuszwa także

uznaje potrzebę działalności w kierunku, o który

— uam głównie chodzi, skoro z ogólnej kwoty kor.

łOO.OOO przyznała 30.000 kor. ua kolonie waka

cyjne i dwie kolonie rabczańskie, czemu niewąt

pliw ie najszersze koła ludności, zwłaszcza ludno

i ści ubogiej przyklasną. Niema więc m iędzy nami

J a projektem komisyi kontrowersyi, gdyż chcicli

1 byśmy tylko myśl i troskę komisyi wyrażoną

i, w Hubwencyi na kolonie dla dzieci rozszerzyć ua

V c a lą sumę jubileuszową.

Nie m yślimy bynajm niej występować przeciw

działaniu dla szerzenia oświaty, lecz wątpimy,

czy projektowana biblioteka przyniosłaby w tym

kierunkn rezultaty odpowiednie wysokości nakła

} dii, Biblioteka z czytelnią może być dwojako poj

mowana: raz jako pomocniczy warsztat pracy dla

uczonych i ludzi z inteligencyi kształcących się

do przyszłych zawodów pracy umysłowej

taką

,jest w Krakowie Biblioteka Jagiellońska o/m ilio

°Lnie tomów z czytelnią wygodnie urządzoną, z któ

"rąby projektowana biblioteka rywalizować nie mo

gła. Pozostaje więc drugi typ, biblioteki ludowej

ź czytelnią, naszem zdaniem zbędny wobec uwień

x ćzonych skutkiem usiłowań Towarzystwa szkoły

^ ludowej i oświaty ludowej. Lecz gdyby nawet te

instytucye w czem chromały - nie ze swej winy

^pewno, lecz z apatyi szerszej publiczności, to m iej

ska biblioteka na to nie poradzi.—

Jeżeli bowiem

?chodzi o szersze warstwy ludności, nie można za

j przeczyć, że lektura tych warstw idzie w dwócb

f g!ównie kierunkach: jest lekturą dzienników

(przeważnie u mężczyzn) i romansów wątpliwej

wartości, często pornograficznych. Pierwszych do

starcza oprócz prenumeraty kilkaset lokali pu

blicznych jak restauracye, kawiarnie i czytelnie, i

tych czytelników nie zwabi biblioteka, romanse zaś

są za tanie pieniądze w kilkuastu wypożyczalniach

Gdyby więc projektowana biblioteka wykluczyła

te dwa rodzaje lektury i, jak się spodziewać na

leży, ograniczyła się przeważnie do dzieł popu

larnych naukowych, to nie mogłaby liczyć na

większą frekwencyę z tych samych powodów, dla

których czytelnia *Biblioteki Jagiellońskiej szer

szym , pozauniwersyteckim kołom nie przynosi

tych korzyści, jakieby przynosić mogła. Nie mo

żna zresztą zamilczeć, że te korzyści nie są bez

pew nych ujem nych skutków z niemi połączonych.

W krajach, gdzie takie biblioteki Indowe istnieją,

nie brak głosów, akcentujących odwrotną stronę

medalu, utrzymujących, że z dwóch środków sze

rzenia oświaty w warstwach nieoświeconych: szkól

i czytelń — pierwsze mają stanowczo donioślejsze

skutki, i że biblioteka Indowa właśnie dlatego,

że z natury rzeczy działa na osobnika dorywczo,

bez planu i dyrektywy, przyczynia się do bez!a

dnego nagromadzenia luźnych i nieprzetrawionych

wiadomości, do połowicznego dyletantyzmu w o

świacie. Nareszcie niech nam wolno będzie dodać

do tych szczegółowych argumentów jedną uwagę

ogólniejszej natury, wypowiedzianą przed laty

przez zmarłego już dziś publicystę, że niema

może drugiego kraju, gdzieby starania o oświatę

tak były oderwane od praktycznych warunków

życia, ja k Galicya. W chaotycznych czasem, współ

czesnych prądach pedagogicznych i społecznych

można dostrzedz dwa, zdawałoby się sprzeczne

kierunki: z jednej strony młodzież szkolną i wo

góle tycb, którzy z książką w ręku mają się przy

gotowywać do przyszłych zawodów pracy nmy

mysłowej coraz więcej wabi się od książki do naj

różnorodniejszych fizycznych sportów od footbalu

aż do saneczkowań; z drugiej strony temu, co ce

gły przez całe życie nosi albo nad warsztatem

siedzi, wciska się bez wyboru książkę do ręki,

którą on nie zawsze z równą korzyścią przyjmu

je. Oba kierunki w zasadzie wyborne i chwalebne,

byleby nie przesadzone, bo w razie przesady na

stepnje zamiana ról, ja k w rzeczypospolitej )a

bińskiej. To też jeżeli się zważy z jednej strony

rzeczy tak chwalebne, jak ogromne cyfry ua szko

ły w budżecie krajow’ym, różnorodne wędrowne

i stałe uniwersytety ludowe, różnych imion czy

telnie i wykłady teoretyczne, a z drugiej strony

r-zeczy tak ujemne, ja k brak albo niedostateczną

liczbę szkół zawodowych przemysłowych i rolni

czych, małą wytwórczość kraju, nędzę szerzącą

się w miastach i po wsiach, to chcąc znaleźć_p a

styczny wyraz na określenie tego stanu, trzebabj

DÓwieJzieć, ie przeciętnym symbolem mieszkańca

Gtąlieyi byłby chyba obraz wynędzniałego ezło

wieka z w ielką wprawdzie książką pod pachą,

ale bez butów na nogach.

Ze wszystkich zaś nędz galicyjskich największą,

przerażającą i najszybszych środków ratunku w y

magającą, jest nędza w ieku dziecięcego. Towarzy

stwa humanitarne, które sobie w zięły za zadanie

cośkolwiek na tę groźną chorobę społeczną radzić,

widzą, jak ona się z dnia na dzień powiększa

i ja k mimo dobrych chęci nic ,poradzić nie sa

w stanie dla braku funduszów. Że stan ten się*

coraz więcej pogarsza, składają się na to rozliczne

przyczyny ekonomicznej i moralnej natury, nędza

proletaryatu i demoralizacya, powszechna służba

wojskowa i osłabienie związków rodzinnych, a o

fiarą tych fatalnych stosunków padają istoty, któ

re nic uie zawiniły.

Według dat statystycznych Krakowa (Statysty

ka in. Krakowa zeszyt YII) przeciętnie 39% na

100 urodzonych wypada na dzieci nieślubne, z i-e

guły przeznaczone ua opuszczenie i nędzę. Nic

w ięc dziw=nego, że w czterech tylko gminach po

wiatu nicpołomickiego: w Zabierzowie, W oli Żabie

rzowskiej, w W oli Batorskiej i Chobocie wege

tuje, kaleczeje i więdnieje blisko 500 dzieci, tak

zwanych »krakowskich dzieci", a ile ich ginie,

na to niema cyfry statystycznej. Dosyć powie

dzięć, że wyrobiła się w Krakowie osobna grupa

rajfurów i rajfurek żyjących ze stręczenia kon

traktów składu dzieci między matkami deponeat

kami, a kobietami wiejskiem i, biorąeemi dzieci

na skład. Są to kontrakty dwustronnej nędzy, po

Injąccj wzajemnie na siebie: kobieta biorąca dzie

cko na skład albo (jak kto chce to niewłaściwie

nazwać) na wychowanie, łakom i się na zapłatę,

dąży do m ożliwie najwyższej raty miesięcznej, a

do możliwie najgorszego i najtańszego żywienia;

deponująca zaś m atka do jedno lub dwurazowego

zapłacenia raty miesięcznej i do ulotnienia się jak

najszybszego, tak, żeby wiejska kobieta jej odszu

kać nie mogła i pozostała z eudzem dzieckiem

a bez pieniędzy. Którakolwiek z kontraktujących

lepiej wyjdzie na tej transakcyi, zawsze najgo

rzej wychodzi dziecko, przedmiot kontraktu przy

bierającego nie rzadko według danych okoliczno

ści wyraźne cechy umowy nie o wychowanie lecz

o pozbycie dziecka z tego świata.

Oprócz tych po wsiach porozrzucanych dzieci

krakowskich, ileż takich dzieci wynędzniałych,

zaniedbanych, marnieje wśród murów Krakow a?

Niema kadencyi trybunału przysięgłych, żeby nie

t(,yło kilk u rozpraw o zbrodnie dzieciobójstwa i

m orderstwa dzieci, i pod tyra względem Galicya

prym trzyma przed innemi krajami koronuemi.

Od czasu do czasu przedostaje się przez dzienni

ki wiadomość grozę budząca o losach tak zwanych

dzieci katowanych, po największej części także

nieślubnych; ale jakaż liczba tych męczonych g i

nie bez rozgłosu i bez wiadomości władz i dzien

ników.

A przecież to znowu tylko jeden rodzaj i jedna

grupa nieszczęśliwych dzieci; bo oprócz katowa

nych, bywają inne wprawdzie niekatowane, ale

bez pożywienia i opieki, sieroty gdzieś przypad

kowo u obcych czaśowo przytulone; oprócz sie

rót, dzieci chorych wdów, ubogie dzieci kaleki,

zaniedbane dzieci pijaków; jednem słowem k il

kanaście rodzajów i grup nędzy dzieci. Wystar

czy przytoczyć cyfrę zestawioną na podstawie

jednego tylko kryteryum , czy dzieci mają zaopa

trzenie i środki do życia czy nie. Gdy wpro

wadzono w życie niewystarczający na potrzeby

Galicyi krajowy fundusz sierocy, wydział krajo

wy przedłożył Sejmowi sprawozdaniem z dnia

21 listopada 1906 L. 116501 wykaz dzieci kwa

lifikujących się do utrzymania z funduszu siero

cego z powodu braku środków utrzymania. We

dług tego w ykazu, zestawionego na podstawie dat

sądów opiekuńczych, było takich dzieci w całej

Galicyi 40.393, a w Krakowie 3.600. Cyfra ta

zestawiona na podstawie aktów opiekuńczych jest

mniejszą od liczby rzeczywiście niezaopatrzonycb

dzieci, bo z natury rzeczy sądy nie mogą wie

dzieć o wszystkich wypadkach, gdzie opieka ma

być ustanowiona, a w każdym razie nie wiedzą

o zaniedbanych dzieciach żyjącego ojca nie po

zbawionego w ładzy ojcowskiej. Powyższe cyfry

wystarczą jednak, aby zmierzyć rozmiary i grozę

tego stanu, którego skutki codziennie prawie w i

dzimy — skutki fatalne: wczesna śmierć, często

gwałtownie zadana; jeżeli nie śmierć, to degene

racya fizyczna i kalectwo na cale życie; jeżeli

nie kalectwo to demoralizacya - skutki wielokro

tnie stwierdzone datami statystycznemi wielkiej

śmiertelności dzieci i wzrastającej liczby mało

letnich przestępców.

Zdawałoby się, że wobec takiego stanu rzeczy

w ładze i społeczeństwo wspólnie zabrać się po

winny przedewszystkiem do ratowania tej giną

cej rzeszy przyszłych obywateli. Wśród zeszło

rocznego kongresu ochrony dzieci w Wiedniu

nazwano wprawdzie wiek bieżący wiekiem dziecka,

ale ja k dotychczas nazwa ta raczej pozostała pu

stym frazesem, niż wielkim programem działania,

które u nas ograniczyło się do kilku towarzystw=

humanitarnych bez dostatecznych funduszów, w o

bec ogromu zadania bezradnych i do stworzenia

funduszu sierocego przy wydziale krajowym wy

starczającego na to tylko , aby z 40.000 dzieci

potrzebujących pomocy uratować ich 800. W K ra

kow ie (fortecy ze silnym garnizonem), gdzie kwe

stya jest jeszcze ostrzejsza, niż w innych mia

stacb Galicyi, wydaje się z ogólnych funduszów

m iejskich przeznaczonych dla ubogich tylko oko

Jo y , część na ratowanie dzieci.

—

Kilka zakła

dów fundacyjnych jak Lubomirskich, Józefitów i

Szarytek przy ulicy Warszawskiej przyjmuje dzie

ci dopiero od 7 roku życia, a pomimo ich prze

pełnienia nikom u nie przychodzi na myśl, że

przecież nędza dzieci nie zaczyna się na komen

dę dopiero od 7 roku życia, i że te dzieci, które

się do tycb zakładów dostały, to są tylko szczę

śliwe wybierki z tej niezmiernej liczby dzieci

(Wydanie i)oraniie).

młodszych, które pierwej zginęły, zanim w 7 ro

ku życia mogły dobić do portu w zakładzie.

W Krakowie niema domu podrzutków, niema

miejskiego domu sierót, niema zakładu dla dzie

ci kalek (jak we Lwowie). To też gdy policya

znajdzie jakiego podrzutka, nie wie co z nim po

cząć i odsyła do szpitala św. Ludwika, aby tam

zabiera! miejsce chorym dzieciom, choćby sam

był najzdrowszy. Niema domu sierót, a więc kil

koletnie sieroty plączą się w sali ogrodu angiel

skiego wśród charczących i plująeych suchotni

czych staruszek lub obłąkanych. Słowem, gdzie

się zwrócić, wszędzie niezaspokojona a nagląca

społeczna potrzeba.

Wśród takich okoliczności zamierza komisya

jubileuszowa urządzenie.,,

biblioteki. Już nie ze

w zględów humanitarnych, ale właśnie z tycb

względów, o które komisyi chodzi, jak się dziś

modnie mówi ze względów ,,kulturalnych1* była

by pilniejszą jakakolwiek iustytucya dla dzieci

niż biblioteka. Bo kto wie, czy nie byłoby ozna

ką większej cywiliza cji a mniejszego barbarzyń

stwa, gdyby w G alicyi mniej dzieci mordow=ano,

choćby mniej czytano po bibliotekach. Zresztą

jest pewne stopniowanie w potrzebach ludności.

Do najpierwszych, fundamentalnych należy byt,

egzystencya, a dopiero gdy to zapewnione, z ko

lei przychodzi korona dzielą: oświata, szkoła i

biblioteka. Szkoda więc, że komisya w kwestyi

bibliotecznej nie pomyślała pierwej o zabezpie

czeniu bytu przyszłych czytelników przyszłej bi

t)lioteki, którzy całemi masami mają tę smutną

pecspektywę, że pierwej zginą, zanim będą mo

gli korzystać z dobrodziejstw projektowanej bi

blioteki.

Nareszcie wypadałoby, aby przy obmyśleniu

sposobu uczczenia jubileuszu wspaniałomyślnego

Monarchy uwzględnić Jego życzenia. T ak samo

obecnie, ja k podczas jubileuszu w roku 1898 ob

ja w ił wyraźnie swoje życzenie, aby ludy Austryi

obchodziły jubileusz przez zakładanie instytucyi

humanitarnych. Niechże miasto, które ich najwię

cej potrzebuje, zastosuje się do tego zbawiennego

życzenia.

Imieniem Rady opiekuńczej:

I)r Czerny

Łukaszewski

sekretarz.

prezes.

Imieniem Tow. opieki nad opuszczonemi dziećmi:

Dr Karol Górski

D r Olearshi

wiceprezes.

sekretarz.

Imieniem Tow. opieki nad podrzutkami:

Dr Wł. Markiewicz.

KRONIKA.

Kraków, piątek, dnia 17 kwietnia.

Didś.

Kalendarzy!! kościelny. Wielki Piąte k.

Kalendarzyk astronomiczny. Wschód słońca o godz. 4-48,

zachód o godz. 63ó; długość dnia godz. 18-52.

Teatr miejski: zamknięty.

Muzyki kościelne: »Chóru akademickiego" w kościele 00

Franciszkanów o godzinie 6 wieczór.

W kościele św. Anny o godzinie 5 wieczór.

Kwesty wielkotygodniowe w kościołach krakowskich.

Pomnik Andrzeja Potockiego. Ze Lwowa te

lefonują: Jak się dowiaduje Gazeta Lwowska,

wśród urzędników namiestnictwa powstała pod wpły

wem tragicznej katastrofy, jaka pozbawiła ich naj

lepszego przełożonego i opiekuna, myśl najgorętsze

go poparcia projektu wzniesienia ze wspólnych skła

dek pomnika Andrzeja Potockiego na Wałach Gu

bernatorskich przed gmachem namiestnictwa.

Przed świętami. Ruch przedświąteczny, dzięki

pięknej pogodzie, rozwinął się już w całej pełni, a

od kilku dni wiele osób przybywa do Krakowa, aby

tu robić przedświąteczne zakupna. Wszystkie spe

cyalne wystawy sklepowe rozwinęły przepych świą

teczny, szczególnie wystawy cukiernicze i masarskie.

Na Rynku krakowskim zaznaczył się także wyraźnie

ruch przedświąteczny; naprzeciw pałacu Spiskiego

ustawiono rząd kramów z szynkami, kiełbasami i

różnego rodzaju wędlinami. Dzisiaj odbędzie się o

statni targ przedświąteczny na drób i inne artykuły

gospodarstwa wiejskiego.

Loterya spożywcza na zakład św. Jadwigi w Kra

kowie odbyła się wczoraj po południu w ujeżdżalni

p. Targowskiego przy ulicy Rajskiej i miała bardzo

wielkie powodzenie. Urządzające loteryę panie wy

robiły tej loteryi od lat szeregu wielkie zaufanie

publiczności, gdyż umieją, nagromadzić dużo fantów,

mających prawdziwą wartość, które iatwo wygrać,

gdyż każdy piąty los opatrzony jest numerem fantu.

Tak też było wczoraj: ujeżdżalnia zapełniona byla

szeregiem barwnie dekorowanych stołów, przedsta

wiających bogate zastawy ,,święconego*. Było na

gromadzonych tysiące sztuk artykułów świątecznych,

jak szynki, kiełbasy, dróg żywy i bity, ciasta wszel

kiego rodzaju, napoje. Publiczność w krótkim czasie

rozkupila lo3y, unosząc wygrane fanty. Zakład zy

ska z loteryi zasiłek na swoje dobre cele.

Opieka nad ubogą młodzieżą szko!ną. III. wal

ne zgromadzenie Towarzystwa ,,Opieki nad ubogą

młodzieżą szkolną" odbędzie się w piątek du. 24 b.m.

o godz. 5 po południu w gmachu I. szkoły realnej

przy ul. Studenckiej. Na porządku dziennym: spra

wozdanie zarządu i absolutoryum, wnioski zarządu

o zmianę statutu, wybory wydziału. W razie braku

kompletu odbędzie się walne zgromadzenie w godzinę

później bez względu ua ilość obecnych.

Z Izby handlowej i przemysłowej. Posiedzenie

Izby handlowej i przemysłowej odbędzie się we wto

rek dn. 2 1 kwietnia o godzinie 4 po południu. Na

porządku dziennym: l) Sprawozdanie prezydyum

z czynności biura za czas od ostatniego posiedzenia.

2) Sprawozdanie prezydyum z dotychcza«owej akcyi

w sprawie kanału Kraków-Wiedeń. 3) Sprawozdanie

komisyi kolejowej o przygotowaniach na wioieuną

sesyę państwowej Rady kolejowej. 4) Sprawozdanie

komisyi połączonych sekcyj o bieżących sprawach

przemysłowych. 5) Pisma nadeszłe do Izby. 6 ) Wnio

ski i interpelacye

Ankieta tennisowa, zwołana na dzięń 15 b. m.

przez sekeyę sportową przy krajowym Związku tu

rystycznym, zgromadziła licznych miłośników sportu

tennisowego, którzy jako fachowi znawcy z całym

zapałem przystąpili do pracy nad *tworzeniem koła,

mającego skupić wszystkich tennisistów, celem upra

wiania tak zdrowego i rozwiniętego już w naszem

mieście sportu. Brak odpowiednich kortów tenniso

wyeh, który już zdawna dał się wszystkim odczuć i

chęć stworzenia nowych, któreby swojem urządze

niem mogły zadowolić nawet wybrednych sportsma

nów, wszystkie te okoliczności spowodowały sekcyę

sportową do zwołania ze względu na rozpoczynający

się sezon sportowy ankiety. Po przywitaniu uczestni

ków w imieniu sekcyi sportowej przez p. Lesława

Korczyńskiego, przystąpiono do omówienia całego

planu stworzenia kortów tennisowych i warunków

korzystania z nich.

—

Po diugiej i wyczerpującej

dyskusyi postanowiono wejść w pertraktacye o jak

najszybsze urządzenie pięciu kortów tennisowych

z jedną z firm krajowych, obmyślano cały plan dzia

!a!ności koła tennisistów i wybrano zarząd.

Do zarządu weszli: p. Dr Jan Bielawski jako pre

zes, p. Jerzy Leszczyński jako zastępca, ponadto pp.:

Dr Maksymilian Willer, Dr Roman Rothirsch, Dr

Rudolf Bereś i Stanisław Odrzywolski.

Place tennisowc urządzone będą na ogó!nem boi

sku sportowem ua B)oniach według nowoczesnych

wymagań, przystępne nie tylko dla członków koła

tennisowego, lecz także i dla szerszej publiczności.

Koszta, które pociągnie za sobą użycie boiska, poda

wkrótce -po obliczeniu zarząd sekcyi sportowej do

wiadomości. Ankieta tennisowa spełnił* więe pokła

dane w niej nadzieje, albowiem w krótkim czasie

Krakowianie będą mogli korzystać z kortów tenni

sowych, urządzonych wygodnie i z komfortem.

Sekcya sportowa zawiadamia swych członków, że

mogą już nabywać legitymacye po złożeniu kwoty

1 kor. 10 hal. i fotografii. Wpisy po koła tennisu,

jakoteż zgłoszenia o legitymacye przyjmuje skarbnik

p. Lesław Korczyński w poniedziałki, środy i piątki

od godziny 6 do 7 wieczorem w lokalu krajowego

Związku turystycznego (Rynek, pałae Spiski, I pię

tre).

Stypendya na podróże wakacyjne. Z Wiednia

telefonują: W i e n e r Z t g ogłasza zasadnicze postano

wienia dia udzielania stypendyów na podróże feryal

ne dla profesorów akademij handlowych, akademii

eksportowej, muzeum handlowego, oraz co do stypen

dyów zagranicznych dla absolwentów tych instytu

cyj. Stypendya te utworzyło ministerstwo handlu.

Przedstawienia teatrów słowiańskich w Pradze

Z Pragi telegrafują: IIla s N a rod u ogłasza komu

nikat nNarodnego Divadlau, który potwierdza wdro

ienie rokowań o przedstawienia wszystkich teatrów

słowiańskich w Austryi.

Praga. (Tel.) D e ń donosi z Wiednia, że w ko

łach dworskich panuje pewien niesmak z powodu,

że teatry słowiańskie pod naciskiem wiedeńskiego

szowinizmu musiały odmówić przedstawień. Na dwo

rze sądzono, żo przynajmniej przy uroczystościach

z okazyi jubileuszu szowinizm narodowy nie przyj

dzie do głosu. Szczególnie zle usposobienie jest pr*e

ciw ministrowi Peschce, który nie tylko przy tej,

ale i przy innych sposobnościach odzywał się w spo

sób nie licujący ze stanowiskiem ministra w gabine

cie, zwącym się koalicyjnym.

Bojkot za bojkot, z Pragi telegrafują: Cze

skie radykalne dzienniki wzywają publiczność do

zbojkotowania wiedeńskiego kompozytora Lebara

w odpowiedzi na bojkot czeskiego teatru.

Nieszczęśliwy wypadek, z Pręgi telegrafują:

Na Mołdawie zderzyły się wczoraj dwie tratwy na

ładowane drzewem z taką siłą, że zostały całkiem

rozbite. Ze znajdujących się na tratwach osób pięć

wpadło do wody, dwie utonęły, trzy uratowano.

Nowe koleje w Rosyi. Do Wiener Allg. Ztg

donoszą z Petersburga: Nowa grupa kapitalistów

stara się o dwie kolejowe koncesye w Rosyi, a mia

nowicie o kolej z Tomaszowa do Rejowiec z prze

dłużeniem do austryackiej stacyi granicznej Bełżca,

oraz z Ostrołęki do Mław. Szanse konsorcyum mają

być dobre.

Kąpiel« w szkołacla średnich.

Tak jest w innych krajach, a u nas? U nas

niestety zupełnie inaczej. Niech zresztą w miejsce

stereotypowych narzekań przemówią cyfry. Aby

każdy mieszkaniec okręgu, liczącego np. 1000

mieszkańców, mógł raz na tydzień mieć ciepłą

kąpie], potrzeba rocznie wydać 52.000 kąpieli

i mieć do rozporządzenia jeden zakład o 10 wan

nach, czynny od wczesnego ranka do nocy. Przy

jąwszy, że ludność Galicyi wykazuje 7 milionów

(ostatni spis wykazuje l lj3 milionów), okaże się

dla sprostania powyższym wymogom potrzeba za

łożenia 7 tysięcy (!) zakładów kąpielowych, mogą

cych wydać 360 milionów kąpieli roeznie! A czy

w naszym kraju jest ich chociaż 700? Czyż nie

łatwo spotkać się z okręgami, gdzie na 100 ty

sięcy mieszkańców wypada 2 - 3 tysięcy kąpieii,

to znaczy, że jedna kąpiel przypada w roku na

50 33 mieszkańców, lub na jednego mieszkańca

co 33-50 lat!! Smutne to, ale cyfry nie kłamią!

Skądże ten rozpaczliwy wynik? Dla jednego jest

kąpiel za droga, drugiemu zabiera dużo czasu, dla

trzeciego niewygodna, a czwarty nie uczuwa zu

pełnie potrzeby kąpania się.

Istotnie do odległej przyszłości należałaby chwila,

w której wszystkie warstwy ludności uznałyby

częstsze i regularne kąpanie się za równie potrze

bne, jak świeże powietrze i ruch ciała; gdybyśmy

w dorastające pokolenie, w naszą młodzież szkol

ną doić wcześnie nie wpoili przekonania, śe grun

towne oczyszczauie ciała jest rzeczą niezbędną.

Nie każda publiczność jest dostatecznie w ykształ

coną, by zrozumieć doniosłość kąpania sif. A choćby

nawet tak było, znajdą się w każdem mieści* ty

siące osób, które nie znają dostafecznie z własne

go doświadczenia rozkoszy i wartości hygienicznoj

kąpieli. Cóż więc należy uczynić celem obudzenia

u szerokich warstw poczucia czystości ciała ? Prze

dewszystkiem starajmy się pozyskać młedzież

szkolną; kto ma ją za sobą, odniósł już połową

zwycięstwa. Dziecko przyzwyczajone od pierwszej

młodości do kąpania się, wychowane od najwcze

śniejszych lat w uczuciu rozkoszy i fizycznego do

brodziejstwa, jakiem jest kąpiel, będzie jej pra

gnęło i w starości. Nie koniec na tem. Młodzież

szkolna zaszczepi to uczucie zadowolenia, wywo

łane kąpielą, najpierw w kółku rodzinnem, na

stępnie w szerych kołach towarzyskich i przyczyni

się bezwiednie do złagodzenia przeciwieństw, istnie

jących między biednymi a zamożnymi.

Nowo powstające budynki szkolne odpowiadają

często współczesnym wymaganiom, są nisrajt

wprost wzorowymi pod względtm hygissiezajte.

Pamięta się o tem, by sale były obszerse i wi

dne, powietrze odświeża się przy pemoey wenty

latorów, podłogę zmywa często, odzież każe zdej

mować w oddzielnych, .ogrzewanych korytarzach,

woda dó picia musi być czysta, kanalizacja wzo

ro w a , ogrzewanie sal centralne i t. p. Zastano

wiwszy się nad tem, co się czyni w tym kier«*

ku, jakie sumy poświęcają chętnie państwa i gmi

ny, ogarnia nas wprost podziw, dlaczego tak mało

zajmowano się dotąd sprawą czystości ciała n

młodzieży szkolnej. Nasuwa się przecież mimo

woli myśl, że wszystkie piękne urządzenia i nde

skonaienia bygieniczne dopiero wówczas wydadzą

w szkole owoce, gdy do zdrowych przestrzeni bę

dą w chodziły dzieci ezyste, wolne od wszelkich

zarazków chorobotwórczych na ciele i na suk

niach. Urządzenie kąpieli szkolnych byłoby za

tem tylko prostem następstwem wzmożonych wy

magań hygienicznych. Zresztą jeśli tę sprawą n

waża się już od pewuego czasu za aktualną dla

ludzi dorosłych, powinna znaleść tem wiąksse za

stosowanie w odniesieniu do wieku dorastaj ącege.

Chyba każdy przyzna, te regularna kąpiel

w szkole musi przyczynić się do wzmocnienia

rozrastającego się organizmu młodzieży, uczyni g*

odporniejszym Da wysokie wymagani*, jakie sta

wia człowiekowi nasze nerwowe stnlseie. Zesta

wić tę sprawę, jak się dotychczas dzisje, redzi

com, nie przyniosłoby należytych korzyści, chećby

dom m iał poczucie czystości ciała i był w stanie

rzecz tę przeprowadzić. Jedynie szkoła jest pt

wolana do zupełnej reformy w tym kierunku.

Na myśl urządzenia łaźni szkolnych wpadła

najpierw rada miasta Getyngi. Za namową hj

gienisty, profesora Dra Fiuggego, otwarto je w rę

ka 1883/84. Próba wypadła pomyślnie, zaczem ed

r. 1888 urządzono w bardzo wielu nowo posta

wionych budynkach szkolnych w Niemczech, A » -

stryi, Szwajcaryi, Danii, łazienkę. Urzędowe spra

wozdania z różnych miejscowości np. z Bazylei,

Zurychu, Drontheim, Kopenhagi, Magdeburga,

Wajmaru, Bonn, Karlsruhe, Altony, Berlina, L ip

ska, Wrocławia, Monachium, E rfurtu etc. stwier

dzają bez w yjątku zadowalający fakt, że kąpiele

te oddają znaczne nsługi i cieszą się u młodzieży

wielkiem powodzeniem. Grona nauczycielskie z de

tyczącycb miejscowości zauważyły również, że e

twarcie łazienek szkolnych wpłynęło dodatnie na

rozwój poczucia czystości szczególnie co do bie

lizny. Uczniowie, u których zanwaiono pod

czas pierwszej kąpieli koszule brudne i podarte,

przychodzili następnie w czystych i starannie za

łatanych, po prostu ze wstydu przed kolegami.

Wywarto wiąc w ten sposób wpływ dodatsi nie

tylko na miodzież, ale i na dom. Jest te fakt,

którego nie należy lekceważyć. Niektórzy *anezy

ciele opowiadają, że u wielu z młodzieży kąpią

cych się po raz pierwszy ciało było form alni* p*

kryte brudem tak, iż ogarniało ich zdumienie na

myśl, jak chłopcy mogli wogóle żyć w nim. Ni*

brakło też spostrzeżeń, zwracających uwagą na

caly szereg wypadków, w których kąpiel wpły

nęła pomyślnie na zdrowie. Twarz* niedokr*w -

nych nabrały świeżości, klasy używając* kąpieli

nie podlegały łatwo katarom, po kąpieli zdradzał

umysł bystrość i wypoczęcie.

—

Nie brak również

pouczających obserwacyj oo do samego używania

kąpieli. W początkach zachowywali się niektórzy ro

dzice z wielką rezerwą, a w szerokich kołach dał*

się zauważyć pewne niedowierzanie do tej nowo

ści. Pokazało się jednak później, że niechęć po

legała na niezrozumieniu całego urządzenia i spo

sobu jego użycia; wobec widocznych błogich

skutków sami rodzice są dziś progatorami teg*

dobrodziejstwa.

Zastanówmy się teraz, jaki rodzaj kąpieli należy

zastosować w szkole, czy pływalnie, kąpiel w waś

nie lub basenie, czy też kąpiel deszczową t. zw. tu

szową (Regenbrausebad). Zadanie ułatwiają sam

doświadczenia poczynione w tym względzie przez

różne stowarzyszenia, przedewszystkiem przez

szkoły; nie brak następnie pism, w których e

m ówili lekarze, budowniczy i pedagogowi* urzą

dzenie i zarząd kąpieli szkolnych. Najzupełniej

nie nadają się pływalnie i wanny, bo urządzenie

ich wymaga bardzo w ielkich kosztów, a kąpanie

znaczniejszej ilości uczniów zabiera zbyt duże

czasu. T ak samo niestosownym jest dla szkól sy

stem basenowy jako kosztowny; że zaś nie każda

osoba może w nim używać wody wyłącznie dla

siebie, budzi również obawę łatwego przenosze

nia zarazków chorobotwórczych. D r Remboldt z*

Sztntgardu powiada w tej sprawie wprost: ’)

*) Cytat powyższego autora, j a k i naswiska p»

wag naukowych później przytocsonych wyjąłsm z od

czytu Dra P. Seiferta p. t .

,U eber Schulbrams«bł

d«ru. Posiadani* tego odcsytu sawdeiąezais uprz j -

moioi autora.

,CMS"

W*».i**.»

te*.

Numer wieczorny 10 hal., ranny 4 hal.}

*,.

FKENUMEBATA WYNOSI:

w C,.w .i .WniefieB

ina całyrok na kwartałtna1miesi*

ws,,»..i. -agtei,-si;::: - - §ESł !S”"it

, , m t, * p,riir,i, A a.tr/ickt«».................................. ; ;

3S koron

,J";_ ;R";Z

X dwukrotną uwyłk% p o c z t o w ą ...........................................

42 koron 10kor. 50 h 3 kor* SOhal

-o .-.i,,i.

; 8 1= Iłł?!;2H]łr?a

Prenumerat* przyjmuje się tytko od 1 do ostatniego dnia w miesiącu.

WedJasBrzfdowego wykazu na r. 1908 pisa zagranicznych, majacych d ebit w państwie roseiskiem

ŁT’.ŁSS!*1.^

*te,i"ą

" S?;M?rt—

JO k, półrocznie 8 rb. 10 k.ia3 m.eaiące 4 rb. 05 k.; *a 2 miosiące 2 rb. 75 k.; miesięcznie 1 rb.45k.

Abonament Ctasu przyjmują urzędy pocztowo w głównych miastach państwa rosyjskie

Warszawie, Kijow.e, Wilnie, Moskwie i OdeSe, -

* !Bayeo « U tt wk możnsF«numerowac C zas, posyłając pocztą nalożytość do urzędu;poeałowego

« t i1Ti;

aejoiitezego *powyżej wymienionych większych miast,

Prenumerat* prsylmuj* s Administracj a C’za r a w Krakowie i u rz ędy pocztowe. Miejscowa pre

numerat* keięr. 8 . A . Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińsktego, H. Kretschmera, Biuro dziou. łlopca*»

i Salomon owej, Gł. tr afika. We Lwowie ,,Czai" jest de nabycia w biurach dzień. A. OltzewtlcieiS, S. Sokołowskiess

«. Backetabi, aa etecyach kslejtwych w Tarnawie, «ze u ew ie, Jasie, Nowym Sącza na peronie w tiieearnl kole

jowej, tudzież na innych główniejszych etacyach n portyerów kolejowych.

Ceny o g ł o s z e ń : od wiersza petitem za pierwszy raz 20 ha!,, za każdv następny po 10 hai.—

układ tabe

laryczny, eyfrowy, *komplikowany, pierwszy raz 40 hal,, następny po 10 hal. N ad e sła n e i Nekrologia

od miej»* wiersza drukiem petitowym 60 halerzy za każdy raz. Głosy publiczności po 2 kor.; r ?zeJ

kie prywatne komunikaty po kronice i po dziale ekonomicznym i t. p. po 1 kor. od miejsca wiers**.

Ogłoszenia i prenu m erat* przyjmują: we L,wowie biura dzienników L. Plohna, A. Olszewskiego,

St. Sokołowskiego, K. Buchstaba; w Ja rosław iu Biuro dzienników; w Podgórzu Poturalski; w P r z e

myślu A. Juszyński księgarnia,D. Heszeles; w R ze szow ie 11. Weintraub; w S tan isław o w ie Jasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M. Kockach, O. Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłączni«

p.W

Kaczkowski, 14 Citć de Trevise; w Wiedniu Haasenstein 4 Vog!er, R. Mess* (takie we wszyst

kich filiach); H. Sehalek, M. Dukes, E. Braun, J. Danneberg, H. Friedl (tylko prenumeratę H, Gotó

Mbntidt 4 Comp.); w Frankfurcie u. M

G. L. Daube 4 Comp., w Pradze czeskiej Fr. Hovork*

Listy z pieniądzmi i przeka zy pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia przyjmuje Admiai

uwscya Czaru w Krakowie. Reklamacye nieopieczętowant nie podlegają opłacie poeatowej. L -istó w «*«

ejełećenycA nie pr*fjrauja wę. Rękop isó w nadsyłanych nie zwraca się.

i g r ’ Za każdą »liną adresu depłaca tlą 41 htl.

ADRES REDAKCYI: ul. św. Temasza Nr 92. -

Telefen Nr 50.

1 of 2 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu