Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 597 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Kraków, 6 Stycznia - Czwartek.

Rok 1876.

CZAS

Prenumeratę przyjmują:

W Krakowie! Administracya nCZASU,u księgarnia p. S. A . Krzyżanowskiego, handel Dworskiego,

tudzież wszystkie urzędy pocztowe. O g ł o s z e n i » (inseraty) przyjmuj% się za opłat% od miejsca wiersza

drukiem drobnym (petitowym) za pierwszy raz 10, za każdy następny raz po 5 c. M a d e s ł n n e (naJ3

stronnicy dziennika) od miejsca wiersza drukiem drobnj-m po 30 c. za każdy raz. D o ł ą c z e n i » d o

,,Czasu" (prospekta, cyrkularze, ogłoszenia i t, p.) przyjmuj% się za cenę 1 złr. od 100 egzempl. di

zamiejscowych, a 50 c. od 100 egz. dla miejscowych prenumeratorów. Przypadaj%c% należytość nprasz

sięnaprzód nadesłaćprzekazempocztowym. Ogłoszenia i prenum eratę przyjmuj%:wei,woś

w i e W. Pi%tkowski ul. T eatralna 9; w l ”a r y i h wyłącznie p. Adam, Carrefour de ia Croix Rouge 2,

(prenumeratę p. W . Raczkowski, Faubourg Poissonićre 33); w W i e d n i u pp. Haasenstein fi "Fogler

(także w Hamburgu, Frankfurcie n. M,, Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik (także w Pra

dze), K. Mosso (także w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), G. L . Daubo fi Com., (także

w Frankfurcie u. M,), Itotter fi Com.

]?raków 5 stycznia.

Rozpjrządzcnia, rządu rosyjskiego tyczą

c e (ile udzielania sakramentów Unitom i

i ,rocesyj w ogólności, przez jenerał-gu

bernatora w formie okólnika konsystorzom

w K rólestwie Polskiem zakomunikowane

w listopadzie, a które w piśmie naszem z

15-go grudnia r. z. zamieściliśmy, obiegają

teraz dopiero prasę zachodnią, a to pod

formą krótkiej telegraficznej depeszy przez

T im esa ogłoszonej. Lakonizm telegraficzne

go języka sprzyja wybornie dążnościom

rządu rosyjskiego, aby zasłonić przed Eu

ropą o ile można, właściwy cel i ważność

tych nowych na Kościół katolicki zama

chów. Są one bowiem bardzo wyraźne w

samychże rozporządzeniach.

Z osnowy tycli aktów urzędowych wi

dać, że rząd, jak zwykle, chce do wyko

nania swoich zamiarów użyć władzy ko

ścielnej, a tak pozostawiając całe zgorsze

nie wyższej hierarchii, zachwiać zaufanie i

zerwać więzy karności w duchowieństwie.

Na nieszczęście, nie raz to już się rządo

w i rosyjskiemu u d a ł o : bywali biskupi nie

pomni, że trzody swej bodaj ze stratą zdro

w ia i wolności bronić powinni, którzy pod

pozorom, ż e te rzeczy niedotykają dogma

tu, ulegali poleceniom władzy i stawali się

narzędziem upadku dla wielu, gubili trzo

dę nieratując w końcu siebie. N ie daj Bo

że, aby się coś podobnego dziś powtórzyło.

Po blizkich, równoczesnych a świetnych

przykładach, Naczelnicy dyecezyj wiedzą, co

do nich należy. Mają i oni swoje non possu

mus. Ulegli jako poddani monarsze, dalecy

od gorszących agitacyj, które tak Kościół

jak prawo potępia, niestaną się zapewne na

rzędziem do zguby dusz ludzkich, ani po

wagą do zaniechania nabożeństwa, do któ

rego lud nawykł, które Kościół jako zba

wienne zalecił, a które należy do tej wol

ności sumienia i tolerancyi wiary, jaką mo

narchowie r osyjscy manifestami swemi za

ręczyli.

Nie władzy cywilnej o tem sądzić, co

należy do istoty wyznania i obrządku; nie

władzy cywilnej zwłaszcza zakradać się

pomiędzy sumienie człowieka a kapłana.

Ale to pewna, że takie nadużycie tam się

tylko powiodło, gdzie znalazło w słabych

biskupach pod pozorem roztropności trwo

żliwych wspólników podstępnego działania.

Pogłoski o grożącej kryzys w gabinecie

przedlitawskim, lubo niemające dostatecznej

podstawy, były tym podarkiem noworo

cznym, który sobie dzienniki podawały jak

by dla zaostrzenia ciekawości zmieniają

cych się abonentów. Mimo to, nie brak wa

żnych objawów tak zewnątrz jak wewnątrz

monarchii, które nie kryzys ministeryalną,

ale kryzys dualizmu przyśpieszać się zdają.

Dualizm od początku ułatwiał nacisk ze

wnętrzny, interweucyę wpływów zagrani

cznych w razach zawikłania, przeważają

cych szalę to na jedną, to na drugą stro

nę. N ie było tajemnicą, że ostatnia zmiana

gabinetu w Wiedniu, mianowicie upadek hr

Hohenwarta w trzech-czwartych częściach

przypisać należało zagranicznym wpływom.

Czesi przypominają obecnie, że dyplomacya

rosyjska nie tylko nie poparła, ale owszem

dopomogła do rozbicia planów paktu fede

ralnego. Lubo zeznania te i rekryminacye

dają się łatwo wytłómaczyć wstrętem mo

carstwa chcącego zachować wyłączny przy

wilej protektoratu nad Słowiańszczyzną do

systemu, który mógł w Anstryi stworzyć

ognisko wolności dla ludów słowiańskich,

to jednak inne jeszcze wpływy, a miano

w icie ów czujny i przeważny protektorat

nad interesami niemieckiemi był w tym ra

zie jak wiadomo bardzo czynnym. Dualizm

został wówczas uratowany od federacyi;

dziś kiedy ten dualizm dochodzi do punktu

przesilenia i sam w sobie się trawi, nie na

potyka on już na współzawodnictwo dość

zjednoczonego i wpływowego stronnictwa,

popierającego ogólną ugodę. Natomiast zaś

jedynym na teraz spadkobiercą tego syste

mu rozdwojenia mógłby być ten systemat,

który go poprzedził. Pojmują to już w W ie

dniu, rozumią w Berlinie. W tem też trze

ba szukać klucza do tej zagadki, jaką było

wystąpienie p. Schmerlinga tak w delega

cjach wspólnych, jak i na zgromadzeniu

Concordii. P. Schmerling w tem w szystkiem

jest tylko wyrazem negacyi ugody z 1867 r.,

a zbliżające się odnowienie tej ugody do

daje w agi jeg o nazwisku. Okoliczność ta

wyjaśnia także uderzenie P olit. C orr. na

Nestora centralizacyi austryackiej. Uderze

nie to poprzedziło nowe zawikłania, nad

któremi właśnie w tych dniach obradują

członkowie dwóch gabinetów w Peszcie, i

może tylko służyć za dowód, że ościenne

mocarstwo wobec alternatywy dualizmu lnb

powrotu do dawnej centralizacyi w Anstryi,

chętnie dorzuci swój wpływ na szalę wę

gierską , nawet przeciw niemieckiej centra

lizacyi, byle osłabiające jedność monarchii

utrzymać rozdwojenie.

Zaznaczyliśmy wczoraj, że stosunek p.

Schmerlinga z gabinetem ks. Auersperga

nie jest tak ścisłym , aby można mniemać,

że strzał wymierzony przeciw sędziwemu

prezesowi Izby wyższej, miał dosięgnąć

przez elewacyę obecny gabinet. W szelako

było to zawsze znaczącą wskazówką, że

w nieszczęsnym sporze między dwoma rzą

dami tradycyjny protektorat państwa nie

mieckiego dla Węgier jest zapewniony.

Z pewnym wstrętem dotykamy raz j e

szcze tych objawów zagranicznego wpływu

na stosunki wewnętrzne Austryi, które j e

szcze dzięki Bogu ma dość niezależności,

aby właśnie zapobiegać możności tego na

cisku obcego. Forma tylko dualizmu na

cisk ten ułatwia, a spór o sprawy cłowe,

obecnie zaś o rozdział narodowego banku

przychodzi w chwili nader ważnej, aby o

słabić wsze lką monarchii rakuskiej zewnę

trzną działalność. Spory wewnętrzne, opo

zycya konstytucyjna, niezaspokojenie nie

których krajów koronnych nie wystawiało

powagi monarchii na zewnątrz na równy

szwank, jak obecny spór rządów między

sobą, kryzys całego systematu dwóch mini

sterstw. Wprawdzie gabinet w spólny nie

miesza się w te zajścia, ale stojąc nad dwo

ma rządami, przypomina niebezpieczną na

dwóch stołkach pozycyę. Nuż się rozsunie

ta dualistyczna podstawa, i konflikt nie da

się pojednawczo zakończyć, jakież wyjście,

jakież stanowisko gabinetu wspólnego?

Trudności, przedstawiające się w nara

dach dwóch gabinetów, są istotnie groźne

finansowo i politycznie. Utworzenie odrę

bnego banku narodowego węgierskiego, w y

dawałoby nam się antrepryzą w rodzaju

tych prywatnych przedsiębiorstw, których

nagłe powstawanie poprzedziło kryzys gieł

dową w Wiedniu. Lecz mniejsza byłoby o

ten nowy hazard, gdyby Węgrz y nie do

magali się przymusowego obiegu dla sw o

ich banknotów w Przedlitawii i przyjmo

wania ich w opłacie węgierskiego udziału

na wspólny budżet. Powtórzyć tylko wypa

da za wiedeńską Montagsreyue, że jest to

,,nadzwyczajność nie znosząca dyskusyU.

Grłos tego półurzędowego organu tak sta

nowczo przeciwny dalszym ustępstwom fi

nansowym na korzyść Węgrów, rzecz dzi

wna, był powodem do pogłosek o kryzys

gabinetu przędlitawskiego. Namby się zda

wało, że te żądania tak wygórowane, i że

tak powiemy awanturnicze, winny były za

chwiać stanowiskiem nie gabinetu przedli

tawskiego lecz p. Tiszy. Wiadomo, że nie

możemy być podejrzani o stronniczość w

tym sporze między gabinetem węgierskim

a przedlitawskim, między centralistyeznemi

dążeniami a dalszemi uzurpacyami dualizmu,

byliśmy bowiem stanowczo przeciwni je

dnym jak drugim. Zdaje nam się jednak,

że zarówno wspólny interes monarchii, jak

solidarnie ponoszone ciężary przez w s z y

stkie kraje koronne, naznaczają pewną gra

eę, po za którą tranzakęya sięgać nie

może. . ,, Z.,."

Ale jakież wyjście, gdzie ostatecznego

szukać rozstrzygnienią, skoro obiedwie stro

ny, oba rządy działają ściśle według kon

stytucyjnych prawideł i jeden drugiemu u

stąpić nie może, skoro ma poparcie w ięk

szości w swoim parlamencie. Czyliżby w

podobnych razach miał rozstrzygać ten

wpływ zagraniczny, którego zapowiedzią

był pośrednio artykuł Politische Correspon

denz - nie chcemy przypuszczać. D ziwi

my się tylko, że naprzeciw p. Schmerlinga,

który w głębi może niepozbył się marze

nia o powrocie do stanu an te bellum a ra

czej ante pactum , niewystąpi w Peszcie ja

ri współzawodnik p. Tisz y, któryby mia

sto banku narodowego i przymusowego kur

su węgierskich papierów in spe, zapragnął

zaanektowania krajów Przedlitawii do W ę

gier. Byłoby to w każdym razie o wiele

prostszem i mniej szkodliwem dla jedności

monarchii niźli wszelkie zawikłania duali

zmu. Wszakże i na ten wypadek liczyć by

mogli Węgrzy na poparcie Berlina, bo da

wno już ks. Bismark wypowiedział to sło

wo, że punkt ciężkości Austryi trzeba prze

nieść z Wiednia do Pesztu.

KORESPONDENCYA ,,CZASU"

W iedeń 4 stycznia.

(R.) Z sprzecznych stanowisk obu rządów w spra

wie odnowienia ugody węgierskiej może wywiązać się

przesilenie, co jednak nie jest koniecznością: tak

oceniłem wczoraj chwilową sytuacyę, i dziś jej ina

czej ocenió nie mogę. Zależy to wszystko od prze

biegu rokowań w Peszcie. A być może, że roko

wania teraz nie skończą się jeszcze, że przybędą

później ministrowie węgierscy do Wiednia, że m ini

strom przedlitawskim wypadnie jeszcze raz pojechać

do Pesztu. Pierwotnie Węgrzy żądali restytucyi

części dochodów z podatków niestałych — żądanie

to wchodzi w zakres traktatu handlowo-cłowego; od

dwóch miesięcy atoli Węgrzy wysunęli sprawę ban

kową, stawiając ją na przedniem miejscu. Eząd tu

tejszy gotów był do najdalej sięgających koncesyj,

byle uratować jednośó bankową i jednośó pieniędzy;

nie wątpimy, iż byłby przystał na podział banku

narodowego z dwiema dyrekcyami w Peszcie i w

Wiedniu, ale na utworzenie odrębnego banku naro

dowego w Peszcie i to z kursem przymusowym jego

banknotów w Austryi nie mógł i nie chce przystać.

Żądaniu temu sprzeciwia się ugoda, w której Wę

grzy uznali przywilej bankowy kończący się dopiero

za dwa lata. Tymczasem Węgrzy przed dwoma ty

godniami oświadczyli, że nie oglądaiąc się na niko

go — założą bank swój samodzielny, liozumiemy

to, bo trzeba im gwałtem pieniędzy, których poży

czać coraz trudniej.

Taki bank węgierski, wyrabiający pieniądze małym

kosztem wedle potrzeby, to wynalazek wcale dobry,

Węgrzy, żądali założenia banku z kursem przymuso

wym : na takie żądanie— zanim przywróconą będzie

waluta - nigdy rząd przedlitawski nie zgodzi się

i z odrzucenia tego żądania gotów zrobić kwestyę

gabinetową. Czy Węgrzy odstąpili od żądania kursu

przymusowego i czy ministrowie przedlitawscy zgd

dzą się na takie żądanie, tego nie wiemy, to zale

ży od obrotu rokowań w Peszcie. W takim razie

wzięliby to nowo określone żądanie ad referendum.

Gdyby wszelako p: Tieaa obstawał przy żądaniu ban

ku węgierskiego z kursem przymusowym dla biletów

bankowych, monarcha ujrzałby się zmuszony wybrać

między gabinetem p. Tiszy a gabinetem ks. Auers

perga. To jest ostateczność, do której atoli zapewne

nie przyjdzie, bo zapewne interwencyi N. Pana i br.

Andrassego uda się pogodzić obie strony. Dzienniki

;utejsze — z małemi wyjątkami — groźną przeciw

Węgrom zajmują postawę, zachęcając gabinet przed

itawski do wytrwania, choćby do podania się do

dymisyi i do ustąpienia z urzędu, aby chlubnie zgi

nąć. Zgoła usposobienie dzienników je st bardzo wO

owniczem. Deutsche Ztg w obszernym ,,Nachtraguu

)powiada, że Węgrzy postanowili koronować arcy

rsięcia Rudolfa wkrótce królem węgierskim, aby w

;en sposób nową u tronu zyskać podporę w walce

z Przedlitawią, jeszcze przed odnowieniem ugody.

Deutsche Ztg zapewnia, że to n ie je s t wiadomość

sensacyjna. Wiadomości tej nie dajemy wiary, ale

faktem jest, że rozprawiano o niej wczoraj w kołach

)oważnycb deputowanych wiernokonstytucyjnych.

Wiecie, że arcyksiążę Ja n Salwator wraca do

artyleryi. Opuści on, jak mówią, Kraków i uda

się do Lwowa, gdzie obejmie dowództwo pułku ar

tyleryi. Odtąd zostanie stale we Lwowie.

Pisałem wam, że doniesienia o odmówieniu sank

cyi ustawie propinacyjnej, należy przyjmować z wszel

ką ostrożnością. Zapewniam was, że przestroga ta

była bardzo uzasadnioną, albowiem niema jeszcze

ostatecznej decyzyi w tej sprawie, ale o przychylnej

decyzyi prawie wątpić nie można. Sankcya ustawy

o propinacyi lwowskiej ulegnie tylko zwłoce z powo

dów formalnych, ale i jej załatwienie nie podpada

wątpliwości. Pismo lwowskie, które rozszerzyło prze

ciwne pogłoski, uległo m istyfikacyi.

Poznań 2 stycznia.

X. Biskup Janiszewski wrócił z wygnania, aby

iść do więzienia. Jest coś wspaniałego w tej misyi

cierpienia za wiarę Kardynała i obu jego sufraganów

biskupów.

X. biskup Janiszewski uwięzionym został w Gnie

źnie, w tym samym gmachu więziennym, co X. bi

skup Cybichowski: oba w rócili z za granicy do wię

zienia, gdy natomiast biskupi niemieccy usuwają się

od następstw nieuznania ustaw majowych. Twierdzą,

że episkopat niemiecki działa w tym względzie za

najwyraźniejszem porozumieniem się między sobą,

aby ułatw ić zarząd z zagranicy dyecezyj, i w tem

leży jego usprawiedliwienie. Przed świętami uwolnio

no X . prałata Koźmiana, który z przerwami pół

roku spędził za kratą więzienną. Wielkie jednak i

nowe nastąpiło tu zgorszenie. X . kanonik Duliński

z Gniezna, wystąpił w Posener Ztg z uznaniem u

staw majowych, nie pomny, że po encyklice, jest to

wyraźne ściągnięcie klą tw y kościelnej na siebie sa

mego; co gorsza, że w piśmie tem wystąpił Du

liński jako denuncyant X. prałata Koźmiana, który

zaledwie opuścił więzienie.

Wiece coraz liczniejsze, a przy tej sposobności bur

mistrze przesadzają się w gorliwości i do śmieszności

dochodzą. W jednem z naszych miasteczek burmistrz

miejscowy rozwiązał wiec za odczytanie królewskiego

patentu okupacyjnego z roku 1815, a więc uznał

słowa monarchy za nielegalne i drażniące.

Z Be rlin a wiadomości dochodzą tu wojenne, osoby

dobrze zwykle informowane twierdzą, że Kanclerz

wszelkie robi wysilenia, aby Rosy§ i Austryę zatru

dnić na Wschodzie, a mieć wolno ręce w Niem

czech przeciw F rancyi, której przebaczyć _nie może

powrotu do dobrobytu. Tej myśli przypisują niezwy

kłą łagodność Kanclerza, wobec odrzucenia no we lli

karnej i nowych podatków.

K r ak ów 5 styeznia. (Sprawozdanie z posie

dzenia Rady miejskiej jd. 4 h. m.) Przewodniczył:

Prezydent miasta Dr Zyblikie wicz; radców obe

cnych

’

Posiedzenie rozpoczęło się o kwadrans na 7mą

wieczór, gdyż dopiero o tej godzinie zebrała się do

stateczna liczba radców.

Zatem przeszło godzinę

musieli ci czekać, którzy zwykli na czas na posie

dzenia przybywać.

Na porządku dziennym były" dalsze obrady nad

budżetem m iejskim .1

Przy tytule ,,U!’z§dy zdrowia1* użalał się r. m . Dr

Bochenek na eksploatacyę, jaka się praktykuje

u nas p rzy pogrzebach. Część winy spada na gminę

z powodu, że pobiera opłatę od osób, które mają

własne groby, powtóre, że nie wykonywa należytego

nadzoru na cmentarzu przy pogrzebach i dozwala,

aby gróbarze zostający na etacie m iejskim wyzyski

wali publiczność. Zwraca więc uwagę komisyi cmen

tarnej, aby zaradziła temu złemu.

Wydatki w tym tytule proponowane przyjęto we

dług wniosku sekcyi skarbowej, mianowicie: urzędy

zdrowia 5240 złr.,

utrzymanie cmentarza 2660 złr.

R. m . Baranowski żąda, aby Rada cofnęła swą

Cięść !lteracko-arłystyoma.

Z KRAKOWA.

Nie_ma kraju w którymby sobie więcej winszo

wano i życzono niż Polska. Zacząwszy od zwyczaju

życzenia zdrowia gdy kto kichnie, obyczaj nasz na

kazywał winszować nietylko w dniu patrona, ale i

w dniu urodzin, ,,dosiego roku** na w ilją i znów wszel

kich pomyślności na Nowy Rok. Ciekawąby też można

zebrać kolekcyę powinszowań rymowanych i niery

mowanych, improwizowanych corocznie lub też prze

pisywanych z roku na rok i jak pieśni gminne krą

żących przez tradycyę z pokolenia w pokolenie.

Byłby to niezawodnie zbiór najckliwszych deklama

cyj, najdziwaczniejszych porównań, najszumniejszych

wynurzeń, niemniej jednak ważny dla historyi oby

czajów rodzinnych w Polsce. Zwyczaj pisanych, de

klamowanych, a nawet drukowanych powinszowań

sięga do epoki literatury niezbyt słusznie jezuicką

zwanej, kiedy panował panegiryk. Jakoż dworscy

wierszokleci nie zawsze czekali na śmierć mecenasa

w karmazynie, aby mu palić kadzidła w szumnych

dytyrambach. Nie każdego zaś stać było na osobne

dzieło, którego najważniejszą bywała częścią dedy

kacja o kilkunastu wierszach tytułów a kilkudzie

sięciu niekiedy stronnicach apologii. Na imieniny

pani lub pana, zwłaszcza zaś na Nowy Rok, ćwiczył

się nieraz kapelan zamkowy ivjlj jaki wprawny do

pióra dworzanin, aby wysławiać starożytność rodu

sięgającą zwykle do czasów mitologicznych, jak znów

do Rzymian i Greków uciekano się p0 porównania

rycerskiej waleczności, obywatelskich cnót i zacności do—

Mu. Fełne bjwają stare Silna rerum szlacheckie zX V II

i pierwszej połowy X V III stulecia takich panegiryków

imieninowych lub noworocznych. W braku kapelana

lub nadwornego poety, organista jako najwyższy re

prezentant inteligencji wiejskiej, kropić musiał rymy

przyprawne łaciną, a w jej niedostatku przynajmniej

zaprawne humorem i swadą. Do tej to epoki za

pewne odnosi się większość owych powinszowań,

które nigdzie nie spisane, ani wydrukowane, prze

chowały się jako curiosum, a w których jak w kra

kowiaku nie koniecznie chodziło o związek loiczny

między przenośnią i porównaniem a życzeniem, ale

o końcówkę. Któż nie słyszał powinszowania zaczy

n ającego się od słów:

Ile liści na kapuście,

Ile lud zi na odpuście,

He panien do zamęźcia,

Tyle WPanu życzę szczęścia.

Już i w owych patryarchalnego obyczaju czasach

powinszowania nie bywały pozbawione interesu. Or

ganista, co przynosił opłatki na wilią, podobnie jak

dziś listonosz, zwykł był kończyć swoją oracyę jakąś

pokorną petycyą. Tradycya nam zachowała małą

próbkę takiego stylu; oto do kolatorki tak natarczy

wie się odzywa organista:

Winsziyę, winszuję i winszować nieprzestanę

Póki czego nie dostanę.

Moja pani kochana

Proszę cię o furkę siana,

A żeby cię Bóg kochał

Proszę cię także i o opał.

Zaiste dosyć już tej próbki naiwnśj muzy organi

stowskićj, i podobno wystarczy ona, aby odstręczyć

najzagorzalszego zbieracza poezyi gminnćj i wszyst

kiego, co się do dawnych odnosi obyczajów. Za na

szych czasów powinszowania straciły swój kredyt

Sprzykrzyły się równie tym , którzy je składają, jak

tym do których są adresowane, tym ostatnim zaś

bardzićj niż pierwszym, skoro zakupujemy w magi

stracie karty uwalniające od odbierania powinszowań.

Wyszły już z mody powinszowania urzędowe we fra

ku i w białych rękawiczkach składane, z któremi po

reprezentantach władzy duchownej i świeckićj trzeba

było okrążyć całe miasto niepomijając nikogo ze zna

jomych. Dziś zaledwie bliższym przyjaciołom składa

m y życzenia, a do nieobecnych nie piszemy już listów.

Odwiedziny zastępuje co najwięcój rzucenie k art, te

legramy zaś ratują od pisania listów, i to może naj

milszy użytek tego cudownego, ale wcale nieprzyje

mnego wynalazku. W Nowy Rok nikt się nie prze

lęknie nawet całego stosu telegramów, niczyje nerwy

nie są wystawione na tę próbę niepewności, jaką

przejmuje zwykle telegram nawet najbardzićj z nim

obyłych.

Wolelibyśmy i my naszym czytelnikom miasto ży

czeń podać jakiś telegram przynoszący pomyślną

wiadomość, jakąś zapowiedź z noworocznych mów,

któraby świadczyła, że nie zawiodły owe przepo

wiednie, że niebawem nastąpi przesilenie złego,

że wielki jakiś król dokona cudownego przeo

brażenia świata, że po wielkiój bitwie pod brzozą

jeśli dobrze pamiętamy, nastanie wieczny pokój, oswo

bodzenie wszystkich uciśnionych, tryum f wiary, po

myślność powszechna itp. Cóż kiedy termina owej

walnćj bitwy już kilkakrotnie zawiodły, a ów wielki

chrześciański k ról opisany w przepowiedni przypomi

na nam owego ośwobodziciela «co krew jeg o dawne

bohatery a imię jego czterdzieści i cztery**... Od na

szego kozaka Wernyhory aż słynnego Nostradamu

sa wszelkie wróżby historyczne sprawdzają się dotąd

w przewidzeniach klęsk i nieszczęść. Druga część wró

żąca dobre, jakoś zawsze zbyt mglista, i rok po roku

upływa, a obiecywane uszczęśliwienie świata zdaje

się oddalać. Mimo to zawsze w wieczór św. Sylwe

s tra czekamy gorączkowo uderzenia 12ćj na zegarze,

jak gdyby kolebka rodzącego się roku już nam mia

ła odsłonić jakąś stanowczą zmianę, jak gdyby bieg

świata zawisł od tój zmieniającćj się daty. Nowona

rodzony rok spoczywa jeszcze w powiciu śnieżystem,

a natura wita go nie macierzyńskim uściskiem.

Niecbcemy złćj wróżby wyciągać z tego wznowienia

zimy z srogością przechodzącą zwyczajną w naszym

kraju miarę.

Najlepszą wróżbą dla Krakowa, dla naszych pa

nien i kawalerów kończył się rok stary. Wbrew nie

słusznej reputacyi naszego miasta, że ma wyłączny

przywilej dla zachowywania celibatu obojej pici od

lat kilku kojarzą się tu ustawicznie małżeństwa, lub

już zaręczone pary z różnych części kraju do K ra

kowa przybywają na zawarcie ślubów. Minęła już

moda wyjeżdżania gdzieś do zagranicznego m iasta,

aby z niemieckiej oberży udać się cichaczem do ko

ścioła i jakoby ukradkiem przed rodziną i przyjaciół

m i po ślubie jechać w świat i błąkać się z hotelu

do hotelu, dopokąd miodowe nie miną miesiące, nie

spełzną pierwsze złudzenia, aby z wypróżnioną kie

szenią i rozwianemi marzeniami powracać do kraju

Staropolski obchód weselny uległ pewnej modyflkacyi,

niezwykł już trftać tak długo i obywa się bez wiel

kich libacyj na cześć nowożeńców, został jednak wzno

wiony jako uroczystość rodzinna gromadząca liczne

grono krewnych i przyjaciół. Po ślubie państwo m ło

dzi jadą na wieś, gdzie odrazu mają wejść w kolej

obowiązków dalszego życia. Obyczaj ten wznawia sta

re tradycye narodowe, dodaje uroczystości religijne

mu obrzędowi i spaja niejako grono rodzinne około

nowego ogniwa, które w tym łańcuchu pokoleń przy

bywa. Im szlachetniejsze tradycye rodzin nietylko ty

tułam i ale nieprzerwanym ciągiem zasług i szlache

tną spuścizną religijnych i narodowych uczuć, im

wyższy p rzy tem szczebel społeczny, tem uroczystość

szerzej oddziaływa przykładem, tem liczniejszą gro

madzi obok orszaku weselnego publiczność, co nie

samą ciekawością przynęcona napełnia świątynię, aby

okazać udział w intencyi za pomyślność nowożeńców.

Taki właśnie charakter uroczysty i poważny miał o

brzęd ślubny ubiegłego tygodnia, bo też łączył on

rodzinę odznaczającą się pobożnością i szlachetnością

uczuć z jednem z najsympatyczniejszych imion histo

rycznych polskich. Zawsze tak bywało, że zachodnia

część Polski stała na historycznej tradycyi, na staro

żytności rodów, lecz ta tradycya przeniesiona na

wschód rozrastała się tam dopiero bogactwem kraju

i szerszym wpływem. Każdy też związek rodzin ma

łopolskich z rodami osiadłerai na Rusi stawał się

nowym węzłem między rćżnemi dzielnicami i pod

stawą wzrostu rodzin. Dziś mimo zmienionej doli

stosunek się ten nie zmienił, więcej niż kiedy związki

podobne stają się jedynym środkiem zaradciym prze

ciw duchowi prowincionalizmu, więcej też niż kiedy

kolwiek na rodzinach wspiera się reszta naszego wpły

wu i naszej s iły obronnej i zachowawczej.

Niech nam będzie wolno zanotować jedną jeszcze

obserwacyę, jaką nastręczał ślub pomieniony. Ciągle

nam mówią, że się wyradzamy, że moralnie i fizy

cznie degenerujemy. Otóż tem u pesymistycznemu

twierdzeniu zaprzeczyć mógł każdy, co się przyglą

dał orszakowi weselnemu. Jeśli prawda że mens sa

na in corpore sano, to nie tak źle jeszcze z nami.

Ta bujna ziemia Podola i Ukrainy rodzi jeszcze ta

kich synów, coby najcięższą zdołali podźwignąć zbro

ję, a niemniej szczodra w dary duchowe, daje im ja

kieś piętno wyższego i szlachetnego polotu rzekłbyś

odbicie szerokiego stepu. I m iło spojrzeć na taki

orszak, w którym postacie śmiałe świadczą, że nie

trzeba u nas jeszcze obniżać miary.

Wesele to najlepszy wstęp do karnawału, a będzie

on długim i ma być świetnym. Już podobno dano

pierwsze hasło w prywatnych kołach, jak zwykle by

wa zaczynając od balików dziecinnych, na których

wszelako starsi nie folgują swej ochocie, aby m alcy

tańcząc sami zbyt się nie męczyli. Dyrekcya teatru

odstąpiła także od zwyczaju pierwszej reduty w Trzech

Króli. Przyspieszenie w tym roku pierwszego term i

nu zostało zapewne obliczone na to, że publiczność

gromadzi się dopiero na następną maskaradę, trzeba

przeto z pierwszą odbyć się prędzej? O balach pu

blicznych krążą już zapowiedzi, organizują się kom i

te ty zaczynające od zapraszania gospodyń. W spo

m nielimy innym razem, że młodzież uniwersytecka

ma scentralizować trzy wydziały i jeden tylko bę

dziemy mieli bal akademicki. Lecz niech to nie trwo

ży młodzieży i panien, niech się nie cieszą ojcowie

rodzin, karnawał nic na tem nie utraci. Opróżnione

miejsce wnet zajętem będzie, na w ielkie bowiem roz

miary przygotowują się dwa bale, bal «U nji" i wzno

wiony po wielu latach bal Towarzystwa Dobroczyn

ności.

Bal unii, piękna nazwa i -dobrej takie wróżby, bo

lubo tu chodzi o połączenie Litwy z Koroną na

C za « wychodzi codziennie wyjąwszy niedziele i dni świąteczne.

Oddzielne Nra «Czasu", o ile zapas starczy, w Krakowie po 10 c,, z przesyłką pocztową la o.

Prenumerata wynosi:

na rok

na kwartał na2 miesiące na 1miesiąc

Miejscowa w K r a k o w i e .................................................

z3r-^ 0

złr. 5

złr. 4

złr. 2

Pocztą w państwie Austrysckiem

...

»24

»0

2’5Q

do Włoch, F rancj’i, Anglii, Belgi’i Szwaj -

n32

»8

c a r y i i T u r c y i . ........................................

Prenumerata przyjmuje sie ty!ko od Igo do ostatniego dnia w miesiącu. -

L is ty z pieniędzmi i przekazy

pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia (lnseraty) uprasza Sie nadsyłać fr a n co do Administracyi ,Czasu" w K ra

kowie - L/isty re k l a m a c y jn e niezapieczętow ane niepodlegaję opłacie pocztowej. - Listów niefranko

wanych nie przjjm uje sir-_

»ękopiima nadsyłane R edakcyi niezwiacają się, lecz bywają niszczone.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку