Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 644 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

r 130.

Kraków, 11 Czerwca — Wtorek.

Rok 1872.

Cmmm wychodzi codziennie wieczór (wyjąwszy niedziele i dnie świąteczne!

Nmner pojedynczy w K rakowie i we Lwowie k osztuje W centów?

Prenumerata wynosis

jlleJ(eowa w Krakowie ..... rocznie złr. 20

twm-taini» . h n

^Lwowie. w Ajencyi ,Czasu*

«1

”o,

złr. 2

poeztą w państwie Austryackiem

*oc.zo

«*_

do całych Niemiec

tal ifisar on

*"i ,

» ^ cen.25

do Francyi i Anglii

fran 108

§?

talar 1 sgr. 15

do Belgii, Włoch i Szwajcaryi ,

fran- ^

3zPMUi9t Krakowiprzy^aU^y MiołafsWśj°p?d(L* a? * * T lfc? Hl

*°

nieulegająfrJkowJiu_ffi/w ^

kow

"°

HękoplMma nadsyłane Redakcyi, nie zwracają sig i bywają niszczone.

CZAS

Prenumeratęprzyjmująt

W Krakowie: Bióro Administracyi ,Czasu* przy ulicy Mikołajskiśj w domu pod L. 444i Księgarnię pp.

J . Czecha, w Rynku, J . W ildta przy ulicy Grodzkićj, Bióro zleceń A. P . Świerczewskiego i Sp. przy ulicy

Szewskiej Nr. 20, handel p. M._ Dworskiego w kamienicy ks. Jabłonowskiego, i handel papierń Z. J . Wy -

wiałkowskiego w Rynku, tudzież wszystkie Urzęda poczt, austr. Ogłoszenia (Inseraty) wszelkiego rodzaju:

przyjmują się za opłatą: za miejsce wiersza drobnego (petit) za jednorazowe umieszczenie po 8 centów, za nastę*

Sne po 5 c,, oraz za opłatą należytości stemplowej po 30 c. od każdorazowego ogłoszenia. W ypłata w Krakowie:

*renumeratę i Ogłoszenia p rzyjmują: we Lwowie w Ajencyi ,Czasu* p. Antom Piątkow tki przy

placu Katedralnym pod L. 31 .

—

W Wiedniu p. A . Opptlik Wollzeile 22 i w Pradze Ferdinands-Strasse

Nr. 38.—

Na Francyę i Anglię w Paryżu Wny. pułkownik Wine. Ractkowtki, Fauhourg Poissoniśre N. 33

—

Zaś tylko ogłoszenia: w Wiedniu ,N eum arkt Nr. 11," w_ Hamburgu, Frankfurcie n. M.,

w Berlinie,

w Lipsku, Bazylei (Szwajcarya) i Wrocławiu pp. Haanmtein i Vogier, w Wiedniu F. Lub, Wollzeile Nr. 2,

i JR. Mont, Seilerstatte 2,

—

w Berlinie, Hamb urg u, Monachium i Norymberdze p. R udolf Mon* -

w Frankfurcie nad Menem O. L , Datebt et Comp.

Kraków !O czerwca.

:3yło rzeczą pewną, że jak przez długą

epokę cała Europa oglądała się na Francyę

i wyciągała konjunktury z najmniejszych obja

wów mogących zdradzać politykę Napoleona III,

tak po r. 1870 nic w Europie nie będzie mia

ło Znaczenia co się nie będzie wiązało ze sta

nowiskiem Prus: po nad całym zastępem mo

narchów, dyplomatów i mężów stanu europej

skich górować będzie jedna p ostać, postać o

znanych godłach ,,krwią i żelazem11i ,,siła przed

i prawem."

Wszelako astronomowie polityczni nie zba

dali jeszcze kierunku i ruchu owego nowego

meteora, około którego ma się obracać cały

świat planetarny, zwany Europą. Po wypad

kach jedność niemiecką utwierdzających, tru

dno jest zdać sobie sprawę z tego nawet

pytania, które nie u legało wątpliwości przed

wojną zwycięską: czy ks. Bismark kieruje się

polityką pruską czy niemiecką, czy hasła je

dności narodowej użył na powiększenie Prus

i na stopniowe strawienia i zaasymilowanie te

go co w łąc z ył i zagarnął, ł;zy przeciwnie Prusy

były w rękach twórcy jedności niemieckiej

tylko narzędziem, o które dziś już mniej dba,

czy nawet nie dopomoże do tej metamorfozy,

aby z czarno-białej gąsienicy pruskiej rozwinął

się trójbarwny motyl niemiecki ? zgoła, czy nie

spełni słów w r. 1848 przez króla pruskiego

a brata dzisiejszego cesarza wypowiedzianych:

Premsen soUin Deutschland aufgehen.

W pierwszej kolei, to jest w kolei polityki

pruskiej, leżałyby przedsięwzięcia i zachody w

polityce zagranicznej i przeważaćby musiały

nad kwestyami wewnętrznemi, bo Prusy są

przedewszystkiem , a nawet jedynie państwem

a nie społecznością. W drugiej kolei, w kolei

niemieckiej spotykać się loicznie trzeba z kwe

styami wewnętrznemi, bo Niemcy jako społe

czność i narodowość przedewszystkiem organi

zacyą wewnętrzną lub przeobrażaniem choćby

dezorganizacyjnem w nowych warunkach zająć

by się musiały.

Księcia Bismarka w pierwszej alternatywie

czek?łn rola wielkiego dyplomaty, w drugiej

reformatora. Do pierwszej popychać może

zaborczość państwa pruskiego, jakby powie

dzieli filozofowie i publicyści niemieccy, prawo

siły ciążącej na zewnątrz i dążącej do swego

uzupełnienia; w drugą kolej popycha prąd wie

ku, znów według niemieckich materyalistów

polityków konieczność dziejowa, wieczyste pra

wo ruch w pędzie niezatrzymujące się na pół

drogi:

Owóż książę Bismark po odniesionych tro

feach we Francyi zdaje się przechylać stanow

czo ku drugiej alternatywie, raczej porwany

prawem ruchu pchającego do ostatnich kon

sekwencyj, niż wiedziony prawem siły pań

stwa. Z polityki zagranicznej ks. Bismarka

nie mamy od dwóch lat jednego wypadku, je

dnego nawet symptomatu, któryby cechował,

do czego zmierza książę kanclerz. A wiadomo,

że ks. Bismark nie jest ze szkoły dysymula

cyi dyplomatycznej, wie czego ch ce, nie tai

się ze swemi zamiarami, a zwłaszcza nie lubi

półśrodków i systemu kunktatorstwa, który ce

chował Napoleona III. Do jedności niemieckiej

zdążał on równym i pewnym krokiem odda

wna; do czego zdąża w polityce zewnętrznej

obecnie, trudno odgadnąć. Zachowuje równie

dobre stosunki z Austryą jak i Rosyą, i niczem

nie zdradza zamiaru, czy nad Bałtykiem lub

nad Dunajem starać się będzie o nowe dla

Prus nabytki. Może to wypływać jeszcze z sy

tuacyi, którą niegdyś, o ile wiemy, w ten spo

sób określił, że Prusy trzymają dziś równowa

gę _europejską w ręku, i aby jej nie zachwiać,

nie^T!Bogą do czasu wiązać się ani z Austryą

a? i Rosyą, ale neutralizować te dwa przeci

wne prądy. Lecz t a sytuacya utrzymywania

równowagi politycznej w ręku jednego pań

stwa, bodaj nie jednego człowieka, zdaje się

wypływać z przewagi zadań organizacyjnych,

polityki wewnętrznej, która potrzebuje czasu.

Jedynie stosunkom z gabinetem włoskim

Prusy nadały więcćj nacisku, aż do pozorów

przymierza. Po demonstracyjnych odwiedzinach

następcy tronu pruskiego w Rzymie, po po

dróżach strategiczno-politycznych kilku jenera

łów, przyszła k ?lej na uczty berlińskie i re

wizytę księcia Humberta z małżonką. Owa ko

łyska syna królewicza pruskiego, owa uroczy

stość chrztu z zaproszonymi na kumy gośćmi

włoskimi to jakby zapowiedź przymierza na

dłuższą przyszłość obliczonego i następnym

nawet pokoleniom przekazywanego.

A jednak trudno się dopatrzeć podstaw po

litycznych do owego przymierza, trudno przy

puszczać , aby owe złowrogie plany, które

m iały powstać na polowaniach, między Wiktorem

Emanuelem, księciem Ferd. Karolem, Moltkiem

i ks. Napoleonem, plany wywołania nowćj ko

muny, nowego podziału Francyi i restauracyi

Napoleonidów mogły mieć realną podstawę

i m ogły wchodzić w widoki ks. Bismarka.

Jakkolwiek system zaokrąglenia mógłby wska

zywać Prusom dalsze anneksye na zachodzie,

wszelako położenie zapowiada w przyszłości

konieczność zapewnienia się na Wschodzie i

zmierzenia sił z potęga która jest jedyną do

tąd, co nie doznała, | ; ,^agi oręża pruskiego.

W owem zbliżeniu l o Włoch więcej dostrze

gać można wpływu polityki wewnętrzn?y niż

zewnętrznej. Są to dalsze ilustracye do walki

państwa z t. z. ultramontanizmem czy je

zuityzmem, jest to konsekwencya kierunku

dwóch państw, które na negacyi katolicyzmu

rozwój swój oparły. Widocznie Prusy i Wło

chy nie zdołały złamać jednej potęgi, na któ

rą iglicówki i Kruppy nie wystarczają. Przy

mierze to jest przedewszystkiem antyrzymskie;

na szali wypadków europejskich zaważyćby

ono mogło dopiero w razie walki między Prusa

mi a Rosyą, bo jak dotąd, Włochy zawsze w

dobrych stosunkach z Petersburgiem są jakby

ogniwem w systemie trzech aglomeratów

wrogich katolicyzmowi. Ale zbliżenie to Prus

z Włochami jest oraz groźbą dla Francyi,

którą znów w kolei katolickiej utrzymuje sa

ma siła wypadków i kierunek, w jakim spo

tykają się jej wrogi; nadto dziwić się nie mo

żna, iż w chwili podejmowania ks. Humberta

nie wysłano nikogo z Berlina na pogrzeb ar

cyksiężnej Zofii, bo w polityce nieraz wyżej

stają inc om patibilia niżeli tradycye. Zbliżenie

Włoch z Prusami nie może być zresztą obo

jętnem dla Austryi, po doświadczeniu wspól

nego działania tych mocarstw w r. 1866.

Lecz w tem zbliżeniu widzimy więcej do

wód, że przeważają w polityce ks. Bismarka

sprawy wewnętrzne nad zewnętrzncmi; widzi

my go raczej jako reformatora niż dyplomatę,

koryfeusza narodowo-liberalnego ruchu Nie

miec niż męża stanu pruskiego Zbliżają się

u owćj kołyski dwie polityki, co per fas et

n e fa s zdobyły jedność i szukają nowych wspól

nych dróg, raczej niźłi dwa państwa, jako ta

kie bowiem nie mają one dość s ,. Jnych inte

resów.

KORESPONDENCYA »CZASU:1

Lwów 8 czerwca.

(E ) Ucichła od niejakiego czasu kwestya ka

synow a, a ostatnie sceny tej tragi-komedyi, którą

dla potomności uwieczniła broszura, staraniem Wy

działu kasynowego wydana, podtytułem »Rozterki

w kasynie" odbywają się w Sądzie cywilnym,

w postaci sporu o pomieszkanie. Sprawdza się

również zdanie wyrażone w końcu tej broszury, iż

obie strony »przyzwyczajają się powoli obchodzić

się wzajemnie bez siebie."

Zarzewie niezgody,

któremu owa kwestya dała początek, przeniosło

się jednak z kasyna na szersze pole, do spraw ko

munalnych, i odtąd w sprawach gminnych zawszę

prawie wystęjftiją dwa stronnictwa, które odpowia

dają stronnictwom w sprawie kasynowej.

Na ostatniem* posiedzeniu naszej Rady miejskiej

rozdział ten spowodował dość niemiłą scenę, która

wprawdzie, dla zachowanego z obu stron umiar

kowania, nie doszła do gorszących rozmiarów, nie

mniej jednak’ dla naszych stosunków miejskich by

ła charakterystyczną. Chodziło o wydzierżawienie

na dalszych 6 lat propinacyi i traktyerni w ogro

dzie miejskim, którą odtąd miał p. Wojtawicki.

Ofert weszło pięć, pomiędzy innemi oferta akcyj

nego Towarzystwa sceny narodowej. Referentem

był p. Dąbrowski, mieszczanin par ercellence. Krót

kiemi słowy napomknąwszy o ofertach wniesionych,

dodał, iż dodatkowa oferta p. Wojtawickiego jest

najwyższą i w niósł, aby takową przyjąć. Słowo

»dodatkowa" zwrociło uwagę kilku radnych a p.

Błotnicki zapytał o bliższe wyjaśnienie tego słowa.

Po kilku zapytaniach ze strony radnych w ciągu

dyskusyi naa -tym przedmiotem pokazało się do

piero, że oferta p. W . zrazu nie byta najwyższą,

że p. W . dopiero, gdy się o cyfrze innych ofert

dow iedział na kilka minut przed rozpieczętowaniem

reszty ofert podskoczył na 2000 złr., że wbrew

warunkom wniósł nieopieczętowaną ofertę i wobec

komisyi dopiero ją poprawił, jednem słowem oka

zało się, że chciano p. W . wobec innych oferentów

,,przeszwarcować...." Nie udało się to jednak, gdyż

p. W . przez czas swej dzierżawy zanadto dał się

we znaki publiczności lwowskiej złem jadłem i nie

zbyt grzecznem obchodzeniem się; — unieważniono

tedy licytacyję i postanowiono rozpisać nową.

Na tem sam em posiedzeniu uchwalono złożyć

głęboki wyraz żalu Najj. Panu z powodu zgonu

matki Jego arcyksiężnej Zofii i wysłać w tym celu

deputacyę z trzech radnych złożoną do Namiestnika.

Posucha ciągła, rzadko tylko drobnym deszczy

kiem przerywana, nietylko wieśniakom ale i mie

szkańcom miasta daje się ze znaki i oddziaływa

bardzo niekorzystnie na stan zdrowia w mieście.

Kurz wapienny, poddmuchiwany silnemi wiatrami

tak się staje nieznośnym, że w dzień zaledwo mo

żna się pokazać na ulicy. Skrapianie ulic bardzo

jest niedostateczne i nie dziw tedy wcale, iż stan

zdrowia mieszkańców jest niekorzystnym.

Wnocy z6 na7b. m. zgorzała częśćkoszar

t. z. Kisielki. Podejrzywają, że ogień był podło

żony.

W iedeń 9czerwca.

Od wypadków paryzkich w r. 1870 stowarzy

szenie U Internationale zwróciło na siebie uwagę

wszystkich rządów europejskich. W roku przeszłym

z inicyatywy ks. Bismarka toczyły się rokowania

dotąd bezskuteczne między niektóremi państwami

nad środkami zapobieżenia wpływowi U Inter

nati,onale. Przed miesiącem, jak tu wiadomo,

Kanclerz niemiecki ponownie zawezwał kilka państw,

mianowicie Austro-Węgry do obmyślenia wspólnej

kampanii przeciw owemu stowarzyszeniu. Ks. B is

mark życzy sobie odbycia wspólnej konferencyi

w Berlinie przy w spółudziale reprezentantów obcych

mocarstw. Rząd austryacko-węgierski nie miał po

wodu uchylić się od obrad w tej mierze i polecił

odnośnym ministerstwom z tej i z tamtej strony

Litawy, aby się zajęły zbadaniem spraw V Inter

nationale. Od kilku tygodni pracują też referenci

w ministeryum spraw wewnętrznych w ’Wiedniu i

Peszcie we wskazanym sobie kierunku, a wczoraj

odbyła się narada obu referentów, aby się poro

zumieć co do treści wniosków Radzie ministrów

w Peszcie i Wiedniu przedłożyć się mających. Do

piero jeżeli Rady ministrów uchwalą te wnioski,

natenczas udadzą się wysłannicy rządu austro

węgierskiego do Berlina, aby tam uczestnioeyć

w konferencyi międzynarodowej. W szelkie zatem

pogłoski o wyjeździe tych panów do Berlina, są

w każdym razie przedwczesne, lubo fakt, że w Ber

linie się odbędzie konferencya tej sprawie poświę

cona, żadnej nie ulega wątpliwości.

Kilku publicystów koniecznie bierze ochota wy

wołać jakąś sprawę serbską, jakby AuBtrya nie

m iała dosyć kłopotów wewnętrznych. Znowu roz

puszczają wiadomość jak najzupełniej zmyśloną,

iż rząd turecki wysłał groźną notę do Belgradu,

protestując przeciw agitacyom anti-austryackim w

Serbii. Zbyteczna dodać, iż nic dotąd nie zaszło

w Serbii, coby usprawiedliwiło potrzebę interwen*

cyi dyplomatycznej państwa zwierzchniczego.

Jeden z dzienników lwowskich ujmując się bar

dzo słusznie za zniesieniem cła od książek z Ro

syi do Galicyi wprowadzanych, przytacza treść roz

mowy między p. Gubrynowiczem księgarzem lwow

skim a ministrem skarbu p. De Pretisem, z któ

rejby wynikało, że p. m inister skarbu podał księ

garzom polskim środek ominięcia cła, radząc im

sprowadzać książki polskie z Rosyi przez Prusy, a

tem samem przemycać książki i popełniać kontra

bandę. Zapewniają nas, że minister skarbu podo

bnej nikomu nie mógł udzielić rady. P . De Pretis

w toku rozmowy miał się tylko zapytać p. Gubry

nowicza, dla czego księgarze galicyjscy nie spro

wadzają książek polskich z Lipska, gdzie przecież

większy ich targ, aniżeli w Rosyi. Minister skarbu

przytem miał zapewne także i cemjurę rosyjską na

myśli, gdy przeciwnie w Lipsku książki polskie ża

dnej prawie, a przynajmniej nie tak ostrej podle

gają cenzurze. Gdyby był minister skarbu tak się

wyraził, jak na wstępie nadmieniono, byłby zgrze

szył przeciw obowiązkom swego urzędu, dla tego

przypisywane mu słowa zdawały nam się z góry

nieprawdopodobnemu

Berlin 9 czerwca.

(A.) Wypadki zaszłe w Kolonii z proboszczem

polowym biskupem Namszanowskim, są nieustan

nym tem atem do artykułów wstępnych prasy tutej

szej, która nie chce zrozumieć trudnego stanowi

ska w jakiem się każdy ksiądz katolicki znajdo

wać może, w razie gdy obowiązki jego jako urzę

dnika wejdą w kolizyę z obowiązkami, jakie nań

wkłada Rzym i hierarchia kościelna, jak się to

zdarzyło w łaśnie w tym przypadku. Proińnńal

Correspondenz ogłosiła teraz znów szczegóły doty

czące X. Namszanowskiego, które oprócz Germa

nii, wszystkie dzienniki berlińskie powtórzyły. P o

dług niej miał on odpowiedzieć jeszcze przed zaj

ściem w Kolonii, na wskazówki dawane mu przez

ministra wojny co do pozycyi, jaką wobec władz

wojskowych zajmuje, iż o tem, jakoby do katego*

ryi urzędników wojskowych należał, nie wie, i że

tę insynuacyę uważa za przeciwną prawom ko

ścioła i niezgodną z urzędem katolickiego księdza.

Dalej przytacza Provinzial Corzespondenz dekret

królewski, mianujący biskupa Namszanowskiego

proboszczem polowym, jako dowód jego zależności

od władz wojskowych, a po zarzutach czynionych

mu, że bez pozwolenia ministeryum wojny poje

chał na zjazd biskupów do Fuldy, następują za

czepki osobiste, tak że cały artykuł podług tutej

szej Post wygląda raczej na akt oskarżenia, wy

stosowany nietylko przeciw X. N amszanowskiemu

ale i przeciw kuryi. Na artykuł ten niejako w od

powiedzi ogłosiła nazajutrz Germania dwa breve

papiezkie, z których pierwsze oznacza stanowisko

proboszcza polowego względem kuryi, drugie zaś

jest nominacyą; ale że treść ich nie odpowiada

argumentowaniu Provinzial Corretpmdenz i gazet

tak samo myślących, w ięc też oburzona Spenersche

Zeitung nazywa je jednostronnemi kościelnemi zle

ceniami, które wydawano za kulisami. Ze strony

rządowej zajście to wywołało reskrypt ministra

wojny, składający się z trzech artykułów, z któ

rych pierwszy zabrania duchownym podległym X.

Namszanowskiemu być temuż nadał posłusznymi,

drugi ogłasza karę suspendowania w przeciwnym

razie, a trzeci rozciąga toż samo na stosunki z

duchowieństwem świeckiem, trudniącem się speł

nianiem obrządków kościelnych przy wojsku. Słaba

strona jednak tego reskryptu okazała się już w

niedzielę 2go czerwca, w który to dzień kapelano

wie wojskowi wzbraniali się poświęcić chorągwi

ozdobionych krzyżem żelaznym, ponieważ od kom

petentnej władzy (X. Namszanowskiego) odpowie

dniej instrukcyi nie otrzymali, a list jednego z

nich podaje F rankfurter Zeitung do publicznej

wiadomości.

Także i druga sprawa, która się przyczyniła do

sporów między kościołem a państwem, to jest

wymaganie rządu od biskupa warmińskiego, aby

cofnął eikomunikę rzuconą na Drów Wollmanna

i Michelisa, grozi pewnem niebezpieczeństwem, je

żeli wiadomość podana przez Nationalzeitung jest

prawdziwą, że w razie, gdyby rząd chciał użyć

gwałtownych środków przeciwko biskupowi War

mii, w szyscy biskupi w Prusach rzuciliby o ile

można równocześnie z ambony exkomuniki, będą

ce obecnie już w zawieszeniu.

Tymczasem parlament odbywa codziennie posie

dzenia, aby módz zakończyć sesyę do 20 b. m .,

i podług korespondencyi pisanej stąd do dziennika

Dresdener Journal, kursują obecnie listy pomię

dzy pojedynczemi frakcyami, na których się po

słowie zobowiązują codziennie przychodzić na po

siedzenia, aby takowym zapewnić prawomocność

decyzyi. Ostatecznie zajmowano się zawarciem

traktatu pocztowego z Rosyą, prawem karnem woj

skowem i kolejami w Alzacyi i Lotaryngii. Nad

ustawą dotyczącą Jezuitów, najpóźniej we czwar

tek mają się toczyć narady w parlamencie, a w

kołach poselskich obiegają wieści, że projekt tej

ustawy miał być prźedłożonym księciu kanclerzowi,

który go uznał za dobry. Z równym pośpiechem

odbywają się zebrania sejmu pruskiego, który już

jutro ma się zająć rozstrzygnięciem wniosku D en

zina i towarzyszy, tyczącego się odłożenia posie-’

dzeń do 21 października.

Środowy numer Germanii został skonfiskowa

ny za artykuł wstępny noszący tytuł: »Przeciw

państwu, czyli przeciwko rządowi."

Ponieważ je

dnak policya za późno się do ekspedycyi zgłosiła,

więc nie znalazła już więcej egzemplarzy i musia

ła się zadowolnie zabraniem kilku numerów, znaj

dujących się po kawiarniach. Jak Germania pisze,

konfiskata miała nastąpić w skutek zlecenia te

legrafem przysłanego, co mimo woli na Var

zin (miejsce pobytu ks. Bism arka) naprowadzić

musi.

Kraków ^ 10 czerwca. Wsobotę 8gob. m.

odbyło się, jak donieśliśmy, losowanie obrazów za

kupionych przez Towarzystwo sztuk pięknych. P o

mowie prezesa, którą podaliśmy w ostatnim nume—

Częśó llteraoko - artystyozna.

JENERAŁA HENRYKA DEMBIŃSKIEGO

PAMIĘTNIKI

O POW§TAWIU W POLSCE

r. 1830 -31 .

(Ciąg dalszy)

Zezwoliłem tylko, abym władzy do zawierania

rozejmów nie miał na dłużej jak na dni pięć

i aby było wyrażone, że niewolno mi jest roz

dawać krzyża komandorskiego. Udecydowano więc,

żeby o zmianie atrybucyi na teraz nic nie mówić,

a co do szefa sztabu i kwatermistrza jeneralnego

stanęło na tem , że będzie powiedziano: za poro

zumieniem się z jen. Dembińskim, szefem sztabu

został jen. Łubieński, kwatermistrzem jen. Prą

1 dzyński. Wtedy dodałem : ,,pamiętajcie Panowie, że

to nie referenta w kancełaryi zmieniacie, który

przybywając kontynuje czynności swego poprze

dnika, bo tu z mozolnem uczuciem wojska jest

do czynienia; częsta zmiana bywa niebezpieczna.

Wyszedłem z m iejsca obrad dla zostawienia

czasu do ułożenia tej redakcyi i udałem się do

jen. Skrzyneckiego; nie chciałem się bowiem z nim

widzieć przed widzeniem się z delegacya, dla tego,

^by * nią mówić według własnego przekonania

i żadnemu nie ulegać wpływowi. Lubo sumienie

moje nic mi względem postępowania mego z Skrzy

neckim nie wymawiało, jednak mogłem sądzić, że mu

widok osoby mej nie będzie przyjemny. L ecz

przyjął mnie tak jak szlachetnej duszy mnie przy

jąć należało; ani tłumaczyć mi się nie dał, mó

wiąc, że nadto ’dobrze mnie zna, aby mi w czem

kolwiek, co się dzieje, m iałjza złe; i na dowód,

że nie mą do mnie żalu, oświadczył: »kogokol*

wiekby obrali wodzem, nie służyłbym pod nim

ale pod Tobą będę."

Jest to jedna z pięknych i najchlubniejszych na

gród, jaką otrzym ać m ogłem . Zrozumiało ją serce

moje, widzieć bowiem mogłem, że Skrzynecki nie

talentom moim, których mało miałem sposobności

okazać, lecz dobrej chęci, prostemu postępowaniu

i jakiejś szlachetności duszy, której wysłowić tru

dno, lecz którą łatwo poznać można, tem hołd

chciał złożyć.

Odpowiedziałem mu z uszanowaniem, jakiego je

go położenie wymagało, i nadmieniłem jakie czy

nią mi przeszkody ze strony delegacyi w ograni

czeniu władzy. Radził mi, żeby nie ustępować, ina

czej powagę zaraz od początku stracę w wojsku,

a ta bardziej niż kiedy jest mi teraz potrzebną.

Wychodząc od niego udałem się do budynku,

(wozowni), gdzie była sztabu kancelarya, a to

dla widzenia się z moimi znajomymi: jenerałem

Łubieńskim, Lewińskim podszefem sztabu i in

nych stopni oficerami. Przechodząc spotkałem jen.

Prądzyńskiego, który zerwał się z posłania przez

uszanowanie, za co żartować z niego zacząłem; i

biorąc go poufale za rękę, rzekłem m u, że mi

trudno się do tego będzie przyzwyczaić, żeby być

starszym od nich wszystkich, a kończąc w tonie pół

żartu, dodałem: »wiesz jenerale, wykłóciłem się tam,

(wskazując na spichlerz) o Ciebie." »Jakto?" m ówił:

»Chcieli mi Cię gwałtem dodać do pomocy" odpo

wiedziałem, że ja tego nie chcę; nawet prywatnie,

mówiłem dalej, obiecywać i m ówić nie chcę, kogo

wezmę lub nie, gdyż sądzę i mam to przekonanie,

że w tem winna mi być zostawiona zupełna wol

ność. Po tych kilku słowach do Prądzyńskiego

przemówionych udałem się do wozowni, gdzie

był jenerał Łubieński; gdym mu to powtórzył,

com powiedział Prądzyńskiemu oświadczył mi, że

mam zupełną słuszność, że on to sam czuje, iż

mi narzuconym być nie powinien.

Niezadługo powołano mnie do szpichlerza na

obrady delegacyi, nie pamiętam jakie; lecz po

krótkiem załatwieniu tego, po co byłem zaw-oła

ny, co zdaje się było tylko powiedzeniem mi, że

delegacya już między sobą zgodziła się1aa mnie

(gdyż głuchota pana Wincentego Niemojewskiego

była powodem, że mu rzecz dłużej tłumaczyć

trzeba było), zaczęto już do mnie mówić jako

do mającego władzę, lecz tonem pewnej protek

cyi, której znieść nie mogłem.

Nieszczęśliwe te ciągłe sejmu obrady wpoiły

w wielu reprezentantów mniemanie, że oni jedy

nie jako członkowie Izb, mając władzę, mają i ta

lenta wszelkie; i tak młody Morawski który pier

wszy raz w życiu zapewne przejeżdżał przez obóz,

zaczął mi dawać instrukcye, jak się z żołnierzem

obchodzić, że trzeba u niego w obozie bywać,

i jak do niego przemawiać. Pochodziło to zapewne

z dobrych chęci; lecz i dobre chęci śmieszności

nie powinny dozwalać, która tylko litość nad ta

ką zarozumiałością budzi. Nie mogąc wyjść z za

dziwienia, aby mnie, który kilka kampanij odby

łem i którego, gdyby już nie co innego, to osta

tni czyn w powrocie z Litwy dowiódł, żem umiał

moralnem uczuciem żołnierza kierować, mnie, któ

ry już siwieć zaczynałem, młody bez najmniej

szego doświadczenia człowiek, dawał takie nauki.

Wzruszyłem tylko ramionami patrząc w inną stro

nę, i udając, że nie słucham.

Wojewoda Ostrow-ski przybierając ton solenny:

»Jenerale, rzekł, muszę Ci powiedzieć, jakich masz

jenerałów", i zaczął ich wymieniać i swoje uwagi

nad każdym czynić. Lecz przerwałem mu mowę

słowami: »nie fatyguj się Pan i bądź przekonany,

że nie tylko znam ich lepiej od Pana, służąc nie

gdyś mniej więcej z nimi wszystkimi, lecz oprócz

tego bądź Pan pewny, że godzina boju da mi każ

dego lepiej poznać jak biografia pańska, której

darujesz, że słuchać nie będę."

»Jenerale, odpo

wiedział musisz! a jeżeli nie chcesz, to urzędownie

oświadczam, że ci to na piśmie podam."

Odpo

wiedziałem : »A ja urzędownie oświadczam, że te

go czytać nie będę i zakończyłem ogólną uwagą :

»Za cóż mnie Panowie macie albom zdatny i po

trzebny na tem miejscu, na które mnie moc cha

rakteru wyniosła, to mi go zostawcie, albom nie

zdatny, to weźcie kogo innego, ale słów nie mar

nujmy* bo te obijają się o mnie jak groch

0 ścianę;. "

Czuję sam, że może zbytnią żywością i nie

grzecznóścią ich obraziłem, i przyznam się, żem

sobie ledwie nie ułożył, żeby ich obrazić; nie

umiem’ sobie atoli wytłomaczyć, co mnie do tego

spowodbwało. Może ile pamiętam nadzieja, że

wrócą władzę Skrzyneckiemu, pod którym wolał

bym był służyć dla nabytej już jego powagi nad

wojskiem.

Pd zakończeniu posiedzenia wyszedł za mną

ks. Czartoryski, którego szlachetnego charakteru

1 poświęczenia się zupełnego nigdy zapomnieć nie

potrafię. Wzywał on mię do łagodności, prosił,

abym delegacyi nie obrażał i usiłował przekonać,

że szefów sztabu i kwatermistrzów najczęściej do

daje wyższa władza dowódzcom wojska. »Lecz, od

powiedziałem mu, rzecz się ma inaczej w stałym

rządzie monarchicznym a inaczej w rządzie tym

czasowym, jakim jest nasz. Jedno wreszcie mo

carstwo, które z tego znane, że dobiera szefów

sztabu swoim wodzom, temu systematowi winno

większą część nieszczęść swoich wojennych. Muszę

mieć władzę sam, gdyż ta się dzielić nie da. Co

zaś do sposobu traktowania przeze mnie delega

cyi, przyznałem, że »jest niewłaściwy, lecz sądzę,

że nie mogę jej dosyć dać uczuć jej niedorzeczno

ści i niepotrzebnej w obozie obecności,"

Rozsta

liśmy się każdy ze swojem zdaniem.

Spotkawszy jenerała Prądzyńskiego, żaliłem mu

się na głód; poszedł on ze mną do jenerała Mło

kosiewicza, u którego jedliśmy śniadanie, po któ

rem jenerał Prądzyński wyszedł, a ja spocząłem

nieco, aż mnie zawołano do delegacyi dla podpi

sania protokółu i niejako rodzaju umowy między

mną a delegacyą. Czytał ją na dworze przed szpi

chlerzem Morawski w obecności innych członków;

nie pamiętam całej jej treści, lecz tylko: iż ar

tykuł pierwszy opiewał, że jenerał Henryk Dem

biński ogłoszony jest zastępcą naczelnego wodza;

artykuł drugi, że jenerał Tomasz Łubieńskiflza

porozumieniem się z jenerałem Dembińskim, jest

szefem sztabu zamianowany; artykuł zaś trzeci,

że jenerał Prądzyński jest kwatermistrzem

jeneralnym.

Oświadczyłem, że to jest rodzaj wybiegu pra

wnego (podobnom użył wyrazu że to jest podstęp),

że jenerał Prądzyński miał być tak dobrze, jak

jenerał Łubieński ogłoszony, iż za porozumie

niem się ze mną jest kwatermistrzem jeneral

nym wojska.

Obruszyli się o wyraz podstęp członkowie, i wy

mawiać mi to zaczął książę Czartoryski. N a co

odpowiedziałem »znany Księcia szlachetny cha

rakter wyjmuje cię w sercu mojem od sprawie

dliwie zrobionego zarzutu." P. Morawski, który ja

ko trzymający pióro był rzecz ułożył, powiedział

»pan jenerał więc obraża mnie osobiście," Odpo

wiedziałem: »Być to może, ale prawdę mówię; pa

nowie inaczej się _umówiliście, inaczej napisaliście*

nie lubię tego; miejsce, które obejmuję, nie cierpi

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu