Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 669 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

JM"209

Kraków, Piątek 12 Września 1902.

Rocznik LY.

(Wydanie wieczorne).

Walka wyborcza w Dolnej Austryi.

Z końcem października lub w pierwszych

dniach listopada odbyć się mają nowe wybory

do sejmu dolno austryackiego, przy których prze

ciw zastępom D ra Luegera walczyć będą wszyst

kie inne stronnictwa.

Dziwna to historya! Przed laty dwudziestu i

kilku przeciw wszechmocnym liberałom w dolnej

Austryi, a specyalnie w Wiedniu, podnieśli bunt

demokraci, których przewódzcami byli wówczas

Dr Lueger, Dr Mandel i Dr Kronawetter. Wielkiej

różnicy w programie nie było; demokraci repre

zentowali jeno cokolwiek skrajniejszy odcień libe

ralizmu; walka toczyła się głównie przeciwko

liberalnej korupcyi. Wszechmocne wówczas stron

nictwo liberalne zorganizowało przeciw dem okra

tom istną nagankę. Prasa, będąca wyłącziiie pra

wie w ręku liberałów, nie przebierała w środkach.

Luegera przedstawiano jako zbrodniarza, Mandla

jako idyotę, a biednemu Kronawetterowi zarzuca

no oszczerczym sposobem cały szereg zbrodni.

Przy tem program walczących — jak już wspo

mniałem, nie o wiele inny od programu rządzą

eych — posiadał za mało atrakcyi dla mas, a

żeby przewódzcy zdołali ten napór wytrzymać.

Naiwny a za cny Mandel usunął się zupełnie z ży

cia publicznego, Kronawetter zasklepił się w cia

snem kółku zw olenników, -

tylko wojowniczy i

wysoce uzdolniony Lueger w lot pochwyci! inne,

popularniejsze hasło. W imię walki przeciw ży

dom zorganizował i od zwycięstwa do zwycięstwa

poprowadził dzisiejsze stronnictwo cbrześciańsko

społeczne.

Potęga jednak liberałów zbyt silnie byla ugrun

towaną, ażeby obalić ją mogła jedna - i to or

gani/,ująca się dopiero grupa polityczna. Zrozu

miał to Dr Lueger i jął na prawo i na lewo za

wierać kompromisy. Pod hasłem ,,precz z libera

łami" zdołał on zespolić wszystkie inne grupy.

Pomagali mu demokraci, pomagali narodowcy i

socyaliści, pomagali także i konserwatywni kato

licy.

—

Stronnictwo liberalne nagromadziło tyle

błędów i grzechów, że nie długo zdołało opierać

się tej skoncentrow anej sile. Antysemici zdobyli

w iększość w Radzie miejskiej i przeforsowali za

twierdzenie Luegera burmistrzem, a w ślad za

tem opanowali sejm dolno-austryacki i wszystkie

inne autonomiczne posterunki.

Liberaliści przestali istnieć.

Dziś analogiczny proces zaczyna się z drugiego

końca. Szybkie a świetne zw ycięstwo upoiło zwy

cięzców. Przytem D r Lueger, party ambicyą za

równo, j a k chęcią zemsty, nie bardzo w ybrednym

był w doborze adjutantów. Wyniósł na wysokie

stanowisko niejednego, którego dziś radby się po

zbyć, ale który tymczasem stał mu się groźnym.

Przymusowo więc pokrywa swojem nazwiskiem nie

jeden brud i niejedną korupcyę. O liberałach po

wiedział pewien dowcipny parlamentarzysta, źe

mają pięć pięt achillesowycb; takich pięt nie

brak dziś też stronnictwu Dra Luegera. Zaczęli

więc przeciw nicy podryw a ć je w pojedynkę. So

cyaliści, resztki liberałów, ludowcy, wszechmemcy

i t. d , każda z tych grup na własną rękę stawa

ła przeciw antysemitom do boju — lecz każda

ponosiła klęskę po klęsce.

Przy obecnych wyborach organizuje się pospo

lite ruszenie. J a k ongi przeciw liberałom, tak dziś

przeciw antysemitom łączą się wszystkie inne gru

py, a basło opiewa ,,precz z Luegerem".

W mieście jednak Wiedniu walka na razie ża

dnych niema widoków powodzenia. Z a Drem Lue

gerem przemawia zewnętrzny sukces. Doskonałe

oświetlenie miasta, z niesłychaną szybkością roz

w inięta sieć tramwaju elektrycznego i cały szereg

innych urządzeń, ugruntow ały jego panowanie

Przeciwnicy jednak rozumieją, że byle na jednem

polu zadać klę skę dotychczas niezwyciężonemu

trybunowi, urok zniknie i dalsze klęski przyjdą |

ju ż same ze siebie. Dlatego liga antyluegerow ska

koncentruje siły na wybory sejmowe. Stosunki

złożyły się tu z pozoru przynajmniej dość korzy

stnie. Z dawien dawna istniejący antagonizm po

między Wiedniem a prowincyą, w szczególności

zaś osobista agitacya burmistrza z St. Poelten,

pana Voelkla, bardzo znacznie podkopały wpływ

Dra Luegera. Zwycięstwo ligi nie bardzo jest pra

wdopodobnem, ale zawsze możliwem. Z daje się, że

rozstrzygną o niem mandaty w śródmieściu wie

deńskiem; jeśli liberałom uda się te mandaty zdo

być, większość sejmu będzie... j a k a ? W tem sęk,

bo wiadomo tylko, że nie będzie chrześciańsko

społeczną; ale jaką będzie orzec niepodobna, bo

przeciwnicy Dra Luegera należą nietylko do ró

żnych, ale i do wrogich obozów. Jeżli zwyciężą

to będzie to mutand,i m utand,is powtórzeniem pro

cesu, który obali! liberałów ; ale kiedy w ówcze

snej lidze antysemici mieli taką przewagę, że wnet

zdołali zorganizować większość, w tym w ypadku

uikt tej sztuki dokonać nie zdoła. Obalenie dzi

siejszej większości sejmowej być może, że byłoby

początkiem upadku Luegerowców wogóle, pewnem

jednak jest, że na razie równałoby się wprowa

dzeniu do sali sejmowej anaicbii. Z jednej strony

byłaby mniejszość antysemicka, zuchw ała i na

wszystko gotowa, z drugiej większość złożona

—

z wrogów. Ani przez dzień jeden potrwać nie

może sojusz liberałów z socyalistami, i wszech

niemców z narodowcami.

Z tycb powodów w a lka wyborcza, która rozpo

częła się już mimo, że wybory jeszcze nie rozpi

sane, budzi większe jak zazwyczaj zajęcie. Wynik

walki mieć będzie doniosłość nietylko dla dolnej

Austryi.

Wiedeń 11 września.

Hasła wojenne.

D iło skończyło już szereg artykułów , poświęco

nych tegorocznym strajkom i ich następstwom. -

Godna uwagi w tych artykułach — na które

zwracaliśmy już kilkakrotnie uwagę — jest bez

względna szczerość w wypowiadaniu myśli i pla

nów wobec teraźniejszego położenia politycznego

w Galicyi i stosunku obu narodowości we wscho

dniej części kraju. Łudzić się, jakie jest obecne,

ogólne usposobienie inteligencyi ruskiej względem

nas, m e n a już dziś żadnej podstawy. Zniknąć

też powinien z naszej strony wszelki sentymentu

lizm w ocenianiu stosunków polsko ruskich. Myśli

i uwagi, w ypowiedziane w tycb pięciu artyku

łach — to nie wybuch nienawiści w ustach agi

tatora przedwyborczego lub wiecowego, to nie

luźny wybryk krew kiego publicysty - to,

nie-tety, rozważony program redakcyi dzienni

ka, reprezentującego stronnictwo narodowo-rady

kalne, dziś najliczniejsze na Rusi Czerwonej.

Jakież są konkluzye organu narodowo rady

kalnego, wysnute z przesłanek o rzekomym uci

sku narodowo-politycznym Rusinów i o rzekomej

niemożliwości obrony swych praw i interesów

środkami i sposobami legalnymi?

D iło pisze :

Bojkot i strajk są sposobami całkiem natural

nymi naszej walki przy pomocy masy ludowej, ze

względu na sp e cy aln e okoliczności, wśród których

żyjemy. Strajk i bojkot je st nietylko ekonomiczną,

lecz i narodową walką. Strajkiem i bojkotem win

niśmy osłabić naszego wroga nietylko społecznego,

lecz i politycznego ; strajkiem i bojkotem zmienić

musimy społeczną dyspozycyę sił, istniejącą w ru

skiej części kraju, musimy usunąć lub przy naj

mniej o sł abić ek on omic zną i społeczną podwalinę,

na jakiej opiera się wrogi dla Rusinów system

administracyjno-polityczny. Strajkiem i bojkotem

polep szyć w końc u musimy stan ekonomic zny na

szego włościaństwa, zmniejszyć jeg o biedę, n ie od

łączną od obecnego wyzysk u, aby w ten sposób

uczynić go mniej dostępnym dla demoralizacyi

naro dowej, oraz o dporniejszy m w walce p olity

cznej.

Lecz strajk ma inne jeszcze znaczenie, jak sa

mo tylko poprawienie bytu włościan i zmianę

dyspozycyi sił społecznych; strajk jest tak

że środkiem taktycznym do wywo

łania dalszej, jeszcze ostrzejszej

walki. Strajk jednym zamachem sta

wia całą masę ludową w przeciwień

stwie do całej Polskifon uczy włościan

solidarności i o rga niza cyi politycznej; on wywo

łuje w końcu w masie ludowej taki nastrój psy

chiczny, wytwarza w niej taki podkład orgauiza

cyjny i psychologiczny, że wobec podobnych d a

nych masa ludowa da się poprowadzić i na dal

sze, ostrzejsze szczeble naszej narodowej

samoobrony.

Cenne jest takie szczere wyznanie wiary i okre

ślenie aspiracyj narodowo - politycznych ruskich,

oraz środków i sposobów, wiodących do icb zrea

lizowani a. Na groźbę wyparcia nas z zajmowa

nego stanowiska politycznego, obalenia ekonomi

czuycb i społecznych podwalin, na których ono

w kraju naszym się opiera; na zapowiedź je

szcze ostrzejszych środków wałki i nieuniknio

nych ,,krwawych konfliktów," na wzywanie miecza

z zewnątrz w celu wozwolenia Rusinów z pod

panow ania polskiego — odpowiedzieć najskute

czniej możemy pracą narodowo - społeczną w Galicy

wschodniej, jak najszerzej pojętą i najkonsekw en

tuiej przeprowadzoną, a opartą na jak najściślej

szej solidarności całego bez różnicy i bez wy

jątku ogółu polskiego.

O Morskie Oko.

Grac 10 września.

(O.) Posiedzenie dzisiejsze obfitowało w tak

liczne i ciekawe szczegóły, że trudno je było od

razu wyczerpać w jednym liście. Przesyłam wię*

sprawozdanie z dalszego przebiegu rozpraw w tym

dniu może rozstrzygającym.

W szeregu pytań dodatkowych, zadawanych

prof. Beckerowi, wystąpił p. Laban z kwestyą

czy granice między państwami muszą

być zawsze j bezwarunkowo przyro

dzone?

Pytanie to jest bardzo charakterystyczne; w po

przedniem bowiem stadyum sprawy spornej Wę

grzy uważali granicę, prze* siebie żądaną, z;i

granicę, naznaczoną przez samą przyrodę; teraz

po wysłuchaniu zdania znawcy, a nawet wi ze

śniej, bo wśród wycieczki do .Morskiego Oka"

przekonali się, że to stanowisko nie da się obro

nić.

Prof. Becker wykłada w odpowiedzi, że gra

nice pomiędzy narodami byw ają nieraz znacznie

więcej zawiłe, bardziej nienaturalne od granicy

jakiej domagają się Węgrzy. Granice powstają

bowiem pod naciskiem obustronnych interesów

zbliżających się ku sobie; gdzie się te interesy

spotkają, tam tworzy się granica. Jeżeli chodzi

o pasmo górskie, je s t zjawiskiem w Alpach po

W8zechnem, że ludy z południa wdzie

rają się ku północy, zabierają często sąsia

dom północnym przestrzenie już po za grzbietem

głównym Alp. Zdaje się, że powodem tego zja

wiska bywają lepsze warunki rozwoju

na południowych stokach i wyrabiając a się stąc

dążność do przekraczania gór na drugą stronę.

Przykład ten odnosi} się do ludów alpejskich

ale b y ł... przejrzysty — tłómacząc pod osłoną

ogólnego zjawiska faktu historycznego dążenia

Węgrów po za Tatry, po za przyrodzoną zaporę

w terytoryum polskie.

Inne pytanie p. Laba na dotknęło momentu,

itórzy Węgrzy zaznaczają obecnie przy każdej

sposobności, a mianowicie, że przecież grzbiet

Żabiego, kończąc się i dochodząc do

spływu potoków, obniża się i nieco

przypłaszcza, że więc nie tworzy w tem

miejscu wyraźnej granicy. Moment ten

jodkreślają Węgrzy wciąż silnie, z widoczną

tendencyą, a by choć w tym punkcie coś uzyskać,

jeżeli już mają zrzec się obszaru spornego, od

dzielonego od nich wysokim grzbietem górskim

Pyta więc p. Laban, czy na tym kawałku stokn

ustaje istotnie wyraźny grzbiet górski, tak, źe

granicę trzebaby dopiero sztucznie wytyczyć?

Prof. Becker odpowiada, że w tem miejscu

grzbiet choć znacznie niższy, jeszcze istnieje i

jest nawet wyraźnie wymodelowany; kształty atoli

terenu giną pod pokryw ą lasu i wegetaeyi. Rośnie

tam bowiem las wysokopienny, dziki, a to przy

czynią się do zaciemnienia rzeźby naziomu. Je st

w miejscu tem jednakow oż wybitny ślad , który

pozwala się oryentować, że znajdujemy się ua

grzbiecie: leżą mianowicie głazy moreny bo

cznej z okresu lodowego T a tr , wpadające od

razu w oko przechodnia. Trzeba tylko jeszcze roz

strzygnąć, do której moreny bocznej należą owe

łazy; czy przyniósł je lodowiec doliny Białej

Wody, czy lodowiec doliny Morskiego Oka? Zdaje

się, że jednak ten ostatni, idąc przez grzbiet Ża

biego ku głównej dolinie Białej Wody i niosąc

głazy z okolioy Mięguszowieckich Turni. Graui ę

w tem miejscu widzi więc dokładnie oko topo

grafa; ,,laik" nie zobaczy jej łatwo; trzeba ją za

tem oczywiście dokładnie wytyczyć.

Na to wtrąca dość natarczywie p. Lehoczky:

.Jednem słowem niema gra-nicy na

turalnej, bo trzeba ją aż wytykać przy

pomocy sztuki geometrycznej?"

Prof. B ecker: Oczywista rzecz; przecież wszę

dzie i zawsze na płaskowzgórzu musi być graui

ca wytyczona.

Na zapytanie, które wystosował prof. Balzer,

w sprawie związku dwu map Seegerowskich ze

sobą, odpowiada prot. Becker, że obie mapy po

wstały niezależnie od siebie; co zaś się tyczy

szczegółów, jak idzie na jednej z nich granica,

należy sądzić, że idzie wzdłuż Białki, a dalej

w górze Białej Wody, że więc nietylko ob

szar dzisiaj sporny, ale jeszcze znacz

nie większy należy podług niej do Pol

ski.

Prof. Balzer zapytuje dalej: — Ponieważ stwier

dziły oględziny, że na zachód od Rysów znajdu

je się żleb, c z y i która granica ma pierw

szeństwo przed drugą z zasadniczych

względów? czy granica na szczyt Ry

sów, czy na żleb?

Znawca pułkownik Becker stwierdza, że nie

wątpliwie granicy na szczyt trzeba od

dać pierwszeństwo. Szczyt jest widoczny

z daleka; na nim opierają się promienie słońca

o wschodzie; — z niego biją blaskiem przy za

chodzie t o jest granicznik naznaczony

przez samą przyrodę.

Prezydent Wiukler zapytał jeszcze obrońcę wę

gierskiego p. B()iesa, czy nie cbce zadać znawcy

innych pytań. Gdy jednak obrońca zrzekł się dal

szych wyjaśnień, ogłosił, że postępowanie

dowodowe jest skończone. Sąd, podług

regulaminu, przystępuje do wysłachania obroń

ców. Udziela zatem głosu obrońcy Wegier, p.

Bfilcsowi.

Miał przemówić po raz ostatni obrońca Węgier,

miał wyrzec słowa, które zaważą przy wydawa

niu wyroku, miał po raz ostatni przedstawić sta

nowisko rządu węgierskiego. Dużo jednak zmie

niło się w... nastroju — po powrocie od Mor

skiego Oka. Wśród węgierskich przedstawiciel

I mniej pewności siebie, mniej ,,ostrego tonu". Już

p. Lehoczky nie przechyla się w krześle, jak da

wniej, i nie czyni cierpkich uw a g;— p. Laban

bywa nawet wcale uprzejmy: jeden tylko p. B(i!es

odbija jakby pruską szorstkością.

Dr Bolcs wstaje, i podniesionym głosem odczy

tuje sucho ostatnią obronę.

Zaczyna od charakteryzowania tezy rządu wę

gierskiego, który uważa za granicę potok z pod Ry

sów. Jest to granica istotna, a ponieważ znawca

stwierdził, że pod Rysami poczyna się bieg tego

potoku, popiera to jeszcze stanowisko Węgrów.

(Przecież znawca pod Rysami nie znalazł żadnego

żlebu, nie ma też tam żadnego potoku! Przyp.

koresp.) . Z tem łącząc orzeczenie badań archiwal

nych w ministerstwie wojny i zdanie fiskusa g a

licyjskiego z r. 1793/4 należy uznać za granicę

liuię od Rysów przez Czarny Staw, Morskie Oko

i potok Rybi. Mapę Ńikorowicza należy uznać za

dzisiaj obowiązującą, m apa ta bowiem objaśnia

tekst i zgadza się z nim w zupełności. To samo

pokazują dwie mapy Seegerowskie i inne mapy

z archiwum ministerstwa wojny, rysowane przed

zajęciem Galicyi; również wszystkie mapy, zdej

mowane przez sztab jeneralny aż do ostatniej

mapy z r. 1876 Wszędzie na tych mapach górny

bieg Białki, czyli bieg potoku, zaczynającego się

pod Rysami i płynącego przez oba jeziora, jest

nazwany Białką. Jeżeli znawca p rof . B e

cker, w przeciwieństwie do map sztabu

jeneralnego z r. 1876, uznał, że Białka

zaczyna się gdzieindziej, że początek

jej jest u Białej Wody — to ma to tylko

znaczenie czysto akademickie, bo dwie

największe p o w a gi(!), a mianowicie fi

skus galicyjski i wojskowe badania

archiwalne inaczej się wyraziły. Jest to

więc jedynie zapatryw anie osobiste prof. Becke

ra bez znaczenia.

Bez znaczenia są zapatryw ania o granicy przy

rodzonej. Może być bowiem granica wodna także

przyrodzoną, a do jej uznania przychodzi pod

wpływem zwyczaju, historyi, co też zresztą znaw

ca przyzna!. U nas granica wytworzyła się w ten

sposób — czego dowodzi fiskus galicyjski, mó

wiąc, że początek Białki stanowi granicę. Przy

puściwszy jednak nawet, że tak nie jest, że po

tok Rybi nie jest granicą, to i w tym wypadku,

grzbiet Żabiego w końcu ginie, a więc nie może

być granicą przyrodzoną.

W sprawie cytatu, przytoczonego przez p. Tcborz

nickiego z opisu Ńikorowicza, że granica polska

idzie między innymi szczytami także przez W y

so ką, twierdzi p. Bólcs, że je st to pomyłka,

ponieważ odnosi się ta nazw a do góry pomiędzy

żupaństwem spiskiem a szaryskiera, a więc dale

ko od T atr. (Przecież w opisie Ńikorowicza wy

raźnie jest mowa o szczytach Małej i Wielkiej

Wysokiej, w związku z Polskimi Grzebieniami!

Przyp. koresp.).

Zresztą powołuje się obrońca Węgier na do

wody, przedstawione poprzednio podczas rozpra

wy, które przemawiają bez wątpliwo

ści za stanowiskiem Węgier. Prosi

też sąd rozjemczy, aby wydał wyrok w imię

mądrości i sprawiedliwości. Obu

stronom winno przyświecać zdanie

fiat ju s titia! W tej nadziei kończy życzeniem,

aby wypadł wyrok słuszny, aby przy

jaźń obu narodów na nowo zakwitła,

aby poszła w niepamięć krótka wal

ka o Morskie Oko.

Przed 34 na godz. 1 skończył mówić p Bólcs.

Zaczął natychmiast obrońca polski, prof. Balzer.

W przemowie p Bólcsa uderzył przedewszyst

kiem, niemal lekceważący, więc niegrzeczny zwrot

do prof. Beckera, jakoby orzeczenie jego o po

czątku Bialki było zgoła dowdlnem; to też prof.

Balzer zaczął zaraz od omówienia swego stano

w iska wobec znawcy.

MATYLDA SERAO.

SIOSTRA JOANNA od KRZYŻA.

---

(Ci%g dalszy).

Brama domu stała otworem. W głębi koryta

rza, na małej konsoli ka miennej, między dwoma

wyszczerbionymi flakonami, w których chwiały

się w przeciągu sztuczne kwiaty, paliła się lamp

ka przed obrazem Matki Boskiej Niepokalanego

Poczęcia. Na zniszczony obraz padało tajemnicze

światło. Kobieta weszła w korytarz. Przechodząc

koło obrazu świętego, zatrzymaia się, przeżegnała

i odmówiła krótką modlitwę, poruszając zlekka

ustami. Skończywszy, przeżegnała się powtórnie

i poczęła wchodzić na ciemne schody. Stopy jej

ślizgały się w brudzie i wilgoci. Chcąc utrzymać

równowagę, oparła się dłonią o mur. Innego opar

cia nie było.

Podczas, gdy z trudnością wdrapywała się na

strome schody, w korytarzu dał się słyszeć bałaś

czyichś kroków. Ktoś wszedł szybko, przebiegł

korytarz i zaczął iść po schodach. O ile w ciem

ności można było rozróżnić, był to człowiek mło

dy i wysokiego wzrostu. Dogoniwszy kobietę,

przechylił się ku niej, jakby chcąc się lepiej

przyjrzeć, poznał, j ak się zdawało, usunął się na

bok z pewnem uszanowaniem i rzekł głosem mo

cnym, choć nieco ochrypłym:

—

D obry wieczór!

—

D obry wieczór — odpowiedziała kobieta o

statkiem tchu.

Człowiek podążył dalej ku górze, biorąc po

cztery schody naraz i zostawiając za sobą odór

złego cygara.

Na pierwszem piętrze kobieta zatrzymała się

u drzwi niezamkniętych, które prowadziły do

przedpokoju. Tam, przy stole, oświeconym lampą,

której zieloukowaty klosz pokryw ała brudna oli

wa, siedziała, robiąc mac.hinalnie pończochę z czer

wonej bawełny, kobieta lat około pięćdziesięciu,

prawie siwa, o potężnych ramionach, z biustem i

brzuchem, które zlewały się w jedną, bezkształ

tn ą masę, z olbrzymiemi biodrami, z rękoma na

brzmiałemi i czerwonemi, o palcach tłustych, po

ruszających się z trudnością. Miała twarz tiustą.

nabrzmiałą, w ydatne policzki, w których nos zni

kał praw ie zupełnie, oczy świdrujące i podwójny

podbródek; w szystko obsypane czerwonawemi pla

mami na tle skóry koloru czerwonego w ina: je

dnem słowem szpetna twarz, na której wyraz

obojętności jednoczył się z grubiaństwem.

Usłyszawszy, że ktoś nadszedł, podniosła oczy

i poznając przybyłą, skinęła jej lekko głową na

przywitanie.

—

Dobry wieczór D onna Carminella — ode

zwała się od progu kobieta.

—

Dobry wieczór — odpowiedziała Donna Car

minella, nie przerywając pracy.

—

Czy zatrzymała pani dla mnie moje łóż

ko? - zapytała przybyła lękliwie.

—

Łóżek jest tyle, ile pani tylko chcesz - za

mruczała gospodyni, dodając:

—

Czy przyniosłaś pani pięć soldów?

—

Przyniosłam, przyniosłam, proszę - odpo

w iedziała pospiesznie zapytana, zanurzając rękę

w kieszeni.

—

Daj pani.

1 chudą, długą rękę, o palcach kościstych i

drżących, okrytych skórą ziemistą, zeschniętą, na

której się odznaczały fioletowe żyły, złożyła na

stole pięć soldów ściśniętych w wałeczek, na

stępnie cofnęła się i skryła w fałdach sukni.

Donna Carminella pochwyciła soldy, policzyła je,

zbadała skrupulatnie jeden po drugim, uderzając

o stół, aż wreszcie zdecydowała się schować do

kieszeni.

-—

Pojmujesz pani - rzekła, jak gdyby uspra

wiedliwiając się — pojmujesz pani, że nie mogę

udzielać kredytu. W domu takim, j ak mój, ma

się zbyt wiele kłopotów, a za malo dochodu.

—

Racya, racya — wyszeptała kobieta z wes

tchnieniem. Dużo dziś przyszło ludzi?

—

Ot tak, średnio — stęknęła gospodyni z wes

tchnieniem, przypominającera ata k astmy.

—

wiele ludzi najmuje noclegi, a konkurencya zbija

ceny. Czy uwierzysz pani, że w niektórych loka

lach tej dzielnicy można nocować za cztery soldy,

za trzy soldy? Naturalnie w piwnicach i sutere

nach! Tutaj płaci się pięć soldów, to prawda,

ale też mieszka się wygodnie i w porządnym

lokalu.

—

Kto zajmuje dziś wieczorem resztę łóżek?

—

Ł óżka w trzecim pokoju, tam, gdzie pani

śpisz... To najlepszy pokój, pani sama wiesz o

tem dobrze!... Tam śpi dziubata Fortunata, ta,

która je s t gospodynią. Pozwoliłam jej umieścić

przy sobie dwie małe córeczki. Cóż robić! Trzeba

być miłosierną! Stłoczą się w łóżku... Dalej jest

tam jedna nowa, młoda kobieta, którą wczoraj

pierwszy raz widziałam na oczy. Nazywa się

M agdalena Sgueglia. Z daje się, że chora: kaszle,

ta k kaszle! Spodziewam się Jednak, że pozwoli

wam spać... Inne łóżka są puste.

—

Więc pójdę się położyć. Dobranoc! — rze

kła kobieta.

—

Dobranoc!... Jakaś pani szczęśliwa! J a mu

szę czuwać. Chodzę spać dopiero wtedy, kiedy

inni się kładą. T aki sen nic nie wart!

Zwróciła się jeszcze raz do odchodzącej:

—

Nie zostawi mi pani jeszcze solda na j u

trzejszą ranną kawę?

—

W łaściw ie.. właściwie... to wolałabym....

—

Czyż pani chcesz się zagłodzić na śmierć?

Kawa więcej warta od chleba, wierz mi pani.

Filiżanka kawy za jednego solda przy wstawaniu

z łóżka, to panią zaraz pokrzepi.

Kobieta pokiwała głową, jakby nieprzekonana

dostatecznie; wreszcie powoli i jakby ze smutkiem

zdecydowała się w yciągnąć szóstego solda z kie

szeni.

Nie bez pewnych podstaw chełpiła się Donna

Carminella ,,uczciwością" swego lokalu. W prze

ciwieństwie do tego, co się dzieje w więksżej czę

ści podobnych lokali w dzielnicy portowej, męż

czyźni i kobiety zajmowali oddzielne pokoje.

Ct cąc się jedn ak dostać do pokojów , gdzie mie

szkały kobiety (nieszczęśliwe, które nie miały

dziesięciu lirów, aby sobie nająć izdebkę t. zw.

basso i nie miały zresztą nawet tapczanu i krze

sła, ażeby je tam postawić), musiało się przejść

dwie izby, zajmowane przez mężczyzn. W każdej

z nich stały cztery łóżka z krzesłami obok; grube

płótno, podtrzymywane powrozem, tworzyło przy

każdein łóżku rodzaj alkowy. Ludzie, zajmujący

łóżka, nie zasuwali tych osłon należycie. To też,

przy bladem świetle lampki nocnej, która na za

rządzenie policyi paliła się noc całą, kobiety, u

dnjące się do dalszych pokoi, młode czy stare,

zamężne czy niezamężne, spostrzegały mimowoli

ludzi, co po dniu pracy, włóczęgi, rozpusty, czy

zbrodni, spoczywali tam w śnie, podobnym do

śmierci. Leżeli jak martwi, z głową pogrążoną

w niewielkiej poduszce, zesztywniali jak w letar

cu, chrapaniem tylko, g!achem lub rozgłośnem,

dając jedyny znak życia. Powietrze zatruwały

wyziewy brudnych ciał, oddech, przepojony winem

lub tytoniem ; łachmany, rozwieszone na krzesłach

koło łóżek.

Kobieta spiesznym krokiem przeszła przez po

koje mężczyzn, nie zwracając głowy na prawo

ani na lewo, z oczyma spuszczonemi. Usiłowała

przejść jakuajciszej, lecz mimo to trzech czy czte

rech lokatorów zbudziło się i obróciło na łóżkach,

które zaskrzypiały. Jeden z nich, może ten, który

kobietę powitał na schodach usiadł na wet na łóżku.

Kobieta doszła nakoniec do drzwi trzeciego pokoju,

zamkniętych tylko na klamkę.

Pokój ten niczem nie różnił się od dwóch po

przednich ; stały w nim cztery łóżka, cztery krze

sła i paliła się lampka nocna. Nad każdem łóż

kiem wisiał obrazek święty, przymocowany szpil

ką do ściany: Matka Boska bolesna, św. Antoni,

św. K ajetan i ,,Dusze czyśćcowe". W jednem łóż

ku spała Fortunata, owa dziobata gospodyni, któ

rej mąż leżał w szpitalu. Nie miała za co w yna

jąć sobie un basso; ramionami otoczyła młodszą

córeczkę, dziecko trzyletnie; starsza, lat może

pięciu, ułożyła się z głową opartą o nogi matki.

Tak były ściśnięte ze sobą, że najmniejsze poru

szenie jednej mogło obudzić, lub zrzucić z łóżka

inne. Drugie łóżko zajmowała ,,nowa" młoda ko

bieta, o której wspominała Douna Carminella. Z a

miast wyciągnąć się na łóżku, oparła poduszkę o

mur i ułożyła się na niej plecami. Leżąc tak z o

twartymi oczyma rozglądała się dokoła.

Nowo przybyła s tanęła przed trzeciem łóżkiem,

pustem i zaczęła się rozbierać. Alkowy płócienne

nie dzieliły łóżek w tym pokoju, tak, jak gdyby

kobiety nie miały wstydzić się siebie nawzajem.

W chwili, gdy zdejmowała ubranie i składała je

na krześle, w stronie łóżka, na którem spoczyw ała

,,nowa" rozległ się suchy kaszel. Między jednem

kaszlnięciem a drugiem, słychać było świszczący

oddech. Od czasu do czasu kobieta kaszląca ję

czała :

—

Madonna! Madonna!

Niemiły i ustawiczny hałas obudził Fortunatę,

która obróciła się na łóżku. Dziewczynki również

się zbudziły, zaczęły kopać się nogami i piszczeć.

—

Cicho, cicho - mruknęła matka, napół spią—

We Lwowie «.Czat*1 Jest do nabycia w biurach dzienników A. Olszewskiego, 3. Sokołowskiego

K. Buchstaba.

Prenumerata

wynosi:

na cały rok na kwartał na 1 miesiąc

" VJ8 V ..........................................................

40koron 10 koron 3 kor. 60 hal.

Pocztą w państwie Austryackiem..................................................

43koron 12 k()n)n 5 kor _

H,WLk

56koron14 koron 5 kor. 60 hal.

do Włoch, Trancyi, Ang’lii, Belgii, Szwajcaryi, Turcyi

i innych państw, należących do związku pocztowego . . .

64 koron

16koron 6kor -

Osobna prenumerata na wydanie poranne wynosi miesięcznie z przesyłką pocztową 1 koroise

nał., w miejscui z odniesieniemdodomu1 koronę.

Oddzielny Nr wydama porannego w Krakowie po 4 hal,, a wieczora, po 20 hal.; z przesyłką pocztową 24 hal.

Prenumeratę przyjmuje się tylko od 1 do ostatniego dnia w miesiącu.

Listy z pie

- na Pr °n" I? erat§ * ogłoszenia (inseraty) uprasza się nadsyłać fra n c o do

Admimstiacyi Czasu w Krakowie.

R ek U m acy e meomeczętowane nie podlegają opłacie pocztowej.

Listów m e jTankowanych nie przyjmuje się.

—

R ękopitm ów nadsyłanych nie zwraca się.

.«C*as* wychodzi z wyjątkiem dni po niedzieli i_świętach uroczystych dwa razy dziennie, ą mianowicie:

o godzinie 6 rano i o godzinie 6 wieczorem.

Prenum eratę przyjmują: Administracya Czasu w K rakow ie i urzędy pocztowe.

M iej s c o w ą p ren u m e r a tę księgarnia S.A. Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińskiego w Sukiennicach.

H. Kretschmera, Rynek 10, Biuro dzienników Hopcasa i Salomonowej, G łó w n a t r a f ik a w Rynku głównym.

la przyjmuje się za opłatą od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal,, za każdy następny

po 10 hal.; układ tabelaryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz po 40 hal., następny po 10 hal.

N a d e sł a n e (na trzeciej stronie) od miejsca wiersza drukiem petitowym 60 halerzy za każdy raz.

Ogłoszenia i prenum eratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A. Olszew

skiego, St. Sokołowskiego, K. Buchstaba; w J a ro s ł a w i u Biuro dzienników; w P od gó r z a Poturalski,

Rynek; w Przem yślu A. Juszyński księgarnia kolej,, D. Heszeles; w Rzeszow ie M. Weintraub;

w Stani_sławowie Jasielski i Sp.; w Tarnowie M. Rockach; w Tarnopola C. Haliczer:

w P a ry żu wyłącznie p. Adam rue de Varenne 38, (prenumeratę p. W. Raczkowski, Courbevoi poa

Paryżem rue de Chemin de fer 44); w W ied n iu Haasenstein A Vogler (także w Hamburgu, Frank

furcie n_

. M,, Berlinie Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R. Mosse (także w Berlinie, Hamburgu,

Monachium i Norymberdze), H. Schalek, M. Dukes, J. Danneberg. H. Friedl (tylko prenumeratę H.

Goldschmidt A Comp.); w Frank furcie n. M. G. L. Daube A Comp.

IH T - Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 hal. " R B

Adres Redakcyi: ul.św. TomaszaNr32.

Telefon Nr 50.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction