Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 681 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

269.

K,raków, 25 Listopada — Niedziela.

Kok 1888.

,Car Ogłoszenie przedpłaty.

sjfi przesyłką pocztową w państwie

Auałryackiem na grudzień . . złr. 2 -50

Od 1 grud. do końca marca 1884 złr. 8-—

Z przesyłką pocztową w państwie

Niemieckiem na grudzień

6 marek

Od 1 grud. do końca marca 1884 20

Prenumerata liczy się tylko

o«l pierwszego do ostatniego dnia

w miesią.cu .

Kraków 24listopada.

Przegląd Polityczny.

Wydział krajowy, jak już donosiliśmy, zapropo

nował na opróżnione miejsce w Radzie szkolnej,

po zmarłym Henryku Scbmicie, posła Stanisława

hr. Badeniego. Wiadomo, że podług statutu

Rady szkolnej, Cesarz zatwierdza propozycyę

Wydziału krajowego. J ak się właśnie dowiadu

jomy, Wydział krajowy otrzymał zapewnienie

St. hr. Badeniego, że przyjmie posadę w Radzie

szkolnej, w razie zatwierdzenia jego wyboru przez

^ ajj* Pana. Na dzisiaj ograniczamy się na zapi

saniu z prawdziwem zadowoleniem decyzyi hr.

Badeniego.

Komisya ministeryalna dla stowarzyszeń (Ve

reins Cornissioń) zezwoliła c. k. uprzywilejowane

mu Bankowi hipotecznemu we Lwowie na urzą

dzenie zakładu zastawniczego, a zarazem na zmia

nę statutów. Dalej zezwoliła na zmianę statutów

kasy oszczędności w Stanisławowie.

W Sejmie węgierskim były przedwczoraj z po

wodu projektu do ustawy o małżeństwach mię

szanych bardzo żywe rozprawy. Mówcy antise

raiccy Istoczy i Szalay odzywali się gwałtownie

0 sposobie, w jaki skutkom tych UBtaw będzie

mogła ludnośó zaradzió.

Następnie zabrał głos prezes gabinetu Tisza

1 skonstatował wobec wywodów poprzednich

mówców, że nikt tak surowo i bezwzględnie nie

potępia antisemityzmu, jak on właśnie. Mówca

przyznaje, że zaniedbał z należytą surowością po

stępować nietylko przeciw antisemickim zapędom,

lecz wogóle przeciw tym organom publicystyki,

które podżegały i propagowały walkę rasową, o

świadcza jed nak , że wobec bezustannych wi

chrzeń chciał zażądać od parlamentu udzielenia

mu wprawdzie na czas krótki, lecz obszernych

pełnomocnictw dla poskromienia agitacyi dzienni

karskiej, któiej ostatecznym celem jest poróżnie

nie ras i wyznań. Chciatem zażądać z łożenia

tych pełnomocnictw w moje ręce, jeżeli jeszcze

posiadam zaufanie parlamentu, w inne zaś, gdy

bym go już nie posiadał. Pełnomocnictwo to ma

rozciągać się także w tym kierunku, aby to, co

zostało wyrzeezonem w toj Izbie, a co właśnie

może wywołać rozdrażnienie umysłów, nie było

rozszerzane poza Izbą za pomocą broszur i pise

mek ulotnych (żywe oklaski). Prezes gabinetu

wyjaśnia, źe minister sprawiedliwości nio w tym

celu kład! haeisk na trudności przy zaprowadza

niu obowiązkowych ślubów cywilnych, jakoby ta

kowe były wogóle i na zawsze niemożliwemi,

lecz tylko, aby przedstawić niemożność natych

miastowego wprowadzenia ich w życie. Mówca

jest przekonany, że przyszłość rozwiąże tę kwe

styę za pomocą obowiązkowych ślubów cywilnych.

Dalszą dyskusyę odłożono do następnego posie

dzenia.

Prawit. wiestn. zamieszcza nominacyę prezesa

saratowskiej Izby sądowej, Lopuehina, na pre

zesa departamentu warszawskiej Izby sądowej

w miejsce Tomaszewskiego, który mianowany zo

stał prezesem departamentu Izby sądowej w Odes

sie. Członek warszawskiej Izby sądowej, Wen

drich, mianowany prezesem radomskiego sądu

okręgowego.

W wysokim stopniu zajmujący, charakterystyczny

i ważny artykuł podał J . de St. Petersb., dzien

nik, który jak wiadomo częstokroć odzwierciedla

myśli i zamiary gabinetu petersburskiego. Treść

jego krótką podaliśmy wczoraj na tem miejscu.

W dziennikach wiedeńskich znajdujemy obszer

niejszy o nim telegram. Dziennik francusko - ro

syjski twierdzi, że państwo niemieckie z prote

stanckiemi Prusami na czele, bynajmniej, nie stoi

w sprzeczności z tradycyami, które obydwom pań

stwom t. j. Rosyi i Niemcom, wskazało ich hi

storyczne posłannictwo, następnie wyraża przeko

nanie , że w przyszłości cesarstwo niemieckie,

w tym samym będzie do Rosyi pozostawać sto

sunku, jak Prusy, i że również Rosya utrzyma

tradycyjne przymierze. Artykuł J ournal de St.

Petersbourg wywarł poważne wrażenie w świecie

politycznym europejskim, gdzie go uważają za

manifestacyę pokojową, której znaczenie jest o

tyle więksźem, że nastąpiła ona w dni kilka po

wizycie Giersa u Bismsrka, a w przededniu pra

wie bytności jego w Wiedniu. W Wiedniu dzien

niki zauważyły, że umizgi dziennika ofieyalnego,

zwrócone są wyłącznie ku ,Niemcom, o których

przyjaźń pokornie w imieniu rządu uprasza. W i

docznie p. Giers, występuje obecnie w roli d’ane

grandę coąuette. Czy z powodzeniem? wątpimy.

Ks. kanclerz jest bowiem zbyt zimnym, i nie łatwo

się rozczula.

Cesarzewicz niemiecki przybył wczoraj do

Madrytu.

Program uroczystości, jakie dwór hiszpański u

rządza na cześó gościa: Dnia 24 go odbędzie się

rewia wojskowa, na którą ściągnięto do stolicy

22 batalionów. Po rewii danym będzie w pałacu

królewskim wielki bankiet, dnia następnego od

będzie się walka byków; 26 zwiedzenie wystawy,

potem capstrzyk; 27 wycieczka do Toledo; 28,

jako w dniu urodzin króla, obiad w kole rodzin*

nem i koncert; 29 polowanie w okolicy Madrytu,

w miejscowości Cassa Campo, a po powrocie o

biad w poselstwie niemieckiem; dnia 30 go bal

dworski w pałacu królewskim; d. l , 2 i 3 go gru

dnia znowu wycieczki w sąsiednie okolice. Gdy

by cesarzewicz zapragnąć miał zwiedzić Andalu*

zyę, wtedy, jak donosi telegram, towarzyszyłby

mu w tej podróży król Alfons.

Nowoje Wrem.,

omawiając konwencyę między

Rosyą a Bułgaryą, upatruje w niej z niechęcią

rażący brak gwaraneyi, że Bnłgarya dopełni przy

jętych zobowiązań. Rosya pozostawia Bnłgaryi

zupełną niezawisłość, musi jednak zapobiedz te

rnu, aby Bułgarya nie szukała opieki u jakiegoś

innego mocarstwa europejskiego i aby przypad

kiem nie zawarła traktatów ;. Austryą, któreby

mogły wyjść na szkodę wpływu Rosyi. Ludy bał

kańskie odczuwają dotkliwie przykry peryod przej

ściowy.

—

Bułgarya tęskni t i połączeniem jej

z wschodnią Rumelią i Macedonią, a Serbia z Bo

śnią. Przez brak doświadczenia mogłyby łatwo

państwa te stać się pastwą jakiegoś obcego mo

carstwa, a przeciw temu powinna występować po

lityka Rosyi. Później mogłyby Wielka Bułgarya

i Wielka Serbia utworzyć na wzór Belgii i IIo

landyi, neutralny pas między Austryą a Rosyą.

Wnioski rządowe, tyczące się zaprowadzenia

nowych podatków, mają być przedłożone sejmowi

pruskiemu w przyszły tydzień.

W Radzie Związku niemieckiego postanowiono

zażądać od sejmu pruskiego przedłużenia małego

stanu oblężenia na rok jeden.

Sejmowi pruskiemu przedłożono już wnioski o

nabycie na rzecz państwa kolei żelaznych: Gór

noszląskiej, Wrocławsko - Świdnickiej, Prawobrze

żnej-Odrzańskiej i Poznańsko Kluczborskiej, a za

powiedziano wniosek o nabycie jeszcze kolei Gnie

źnieńsko-Oleśnickiej i Tylżycko - Insterburskiej.

—

W ten sposób zjednoczone zostaną w rękach rzą

du wszystkie pod względem strategicznym ważne

koleje nadgraniczne, począwszy, od punktu, gdzie

kolej z Oświęcima idąca wstępuje w Szląsku pod

N. Beruniem w granice pruskie, aż do punktu,

gdzie pod Wierzbołowem w Prusach wschodnich

wstępuje w granice Rosyi.

Instrukcye, jakie nowy ambasador hiszpański

w Paryżu Marsz. Serrano, otrzymał od swego

rządu, streszczają się w następującem zdaniu:

Qae l’Espagne sera republicaine en France, pourvu

que la France soit monarchistę en Espagne.

mam

KORESPONDENCYA ,,CZASU.11

L w ó w 23 listopada.

§) Ważność sprawy usprawiedliwi mię wobeę

czytelników, jeżeliby ich to na wstępie razić mia

ło, że i dzisiejszy list mój zaczynam od mięsza

nia się władz górniczych do kopalnictwa nafto

wego w sposób niezgodny z duchem rozporządze

nia cesarskiego z r. 1862. W odpowiedzi mojej

na sprostowanie p. starosty górniczego Wachtla

pozostał jeden punkt niezupełnie wyjaśniony, mia

nowicie kwestyą, jaką genezę i znaczenie ma roz

porządzenie ministeryalne z r. 1865, rozszerzające

walor prawny rozporządzenia cesarskiego z r. 1862,

także na wosk ziemny. Co w sprostowaniu p. sta

rosty górniczego najpierw, a następnie i w mojej

odpowiedzi uznane zostało ,,prawdopodobnem" tyl

ko, to jak się teraz przekonałem, jest rzeczą pe

wną. A u s A nlass eines speziellen Falles wydane

zostało owo rozporządzenie, ale stało się to w r.

1865, a jak już w poprzednim liście wskazałem,

geneza taka ze względu na stosunki owego okre

su nie może rzucać cienia na prawny charakter

rozporządzenia, tak samo, jak nie można ignoro

wać rozporządzenia cesarskiego z r. 1862 dlatego,

źe nie jest ono uj(te w formę ustawy. Żeby rzecz

całkiem jasno postawić, przytaczam źródło, któ

rego wiarogodnośó prawdopodobnie nie ulega

wątpliwości. W zbiorze ustsw Manza (tom VII,

str. 40) przytoczone jest orzeczenie ministeryalne

z r. 1865, które w treści i formie swojej posiada

wybitne znamię deklaratoryum obowiązującego dla

organów wykonawczych. Główny ustęp motywów

tego orzeczenia tak opiewa w przekładzie: Jak

stwierdzają świadectwa państwowego instytutu geo

logicznego i innych znakomitości naukowych, wosk

ziemny jest tylko olejem ziemnym w stałej po

staei, z którym łączy go wspólność Bkładu che

mieznego, pokładów i sposobu użycia. Różnica

polega tylko na stanie spójności. Natomiast różni

się wosk ziemny od żywic ziemnych essencyonal

nie w tem, że ostatnie zawierają oprócz węglo

wodoru także kwasoród, jako część składową. Roz

porządzenie cesarskie z 22 stycznia 1862 wyłą

czające z regalu górniczego olej ziemny, jeżeli

on ma być użyty do uzyskania materyałów świe

tlanych, opiera się widocznie na uznaniu, że mi

nerał ten jest ciałem różniącem się od żywic

ziemnych. Ponieważ powód ten zachodzi takie co

do wosku ziemnego, przeto jasną jest rzeczą, że

także i ten minerał pod tym samym warunkiem

nie należy do minerałów zastrzeżonych dla regalu

górniczego. Jako cia)o niepodlegające regalowi

górniczemu, wosk ziemny nie może stanowić przed

miotu nadania górniczego, a tem samem nie może

być przedmiotem oględzin górniczych.

Nie jestże to deklaratoryum wyraźne, nie jest

że to norma dla organów wykonawczych? Prawni

kowi nie potrzebuję tłumaczyć, dlaczego organa

górnicze nietylko powinny, lecz wproBt są obo

wiązane stosować się .do takiej normy. Dla geolo

ga i górnika także jasnem jest brzmienie i zna

czenie tego deklaratoryum, bd opiera się ono na

świadectwie państwowego zakładu geologicznego

i znakomitości fachowych. Tylko w kwestyach

politycznych w śeiślejszem tego słowa znaczeniu,

dyrektywy ministeryalne ulegaj% ciągłym zmia

nom, bo każde mitoisterstwo stosownie do syste

mu inaczej kieruje akcyą podwładnych organów.

Tu jednak nie chodzi o politykę, lecz o rzecz,

którą rozbierać należy tylko ze stanowiska nauko

wego i prawnego. Gdyby zresztą nawet kto chciał

uważać deklaratoryum ministeryalne z r. 1865,

tylko za chwilowe ustępstwo rządu dla naszego

kraju, to jakżeż mógłby nam rząd dzisiejszy od

bierać koncesyę, której nie zakwestyonowało ża

dne z tylu nieprzychylnych nam ministerstw po

r. 1865? Tęgo przypuścić nie można, więc już

nie prawdopodobnie tylko, lecz pewnie nie wiedzą

o tem w Wiedniu, jaką innowacyę zaprowadzić

chcą nasze organa górnicze. Dłużej taki stan

istnieć nie powinien. Władze górnicze powinny

otrzymać pouczenie, skoro, jak się pokazuje, mają

pewne wątpliwości. Wśród obecnych stosunków

zdarzać się mogą i zdarzają nawet takie anormal

nośei, że władze górnicze popadają w kollizyę

z innemi władzami rządowemi. W Truskawcu np.

jedną władza imieniem rządu wydzierżawia grur

ta, na których dzierżawca szukać zamierza wosku

ziemnego, a tymczasem druga władza orzeka, żo

na tych gruntach wolno takżo komu innemu pro

wadzić poszukiwania za woskiem ziemnym, jako

podlegającym regalowi górniczemu.

Starostwo Bocheńskie za pośrednictwem Na

miestnictwa wstawia się u Wydziału krajowego

za istniejącym w tamtejszych okolicach przemy

słem domowym, który w razie raeyonalnego pie

lęgnowania i rozwoju nie mało mógłby się przy

czynić do uśmierzenia grasującej między ludno

ścią Bocheńskiogo powiatu manii emigracyjnej.

Chodzi na razie o podniesienie przemysłu garn

carskiego przez założenie szkoły fachowej w Li

pnicy murowanej. Podobno objawia się w okolicy

gotowość do poniesienia pewnych ofiar, aby ko

szta, połączone z ziszczeniem tego projektu, po

kryte zostały bez wielkiego dla kraju ciężaru.

Sprawą tą zajmie się kuratorya dla spraw prze

mysłu domowego pewnie tak samo skrzętnie, jak

tylu podobnemi sprawami, wpływającemi z wscho

dniej części kraju. Z tego, źe władze rządowe

wstawiają się gorąco u Wydziału krajowego, wno

sić wypada, że skarb państwa będzie w tym wy

padku skłonhiejszy do przyczynienia się i stalszy

w swojej ofiarności, aniżeli w sprawie Kołomyj*

skiej szkoły garncarskiej.

Wiedeń 22 listopada.

Zdumiewać się prawdziwie trzeba nad naiwno

ścią niektórych pism, które pojąć nie mogą, że

organa opozycyjne, unoszące się nad olbrzymiem

dziełem przebicia tunelu arulańskiego i uważa

jące dzieło to jako prawdziwy tryumf pracy au

stryackiej, nie wspominają przytem ani słówkiem

0 ministeryum Taaffe, które przecież przeprowa

dziło w parlamencie projekt budowy arulańskiej

kolei i przy wielkiej energii i wytrwałości dopro

wadziło pracę tę do końca. Nas bynajmniej nie

zadziwia ta obojętność prasy opozycyjnej, ani to

przemilczenie z jej strony zasług, jakie sobie zje

dnał rząd obecny przez budowę powyższej linii

kolejowej; spodziewaliśmy się nawet tego, bo nie

przyznawanie rzeczywistych i zasłużonych zasług

rządowi obecnemu, jest naturalną konsekwencyą

zachowywania się i taktyki, jaką opozycya, i o r

gana jej wciąż objawiaj% wobec rządu. Postępo

waniem takiem, które dowodzi tylko wielkiego

braku objektywności w ich poglądach na sprawy

bieżące, szkodzą pisma te tylko sobie samym:

ludność bowiem aż nadto jest przekonaną o do

niosłości i znaczeniu istniejącego dzisiaj systemu

rządowego i umie uszanować i ocenić usiłowania

1 zabiegi reprezentantów tego rządu; o pismach

zaś opozycyjnych potrafi wyrobić sobie zdanie,

które z pewnością nie bardzo dla nich korzystnem

będzie.

Pan Chlumecki przemówił, a chociaż słowa je

go nie mają tej doniosłości, eo dawne: Roma lo

cuta est, to jednak nie są bez znaczenia, a zwła

OGNIEM i MIECZEM.

POWIEŚĆ

przez

Henryka Sienkiewicza.

(97)

Tom trzeci.

(Ciąg dalszy).

Na to rzekł Skrzetuski:

—

Choćbym i dziesięć razy gardło miał stra

cić, będę j ą ratował! Pójdę przebrany i będę szu

kał,. Bóg mnie pomoże... znajdę.

—

Ja z tobą Janie! — rzecze pan Wołody

jowski.

—

I ja po dziadowsku z teorbanem. Wierzaj*

cie mi waszmościowie, że najwięcej mam między

wami eksperyencyi, a że mnie teorban z ostatkiem

obrzydł, więc wezmę dudy.

—

Toż i ja się na coś przydam, braciaszki ? —

rzekł pan Longinus.

—

I pewnie! — odpowiedział pan Zagłoba -

—

J ak będzie nam trzeba przez Dniestr się przebrać,

to waćpan będziesz nas przenosił, jako święty

Krzysztof.

—

Dziękuję z duszy waszmościom — rzekł

Skrzetuski — i gotowość waszą chętnem przyj

muję sercem. Niemasz to w przeciwnościach nad

przyjaciół wiernych, których, jak widzę, nie po

zbawiła mnie Opatrzność... Dajże mnie wielki Bo

że odsłużyć waszmościom zdrowiem i mieniem...

—

Wszyscy my jako jeden mąż! — wykrzy

knął Zagłoba — Bóg zgodę pochwala i obaczy

e ie , iż frukta naszych prac niedługo będziemy

oglądali.

To już nie pozostaje mnie nic innego —

mówił po chwili milczenia Skrzetuski, jak chorą

giewkę księciu odprowadzić i zaraz w kompanii

ruszyć. Pójdziem Dniestrem, hen, na Jampol, aż

do Jahorlika i wszędzie będziem szukali. A gdy,

jak mam nadzieję, Chmielnicki już musi być znie

siony lub nim dojdziemy do księcia, zniesiony

będzie przeto i służba publiczna nie staje nam

na przeszkodzie. Pewnie chorągwie ruszą na U

krainę, by buntu dogasić, ale się tam juz bez nas

obejdzie.

—

A poczekajcie waszmościowie - rzecze Wo

łodyjowski - pewnie po Chmielnickim na Krzy

wonosa przyjdzie kolej, może więc razem z cho

rągwiami ku Jampolowi ruszymy..

—

Nie, nam tam trzeba być pierwej — od

parł Zagłoba — ale najpierw,ej odprowadzić cho

rągwie , by mieć wolne ręce. !Spodziewam się też,

że książę będzie z nas contentus.

: — Szczególniej z waćpana.

—

Tak jes t, bo mu najlepsze wieści przywożę,

Wierzaj mi waćpan, iż nagrody się spodziewam.

—

Więc tedy w drogę!

—

Do jutra musimy spocząć — rzekł W oło

dyjowski .—

Zresztą nieeh Skrzetuski rozkazuje,

on tu wodzem, ale ja przestrzegam, iż jeśli,dziś

ruszymy, konie mnie wszystkie popadają.

—

W iem . że to jest niepodobieństwo -

rze

cze Skrzetuski -r-.

ale myślę^ iż po dobrych obro

kach jutro możemy.

Jakoż nazajutrz ruszono. -

Wedle ordynansów

książęcych, mieli się wrócić do Zbaraża i tam

czekać dalszych rozkazów. Szli więc na Kuźmin,

w bok od Pelsztyna ku Wołoczyskomt zkąd na

Chlebanówkę wiódł stary gościniec do Zbaraża.

Drogę mieli przykrą, bo padały deszcze, ale spo

kojną i tylko pan Longinus, idący w sto koni

naprzód, rozgromił kilka kup swawolnych, które

się na tyłach wojsk regimentarskich zebrały. Do

piero w Wołoczyskach zatrzymali się znów na

nocny wypoczynek.

Ale zaledwie zaonęli snem smacznym po dłu

giej drodze, zbudził ich alarm — i straże dały

znać, że jakiś konny oddział się zbliża. Wnet je

dnak przyszła wieśó, że to Wierszułłowa tatar

ska chorągiew, zatem swoi. Zagłoba , pan Longi

nus i mały Wołodyjowski natychmiast zebrali się

w izbie Skrzetuskiego, a w ślad za nimi, wpadł

jak wicher oficer z pod lekkiego znaku, zziajany,

cały pokryty błotem, na którego spojrzawszy Skrze

tuski , wykrzyknął:

—

Wierszuł!

—

Jam... jest!...

mówił przybyły, nie mo

gąc oddechu złapać.

—

Od księcia?

—

Tak!.. O tchu! tchu!...

—

Jakie wieści? Już po Chmielnickim(

—

Już... po... Rzeczypospolitej!...

- N a rany Chrystusa! co waść gadasz ? klęska?

—

Klęska! hańba! sromota!... bez bitwy... po

płoch! .. O! o!...

—

Uszom się nie chce wierzyć. Mówże! mów

na Boga żywego!... Regimentarze?

—

Uciekli!

—

Gdzie nasz książę ?

—

Uchodzi... bez wojska... Ja tu od księcia...

,rozkaz... do Lyrowa natychmiast... idą za nami!...

—

Kto?... Wierszuł! Wierszuł! Opamiętaj się

człowieku! Kto ?

—

Chmielnicki! Tatarzy!...

—

W imię Ojca i Syna i Ducha świętego!

zawołał Zagłoba — ziemia się rozstępuje!

Ale Skrzetuski zrozumiał już o co chodzi.

—

Na potem pytania! — rzekł — teraz na

koń!...

—

Na koń! na koń,

Kopyta koni pod wierszułowemi Tatarami szczę

kały już przed oknami, mieszkańcy zbudzeni na

dejściem wojska, wychodzili z domów z latarka

mi i pochodniami w ręku. Wieść" przeleciała całe

miasto jak błyskawica. Wnet uderzono we dzwo

ny na trwogę.

—

Ciche przed chwilą miasteczko

napełniło się zgiełkiem, tętętami koni, okrzykami

komendy i wrzaskiem żydowskim. Mieszkańcy

chcieli uchodzić wraz z wojskiem, zaprzęgano

wozy, ładowano na nie dzieci, żony, pierzyny;

burmistrz Da czele kilku mieszczan — przyszedł

błagać Skrzetuskiego, by nie odjeżdżał naprzód

i odprowadził mieszkańców chociaż do Tarnopola

ale pan Skrzetuski i słuchać go nie chciał, ma

jąc wyraźny rozkaz, co tchu ruszać do Lwowa.

Ruszyli tedy i dopiero w drodze Wierszuł o

chłonąwszy, opowiadał jak i co się stało.

—

Jak Rzeczpospolita, Rzecz%pospolitą - mó

wił - nigdy nie poniosła takiej klęski. Nic Ce

cora, nic Żółte-Wody, nic Korsuń!

A Skrzetuski, Wołodyjowski, pan Longinus

Podbipięta aż na karki koniom się kładli, to się

za głowy brali, to ręce ku niebu podnosili.

—

Rzecz ludzką wiarę przechodzi - mówili -

gdzież był książę?

—

Opuszczony, od wszystkiego umyślnie usu

nięty, swoją nawet dywizyą nie władał.

—

Kto miał komendę?

—

Nikt i wszyscy. Dawno służę, na wojnie zę

by zjadłem, jeszczem takich wojsk i takich wo

dzów nie widział.

Zagłoba, który nie miał wielkiego afektu dla

Wierszuła i mało go znał, począł głową kręcić

i cmokać — nakoniec rzeki:

—

Mój mości panie! czyli się waćpanu w o

czach tylko nie pomieszało, lub czyś częściowej

porażki za ogólną klęską nie poczytał, bo to, co

powiadasz, całkiem imaginacyę przechodzi.

—

Że przechodzi, przyznaję, i powiem więcej

waści, że szyję bym sobie dał z radością uciąć,

gdyby jakim cudem pokazało się, iż się mylę.

—

Bo jakim-żes waść sposobem pierwszy po

klęsce w Wołoczyskach stanął? przecię nie *chcę

przypuścić, żebyś pierwszy dał.drała? - Gdzież

są tedy wojska? którędy uciekają? co się z niemi

stało? dlaczego uciekający nie uprzedzili wać

pana? Na wszystkie owe kwestye napróżno szu

kam responsu?

Wierszuł w każdym innym czasie nie byłby

puścił płazem takich pytań, ale w tej chwili nie

mógł myśleć o niczem więcej, jak o klęsce, więc

odrzekł tylko:

—

Jam pierwszy stanął w Wołoczyskach, gdyż

inni uchodzą na Ożygowce; a mnie książę umyśl

nie pchnął w stronę, gdzie się waćpajiów spodzie

wał, aby was nawałnica nie ogarnęła, gdybyście

się zapóźno dowiedzieli; a powtóre dlatego, że

pięćset koni, które macie, to teraz niemała dla

niego pociecha, bo dywizya w większej części wy

ginęła, lub rozproszona.

—

Dziwne to rzeczy! — mruknął Zagłoba.

—

Strach pomyśleć, desperacya ogarnia, serce

się kraje, łzy płyną! - mówił łamiąc ręce Wo

łodyjowski.

—

Ojczyzna zgubiona, niesława po

śmierci... takie wojska rozproszone!... zatracone!...

Nie może być inaczej, tylko koniec świata i sąd

ostateczny się zbliża!

—

Nie . przerywajcie mu - rzekł Skrzetuski -

pozwólcie, aby wszystko opowiedział.

Wierszuł zamilkł, jakby siły zbierał, przez

chwilę słychać było tylko pluskanie kopyt w bło

cie, bo deszcz padał. Noc była jeszcze głęboka

i ciemna bardzo, bo chmurna, a w tych ciemno

ściach, w tym dżdżu dziwnie złowrogo brzmiały

słowa Wierszuła, który tak mówić począł;

—

Gdybym się nie spodziewał, że w boju po

tobym chyba rozum utracił. Mówiliście

waszmościowie o sądzie ostatecznym; i ja tak

mniemam, że wprędce on już nastąpi, gdyż się

wszystko rozprzęga, złość bierze górę nad cnotą

i antychryst już chodzi po świecie. Wyście nie

patrzyli n’a to, co się stało; ale jeśli nawet relacyi

0 tem znieść nie możecie, cóż ja, którym klęskę

1 niezmierną hańbę własnemi oczyma oglądał l,..

Bóg nam dał szczęśliwy początek w tej wojnie.

Nasz książę , otrzymawszy pod Czolhańskim K a

mieniem sprawiedliwość z pana Łaszcza, resztę

puścił w niepamięć i pogodził się z księciem Do

minikiem. Cieszyliśmy się wszyscy z tej konkordyi,

jakoż było i błogosławieństwo Boże. Książę po

wtórnie pogromił pod Konstantynowem i samo

miasto wziął, bo je nieprzyjaciel po pierwszym

szturmie opuścił. Poczem ruszyliśmy pod Piławee,

chociaż książę nie radził tam chodzić. Ale zaraz

w drodze pokazały się przeciw niemu,, rozmaite

machinaeye, niechęci, zawiści,.i jawne knowania.

Nie słuchano go na radach, nie zważano na to,

co mówił, a przedewszystkiem usiłowano rozdzielić

naszą dywizyg, aby jej książę w ręku całej nie

miał. Gdyby się był sprzeciwił, zwalonoby na nie

go klęskę; więc milczał, cierpiał, znosił. Zostały

tedy lekkie znaki z rozkazu jenerał-regimentarza

w Konstantynowie, wraz z Wurelem, z armatami

i z oberszterem Machnickim, odłączono pana obo

źnego litewskiego Osińskiego i pułk Koryckiego,

tak, że przy księciu została tylko usarya pod Za

ćwilichowskim, dwa regimenty dragonów — i ja

z częścią mojej chorągwi. Wszystkiego nie było

nad dwa tysiące ludzi. A wtedy już go lekcewa

żono, i sam słyszałem, jak mówili klienci księcia

Dominika: ,,Już teraz nie powiedzą po wiktoryi,

że za sprawą samego Wiśniowieckiego przyszła."

I głośno opowiadali, że gdyby tak niezmierna sła

wa pokryła księcia, toby i na elekcyi jego kan

dydat królewicz Karol się utrzymał, a oni chcą

Kazimierza. Zarazili fakcyami całe wojsko, tak,

że poczęły się dyskursa w kołach, jakby na sej

mie, wysyłanie delegatów... i o wszystkiem tam

myślano, prócz o bitwie, tak, jakby nieprzyjaciel

był już pogromion... A owoż gdybym zaczął opo

wiadać waszmościom o tych ucztach, o tych wi

watach, o tym przepychu, wiarybym w waszych

uszach nie znalazł. Niczem były hufce Pyrrusowe

przy onych wojskach; całych od złota, klejnotów

i strusich piór. A toż dwieście tysięcy sług i ćmy

wozów szły za nami, konie padały pod ciężarem

złotogłowiów i jedwabnych namiotów, wozy ła

mały się pod kredensami. Myślałby kto, że na

zawojowanie całego świata idziemy. Szlachta z po

spolitego ruszenia po całych dniach i nocach trza

skała batogami. , O t (mówili) czcm chamów uspo

koimy, szabli nie dobywając.41 A my starzy żoł

nierze. przywykli bić się, nio rozprawiać, jużeśray

na widok onej pychy niesłychanej przeczuwali co’ś

złego. Dopieroż zaczęły się tumulty przeciw panu

Kisielowi, że zdrajca, i za nim, że zacny senator.

Siekano się szablami po pijanemu. Strażników

obozowych nie było. Nikt ładu nie przestrzegał,

nikt dowództwa nie sprawował, każdy robił, co

chciał, szedł, gdzie mu było lepiej, stawał, gdzie

mu się zdawało, czeladź wzniecała hałasy... o Boże

miłosierny! toż to był kulig, nie wyprawa wo

jenna, kulig, na którym salutem Republicae prze

tańeowano, przepito, przejedzono i przefrymarczo

no w ostatku.

—

Jeszcze my żyjemy!— rzekł Wołodyjowski.

I Bóg jest w niebie - dodał Skrzetuski.

(Dalszy ciąg nastąpi),

’OOOBooo»

Adminiatracya ,CZASU* w I n k n i t , tudtiei nrtedy po«tow« M fjw » * ą 9rmnm»armtę

k t’ęgarnla 8 . A. Krtyianowskiego, hindsl N wakowtkioj w Suhidnnicaeii obok tlili portow e). - - 0 * 1 »*

* « « « i » (inseraty) przyjmuje rię u opłat* od miejsca wiersta drukiem drobnym (petitowym) *a pierw *

ssy ra* 10 cnt., za kaidy następny ra* po 5 ont. -

H ad nfaia (na8stronnicy dziennika) od mie.—

aea wiorsta dmkiem drobnym po 80 ont. ta kaidy rai. — IloląM M la d o , C»»«w* (prospekt», oy

kulan e, ogłoszenia i t. p.) przyjmuje się *a cenę 1 *łr. od 100 egzem. dla *amiejsoowyoh, a 50 oen .

od 100 egzem, dla miejioowyok prenumeratorów. -

Naleiytoió uprasza się mmpr*Ad nadesłać P o

kazem pocztowyai.- O(foneala t srrK anrrKtę przyjmuj§: we Lwowie Ajenoya ,LóAflL

w głównym składzie tytoniu Nr. n przy ulicy Trybunalskiej L. 4; w P a r y « « wył%cznie p. Adam,

Rne Clómont 4j (prenumeratę p. Winoenty Raczkowski, Faubourg Poissonióre 33); w W l e d m l * pp.

KUasenstein A Vogier (takie w Hamburgu, Frankfurcie n. 1L, Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu),

A. Oppelik, Stubenba§tei Nr 2, R. Mosse (takie w Berlinie, Hamburgu, Mozaihinm i !Norymoerdze).

H. Sohalek, M. Dukea, ML Stern, w Frankfurcie n. M. G. L, Daube A Comp.

w,mioum oouwoiiKie, w/j§wzzy niedziele I dni iwi§teeane

(Ku«, oHe zapas *taroty, wKrakowie po 10e,, we Lwowie lub apraeayłk§ poeitow§ 12 a.

VicM«neva|a wyaoil:

1wie Austryaekietu . Ł

""A ”**«faowrńtó«o

NieudeohL: -

IS’

?S’ Ha

jA, Fran°yi, Anglii, HelgU, Szwajesryi, Tureyi

I naiei§cyeh do twi§zfcu poo*tov ego

d2 złr.

8 *łr,

8 *F.

*_!?"???!?_?J* Btł *yUt« o « m«w * o eatAtBlsRu dnia w aieoi§ou.

Listy

LćSw

Pretmmeratg ogłoszenia (inseraty) uprasza się nadsyłać franoc.

I rektamaoy]ius nteopuczftowane nie podlegaj§ opłacie

pocztowej.

Listów n%efrankowa%yah nic przyj!nu)e się.

H ękoplisA w nadsyłanych nie zwraca sio.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction