Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 632 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N"11».

Kraków, 14 J!aja — Sobota

Kok 1881.

frenumeratę przyjmują:

W Hrakowlei Administraoya,,CZASU", tndziei urzędypocztowe. niejr cową grenamrratęl

księgarnia S. A . Krzyżanowskiego, handel Nowakowskiej. — O g t o i a e n l a (inseraty) przyjmuje się za

o płatą od miejsca wiersza drukie m drobnym (petitowym) za pierw szy raz 10 cent., za każdy następny

raz po 5 cnt. N ad esła ne (na 3 stronnicy dziennika) oa mieisca wiersza drukiem drobnym po 30

cnt. za każdy raz. U o łą c i e n l a do ,,Czasu** (prospekt*, cyrkularze, ogłoszenia i t. p .)przyjmuje

się za oenę 1 złr. od 100 egzem, dla zamiejscowych, a 50 cent. od 100 egzem, d la miejscowychpre

numeratorów.

Ńależytośó npraaza się nap rz ód nadesłać przekazem pocztowym. -

Ogłoszenia I

prenumeratę przyjmują: we Lwowie Ajencya ,,CZASU" w głównym składzie tytoniu Nr. U

przy Ulicy T rybunalskiej L. 4 : w M’a r y i o wyłącznie p. Adam, R ue Clśment 4 ; (prenumeratę p. Win

centy Raczkowski, Faubourg Poissoniśre 33); w W ied niu pp. Haaaenstein 4 Vogler (także w Ham

burgu, Frankfurcie nad Menem, B erlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, Stube nbaatei Nr. 2

(także w Pradze). R. Mosse (także w Berlinie, Hambnrga, Monachium i Norymberdze), G

4 Comp. (także w Frankfurcie n ad Menem), R otter 4 Comp, Riemergasae 13.

G. L.Daube

Kraków 13 maja.

Przegląd Polityczny.

Izba deputowanych obradowała wczoraj nad eta

tem szkół Indowych; posłowie rnscy z Galicyi

wbrew wykazom statystycznym utrzymywali wśród

dysknsyi, te za mało jest szkół z językiem wy

kładowym reskim. Żale icb nie robią jnż wrażenia

w Izbie, tak wszyscy bez różnicy frakcyj przeko

nani aą o ich bezzasadności.

Dz:ś, jak zapowiadają dzienniki wiedeńskie, rząd

wnieść ma w Izbie projekta do dwóch ustaw w

sprawie uniwersytetu czeskiego. Przedłożenie to,

które przed kilkn dniami Rada ministrów zatwier

dziła, jest już wydrnkowane. Ustawa składa się

tylko z kilkn paragrafów, orzekających o zało

żenia uniwersytetu czeskiego, o podziale majątku,

tndzież o otw arcia wydziałów filozoficznego i p ra

wniczego z początkiem przyszłego roku szkolnego.

Motywa są bardzo obszerne i wyczerpująco uza

sadniają uprawnienie do podziału majątku.

We ś. odę odbył Car Aleksander przegląd wojsk

gwardyi na polu Marsowem w obecności Carowej

i całej rodziny. W . ks. W łodzimierz dowodził woj

skiem. Było to od wstąpienia na tron pierwsze

publiczne wystąpienie Cesarza.

Wczoraj doniósł nam telegraf o wydania mani

festu cara Aleksandra, który przypomina reformy

przez ojca jego zaprowadzone, ale nie zapowiada

wyraźnie nowej o rganizacji politycznej, kładzie

zaś mocny nacisk na charakter swój samodzierżcy.

Car w zywa wszystkich poddanych do wspólnego

działania przeciw nihiliBtom i socyalistom. Wstrzy

mujemy się od ocenienia tego aktu, zanim nie po

znamy go w dosłownej osnowie; lecz nadmienić

tylko należy, ie według telegramów petersbursidcb

upatrują w tym akcie zapowiedź zwołania reprezen

tacyj gnbernialnych.

:,Do Pressy telegrafują z Petersburga, że reak

cyjny ton manifestn cesarskiego, którego autorem

jeśt Pobodonoscew, wywarł wielkie i przerażające

wrażenie we wszystkich warstwach społeczeństwa.

°! ;J’

*Cesar* Wilhelm wrócił we środę do Berlina.

Poniżej zamieszczamy główną treść okólnika

frApcnskiego do m ocarstw europej’skich z d. 9-go

b. ni. w sprawie tunetańskiej. Okólnik ten prz d

atawSa w ogóle politykę tranonsaą w tej sprawie,

a najważniejsze ustępy tego aktu odnoszą (’ę do

lekkiego natrącenia o intrygach, którym bej ulega,

a które podburzają go przeciw Francyi. Widocznie

jeąt tn mowa o Włoszech, które w Tunisie pra

cnją nad podkopaniem wpływn francuskiego od

lat para, a w ostatnich czasach znalazły swój

wyraz w zeznaniach zakonnika syryjskiego, spro

wadzonego dla wydawania w Cagliari dziennika

arabskiego. Wprawdzie Cairoli usiłował w parla

mencie włoskim zachwiać te zeinania i bronić

konania włoskiego w Tanisie Maccio, ale ogra

niczył się do ogólników, żadnym stanowczym fa

ktem nie zbiwszy zarzutów. Rząd francuski nie

chce widocznie rozogniać tej sprawy, której re

zultatem musiałoby być wystąpienie groźne prze

ciw Włochom. Ponieważ weszło od niejakiego cza

sn w zwyczaj w Swiecie politycznym, czynić za

każdą spraw ę odpowiedzialnym ks. Bismsrka,

przeto i tn nie mogło się obyć bez posądzenia go,

że to za jego staraniem Włocby staw iają Francyi

przeszkody w zawładnięcia Tunisem. Gdyby jednak

nie najście Cbrumirów oa posiadłości francuskie, nie

byłaby Francya mogła rozpoczynać działań mili

tarnych w Tanisie i walka między Roustanem

a Maccio nie wyszłaby po za zabiegi zakulisowe.

W angielskiej Izbie gmin odczytał onegdaj pre

zes Izby pismo Bradlaugha, w którem tenże pro

testuje przeciw krokom uchwalonym przeciw

niemn przez Izbę, i poczytuje je za naruszonio

praw wyborców swoich z NorthamptoH.

W Izbie niższej angielskiej zapowiedział Law

son, iż w piątek wniesie rezolucyę wyrażającą, że

nobwała Izby z d. 26 kwietnia tycząca się Brad

laugha, była nielegalną. Przypominamy, że wtedy

Norlhcote wniósł, aby Izba uicodstąpiła od roty

przysięgi, a gdy upadł wniosek Davego, poparty

przez Gladstona i Brighta, że Izba nie chce prze

szkodzić członkow i swemu dokonać p rzepisanej

formalności, gdyż Bradlaugb gotów złożyć przy

s ięgę, lubo nie przywięzuje do niej znaczenia, bo

jako ateista nie wierzy w Boga, uchwaliła Izba,

że Bradlangh ma opuścić Izbę.

Naczelnictwo torysów w Izbie w yższej dostało

się margr. Sal birej.it - współzawodnicy jego do

tej ważnej roli parlamentarnej książę Richmond

i lord Cairns sami go zalecali. Rodzinne nazwisko

Salisburego jest Robert Cecil; w Izbie niższej jesf

naczelnikiem torysów Norlhcote.

Daily N em dowiadają się %prywatnego, jak

twierdzą, ale wiarogodnego źródła, iż policya wło

ska wykryła spisek na życie króla Humberta.

Dwóch Włochów, z których jeden jest członkiem

Intem ationala, jest podejrzanych o ndział w tym

Jlny konsul francnski w Tunisie Roustan był

onegdaj rano z kanclerzem konsulatu i naczel

nym inżynierem kolei żelaznej n jenerała Bre

arda. Jenerał t9n udaje się w misyi rządu fran

cuskiego do Bardo. Do Gouiette przybył hiszpański

okręt pance§ny nSaragqssa.u

Voce della Verit zapewnia, że wniesiona dnia

11 b. m. do Izby deputowanych petycya przeciw

projektowi nstaw y o rozwodach, mieści 637,000

podpisów.

Kiedy ks. Aleksander Battemberg jeździł do

Berlina z podziękowaniem za koronę bułgarską,

rzekł mn ks. Bismark na pożegnanie: ,,Tron bnl

garnki będzie kiedyś miłem wspomnieniem dla

W. ks. Mości", Nie ręczymy za prawdziwość tych

słów, które wtedy obiegały i były poczytane za

złośliwy żart kanclerza niemieckiego, a które zda

ją się być dziś, jakoby były wróżbą. Dzienniki

petersbarskie posądzają Anstryę o wpływ na ten

kroK księcia bułgarskiego, który stawia aut aut:

albo ustąpienie z tronn, albo ścieśnienie praw

konstytacyjnych. Ależ Anstrya nie może mieć ża

dnego w tem interesu, czy będzie trochę libera

lizmu w krajn tak malo nawykłym do życia pu

blicznego, lub też czy energiczny zarząd spraw

krajowych nie dozwoli wpływać garstce ambit

nych lndzi na czynności księcia; system, autokra

tyczny, o jakim marzy ks. Aleksander, odpowia

dałby raczej duchowi rządu rosyjikiego, którego

staranioiu siostrzeniec zmariej carowej w n u ,ifu a

tron nowy. Nord czyni dyplomację europejską od

powiedzialną za nadanie Bnłgaryi koustytucyi nie

odpowiedniej niskiemu stopniowi wykształcenia

jej mieszkańców i twierdzi, że zrobiono to a

m yślnie, aby zamanifestować opozycyę przeciw

rządom rosyjskim w Bnłgaryi.

Gołos upatruje w ostatnich wypadkach bułgar

skich dzieło wiedeńskiego gabinetn, któremu k . n

stylncya Bnłgaryi była solą w oku. P orjadok zaś

twierdzi, że w tem wszystkiem znać rękę Bis

m arka, który swoją nienawiść zasad liberalnych

zaszczepił w księcia Aleksandrze, podczas jego

pobytu w Berlinie. Niemiecki kanclerz, dodaje

rzeczony dziennik, każe w obcych krajach wyko

nywać to za pomocą oficerów pruskich, czego nie

może w swoim własnym dokona(. Książę Aleksander

popełnił więc błąd, że swoje pojęcia o postępie

chciał w Bnłgaryi rozkrzewiać, nastąpiło rozcza

rowanie. Oba dzienniki rosyjskie wątpią w praw

dziwość nstępn proklamaeyi księcia, mówiącej,

że na zewnątrz Bnłgarya jest zdyskredytowana, a

na wewnątrz zdezorganizowana.

Sułtan zaniechał, jak donosi Biuro koresp. za

miaru wysłania wojsk do Tunisu, wyśle tylko o

kręt jeden do Gonlette a wojsko do Tripolis.

Nadzieja spiesznego załatwienia sporu grecko

tureckiego zmniejszyła się przez to, że wymagal

ności Tnrcyi pod względem finansowym grzeszą

wielką przesadą. W przewidzeniu, że rychlej

czy później Tesalię Grecyi odstąpić wypadnie,

Turcya rozpoczęła tu już oddawna zastosowaną

do tego gospodarkę. Dobra rządowe wypuszczone

Albańczykom w dzierżawę n a łat pięć za kwotę

wziętą z góry na cały czas dzierżawy, dochody

skarbowe z podatków i innych opłat zastawione

na lat siedm. Tnrcya żąda, aby Grecya nie naru

szała tych nkładów, a przytem przyjęła na siebie

tak znaczną część długu państwa Tureckiego, że

odstąpienie Tesalii równałoby się sprzedaży jej

za dobrą cenę. Warunki te dały zapewne po

wód do demonstracyi wojennej, jaką zrobiła Gre

cya, wydając rozkaz posunięcia większej liczby

wojsk nad granicę Tnrcyi. Oprócz tego żąda Tnr

cya wynagrodzenia za^gmachy rządowe, gwaran

cyi dla wyznania mabometańskiego i dopiero po

załatwienia tycb spraw chce podać projekt kon

wencyi wojskowej.

tfw Derwisz basza za ,d;ii posiłków. Ruch albański

nie m mi więc być w zupełności stłumionym. Bi

skupa pryzreńskiego w /stał Derwisz na wygnanie.

Komunduros miał zapewnić korespondenta Stan

dardu, że wojskowe zajęcie odstąpionych teryto*

ryów rozpocznie się jeszcze p rzed końcem bieżą

cego miesiąca.

Bozo Petrowicz wyjechał z Cetyni do Wiednia,

aby złożyć powinszowania z okazyi zaślubin na

stępcy tronu.

KORESPONDENCYA ,,CZASU"

(150-te posiedzenie

W iedeń 12 maja.

Izby poselskiej).

Prezes Smolka zagaja posiedzenie o godz. 10

min. 15.

»rr

’""—

Po odczytaniu spisu petycyj. przystąpiono do

dalszego ciągu szczegółowej dyskn syi budżetowej,

w której z kolei idzie pod obrady z etatu mini

sterstwa oświecenia dział wydatków na szkoły lu

dowe w sumie 1,759,766 złr. (o 44 złr. mniej od

prelim. rząd.) .

W dysknsyi pierwszy zabiera głos poseł Ko

w a lsk i’, aby wynurzyć zwykłe żale na uciemię

żanie Rusinów przez Polaków, którego dopatruje

się szczególniej w przymnsowem zaprowadzaniu

języka polskiego jako wykładowego w ruskich

szkołach Indowych. Mówca rozwodzi się przy tej

sposobności szczegółowo o spraw ie ruskiej szkoły

Indowej} we Lwowie, o której niedawno z ławy

rządowej była mowa.

Poseł Dipanli przemawia w dnchn dostatecznie

już znanego wniosku Lienbachera, czyniąc zara

zem nowożytne europejskie ustawodawstwo w szko

łach odpowiedzialuem za prąd socyalistyczny, któ

’j

—

»-"Ł

a _sŁ,aiMoisip. Mówca

wnosi rezolncyę: nWzywa się rząd, aby podam

nstawy o szkołach Indowych ścisłej rewizyi i wy

pracował projekt uwzględniający w pełnej mierze

nżalenia rodziców, gmin i krajów na dotychcza

sowe nstawy szkolne, dalej poręczone konstytncyą

prawa Sejmów krajowych, tndzież słuszne życze

nia ludności pod względem wyznaniowym, moral

nym i narodowym, a wszystko to z zachowaniem

granic nakreślonych §. 11 lit. i nstawy zasadni

czej z dnia 20 grudnia 1867 r. Wzywa się rząd,

aby projekt na tych zasadacb wniósł do Izby

z jaknajwiększem przyspieszeniem sprawy." Rezo

lacya dostatecznie poparta.

Ta zamknięto dysknsyę.

Poseł Hoffer, jako jeden z mówców general

nych, oburza się na xpmknięcie dysknsyi tuż po

wniesieniu tak ważnej rezolucyi. Zwalczając ją,

powiada, że prawica walczy n:e przeciw bezwy

znaniowości lecz przeciw równości wyznań. Ale

jest coś potężniejszego od kilkn petycyj ze Styryi,

a tą potęgą jest duchczasu i poczucie ludów, że

z prawdziwą oświatą łączy się prawdziwa religij

ność. Terażaiejsze zaś ustawy szkolne zmierzają

do tego celn, i dlatego właśnie lud tak przywią

zany jest do Monarchy, że te nstawy sankcyo

nował.

Poseł Witezi o z jako drngi mówca generalny

polemiznje przeciw wywodom preopinanta, poczem

mówi o potrzebie większego uwzględnienia język a

słowiańskiego w Istryi.

Poczem wspomniane powyżej wydatki przyjęto.

Bez dysknsyi ncbwalono odpowiadający im dział

dochodów w sumie 78,255 złr. (zgodnie z preli

minarzem rządowym).

Tak samo bez dysknsyi uchwalono wydatki

z fundacyi i pomniejsze wydatki skarbowe na ce

le nauki i sztuki w sumie 142,909 zlr. (zgodnie

z prelim. rząd.) i dochody tego tytułu w sumie

1580 złr. (zgodnie z prel. rząd.), tudzież wydatki

na administracyę funduszów naukowych w ilości

63,015 złr. (zgodnie z prel. rząd,) i dochody fan

duszów naukowych w sumie 112,753 złr. (zgo

dnie z prelim. rząd,) .

Następuje etat ministerstwa skarbu. Pod

dyskusyę idą wydatki na administracyę finansową

17,186,700 złr. (o 7,940 złr. mniej od prelimina

rza rządowego).

Poseł Menger przemawia za zaprow adzeniem

oszczędności przez zmniejszenie instancyj w ad

ministracyi finansowej, a czyni tę propozycyę

w przeciw stawieniu do upragnionego przez p ra

wicę antonomizmu w administracyi, który nie

byłby z pewnością tańszy od dzisiejszego centra

lizmu, jak tego dowodzi przykład tych krajów,

w których autonomię przeprowadzono, a w któ

rych skutkiem tego wzmogła się liczba urzędni

ków, mianowicie także w administracyi finanso

wej. Mówca krytyknje dalej znaczny w porówna

nia z latami poprzedniemi przyrost wydatków na

koszta pobierania podatków, podczas gdy dochody

z nich się zmniejszają. K rytyknje dalej finansowy

plan posła H ausnera, którego rezultatem wedle

mówcy byłaby strata 2 milionów.

Komisarz rządowy, naczelnik wydziału w mini

sterstwie skarbu , p. Baumgarten, prostuje da

ty przywodzone przez Mangera na popacie swych

wywodów.

Drugi komisarz rządowy, radca ministeryalny,

p Auerhammer dowodzi, że projektowana

przez Mengera podwójna bnchalterya i inne pro

pozycyo są teoryą, która w ministerstwie skarbu

praktycznie przeprowadzić aię nie da.

Poseł S a r motywuje i wnosi rezolucyę wzy

wającą rząd, aby aporządził spis ruchomy i nie

ruchomy własności skarbu c podaniem wartości

i t. p ., tudzież spis pretensyj skarbowych do roz

licznych fnndnBzów i dróg żelaznych.

Rezoluęya dostatecznie poparta.

Na tem przerwano obrady.

Konieo posiedzenia o godz. 4 -tej.

—

Następne

jutro.

NPan nadał konoepiście namiestnictwa hr. Leo

poldowi Bolesta Koziebrodzkiemu, godność

podkomorzego.

NPan mianował radców sądu krajowego Karola

Jk2tŁUlCUDnzw0 ,

...

j_ x tana Q)*n IAfi

s k ie g o w Tarnopolu radcami sądn wySszego

lwowskiego.

Minister spraw wewnętrznych mianował kon

cepistę Maryana JUttnora komisarzem poleyi

w Krakowie.

Sprawy zagraniczne.

Francya.

Okólnik Barthćlemiego de St. Hilaire z d. 9 maja

ogłoszony w żółtćj księdze, tę główną myśl pod

nosi, że polityka francuska pod względem Ttnisu

natchnioną jest jedyną zasadą bezwzględnego zo

bowiązania, aby nstalić bezpieczeństwo Algiery(.

Okólnik wymienia następnie ciągłe wypadki n a

ruszenia wschodnićj granicy Algieru i mówi: Do

prowadzaliśmy cierpliwość aż do punktu, który

nieraz świat w podziwienie wprawia. Prawda, że

granica między Algierem a Tunisem nigdy nie

była nregnlowaną, jest ona wątpliwą, jak rozgra

niczenie między bejami K onstantyny; niedostatek

ten mnsi być naprawiony. Pierwszem zadaniem

wyprawy jest przeto stanowcze oznaczenie grani

cy WBchodnićj; ale nicby to nie znaczyło, choćby

porządek został zrobiony, jeśli kraj sąsiedni cią

gle usposobiony jest nieprzyjażnie i groźnie. Nie

lękamy się żadnego najazdu prawdziwego ze stro

ny samego beja, ale prosta przezorność zmusza

oas do czuwauia nad wpływami, które go otaczać

mogą i które w miarę okoliczności mogłyby na cięż

kie kłopoty naraiić Algieryę. Należy przeto bądź

co bądż znaleść w beju sprzymierzeńca, t którym

moglibyśmy się porozumieć; należy zna!eść sprzy

mierzeńca, któiyby ożywiony wzajemną przy

chylnością , n ie nleg ał obcym nieprzyjacielskim

podżeganiom. Okazywaliśmy od lat 40, że jeżeli

przez wzgląd na bezpieczeństwo Algieiyi francu

skiój zmuszeni byliśmy żądać przew ażnego stano

wiska w rejencyi Tunetańskićj, umieliśmy sza

nować interesa innych narodów. Okólnik przypo

mina, że usposobienia rządu tunetańskiego dla

Fraucyi nagle zmieniły się z powodów, w które

wdawać się byłohy rzeczą drażliwą. Prowadzoną

była w Tunisie znehwała walka ze wszystkiomi

przedsiębiorstwami irancnskiemi z uporczywą zł%

wiarą, która sprowadziła obecny stan rzeczy.

Okólnik dowodzi, że Tunis niezawisłym jest od

Porty, lecz jedynie związany jest z nią pod wzglę

dem religijnym; dalćj, że bejowie Tunetańscy za

wsze działali jako niepodlegli władcy i za takich

ich uważano; przypomina, że Turo? z sama za ta

kich nważała ich, skoro w lSym wieku uporczy

wie usuw ała się od odpowiedzialności za piratów

Berberyi. Nic można się przeto dziwić, że Fran

cya wzbrania się przyznać Porcie zwierzchnictwa

nad Tunisem. Dalćj nadmienia okólnik, że F raa

cya, gdyby uważała beja Tunetańskiego za pro

stego

i%, mogłaby zapytać P ortę, dla czego

nie przeszkodziła mu zachowywać się od dwóch

lat w ten sposób wobec Francyi, jak to się dzia

ło i dla czego nic nie uczyniła, aby zapobieds

obecnćj kryzys. Okólnik dodaje, te kryzys ta mu

si doprowadzić do traktatu, któryby dawał p ?rę

kę przeciw naruszaniu granicy i przeciw nielojal

nym knowaniom, których narzędiiem albo ogni

skiem zbyt często jest Bardo. Oto dwojaki cel

na8zćj wyprawy, i nie obawiam się powiedzieć,

że wszędzie w Europie napotykamy powszechną

pochwałę, tam, gdzie bezzasadne przesądy nie za

ciemniają umysłów. Jesteśmy z całą życzliwości%

dla Porty i Tunisu; wszystko, ezego żądamy od beja

jest, aby nie był nieprzyjainie dla nas usposobiony.

Okólnik wymienia dobrodziejstwa, jakie Tunia

zawdzięcza Francyi, oraz różne roboty i ulepsze

nia, które s% przygotowane. Wszystkie narody cy

wilizowane odniosłyby korzyśoi przez urzeczy

wistnienie postępów francuskich; a nie me prze

szkadza, abyśmy dla Tunisu bez zawojowania go.

bez walk zrobili to same, co robimy dla Algiery!

i eo Anglia robi w Indyach. Jest to święta po

winność, jaką wyższa cywilizacja podejmuje wo

bec łudów mnićj wykształconych.

aubj%m,

Powieszony Kobyzew wynalazcę). St. Pet,

Wied,, donoszą, że członkowie wydziałn aeronau

tyki rosyjskiego Towarzystwa technicznego roz

poczęli starania, aby model przyrządu łatającego,

zrobiony przez nihilistę Kohyzewa, mógł być od

dany do Wydziału dla szczegółowego rozpatrzenia,

poniew aż- jak się zdaje— wynalazek Kobyzewa

może mieć praktyczne zastosowanie. Wynalazek

ten— dodają St. Pet. Wied. -

jest machiną do u

noszenia się w powietrzu, której siłę stanowi%

systematyczne i regularnie w pewnych odstępach

następujące po Bobio wybuchy specyalnie przyrzą

dzonego w tym celu dynamitu. Pomysł tej ma

chiny, jak upewniają znawcy,— jest bardzo ory

ginalnym i w każdym razie zasługuje na nwagę.

(Rozruchy anti-żydow skie w Kiszynio»

w ie). Do Oołosu piszą z Odessy, że tam otrzy

mano wieści, iż w Kiszyniowie d. 24 kwietnia

(6go maja) zaszło starcie pomiędzy chrześcianami

a żydami na placu Bazarnym. Kilkanaście skle

pów żydowskich rozbito i zrabowano, kilku żydów

pobito ciężko. P ow zięte ś rodki energiczne po

wstrzymały rozruchy. Kilkunastu winowajców aresz

towano.

Ostrożność rew olucjonistów w Rosyi. 5

Otieczestwa dowiaduje się, że jednym z głównj

przepisów organizacyi nihilistów jest, że każdy

członek powinien koniecznie (pod surową ks

wracać do swojego mieszkania w pewnych pi

Część literacko-artystyczna.

SPRAWOZDANIE

as naukowych i administracyjnych czynności

Akademii, dokonanych w r. 1880/81

złożone przez

Dra J, Szujskiego, sekr. jen.

(Ciąg dalszy).

Prace naukow e ubiegłego roku odpowiedziały

szekiwaniom, do których wprawiony w ruch nor

alny rozkład pracy Akademii i kilkoletnie jej

społeczeństwie naszem obywatelstwo upoważniały,

ajznaczniejszą liczbę rozpraw wykazuje Wydział

atematyczno-przyrodnłczy, którego pa

iętnik i sprawozdania są dzisiaj prawie jedyną

a prac tego rodzaju otw artą w Polsce przystanią,

ostarczono prac 32, z których przyjęto 28. W za

resie matematyki dostarczyli je pp. Franke,

retkowski i Łazarski; w zakresie mecha*

ikip,Birkenn.ajer; w zakresie kale łaryo

rafii czł. Karliński; meteorologii: p. Wierx

* °k i; fizyki:pp. Wróblewski, Fabian, Wit

owski-, chemii: czł. Czyrniański, pp- La

howicz, Szramm, Wispok i Zuber; autro

ologii: czl. kor. Kop ernickij anatomii patolo*

icznej: pp. Brodowski i K adyi; fizyologii:

p, Dogiell, Jakowski i Adamkiewicz;

z zakresu zoologii p. Wierz ej ski; botaniki: czł.

kor, Janczewski i Rostafiński i pp. Szy

szylowicz i Kamieński; mineralogii: p.

Kreutz.

Wydziałowi historyczno-filozoficzne

mu przedstawiono prac 12, a mianowicie z za

kresu bistoryi sześć pp. Bobrzyńskiego, Smol

ki, Piokosińskiego, Kanteckogo, T. Ko

rzona, L. Droby; z zakresu prawa jednę czł.

Fr. Z o11a; z zakresu pedagogii i dydaktyki je

dnę p. St. Zarańskiego; z zakresu archeologii

historycznej jednę sen. K . Hoszowskiego. Od

sunął wydział prac trzy.

Wydziałowi filologicznemn dostarczono

z zakresu lingwistyki polskiej prac sześciu: czł. L

Malinowskiego, pp. Matusiaka, Szomka,

Hanasza, Bieli, Leciejewskiego, z zakresu

filologii łacińskiej jednej, p. B. Krnczkiewicza;

z zakresu historyi literatury i oświaty w Polsce

prac trzech: pp. Wierzbowskiego, X. Piotro

wicza i czł.kor. X . Polkowskiego. Odsunięto

prac dwie, jedua przez autora wycofaną została

dla w ydania gdzieindziej.

Szczególny interes budziła niezamknięta dotąd

dyskusya wszczęta rozprawą czł. kor. Bobrzyń

skiego p. t .: nKwestya kmieciów w Polsce pier

wotnej", przeciwko zapatrywaniom Dra S. Smol

ki w jego dziele: ,,Mieszko Stary i jego wiek."

Wziął w niej następnie ndział czł. Fr. Piekosiń

ski a badanie jednego społecznego czynnika przy

brało niebawem rozmiary gruntownego roztrząsa

nia kwestyi pierwotnego ustroju społeczności na

siej. Wniósł w nią czł. Piekosiński hipotezę

organizacyi tegoż społeczeństwa za pomocą zacho

(S) digitaii

dniego pochodzenia, chociaż jed nej krw i słow iań

skiej przybylców, a poruszone pytania niepozo

staną zapewne, szczególniej przy nżyciu równole

głych studyów nad szczepami ościennomi bez po

ważnych, na jakie materyał i konstrnkcya kryty

czna pozwoli, znajomość naukową tej epoki histo

rycznej posuw ających odpowiedzi.

Skoro jnż jesteśmy przy historyi, podnieśmy

tegoroczne komisyi historycznej około materyln

dziejowego prace. Wyjątkowo, po raz pierwszy

od początku Akademii, mogliśmy tego roku siedm

na raz prowadzić wydawnictw, z których dwa

pozaakademicki pokrywa fnndnsz, a mianowicie

drukFJana Witwickitgo: Historia domus pro

fessae ad S. Barbaram, tom I, fnndnsz ś. p. Nor

berta Bredkrajcza; drak Laudów Dobrzyń

skiej ziemi, wchcdzących w seryę: Monumentów

Comitiorum Póloniae, fundusz p. Gustawa Zie

lińskiego W tejże seryi Monumentu Comitio

rum wydaliśmy dotąd dwa dyaryusze r. 1672,

dyaryusz S ejmu pacificationis 1673, dw a dyaryu

8ze konwokacyi i elekoyi Jana III r. 1674, sta

raniem czł. kom. Fr. Kluczyekiego. Tegoż

staraniem wyszedł tom I: A,cta Joannis Sobieski

a wyjdzie niebawem gotowy aż do indeksu tom

II obejmujący przedkrólewskie naszego bohatera

czasy, po których, jeżeli Btarczyć będzie sił i

i zdrowia gorliwemu pracownikowi, pójdą Sobie

skiego Akta królew ski, w porządku, któryby

nam na rok 1884, Akta rokn odsieczy Wiednia

dostarczył. Skoro zamiar uświetnienia tej chlubnej

rocznicy zajmuje serca ziomków, do przeszłości

nsszej przywiązane, nie od rzeczy może będsie

przypom nieć, że ż wdzięosnośei% przyjmujemy do

acja: mbc.malopo!sk

użytku (z obowiązkiem zwrotu) wszelki history

cznej wartości materyał do dziejów Jana Iii-go,

z którym albo do wydawcy p. F r. Kluczyekiego

w Krzeszowicach, albo do Akademii zgłaszać się

łaskawie wypada.

Obok aktów drukuje się 2-gi tom Archiwum

paryskiego do dziejów Jana III, zebrany stara

niem Dra Kaz. Walissewskiego. Dokorespon

dencyi kardynała Hozyusza t. II przedsiębiorą dal

sze archiwalne poszukiwania pp. Zakrzewski i X.

Hippler. Kodeks dyplomatyczny Witolda Dra A.

P r o ch a s k i wyrosły do rozmiarów pięćdzieaięcio

kilkoarkuszowego dzieła jest na nkończenin. Wyj

dzie niebawem 2-ga część kodksn dyplomatyczne

go miasta Krakowa, staraniem F r. Piekosiń

siiego. Jako VI tom Archiwom komisyi drnknje

się sprawozdanie z obrad zjazdn historycznego i

mienia Długosza pod redakcyą p. p . Bobrzyń

skiego i M. Sokołowskiego.

W blisko pokrewnej zadaniem komisyi prawni

czej oba dalsze tomy: Starodawnych prawa pol

skiego pom ników , mieszczące Zabytki praw niczej

literatury XV i XVI w. oraz Wyroki sądowe z XVI.

wieka są na ukończenin. Kwestyę natury admini

stracyjnej podniósł w komisyi D r Kasparek,

czytając rzecz: O gminie z dotknięciem bieżącej

w naszym kraju kwestyi jej organizacyi.

W komisyi bibliograficznej i historyi literatury

prowadzono dalej prace odpowiadające zamiertb

nemn ich programowi. Bezpośrednio po zakończe

niu drukn Bibliografii XIX w. Karola Estrei

chera rozpocznie się druk przygotowanego już

katalogu druków XVII i XVHI wiekn, stanowią

c y dalszy ciąg tyle pożytecznego, chronologicznie

a. pl

uporządkowanego katalogu dzieł XVI wieku. Ka

talog manuskryptów Bibl. Jagielloński aj czł. Wł.

Wisłockiego już wydrukowany, zbogacony zo

stał włączeniem rękopismów senatu uniwersyte

ckiego. X. Polkowski wygotował też katalog

manuskryptów kapitały krakowskiej, która, jak

wiadomo najstarsze zabytki piśmienne, bo XI wie

ku sięgająoe w spuśd znio świetnej swojej prze

szłości posiada. Do dziejów Uniwersytetu Krakow

skiego wydrukowano: Statuta rokn 1604 i 1724,

przygotowuje _się zaś rękopis najcenniejszego do

dziejów nauki zabytku: Libri diligentiarum z XV

i XVI wieku. Nieznany dyalog pochwalny na

śmierć Zbigniewa Oleśnickiego, najprawdopodo

bniej pióra Długosza, dostarczony przez X. J . P io

trowicza wydrukowanym został wedle dwóch

rękopismów Sandomirakiego i kapitalnego krar

kowskiego. Komisya dla historyi literatury i oświa

ty w Polsce przedsięwzięła nadto złożenie zupeł

nego zbioru humanistycznych poezyj łacińskich

XV i XVIwieku w Polsce aż do czasówJana

Kochanowskiego. Zbiór ten, uzupełniający to, co

współcześnie robi się pod tym względem w W ę

grzech i Niemczech, nie bez wartości estetyczną

wobec prawdziwych talentów na ten czas przypa

dających, pod względem wyjaśnienia związków za

chodzących między humanistami obiecuje dla hi

storyi oświaty naszej niemały pożytek.

(Dokończenie nastąpi),

C u m wychodzi codziennie, wyjąwszy niedziele i dni świąteczne

Oddzielne Nra Czasu, o ile zapas starczy, w Krakowie po 10 c , we Lwowie lub z przesyłką pocztową 12 c.

Prenumerata wynosi:

....................- A

-W

- iąsT

d°^

Anglii, Belgii, Szwajcaryi, Turcjd

* 2r*

innych pań stw n»łeżą«ych do związku pocztow ego . . .

32 złr.

8 złr.

3 złr.

tyllło 0,1 *«» *o ostatniego dnia w miesiącu.

Cisty

!L A dminisiracyFf--,JL c u*6 ° * prenum eratę i ogłoszenia (inseraty) nprasza się naosyłać fran co

do Adnumstraoyi ( .j*uiw ,K rakowie - L isty reklamacyjne nisopieclętołoane niepodlegają oracie

Lnstów mefTankowanych nie przyjmuje się.

Hęknphmńw nadsyłanych nie zwraca się,

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction