Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 607 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 78

Kraków, Poniedziałek 6 Kwietnia 1903.

Rocznik LYI.

CZAS

(Wydanie wieczorne).

Żądze przyszłości.

Wypadki dni ostatnich na Wschodzie nie

aą niespodzianką; raczej rozwijają się pro

gramowo. Osoby, mające związki z komi

tetami macedońskimi, nie robiły nigdy z te

go tajemnicy, że pomimo reform ponowi się

w ten lub ów sposób powstanie. W Wie

dniu wiedziano, że powstańcze oddziały

ukażą się z wiosną. Ogłoszone urzędownie

raporta konsulów rosyjskich to samo prze

widywały i wskazywały przyczyny niepo

kojów, zrzucając za nie przeważnie winę

na bułgarskie wichrzenia. Pomimo pozor

nej czy istotnej wstrzemięźliwości rządu

bułgarskiego, pomimo ostatecznego ustą

pienia ministra wojny Paprykowa, oskarża

nego o macedonizm, i utrzymanie się nmiar

kowsnego gabinetu Danewa, skutki wi

chrseń bułgarskich objawiły się znowu i to

w dynamitowym stylu: wysadzeniem w po

wietrze mostu kolejowego pod Mustafa*

basza. co chwilowo przerwało związek

Wschodu z Zachodem. Nie brakło innych

wywrotowych działań, zwłaszcza gróźb.

Jednocześnie wyruszyli Albańczycy w pole

przeciw reformom. Oświadczyli oni, iż prze

ciwni im są dlatego, że każde zaprowadze

nie reform pociągało za sobą dla sułtana

utratę prowincji - a tak głosząc się wię

cej sułtań8kimi niż sułtan, uderzyli na Mi

trowicę, gdzie przebywa nowo mianowa

ny konsul rosyjski Szczerbin. Wojsko tu

reckie, złożone także z Albańczyków, za

wahało się, lecz pod naciskiem i poniekąd

kierunkiem Szczerbina odparło napad, przy

czem konsul w tem działania wojennem,

nie odpowiedniem jego zawodowi, ciężką,

jak się zdaje, otrzymał ranę.

Naraz więc z dwóch stron odryaowało

się położenie: z jednej zagroziły ma po

nownie wichrzenia bułgarsko - macedoń

skie, z drngiej opór Albańczyków przeciw

reformom usiłuje przeszkodzić oczekiwanym

po nich skutkom. Te dwa niebezpieczeń

stwa zażegnać ma jednocześnie Turoya. —

Pierwszemu podołać może swoją siłą woj

skową , jeżeli mocarstwa nie sprzeciwią się

nżycin jej w całej pełni, co zdają się za

pewniać oświadczenia rosyjskie; z drugiem

trudniej przyjdzie się uporać, właśnie dla

tego, że Porta ma do czynienia ze swoi

mi: z więcej snłtańskim, niż sułtan, szcze

pem. Albańczycy mahometańscy mają zna

czny w Stambule wpływ, zwłaszcza w pa

łacu Padyszacha; obecny w. wezyr Ferid

basza, jest pochodzenia albańskiego; przy

boczna straż Abdul-Hatnida jest albańską

i w nocy dwóch Albańczyków czuwa u

drzwi sjpialui nad jego bezpieczeństwem.

Uzbrojenie Albańczyków jest przestarzałe,

i regularne wojsko tureckie może zawsze

na pewne z nimi się zmierzyć. Ale jakże

to boleśnie uderzać na swoich! Jnż zaraz

przy pierwszej sposobności dostrzedz się

dało wahanie, któremu nalegania konsula

rosyjskiego dopiero położyły koniec.

Mocarstwa, zwłaszcza Austro - Węgry i

Rosya, jak od początku tuk teraz obsta

ją w pierwszym rzędzie za status quo, któ

remu grożą wyżej naszkicowane wypadki.

Utrzymać go jest przedewszystkiem zada

niem Turcyi, następnie dwóch wymienionych

mocarstw, wreszcie innych podpisanych na

traktacie berlińskim. Gdyby bowiem utrzy

manie status quo uie powiodło się tym

trzem z rzędu czynnikom, wystąpiłyby żądze

przyszłości.

Najpierw, na miejscu, do znanych już

żądz bułgarskich przyłączyłyby się serbskie

i greckie. Król Milan twierdził zawsze, że

skoro trzy są części składowe Macedonii:

bułgarska, serbska i grecka, nie może być

innego ostatecznego rozwiązania, jak jej

podział między Bu !garyę, Serbię i Grecyę.

Wprawdzie jest tam leszcze czwarta naro

dowość i to może najlepiej przedstawiająca

się Kuzo-Wołochów; ltoz z tymi i król Mi

lan uie wiedział, c* począć, albowiem Ru

munia nie ma do Macedonii przystępu. T a

kie zaspokojenie żądz miejscowych, gdyby

nawet było możliwem bez walk i bez na

ruszenia równowagi na Bałkanie, nie było

by jeszcze rozwiązaniem zadania. Będąc

bowiem ostatnim ciosem, zadanym Turcyi

w Europie, obudzićby musiało nierównie

donioślejsze, wszechświatowe żądze mo

carstw, które w tym obrocie rzeczy wcale

nie znalazłyby swojego rachunku, a tem

samem nie mógłby on je zadowoluić.

Stanęłaby wtedy prawdopodobnie na po

rządku dzienuym cała sprawa morza śród

ziemnego z żywotnem dla Rosyi, jako a

zyatyckiego i europejskiego mocarstwa, za

daniem cieśnin Bosforu i Dardaneli, z py

taniami , dotyczącemi Marokka, Tripolis i

Egiptu, wreszcie wybrzeży albańskich —

słowem stanąłby na porządku dziennym

cały kompleks interesów, o które — są

dząc po zapytaniach i odpowiedziach w par

lamentach — toczyły się i toczą się roko

wania między Włochami, Francyą i Anglią,

między Włochami i Austro-Węgrami, a któ

rym całkiem obcą nie może być Rosya

Wreszcie Austro-Węgry, które nie mogłyby

szukać korzyści na morzu śródziemnem

ani przy cieśninach, mogłyby się ujrzeć

w konieczności zrównoważenia zysków in

nych mocarstw w kierunku, zastrzeżonym

przez traktat berliński i odpowiednią z Tur

cyą konwencyą — po za Mitrowicą. Jakie

przy rozwiązaniu tych zadań i rozwikłaniu

tych interesów zajętoby stanowisko najpo

tężniejsze dziś mocarstwo, mocarstwo nie

mieckie, trzebaby także wziąć w rachubę.

Są to niezawodnie przedwczesne kombi

nacye i troski. Stwierdziwszy jednak nie

uniknione — w razie danym — obudzenie

się powyższych żądz, tem lepiej zrozumie

my, iż w dzisiejszych czasach i ludziom

dzisiejszym zależeć musi przedewszyst

kiem ua utrzymaniu status quo i że to od

powiada najlepiej ich usposobieniu i potrze

bie bezpieczeństwa.

Nie podrzędne rzeczy są obecnie w grze

na Wschodzie, bo nietylko chwilowe i miej

scowe wypadki, ale także — żądze przy

szłości.

Między polityką pojednawczą a rusyfikacyjną.

Od lat przeszło siedmiu istnieje w Petersburgu

stowarzyszenie, noszące nazwę ,,Russkoje Sobranje".

Pomimo przeciwnych twierdzeń powstało ono nie

dla pielęgnowania ducha rosyjskiego i samowie

dzy narodowej wśród samejże inteligencyi rosyj

skiej, lecz dla zwalczania raczej żywiołów niero

syjskich w państwie, dla tamowania i przeciw

działania ich rozwojowi narodowemu i kultural

nemu. Kto jednakże wierzył lub udawał wiarę

w szczerość powyższych zapewnień ze strony za

łożycieli Towarzystwa, ten doń wstępował w mnie

mania, że dopełnia dzieła patryotycznego. Przez

pierwszych lat parę istnienia wzrost Towarzystwa

był widoczny.

Jednakże wkrótce prawda wyszła na jaw.

,,Russkoje Sobranje* stało się siedzibą zacofania,

szowinizmu narodowego i pepinierą karyerowi

czowstwa najczystszej wody. Co było w tem sto

warzyszeniu uczciwszego pod względem narodu

wym i politycznym, co nie brało za objaw pa

tryotyzmu szezwania i podjudzania przeciwko na

rodowościom nierosyjskim, to z niego występowało,

pozostawiając w niem swobodne pole dla orator

skich popisów Ś więta i Mosk. Wiedom. Dziś

przeciwnicy dążności Towarzystwa ,,Russkoje So

branje" (w pierwszym rzędzie redakcya St. P iet.

Wiedom^) doczekali się kompletnej satysfakcyi

albowiem przeciwko niema wystąpił także znany

autor p. Sigma (felietonista Nowoje Wremia),

chociaż był jednym z założycieli Towarzystwa,

należał do jego wydziału i piastował godność wi

ceprezydenta.

Obecnie p. Sigma zrezygnował z tych wszyst

kich godności, a o tendencyi panującej w nRuss

kiem Sobranju", Nowoje W remia pisze, co nastę

puje: ,Zamiast tego, aby zajmować się sprawami

rosyjskiemi — słowa są p. Sigmy (pseudonim

Syromiatnikowa) — natychmiast zaczynamy zaj

mować się Bprówaufi obcoplemieńców. Zamiast

popierania Rosyan, pracujących dla dobra Rosyi

na kresach, zaczynamy analizować wady ludno

ści tubylczej na tychże kresach, wymyślać jej za

jej patryotyzm, chociaż wysoce cenimy go w nas

samych. Tracimy siły nasze w walce z Armeń

czykami, Polakami i Finlandczykami, a lud ro

syjski nie ma książek do czytania, nie ma tanich

i znośnych przynajmniej ikon i obrazków świę

tych, nie ma odczytów treściwych a podniosłych.

Wszystko, co wielkie, pełne entuzyazmu, napeł

niające serce dumą i męstwem, usunięto z jego

tycia. Uważa się go za głupiego i małoletniego,

zaopatruje się jego potrzeby duchowe głupstwami

i naiwnościami bigotów i nieuków, mniemając, że

w ten sposób będzie można jego sposób myślenia

zwrócić na drogę prawdy... nRosya dla Rosyan" -

rozumie się samo przez się... Lecz dla jakich Ro

syan? Dla grających w karty, pijących i nudzą

cych się czynowników? Dla szlachty poszukują

cej posad rządowych? Dla stanu kupieckiego, cią

gle domagającego się protekcyi cłowej? Jeżeli

sens jest jakiś pomagania szlachcie rosyjskiej,

to tylko jako warstwie wykształconej, która roz

wijała się i kształciła wówczas, kiedy reszta na

rodn zajmowała się pracą z grubsza".

,,Rządzić należy - ciągnie dalej p. Sigma -

na podstawie zasad podniosłych, lecz nie poniża*

i=if=i*tTarry"trfjr*r-’*^ -

jących. Z historyi brać należy za dyrektywę po

stępowania nie prześladowanie za wiarę, niepo

koje i rokosze, nie mściwość i nieuczciwość w po

stępowaniu, lecz to, co było dobrego w naszej

przeszłości historycznej, nasze światło, naszą swo

bodę (?), a tymi idealnymi pierwiastkami oczysz

czać męty życia teraźniejszego. Państwo i społe

czeństwo tem się różnią w swej działalności, że

państwo przymusza, a społeczeństwo przekonuje.

Państwo ma prokuratorów i sędziów śledczych,

policyę guberuialną i państwową, oraz wojsko,

dające się użyć, zarówno przeciwko wrogom ze

wnętrznym jak i wewnętrznym. Żadne zgroma

dzenie dobrowolnych uczestników nie może mieć

tyle sil i środków, ile ich mają organa rządowe.

Lecz społeczeństwo posiada taką siłę, jakiej zno

wn rząd nie posiada: siłę przekonywania i przeo

brażania. I prokuratorowi«, i sędziowie, i dyre

ktorowie departamentów znikną z czasem, ale

społeczeństwu rosyjskiemu przyjdzie żyć z Pola

kami, i z żydami, i z Armeńczykami. Z tego

powodu społeczeństwu myślącemu o

swej przyszłości należy porozumieć się

zinnoplemieńcami,wysłncbaćich sk a rg ,

oraz skarg Rosyan, wśród nich żyją

cycb. Same zaś ogólnikowe oskarżenia

kwestyi wcale nie wyjaśniają: onestan

jej pogarszają, wywołując tem większą

obustronną zawziętość."

P. Sigma coraz częściej i z coraz większym

naciskiem zaznacza potrzebę porozumienia z Po

lakami i innemi narodowościami nierosyjskiemi,

z wyjątkiem chyba Niemców nadhałtyckich. Jako

byłemu prezesowi Towarzystwa ,,Russkoje Sobra

uje" można powinszować widocznej zmiany na

lepsze w zapatrywaniach. Oby tylko nie nawróci!

z przebytej jnż prawie drogi... Powiedzieć tego

uie można jeduakże o samej redakcyi dziennika

Nowoje W remia, gdzie p. Sigma zamieszcza felie

touy, tcbnące duchem pojednawczym. Z dawnego

rusyfikatorskiego inwentarza pozostał w Nowoje

W re mia korespondent tego dziennika z Warnia

wy, p. Aleksiejew. W jednej z ostatnich swych

korespondencyj nawoływał p. Aleksiejew rząd ro

syjski do zniszczenia cywilnego kodeksu N a p o

leońskiego w Królestwie Polakiem, jako ostatniego

wyrazu odrębuości od reszty państwa, a w osta

tniej korespondencyi przypominał potrzebę wzmo

cnienia żywiołu rosyjskiego, a zwłaszcza rosyj

skiej większej własności w dwóeh guberniach poi

skich: lubelskiej i siedleckiej.

Sprawa GStza.

Rzym 31 marca.

(N .) W muzeum neapolitańskiem aresztowano 23-go

b. m. — jak roztełegrafowano po całym świecie

—

niejakiego Michała Gótza, izraelitę z Rosyi.

Aresztowanie zwróciłoby było uwagę ogólną na

wet, gdyby obwiniony nie był synem tak boga

tych rodziców, nie długo bowiem pozostało ta

jemnicą, że sprawa ma tło polityczne. Gdy zaś

dowiedziano się, że przy aresztowania był obecny

także rosyjski konsul w Neapolu i że rząd ro

syjski zażądał wydania GOtza, świat polityczny

i prasa znalazła się w prawdziwej gorączce. Nic

dziwnego, że przyjmowano z dobrą wiarą bajki,

puszczone ze strony interesowanej, między innemi

opowieść, iż Gótza aresztował ajent rosyjski i że

skonfiskowane papiery wydano Rosyi.

Aresztowany postąpił, jak mógł, najsprytniej:

zaprzeczył, iż jest anarchistą i poszukał opieki

pod skrzydłami socyalnej demokracyi, wzywając

ua obrońcę jednego z przywódców partyi, adwo

kata Ferriego. Że partya skorzysta z takiej spo

sobności i zareklamuje się, łatwo było wywróżyć.

Uderzono w dzwon interpelacyj, aby z areszto

wania zrobić gran affare poliłica. Rząd ze swej

strony nie pozostał w tyle z przygotowaniami do

odparcia atakn. Na wyłomie parlamentarnym sta

nął wice-sekretarz stanu R onchefi; w rezerwie

czuwał sam Giolitti, aby na wszelki przypadek

módz skoczyć z odsieczą. I jemu wszakże trudno

było zażegnać wrzawę socyalistów. Dopomógł je

den z wnioskodawców, Santini, który kompletnym

brakiem logiki dał dowcipowi miuistra pole do

popisu. Z pierwszym wybuchem śmiechu sprawa

byla dla rządu wygraną.

Z wywodów Giolittiego wypływało, że Gótza

aresztowały władze w obecności konsula rosyj

skiego, szło bowiem o stwierdzenie tożsamości

osoby. Papiery, jakie znaleziono w hotelu, złożono

w policyi; nie widział ich ani konsul, ani tem

bardziej żaden ajent rosyjski. Polieya odesłała je

do ministerstwa, gdzie pod pieczęcią apoozywają.

Co do wydania Gótza Rosyi, zaznaczył Giolitti,

że prośba o wydanie pojawiła się dopiero po a

resztowanin, tak, że na sam fakt wpłynąć nie

mogła; oddano ją władzom sprawiedliwości do

/.badania Póki władze te nie wydadzą orzeczenia,

Gótz pozostanie w areszcie, gdyż zachodzi obawa

ucieczki. Gdyby prośbę o wydanie motywowano

przestępstwami politycznemi, Gótz wydanym nie

będzie.

Pewne zdziwienie wywołał Giolitti, powtarzając

ostatnie zapewnienie po kilka razy, jak gdyby

chcąc zapewnić posłów, że — dobrze słyszą.

Wreszcie zakończył, oświadczając, że dość jut

mówiono o sprawie, która została oddana sądom

do sprawiedliwego zbadania. Z niektórych zwro

tów można było wywnioskować, że Giolitti uwa

żał za niebezpieczną obecność Gótza w Neapolu,

podczas przygotowań do przybycia Wilhelma II.

Gótz zostawał zresztą pod nadzorem tajnej poli

cyi rosyjskiej i międzynarodowej.

Prasa rzuciła się naturalnie na Gótza jak na

lup rzadki i przyprawiała codziennie ,,męczennika"

na sensacyjną strawę dla tłumów. Z licznych a

najsprzeczniejszych opisów zgadzają się z sobą

niektóre ciekawe szczegóły. Oto Gótz, będąc stu

dentem uniwersytetu w Moskwie, dostał się do

więzienia śledczego, jako podejrzauy o agitacyę

socyalistyczną. Skazano go na ośmioletnie wygna

nie na Syberyę, do Średniego Kołymska. W roku

1889 oczekiwał w Jakncku, wraz z innymi ska

zańcami w liczbie 25 osób, na rozkaz wymarszu.

Skazańcy zażądali, aby wyprawiano ich parami

w dwutygodniowych odstępach. Gdy gubernator

rozkazal wysyłać grupy po 5 osób co tydzień,

więźniowie podnieśli bnnt, który stłumiło wojsko.

Sześć osób zgiaęło, dziewięć, między niemi Gótz,

poniosło rany. Sąd wojenny skazał trzech z po

zostałych przy życia na rozstrzelanie, resztę na

katorgę.

Po siedmio lataeh przyszła amnestya i Gótz

zamieszkał w Odessie pod nadzorem policyi. Przed

dwoma laty uzyskał paszport na wyjazd za gra

nicę na trzy miesiące. Do października 1902 mie

szkał w Paryżu, później w Genewie, gdzie w y

dawał pismo socyalistyczne. Stamtąd przez Gennę

i Rzym ndał się do Neapolu, gdzie go areszto

wano.

Przegląd spraw polskich.

Centrum a Polacy w Westfalii.

Kuryer Poznański przedstawia przebieg roko

wań między komitetem wyborczym centrum

w obwodzie nadreńsko - westfalskim, a przedsta

wicielami licznego w tych okręgach tywioło pol

skiego. Z dokumentów przytoczonych wynika, że

komitet wyborczy polski w Bochum, mimo kilka

krotnych wezwań centrum usu«ał się od kon

ferencyi. Wreszcie przysłał dziesięciu delegatów,

którzy przedłożyli szereg życzeń. Pierwszem z nich

bylo, aby centrum zrzekło się swoich kandyda*

Z Warszawy.

(Kraków stary a Warszawa.

—

8tare Miasto.

—

Dawniejsze mieszczaństwo warszawskie.

—

Wspo

m nienia historyczne.

—

Głowacki i Kiliński.

—

rodowa przyszłość W arszaw y).

Jakże odmiennie przedstawia się stary Kraków,

ten jeden wielki pomnik kultury narodowej, zbior

nik niewyczerpany jej wspomnień, tysiącznymi

głosami przemawiających do dnszy i serca każdego

Polaka. Tam na Wawelu, kto z nas, jak mówi

poeta, «nie dumał, nie tęsknił nad pomnikami

chwały, kto dziejów dawnych na grobowcach nie

czytał?" A owa przedziwna budowla Sukiennic

jakże żywo uprzytomnia nam całe wieki rojnego

i gwarnego bytu krakowskich mieszczan. Wieleż

wspomnień znów budzą starożytne mary gmachu

uniwersytetu Jagiellońskiego, jak n. p. biblioteka

przy ulicy św. Anny? A wśród tych i wieln in

nych pamiątek wiekowych wznosi się istne cndo

budowlane ziemi polskiej: kościół Maryacki ze

swą wyniosłą wieżycą, co sterczy ku niebiosom

«jako nad miastem strażnica, a na jej widok myśl

się korzy i dusza zachwyca" (E. Wasilewski).

Jak nbogo wobec tych krakowskich pamiątek

przedstawia się nam stara Warszawa ze swymi

dawnymi zabytkami. A jednak i jej widok zdolny

jest pobudzić żywsze bicie serca prawego Polaka

i ona ma swoje wspomnienia narodowe, nie tak

świetne, nie tak dawne, nie uwiecznione we wspa

niałych pomnikach sztuki, ale może tem rzewniej

sze, bo tak nam bliskie, tak silnie potrącające o

najczulsze, najsmutniejsze struny serca polskiego.

Wypowiedział je niedawno młody poeta warszaw

ski, pełnemi czci i miłości słowy pozdrawiający

starodawną dzielnicę swego rodzinnego miasta.

Stare Miasto! Warszawy relikwiarz święty,

Pleśnią wieków porosły, mgłą ich przysłonięty,

Zadumany, jak starzec wyniosły i krzepki,

Co s miłością pogląda na wnucząt kolebki,

Co, opiekun pokoleń, wschodzących na grobie,

Na poły się uśmiecha, na poły w tałobie,

Zarannej gwiazdy sznka na pochmnrnem niebie.

Stare Miasto! i witam i pozdrawiam ciebie!

Zbryzgane i przesiąkłe deszczem rosy krwawej

Warszawskie Stare Miasto, to Serce W arszawy!

0, warto się wam wsłuchać w tego serca bicie!

Patrzcie, jak z niego tryska jędrne, zdrowe życie!

Patrzcie, jak pełne wiary, jak krzepkie na duchu!

Nie gnie łba, nie skowycze, jak pies na łańcuchu.

Wnijdż tu, a całą piersią dech swobody pijesz,

A wróg mu piwa w oblicze słowem: Ty nie żyjesz !

Poeta wyraził tu z wielką silą wiarę w nie

spożytą energię narodową, tkwiącą niewątpliwie

w sercu Warszawy, jak o tem wymownie świad

czy przeważny jej udział w najnowszych dziejach

naszych walk, klęsk i cierpień. A ogniskiem pro

mieniowania tej energii od ostatnich jeszcze cza

sów dawnej Rzeczypospolitej, od czasów Sejmu

czteroletniego i powstania Kościuszkowskiego była

dzielnica staromiejska. Nie miała nigdy ta stara

Warszawa świetnego patrycyatu, podobnego temu,

co ongi za ostatnich Piastów i Jagiellonów tak

przemożnie rej wodził w Krakowie. Stolica Wa

zów i Sasów, występująca na szerszą widownię

dziejową w epoce wynzdanej samowoli szlache

ckiej, ograniczającej coraz bardziej znaczenie

wszelkich innych warstw społecznych, me mogła

zdobyć dla swej ludności należnych jej praw lub

przywilejów. Ale też jej synowie nie przechodzili,

iak patrycyusze krakowscy, w szeregi możno

władztwa szlacheckiego, pozostali prawymi mie

szczanami, prostymi łykami, którzy wszakże w ser

cach swych żywili nie mniej od panów braci

i szlachty przywiązania do ojczyzny i dbałości o

jej dobro, a z czasem (jak o tem świadczą dzieje

Sejmu czteroletniego) przez naturalny rozwój spo

łeczny powołaniby zostali do objęcia dziedzictwa

po przeżytym i ustępującym z widowni dziejów

stanie szlacheckim. Upadek dawnej naszej Rze

czypospolitej przerwał nagle to poczynające się

już doniosłe przeobrażenie naszego społeczeństwa,

ale nie powstrzymał, lecz owszem przyspieszył na

wet uświadomienie narodowe mieszczaństwa war

szawskiego.

nZ takich jak my był Głowacki," mówi dziel

ny chłop krakowski w ,,Weselu" Wyspiańskiego.

Podobnie staromiejski łyk mazurski może z dumą

słuszną powiedzieć: nZ takich jak my był Ki

liński." Czyż zestawienie tych dwóch postaci nie

rzuca pewnego światła na zoaczenie i stosunek

wzajemny dwóch główDych warstw naszego spo

łeczeństwa, na których przyszłość jego spoczywa?

Owi, walczący pod Racławicami, kosynierzy kra

kowscy, to pierwsi w naszych dziejach przedsta

wiciele patryotycznego włościaństwa polskiego,

podczas gdy patryotyczne mieszczaństwo polskie

po raz pierwszy również wystąpiło w dziejach

pod wodzą dzielnego szewca warszawskiego.

W tamtym zawiera się główne źródło rodzinnej,

plemiennej żywotności naszego narodn, w tem

spoczywają niejako zarodkowo zasoby jego siły

społecznej, mającej się ujawnić w pełnym roz

kwicie jego kultury, tak materyalnej jak i da

chowej.

Ze staromiejskich malowniczych siedzib ludu

warszawskiego, z ciasnych jego uliczek i zauł

ków niby z ogniska tradycyi patryotycznej po

czął stopniowo promieniować szczery duch naro

dowy na rosnące opodal coraz szerzej i coraz

szybciej olbrzymie, ruchliwe i gwarne miasto no

woczesne. Gdyby wszystkie gromadzące się wciąż

w Warszawie bogactwa i środki kultury wielko

miejskiej w tym duchu zostały rozwinięte i zużyt

kowane. Gdyby cała energia żywiołowa, którą

lud nasz wiejski od wieków z ziemi rodzinnej

czerpie, całkowicie również przez tę potęgę du

chową została owładnięta! Czyżby przyszłość na

rodu nie była wtedy zapewniona, a sprawa jego

zwycięska?

Nie jest to wypadkowem tylko zdarzeniem ewo

wystąpienie w chwili upadku Rzeczypospolitej

szlacheckiej dwóch żywiołów społecznych, któ

rych brak w jej dawnem życiu dziejowem był

pono główną przyczyną jej zwyrodnienia w e

wnętrznego i rozstroju. Powstanie Kościuszkow

skie ze swymi bohaterami ludowymi: Kilińskim

i Głowackim, ze swym szlacheckim naczelnikiem

w siermięgę chłopską przyodzianym, to jakby

symboliczna zapowiedź przyszłego odrodzenia na

rodowego, którego głównym czynnikiem jest już

obecnie i stawać się musi coraz bardziej praw

dziwy, w nowożytnym duchu pojęty lud polski.

A czemże jest w takim razie (zapyta kto może)

główny czynnik naszej przeszłości: szlachta pol

ska. Odpowiem słowami najszlachetniejszego z rzecz

ników i przedstawicieli dawnej szlacbeckości, któ

rego nie można chyba pomówić o zapoznanie jej

roli dziejowej, zwróconymi do niej słowami Zy

gmunta Krasińskiego:

Sama wolna, lud gniotłaś jarzmem niewołniczem,

Chciałaś być wszystkiem w krajn, a dziś jesteś

niczem .

Wciel się w lud, a on cię uzna swą ozdobą,

A gdy się Indem staniesz, lud się stanie tobą.

Sądzę, te w tych słowach tkwi rozwiązanie

zagadki naszej przyszłości narodowej.

Warszawa 24 lutego 1903.

W. G.

:67)

Paw e!’ BonrgeL

PO STOPNIACH.

(Ciąg dalszy).

Czy odzyska ten dar *zamykania oczh d u s z y " ,

o którym mówił Jan poaczas rozmowy swej z pa

nem Ferrand? Czy npocieszyciel" jego nie powi

nien zachować nietkniętem przynajmniej tego złu

dzenia, które się jeszcze uie rozwiało — o przy

godzie Jul:i? Jan nawet na chwilę o tem nie po

myślał.

Cierpiał strasznie, widząc swego ojca w

takim

stanie rozpaczy. Tem straszniejszą była myśl, że

naiał mu oto zadać cios jeszcze sroższy, mówiąc

calą prawdę o siostrze. Ale cznł zarazem, że jest

lego absolutnym obowiązkiem, jako syaa, powie

dzieć calą prawdę głowie rodziny, w tej chwili

tak kryty’ znej, że się przez to uroczystą niejako

stawała. Było to rzeczą ojca rozstrzygnąć o losie

córki, a syn nie miał przeszkadzać mu w wyko

naniu tego aktn władzy ojcowskiej, stanowiącej

węgielny kamień nstrojn rodziny.

Czy widziałeś matkę? - zapytał profesor

jak się miewa Julia?

Względnie dobrze. Zostawiłem matkę przy

niej. Dziś rano wyjęto kulę... I w kilku słowach

wyjaśnił naturę zranienia i powody, skłaniające

doktora Graux do rokowasia rychłego wyzdro

wienia.

Ah, jakiż ciężar zdejmujesz mi z piersi! —

krzyknął Józef Monneron. -

Myśl o tem, że Julia

iest w niebezpieczeństwie, w tej zwłaszcza chwili,

byłaby zbyt straszną. Nie wiesz jeszcze, jakie

nieszczęście nas spotkało, mój drogi Janie. Twój

krat Antoni...

’°**** -

**=

ł l ",b,eil »

A’ B,u,Włkl,*, -

SsksłswsUHs.

Prenumerata wy io iI:

f f Krakowie w mieisen

na cały rok na kwartał nalmiesiąe

Pocz tą w państwie Austryacklem.......................................................

koro» 10 koron 3 kor. 60 hiL

N i e S i e m ................................................

?c »°r0B 12 koron 5

i innych

Bejk’Siwąjc^yi,Tu^yi | *

°r°n

14 koron 5 kor’ 60 haL

()«nhn

’

e żł°ych do *wiązku pocztowego . . .

64 koron

16koron 6kor -

oJTTTwjc.raamtaaafacs?eur""*1ki^ro"^

Lutów nifrankowanych me przyjmie 8ię.

Rtk^ m ó w naday)anyoh n*e z%^a« S

Prenumeratę przyjmuję« AdminUtraoya Czaru w Krakowie i urzędy pocztowa.

M iejs co w ą p r en u m e r a tę księgarnia 8. A. Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińskiego w Sukiennicach

H. Kretschmera, Rynek 10, Biuro dzienników Hopcaaa i Salomonowej, G łów na trafika w Rynku głównym

O K l o z z e n i a przyjmąje « 9 M °P1*4* ^ wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal,, za każdy następna

po 10 hal.; układ tabelaryczny, cyfrowy, *komplikowany, pierwsay raz po 40 hal., naatępay po 10 hal

N ad eel a n e (na trzeciej stronie) od miejsca wiersza drukiem petitowym 60 halerzy za każdy raz.

Ogłoszenia i prenumeratę przyjmują: we L wow ie biura dzienników L. Plohna, A. Olszew

skiego, 8Ł Sokołowskiego, K. Buchataba; w J a r o s ła w i u Biuro dzienników; w P o dg ór z u Poturalskł,

Rynek; w Przem yślu A. Jnszyński księgarnia kolej« D. Heszeles; w R zeszowie M. Weintranb;

w Mtamlntawowie Jasielski i Sp.; w T arnow ie M. Rockach; w Tarnopolu C. Halicaer.

w P a r y ż u w yłączn ie p. Adam rue d e Yarenne 38, (prenumeratę p. W. Raczkowski, Courbevoi pod

Paryżem rue d e Chemia de fer 44); w W ie d n i u Haasenstein 4 Vogler (także w Hamburgu, Frank

furcie n. M« Berlinie, Lipska, Bazylei i Wrooławiu), A. Oppelik, R. Mosse (także w Berlinie Hamburgu,

Monachium i Norymberdze), H. Schalek, M. Dukes, J. Danneberg, H. Friedl (tylko prenumeratę H.

Goldschmidt 4 Comp.); w Frankfurcie n. M. G. L. Daube 4 Comp.

8 M * Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 hal. "WM

Adres Redakoyi: nl. św. Tomasza Nr 32. -

Telefem Nr 60.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction