Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 727 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Kraków, Środa 17 Września 1 9 1 3 .

—

---- ---

z1»w«« ..

,CZAS1*wychodzi z "r)%SUem_ds^po nie ^ e U

J/;drazy dziennie] a mianowki«

Numer wieczorny 10 hal., ranny 4 hall

z przesyłką pocztową:

PBPNiiucn

’

wieczorny 12hal-.

ranny6hal.

PRENUMERATA WYNOSI:

W Krakowie w miejscu ....

n * cffianrok na.

n*lmX*H*

z odnoszeniem do domu*I "

s?tor"n

9?ot -

"I k!!r

fc,L

7 ° d W O w v ! ei nstT^ k ie m .....................................

!!36koron

9kor!_ SkopI

/ dwukrotną wysyłką p o c z t o w ą ...........................

40 koron 10kor h 3

Pocztą w państwie Niemieckiem . ! ! ! ! !

!! ** 42 koron 10kor50n

sKnh1

Do wszystkich państw, należących do związku p°ezt°wego

48 koron 12 kor’. _

’

4 kor_

W państw ie rosyjskiem (abonament przez urzędy pocztowe) 16rb. 20k. 4 rb. 05k. 1 rb. *45 koo

e ug urzędow-ego wykazu pism zagranicznych, m ających debit w p ań st w ie rosvi«iiz5o»v.

Moskwie i OdA?i«ZY7mU’ą drz?dYPocztowe: w Petersburgu, W arszawie, KijowieyWilnte’

M osk wie 1 Od esie. Z innych miast 1 wsi można prenumerować Czas, posyłając pocztą należvtnfć

ao urzędu pocztowego najbliższego z powyżej wymienionych większych miast.

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują: w W a rs z a w ie biuro ogłoszeń Ungra. L. i E Met?l i «s,,»

Międzynarodowe Biuro ogłoszeń _ w Kijowie księgarnia L. Idzikowskiego _ w W ilnio hd

dzienników K. Taubera.

w unie biuro

RocznikLXVi

Wydanie popołudniowe.

Prenumeratę przyjmują: AdministracyaCzasuwKrakowieiurzędypocztowe. M iejscową pre

n u m e r a t ę księg. S. A. Krzyżanowskiego, handle: St.Karlińskiego, trafika w Sukiennicach, Biuro dzion.

Hopcasa i Salomonowej, Gł. Trafika. We Lwowie ,*Czas" jest do nabycia w biurach dzien. A . Olszewikiega,

8. Sokołowskiego, K. Buchstaba, na stacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowym Sączu na peronia

w księgarni kolejowej, tudzież na innych główniejszych stacyach u portyerów kolejowych.

Ceny ogło sz eń : od wierszapetitem za pierwszyraz20hal., zakażdynastępny po15hal.: układ tabe

laryczny,cyfrowy,skomplikowany,pierwszyraz40hal., następnypo15hal. N ad esłan e i N ek rologia

od miejsca wierszadrukiempetit. 60hal. zakażdyraz. G ło sy p ublic z n oś ci po2kor.;komunikaty handlowe

pokronicei po dzialeekonomicznym;komunikatyprywatne, śluby, zaręczyny itp. po lk or.o d miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenum eratę przyjmują:weLwowie biuradziennikówL.Plohna, A.Olszewskiego,

St.Sokołowskiego,K.Buchstaba;wJarosławiu Biurodzienników;wPodgórzuPoturalski;wPrze

myślu A.JuszyńskiksięgarniaiE.Bil!et; wRzeszowieM.Weintraub;wStanisławowieJasiel

skiiSp.;wTarnowie M.Rockach,O.Haut; wTarnopolu Komaniewski; wParyżu wyłącznie

p. W. Raczkowski, 14 Cite de Trevise; w W i e d n i u Haasenstein fi Vogler, R. Mosse (także we wszyst

kich filiach): H. Schalek, M. Dukes, E. Braun, J. Danneberg, Bock fi Herzfeld, H. F riedl (tylko pre

numeratęH.GoldschmidtfiComp.);wFrankfurcie n. M.G.L.DaubefiComp., w Pradze cze

skiej Fr. Hovorka. L isty z pieniądzmi i przek azy pieniężne na prenumeratę i ogłoszeuia przyj

m u j e Administracya Czasu w Krakowie. Reklamacye nieopieczęłowane nie podlegają opłacie p o c z t o w e j .

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca s ię .

Za każdą zmianę adrtiu dopłaca tlę 40 hal.

ADRESREDAKCYI:ul.św. TomaszaNr32.

TelefonNr50.

Chiny i Japonia.

Nie zupełnie j’eszcze otrząsnęła się opinia eu

ropejska z wrażeń drugiej wojny bałkańskiej,

gdy Ajencya Reutera przyniosła wieść, iż nie

wykluczoną jest możliwość starcia orężnego mię

dzy Chinami a Japonią. Jaw ne powody, czy też

preteksty tej możliwości są znane: zamieszki re

wolucyjne na południu Chin kilku obvwateli ja

pońskich przypłaciło życiem, ,a kilkudziesięciu

mnych mieniem i wolnością. D rastycznym dy

plomatycznie momentem stał się zwłaszcza fakt

powieszenia pewnego porucznika japońskiego

nrzez oddział wojska rządowego chińskiego. Pro

zajścia mówi, że przed aktem egzekucyi

porucznik ten był przedmiotem obelg i znęcań’

ze zdarto z niego uniform wojskowy, że go bito

i plwano nań.

Ta krótka notatka protokołu, którą znamy ze

z ro tla angielskiego, zaprzyjaźnionego z rządem

japońskim, osłania bodaj i przemilcza najważniej

szy moment zajścia, nie odpowiada na pytanie:

jaką rolę odgrywał porucznik japoński w miej

scowościach, objętych powstaniem południowców

chińskich ? By rolę tę wytłómaczyć, należy przyj

rzeć się bliżej stosunkom rządu japońskiego do

powstania południowego w Chinach.

Rewolucya chińska, skierowana przeciw rzą

dom Jaunszikaja od samego dnia wybuchu, a

najprawdopodobniej i przed tą datą cieszyła się

zywą sympatyą Japonii. W języku publicysty

cznym nazywało sią to: ,,społeczeństwo japoń

skie, tradycyjnie przywiązane do monarchii, pod

trzymuje uczuciowo walkę Chińczyków, wystę

pujących przeciwko republikańskiem u porządko

wi". Na dnie tych uczuć tkwiły jednak bardziej

realne interesy polityczne : Japonia pragnie objąć

hegemonię nad całą rasą żółtą, a hegemonia ta

nie może się stać faktem, dopóki olbrzym chiń

ski nie rozpadnie się na swe etniczne jednostki

składowe : Mongolię, Mandżuryę, Chiny środkowe

i Chiny południowe.

Powstanie południowe przeciw rządom Jaun

szikaja spełniało tajne życzenia japońskie. Nie

jest to tajem nicą, że rewolucyoniści chińscy nie

śmieliby byli podnieść głowy bez pomocy mili

tarnej Japonii. Zelżony a później zabity po

rucznik japoński to jeden z instruktorów, jakich

rząd japoński wysłał w szeregi powstańcze po

łudniowców.

Powstanie chińskie nie urzeczywistniło zamia

rów japońskich. Południowcom nie pomogły, ani

arm aty i karabiny tokijskie, ani bomby, jakie

dia nich wyrabiali Japończycy w Szanghaju ani

wreszcie pieniądze, w jakie obficie zaopatrywali

jenerałów wojsk rewolucyjnych. Powstanie za

kończyło się, jak wiadomo, zupełną porażką re

wolucyonistów i prezydent Juanszikaj tryumfuje.

Tryumf to jednak pozorny tylko. Polityka ja

pońska nie chce się wyrzec swojej idei osłabie

nia Chin. Więc w ślad za wieścią o uśmierze

niu powstania poszła druga o ultimatum japoń

skiera, w ysłanem do Pekinu, o mobilizacyi floty

japońskiej, o demonstracyach patryotycznyeh

w Tokio, o wiecach domagających się aneksyi

Mandżuryi Południowej i t. d. ,,Tradycyjnie mo

narchiczny" rząd japoński ogłasza w ajencyach

prasowych Europy, iż vzniewolonym jest słu

chać głosu ludu".

1 istotnie niezadługo możemy

być świadkami tych aneksyj, jak byliśmy i je

steśmy świadkami autonomii Mongolii, po za

którą to autonomią czai się niedwuznacznie za

bór rosyjski.

Ta współrzędność zamiarów rosyjskich i ja

pońskich, skierowanych przeciw Chinom odmie

nia najzupełniej nastrój historyi Dalekiego Wscho

du z przed lat dziesięciu. Niedawny antagonizm

rosyjsko-japoński zamienia się siłą rzeczy jeśli

nie w przymierze, to w porozumienie polityczne.

Japonia pozostawia Rosyi sferę wpływów w pół

nocnej Mongolii, sobie rezerwując całą Mandżu

ryę i południow ą część Mongolii. Dyplomacya

tokijska załatwia tym aktem porozumienia dwie

ważne sprawy : rozdrobnienie Chin i odsunięcie

Rosyi od spornych politycznie terytoryów m an

dżurskich. W historyi polityki japońskiej dojrze

a dawna rdea zapanowania na wschodnim

rzegu ontynentu azjatyckiego, uczynienia ma

vc clausum z M orza Żółtego.

Wszystkie te linie polityczne, rozciągnięte nad

erytoryami chińskiemi mają swój refleks euro

pejski. Przez związek interesów z Rosyą, Ja

ponia przymyka pośrednio jeszcze silniej do u

kładu sił trójporozumienia. Przynależność ta nie

jest obojętną dla trójprzymierza, gdy się weź

mie pod uwagę sferę interesów handlowych Nie

miec na terenie chińskim. Przemysł niemiecki

przywykł już uważać Chiny za ziemię swojej

przyszłej ekspansyi i łatwo zrozumiałą jest rze

czą, że chciałby ten teren zachować w jak naj

bardziej niepodzielnym obszarze, nie poprzeci

nany granicami celnemi. Idea japońska podziału

państwa chińskiego staje więc w dramatycznej

sprzeczności z programem Niemiec. To też gdy

japońscy oficerowie byli głównymi instruktora

mi powstańców południowych, dyplomacya nie

miecka wspiera Juanszikaja i składa ofertę mi

syi militarnej Prus dla wyszkolenia armii rzą

dow ej ChiD.

Jak doniosły depesze, rząd Juanszikaja akce

ptował czternaście z szesnastu punktów, zawar

tych w ultimatum tokijskiem — i widmo wojny

japońsko-chiń3kiej dziś wyglądałoby na zażegna

ne ; nie zmienia to jednak przewidywań, że i

ultimatum i uśmierzone powstanie są tylko

pierwszemi ogniwami w łańcuchu konfliktów

chińsko-japońskich, których dalszy ciąg nieu

chronnie musi powstawać.

Stosunki gospodarcze Galicyi. .

W ostatnich czasach pojawiło się kilka pu

blikacyi w językach obcych, przeważnie niemie

ckim, omawiających wewnętrzne stosunki nasze

go kraju, w tym głównie celu, aby w ten spo

sób zwrócić nań uwagę cudzoziemców, by ich

bliżej z nimi zapoznać i wykazać, że Galicya,

nie jest ,,Barenlandem" za jaki do niedawna ucho

dziła. Wśród wydawnictw tego rodzaju na pierw

szy plan wysuwa się, wybornem swem ujęciem

rzeczy, niedawno wyszła właśnie książka p. t.

»Wirtschaftliche Zustande Galiziens in der Ge

genwart".

Sechs Vortrage gehalten aus Anlass

der Studienreise der Wiener freien Vereinigung

fiir staatsw issenschaftliche Fortbildung

nach

Krakau und Galizien (2— 11 Juni 1912 Wien und

Leipzig 1913).

Dziełko to ogłosiło wiedeńskie wolne zjedno

czenie dla nauk społecznych, dzięki staraniom i ini

cyatywie jego światłego prezesa szefa sekcyi Dra

Ćwiklińskiego. Związek ten ma za zadanie dać

swoim członkom poznać gruntownie, bo teoretycznie

za pomocą wykładów i praktycznie, przez po

dróże, poszczególne kraje w skład monarchii

austryacko-węgierskiej wchodzące. W tym celu

członkowie jego zwykle na wiosnę odbywają

podróże naukowe do tych krajów, o których

była mowa na wykładach związku. I tak w r.

1910 odbył ten związek podróż do Gorycyi,

Tryestu i Istryi, w następnym roku urządzono

wycieczkę do Węgier, w roku zaś ubiegłym

członkowie jego przybyli do Galicyi.

Podobnie jak pierwsze tego rodzaju podróże,

tak i ta ostatnia galicyjska, poprzedzona była

odpowiednimi wykładami fachowych referentów,

mającymi zaznajomić wycieczkowców ze stosun

kami głównie gospodarczymi naszego kraju. Po

nadto kilka tego rodzaju wykładów wygłoszono

już na miejscu w samej Galicyi. Część tych pre

lekcyi, mianowiciĄsześć, wyszło obecnie w wspo

mnianej książce.

W szystkie omawiają rozmaite strony gospo

darcze naszego kraju. I tak prof. Bujak przed

stawia historyę gospodarczą Galicyi z uwzględ

nieniem stosunków ogólno-europejskich, począw

szy od przyłączenia tej części Rzeczypospolitej

do dzierżaw austryackich, a skończywszy na o

statnich niemal dniach. W wykładzie drugim

charakteryzuje prof. Buzek państwowe i autono

miczne rządy w kraju, podkreślając zwłaszcza

opłakany stosunek,, jaki zachodzi między zada

niami, jakie dotychczasowe warunki wkładają

na administracyę krajową, a szczupłymi środka

mi, jakie jej na to pozostawione są do dyspo

zycyi. Następnie w wywodach pełnych, głębo

kich i trafnych myśli i spostrzeżeń daje radca

ministeryalny, Dr Juliusz Twardowski, dokładny

obraz uprzemysłowienia Galfcyi — przedstawia

warunki w tym względzie kraju i najważniejsze

dążności, w końcu zaś swego doskonałego re

feratu podaje autor metody i środki, wiodące do

tego tak obecnie aktualnego celu, jakoteż reasu

muje osiągoięte dotąd na tem polu rezultaty.

Dr Józef Raczyński, w prclekcyi swej przed

Stawia stan dzisiejszej najważniejszej gałęzi go^

spodarstwa krajowego, mianowicie rolnictwa, i

wykazuje jego dążności do podniesienia się

i stopniowy rozwój. Dyr. Franciszek Stefczyk

kreśli w swym referacie działalność gospodarczą

i społeczną Sejmu, podnosząc, całkiem słusznie,

jego wielkie zasługi Da polu szpitalnictwa, o

światy ludowej, komunikacyi i t. p,, dzięki cze

mu to kraj nasz, choć nie broczy w pierwszym

szeregu innych krajów austryackich, nie jest

przecie już siedliskiem chorób, utracyuszów, że

braków i pijaków. Ostatni wykład, pos. Jana

Zarańskiego, jest poświęcony kwestyi bardzo

dla zagranicy interesującej, mianowicie przemy

słowi naftowemu, który, choć tak młody, w prze

ciągu niedługiego swego istnienia przeszedł zna

czne przeobrażenia i obfite wydał plony.

Tych sześć wykładów, których treść w paru

?łowach podaliśmy, stanowi całość dla siebie

zamkniętą. Całość co prawda nie wyczerpującą

przedmiotu z powodu swego odczytowego cha

rakteru, lecz przedstawiającą ogromnie cenny

materyał informacyjny nie tylko dla zagranicy,

ale i dla swoich, chcących się dowiedzieć czegoś

bliższego o własnym kraju. Są tam bowiem po

dane najważniejsze wiadomości z dziedziny go

spodarstwa rodzimego w sposób fachowy a jed

nak przystępny i dla szerszych warstw czytelni

ków , są poruszone kwestye w obecnej chwili

przesilenia gospodarczego naszego kraju pier

wszorzędnej wagi. Spodziewać się też można, że

książka ta w ydana przez poważne już dziś ,,Zje

dnoczenie", cieszące się zasłużonem zresztą uzna

niem, znów zwróci na kraj nasz ciekawszą uwa

gę w samej Austryi, jak i po za jej granicami.

Wiąże się z nią praca organizatorska Dra Ćwi

klińskiego, założyciela ,,Związku". Jemu też przy

pisać należy zasługę wydania tego pożytecznego

dzieła, które oby przyniosło jak najlepsze rezul

taty.

Bron. P.

0 reformę sejmową.

Poseł T. Cieóski ogłasza zarys pracy klubu cen

trum nad projektem reformy wyborczej. Pisze

mianowicie:

Ferye parlamentarne są na ukończeniu; po

słowie i politycy w racają z w ywczasów letnich

i spodziewać się należy, że wszyscy dołożą sta

rań, ażeby doprowadzić do pomyślnego zała

twienia spraw, których społeczeństwo nasze o

czekuje i słusznie domagać się może dla w pro

wadzenia normalnych stosunków w kraju. Spra

wą, którą sejm po zebraniu się swojem ma prze

dewszystkiem załatwić, jest sprawa reformy wy

borczej. Otóż klub środka zaraz po ukonstytuo

waniu się, wybrał dla tej sprawy komisyę i po

ruczył jej opracowanie projektu. Klub w poro

zumieniu ze zbliżonemi sobie stronnictwami dał

wytyczne komisyi, na których projekt ma się

opierać. Komisya ta, jak już donosiliśmy, po

wielu naradach, przygotowywaniu materyałów

statystycznych po porozumiewaniach się z oso

bistościami, które w czasie feryj letnich w kra

ju były, ułożyła cały projekt, opierając się na

głównych wytycznych, danych jej uchwałą klu

bu, które zgodne są ze znanymi zasadniczymi

poglądami klubu środka.

Komisya starała się uwzględnić wszystko, co

wydało się jej możliwem do przyjęcia z pro

jektu, który poprzednia większość uchwaliła w

komisyi reformy wyborczej. Zachowuje zatem

ilość ogólną posłów, oraz stosunek między ku

ryami i rozmieszczenie w tych kuryach procen

tu dla obu narodowości, a nie wprowadza ja

kichkolwiek kuryj, lub grup wyborców. Dołożo

no również wszelkich starań, aby co do stosun

ku procentowego posłów dla obu narodowości

osiągnąć cyfrę przyjętą w ustawie wyborczej do

parlamentu t. j . 26 proc. bez pokrzywdzenia

ludności polskiej w jakiejkolwiek kuryi i bez

katastru narodowościowego. Zastosowując sy

stem proporcyonalny na wsi i w miastach, pro

jekt daje zupełne zapewnienie wyboru posłów

obu narodowościom i uwzględnia stosunki wy

znaniowe.

Pozwalam sobie przedstawić te ogólne zarysy

projektu, gdyż szczegóły mogą być oddane szer

szej opinii do objawienia zapatrywania i krytyki

wówczas dopiero, gdy projekt ten przejdzie dro

gi, którem przejść powinien. Drogi te są: dy

skusya i przyjęcie ostateczne we własnym klu

bie, porozumienie i zgoda klubów najbliżej z klu

bem środka zostających i wszystkiemi innemi

polskiemi stronnictwami, a w końcu przedstawie

nie posłom ruskim, którzy oświadczą, jak ten

projekt przez nich w sejmie traktowanym będzie.

Spodziewać się należy, że i sytuacya ekono

miczna w kraju i bardzo trudne położenie i za

danie wydziału krajowego skłonią wszystkie

czynniki do przyjęcia tego, co będzie znacznym

postępem w demokratyzacyi Sejmu i w rozsze

rzeniu uprawnień narodowości ruskiej — a za

łatwienie tej sprawy, da możność przystąpienia

wszystkim organizacyom, tworzącym całe społe

czeństwo kraju naszego, do pracy nad podnie

sieniem ekonomicznem i kulturalnem. Powyższe

szczegóły podaję do wiadomości ogółu, dla za

pewnienia i uspokojenia szerszych sfer, tak bar

dzo zainteresowanych sprawą powyższą i pracą

przyszłego Sejmu. Tą drogą pragnąłbym podać

do wiadomości, że ci, którym społeczeństwo na

sze powierzyło czuwanie nad sprawami krajo

wemi, przygotow ują pomyślne załatwienie.

W ostatnich dniach — pisze Dz. polski —

pojawił się komunikat, pochodzący z oficyal*

nych kół narodowo-demokratycznych, który stwier

dza, że ,ogłoszony przed kilku dniami projekt

sejmowej reformy wyborczej, którego autorstwo

przypisują narodowemu Związkowi ludowemu,

nie odpowiada projektowi wypracowanemu o

statnio przez prof. Głąbińskiego. W szelkie za

tem komentarze, jakie w związku z tym rzeko

mo autentycznym projektem się pojawiły w or

ganach prasy, pozbawione są aktualności poli

tycznej".

Otóż wspomniany projekt ukazał się

w Gazecie warszawskiej, a obecnie po tych za

przeczeniach wydrukowała go nar. dem. Ojczy

zna jako projekt oficyalny, a poseł Zamorski

poparł go w swych wysoce oryginalnych wy

wodach, umieszczonych na łamach krakowskiego

Głosu Narodu. W obec tych sprzeczności za

siągnęliśmy wiadomości z poważnego źródła,

które poinformowało nas, że istnieje kilka nar.

dem. projektów reformy wyborczej, wybitych na

maszynie i, że jeden z nich, pozbawiony jednak

piętna oficyalności, przedostał się do Gazety

warszawskiej, stamtąd zaś przedostał się do na

szej prasy. Jedynie więc miarodajnemi dla stano

wiska narodowej demokracyi wobec reformy wy

borczej są dotąd zapatrywania wyrażęne w roz

prawie Dr Stanisława Głąbińskiego p. t. , Z a

bezpieczenie narodowe w sejmowej ordynacyi

wyborczej" .

W Wielkopolsce.

Ważny wyrok sądowy zapadł w Prusiech.

D. 20 czerwca skazała Izba karna w Toruniu

prezesa ,Lutni" p. Makowskiego na 25 mk.

grzywny za urządzenie obchodu Skargowskiego,

w którym dopatrzono się publicznego zgroma

dzenia z rozprawami w niedozwolonym języku

polskim. Przeciwko wyrokowi izby karnej zało

żył p. M akowski rewizyę do sądu nadziemiań*

skiego w Kwidzynie. Senat na posiedzeniu w d,

niu 28 sierpnia odrzucił rewizyę. Uzasadnienie,

ogłoszone obecnie przez Dziennikpoznański

zawiera ustępy, charakterystyczne

względu

ua interpretacyę przez pruskie sądy ustawy o

zgromadzeniach z rozprawami w językupolskim.

Senat orzekł, że ,napis na drzwiach nieposiada

dla charakteru zebrania żadnego znaczenia.Fakt,

że uczestnicy składali się tylko z członków To

warzystwa z krewnymii takich osób,któreopa

trzone były w osobną legitymacyę, sam w sobie

również jeszczenie wystarcza na określenie zgro

madzenia jako zamknięte Towarzystwo.

Nato

miast koniecznem jestdo tego, według uznanych

zasad prawnych, oprócz zachodzącego oczywiście

w niniejszym wypadku znamienia zewnętrznego

odgraniczenia

zebrania,

jeszcze istnienie

wnętrznej spójni wzajemnych stosunków

osobis

tych pomiędzy uczestnikami zebrania". O bojętnem

jest także — orzekł senat — że oskarżony, ja

ko zwołujący zgromadzenie,

zapraszsł głównie

tylko członków Towarzystwa

ich rodzinami,

oraz imiennie ograniczoną tylko liczbę znanych

sobie

osób. Nie chodzi tylko o stosunek zwo

łującego do

uczestników

zgromadzenia,

lecz

także o stosunki tych ostatnich pomiędzy so

bą. Zresztą,

według

stwierdzenia izby karnej,

wysłał oskarżony programy służące jako legi

tymacye,

do około ,300 osób, które wybierał

zupełnie według swego zdania, a które po czę

ści stały zupełnie

zdała

od Towarzystwa śpie

wu ,Lutnia".

Wysyłanie podobnych zaproszeń

było więc faktycznie tylko czczą formą i tylko

pozorem .

Wyrok powyższy uniemożliwia zupełnie urzą

dzanie obchodów narodowych nawet przy wysy

łaniu imiennych zaproszeń. Wobec bowiem tego

orzeczenia policya każdy obchód taki uważać

może za zgromadzenie publiczne.

Przed Kilku dniami pojawiła się w prasie nie

mieckiej wiadomość, że rząd niemiecki zamierza

znieść dodatki dlaurzędników nakresach wscho

dnich. W czorajszaPostdowiaduje się z właro

godnego źródła,

że pogłoski o takiem postano

wieniu rządu są przedwczesne i nie należy tra

cić jeszcze nadziei, że całe dodatki kresowe u

trzymane będą w mocy. Post uzasadnia konie

czność

zastosowania dodatków dla kresów

wschodnich i motywuje doniosłość tego faktu

dłuższych

wywodach. Artykuł swój Post

kończy jak

następuje.

,Punktem ciężkości w

tym kompleksie zagmatwanych i zawiłych kwe

styj jest fakt, że *nie chodzi tu przecież jedynie

o naddatki dla kresów wschodnich, lecz o silne

spoidło polityki antypolskiej, które skoro zosta

nie pominięte, może przyczynić się do zachwia

nia całego gmachu. Tem większa też jest odpo

wiedzialność rządu, którą ściąga na siebie przez

swoje niezdecydowanie, nietylko bowiem gene

racya dzisiejsza,lecz i generacya późniejsza wy

stawiać będzi8 dzisiejszych

mężów stanu pod

pręgierz i żądać

od nich

usprawiedliwienia

nieprzeprowadzenie do końca potężnego dzieła,

zainicyowanego przez Bismarcka".

Dodać należy,

że wiadomość o zamierzonem jakoby zniesieniu

dodatków kresowych, dotyczyła

wyłącznie do

datków, pobieranychprzez urzędników, zależnych

od rządu Rzeszy niemieckiej, tj. przez urzędni

ków poczty i telegrafu. Przeciwkotymdodatkom

oświadczyła się znaczna bardzo większośćparla

mentu i przywrócenie ich przy

obecnym

skła

dzie tego

ciała prawodawczego zdaje

się być

wyłączone. O

odebraniu dodatków urzędnikom

pruskim oczywiście nie może być

mowy wobec

popierającej politykę germanizacyjną

większości

sejmu pruskiego.

’

Chełmszczyzna.

W d. 14 bm. odbyło się uroczyste ,otwarcie

gubernii chełmskiej". Jak donosi urzędowa ajen

cya petersburska, ,Miasto udekorowano i ilumi

nowano. Gubernatora powitali przedstawiciele

miasta, oraz gubernii, tudzież miejscowe organi

zacye społeczne. Po nabożeństwie dokonano po

święcenia instytucyj gubernialnych. W klubie

rosyskim odbył się obiad. Otrzymano wiele tele

gramów z powinszowaniami, a w ich liczbie od

LEW TOŁSTOJ.

HADZIMURAT.

POWIEŚĆ.

(Przekład Konrada Rakowskiego).

(26)

—

(Ciąg dalszy).

XXV.

Iladżi-M uratowi wolno było wyjeżdżać na spa

cery tylko w pobliżu twierdzy i zawsze tylko

z konwojem kozaków. W Nusze było pół sotni

kozaków. Podzielono ich na małe oddziałki po

dziesięciu i zwykle taki konwoj dodawano Ha

dżi-Muratowi do asysty. Później zdecydowano

się wysyłać z Hadżi-Muratem nie więcej nad

pięciu kozaków, przyczem proszono go, by nie

brał ze sobą wszystkich swych miurydów.

W dniu 25 kwietnia Hadżi-Murat wyjechał je

dnak na spacer ze wszystkimi swymi pięciu

miurydami. W chwili, gdy siadał na konia, ro

syjski wojenny naczelnik zauważył, że wszyscy

miurydzi towarzyszą Iladżi-Muratowi i powiedział

mu, że to nie jest dozwolonem. Hadżi-Murat u

dał, że tego nie słyszy i ruszył z miejsca. Na

czelnik wojenny nie nastawał. Konwój kozacki,

jadący z Hadżi-Muratem prowadził młody, dziar

ski kozak Nazarów.

—

Uważaj, Nazarów — nie puszczaj go za

daleko — krzyknął za odjeżdżającymi w ojenny

^ n aczelnik.

—

Słucham, panie naczelniku - odrzekł Na

zarów, i podniósłszy się na strzemionach, rozej

rzał się po okolicy.

Za Nazarowem jechało czterech kozaków: Te

rapontow, długi, chudy, wprawny złodziej i ra

buśnik, ten sam, który sprzedał proch Hamsale;

Ignatow, odsługujący ostatni rok służby, nie mło

dy człowiek, chłop zdrowy, chełpiący się nie

zwykłą siłą; Miszkin, świeżo powołany do w oj

ska, niezdarny i niezręczny, z którego wszyscy

się śmiali; wreszcie Pietrakow, młody pucułowa*

ty blondyn, zawsze uprzejmy i wesoły.^

Rano była jeszcze mgła, lecz powoli poczęło

się rozjaśniać. Blaski słońca padały na bujnie

się zieleniejące traw y, kiełkujące zboża pól i wo

dy rzeki, przepływającej na lewo od drogi.

Hadżi-Murat zrazu jechał stępa; miurydzi i

kozacy tuż za nim. Po drodze spoiykali kobiety

z koszami na głowach, żołnierzy rosyjskich, ma

łe w ózki góralskie.

Przebywszy przeszło dwie wiorsty, Hadżi-Mu

rat ruszył swego białego konia i jechać począł

kłusem. Dotrzymywali mu kroku miurydzi i

kozacy.

—

Eh — dobrego ma konia pod sobą

odezwał się Terapontow. Gdyby tak nie był z

nami w zgodzie, chętnie bym go zsadził z ko

nia i zabrał go sobie.

—

A wiesz ty, że za tego konia dawali trzy

sta rubli w Ty flisie.

—

A ja na swoim podejmuję się go prześci

gnąć — rzekł Nazarów.

—

Akurat przegonisz -

rozśmiał się Tera

pontow.

Hadżi-M urat tymczasem ciągle przyspieszał

biegu i znalazł się już w pewnej odległości.

Hej, przyjacielu, nie można tak. W olniej!—

zawołał Nazarów, puszczając się w 3kok za Hadżi—

Muratem.

Hadżi-Murat obejrzał się i nie odezwawszy

się zupełnie, jechał dalej tak samo prędko.

Widzisz, ścigają się -

rzekł Ignatow.

Patrz jak lecą...

W biegu tym minęli przeszło wiorstę w kie

runku gór.

Powiadam, niewolno! -

zaczął krzyczę(?

Nazarów .

Hadżi-M urat nie odpowiadał i nie oglądał się,

tylko jeszcze pr zyspieszył bieg swego konia, a

wkrótce z kłusa przeszedł w galop.

Nie ujdziesz, sobako! - wrzasnął Nazarów,

dotknięty do żywego.

Począł bić z całej siły pletnią swego konia

i stanąwszy w strzemionach, pochylił się naprzód

i puścił się w pogoń za Hadżi-Muratem.

Niebo było tak jasne, powietrze tak czyste,

świeże, przeźrocze, wszystkie siły żywotne tak

się żywiołowo i radośnie rozegrały w duszy Na

zarowa i skupiły w jedno jestestwo z dobrym,

ochotnym do biegu koniem, że gdy leciał, jak

błyskawica po równej drodze za Hadżi-Muratem,

ani na chwilę nie przeszła mu myśl przez głowę,

że pościg ten może mieć koniec smutny albo

straszliwy.

Czuł w piersiach tylko niesłychaną radość, że

każdy skok zbliża go do Hadżi-Murata, że wy

ścig ten okryje go sławą wobec towarzyszy.

Hadżi-Murat domyślił się z równomiernego tu

potu zbliżającego się do niego dużego kozackie

go konia, że lada chwila Nazarów z nim się

zrówna. Prawą ręką sięgnął za pistolet, lewą zaś

ściągnął lekko uzdą swego rozgorączkowanego

i słyszącego za sobą pościg rumaka.

—

Nie wolno, powtarzam! — zakrzyknął Na

zarów, równając się już prawie z Hadżi-Muratem

i wyciągając rękę, by schwytać za uzdę jego

konia.

Ale nie zdążył jeszcze dosięgnąć uzdy, gdy

już rozległ się wystrzał.

—

Co ty robisz? — wykrzyknął Nazarów i

schwycił się za pierś.

—

Bracia! Na pomoc! — wykrzyknął jeszcze

i chwiejąc się opadł na szyję konia.

Ale górale wcześniej od kozaków chwycili za

strzelby i poczęli prażyć kozaków ogniem i rą

bać ich szablami.

Nazarów prawie bezwładnie wisiał na szyi ko

nia, goniącego z nim do koła towarzyszy. Pod

Ignatowem koń padł, przygniatając mu nogę.

Dwóch górali wydobyło szable i rąbało go po

głowie i rękaeb.

Pietrakow rzucił się na pomoc Ignatowowi,

lecz dwa celne strzały, jeden w plecy, drugi w

bok osadziły go na koniu. Po chwili jak ciężki

worek runął z konia na ziemię.

Miszkin, ogłupiały z przerażenia, zawrócił ko

nia i puścił się galopem, co sił w kierunku twier

dzy rosyjskiej. Dopiero po chwili dostrzegli jego

ucieczkę Xanefi z Chan-Mahomą i rzucili się w

pogoń. Miszkin wyprzedził ich już jednak tak

znacznie, że górale doścignąć, go nie mogli.

Przekonawszy się, że dalsza pogoń byłaby bez

celową, Xanefi i Cban-Mahoma wrócili do swoich.

Hamsało tymczasem dobił kindżałem Nazaro

wa, zwaliwszy go poprzednio z konia. Chan-|

Mahoma zdjął z zabitych pasy z patronami. Xa

nefi chciał wziąć ze sobą konia Nazarowa, lecz

Hadżi-Murat zawołał na niego, by go zostawił

i ruszył naprzód drogą.

Miurydzi popędzili za Hadżi-M uratem, odgania

jąc biegnącego za nimi konia Nazarowa. Prze

byli już przestrzeń trzech wiorst od Nuchy, gdy

rozległ się wystrzał armatni z twierdzy, wzywa

jący na alarm.

Pietrakow leżał na wznak z przerżniętym

brzuchem. Młoda jego twarz obrócona była ku

niebu. Żył jeszcze i rzucając się jak ryba z wo

dy wyjęta — konał.

Co się stało! Co się stało! krzyczał chwy

tając się za głowę naczelnik twierdzy, gdy do

wiedział się o ucieczce Hadżi-Murata.

—

Tak,

jakby mi głowę ścięli! Zniszczyli mię, zbóje ! -

wołał w rozpaczy słuchając donosu Miszkina.

Alarm rozgłoszono wszędzie i nietylko rosyj

scy kozacy wysłani zostali w pościg za zbiega

mi, ale zebrano wszystkich milicyonerów, któ

rych się zebrać tylko dało z aułów poddanych

Rosyi i pozostających z nią w przymierzu.

Ogłoszono tysiąc rubli nagrody dla tego, kto

dostawi Hadżi-Murata żywego lub martwego.

W dwie godziny po wyjeździe Hadżi-Murata

z miurydami z twierdzy, więcej niż dwustu jeź

dźców puściło się pod wodzą naczelnika wojen

nego w pogoń za zbiegami.

(Dok. nałt.)

»4»t»

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu