Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 656 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 153

Kraków« Piątek 24 Marca 1916.

Rocznik LXXI.

WydanW

wieczoru«

Działanie polityczne.

Pod powyższym tytołera zamieszcza cstatni

nr. Wygolenia (Lonsanna) następujące uwsgi:

Los Polaki zawilsi od wyniku wojny. Wycho

diąo z założenia, że zwycięstw* będzie po stro

nie mocarstw centralnych, możeiny «twierdzić

»wiązek *prawy polskiej z belgijską i serbską.

Na rozwiązanie ich wpłynie przedewazystkie?zt

sam"»topień przegranej koalicji,

Na czem polega działanie polityczne, dążące

d; rozwiązania powyższego zadania ? Gdyby Pol

ska była pańitwera prowadrącem wojnę, wów.

czas zajmowałaby przy zawitranm pokoju sta

nowisko bezpośrednie i rozporrądzsłaby dla prze

prowadzenia swoich interesów tymi środkami,

którymi w ogóle w takim razie rozporządza pań

atwo prowadzące wojnę. Ponieważ tak nie jest

działanie polityczne pal?%ie polegać może: l-e

ra wykazywaniu siły, którą naród posiadać może

pod względem militarnym, gospodarczym i knl

tura!nym; 2-o na wykazywaniu zgodności racyi

stacu mocarstw centralnych z racyą stann pol

ską. Działalność ta ma dwie strony: jedna po

lega na pozytywne« przedstawieniu stsnu rze

czy, drnga polega na odpieraniu zarzutów i o

skarżeń i prostowaniu mylnych infornncy?, sze

rzonych przez naszych przeciwników.

Nie BśOżna ściśle określić drogi, którą iść po

winny powyższe działania;. wskutek czego rów

nież skuteczne *nogą być rremorjały, jak robo

ta dziennikarska, broszury i ksiąłfei. Najskntecz

niejizerai jednak są zawsze bezpośrednie rozmo

wy. Wchodząc w meritum podnieść należy te

mały, które mają pierwszorzędne znaczenie, a

co dc których pora Polską brak informacji lub

panują informacje zgcła mylne. Należy tu

wszystko to, co obejmjojemy nazwami kwestyi

ruskiej i kwestyi żydowskiej. Należyte nfwietle

nie cdaośnyoh stosunków wobec Eurapy ma

wartość nia dającą się ocenić.. Pod względom e

konoroicznym nsszyah możności gospodarczych

w oparciu o mocarstwa oentralno uczynić naB

m cże w ich oczach sojusznikami pożądanymi.

Żyjemy, w ciagaeh, w których opanowanie

jednego fachu zużywa tyle sił i czasu, że na o

gólną kulturę, którą odznaczali s?ę ludzie jesz

cze % pierwszej połowy XIX wieku, pozostaje

corrz to mniej czaru. Wynikiem jest brak zna

jomości przedewszystkiem historyi i doświad

czeń, a opieranie aię na znajomości cbećnego

faktycznego stanu — s natury rzeczy - rucho

mego i zmiennego. H?sterya pouczyłaby, że ża

dna z bwestyj, którą wypadnie załatwić przy

zawarciu pokoju, nie jest nową. Bez poznania

jej źródeł i dctychcrasowego rozwoju nie można

myśleć o jej rozwiązaniu. Klasy ornym przykła

dem są pamiętniki Bismarcka. Do rczstrzygnięoia

jakiegokolwiek bądź zagadnienia przystępuje na

podstawia rozumowania przede wszy stidem histo

rycznego. Właściwy mu sposób pisania sprawia,

ż*s mamy wrażenie, jak gdybyśmy stali nie wo

bec jednego wapćł ;zesnego Bismarckowi faktu,

ale wobec szeregu faktów, które, chociaż pocho

dzą z minionej przeszłości, wszystkie są jedna

kowo współczesne.

Przeglądając literaturę i publicystykę zagrani

ezną o sprawie pslakiej, nie widzimy tego w!a

śnie głębszego histerycznego ujęeia, i te nas na

pełnia obawą. Kto oceniałby sprawę polską tylko

wedle obecnego stanu, tak wyjątkowego i anor

malnego wskutek wojny, popełniłby błąd nie do

darowania. Bez histeryi, z* jednej strony, i bez

ocenienia tkwiących w narodzie zasobów z dru

gie] strony, polityk czujący odpowiedzialność,

a stojący na wyaokcści zadania nie może decy

dewftć o sprawie Polaki. Nasze działanie polity

czne przeto polegać winno prsedewszystkiem na

teru, aby politycy, którzy decydować będą o sprs

wie Polski, posiedli te kwalifikacye.

W związku z powyższym wywodem zamiesz

cza również Wyzwolenie następujący dragi ar

tyunł pt »PesBymiści!".

Wypadki wojenne przyniosły ze s.bą szereg

oytań, n:* przewidywanych w czasie pokoju.

Pomimo cenznry, pomimo zamknięcia parlamentu

i rządów wojskowych powstają w opinii pewne

odruchy i nas roje, zajmujące wobec tych pytań

odrębne stanowiska i hędące — jeżeli nie wy

razem — to przynajmniej snrrogatcm życia po

litycznego. Pi zażyliśmy w ten sposób różne dy

skusje i cryentaeye, ale to wszystko były spory

akademickie, nie prowadsące bezpośrednio do

działania. Jedynem w tej chwili przeciwieństwem

mającem praktyczne znaczenie, jest różnica po

między rozpowszechnionym szeroko pessymizmem,

nzna]ącym utaieaie nifprsełamanycb przeszkód

dla podjęcia akcyi politycznej, — a dążno§_ią,

aby ją mino wszystko rozwinąć, oczywiście po

godziwszy aię z tymi narzuconymi nam i od na

szej woli niezależnymi warunkami, baz którycb

zaakceptowania byłaby taka akcya czczą demon

stracyą.

Pe3symizm nie liczący aię z żadnymi warun

kami i nie potrzebujący dlatego z niczego re*y

gnow:-ć i żadnego kompromisu zawierać, ma nie

wątpliwie rolę wdzięczniejszą. Tam gdzie dzia

łalncść polityczna musi z konieczności nie jertną

przykrą i z uczuciem niezgodną rzecz przemil

czeć, pes»yHiizm może być wymownym, może

być podniosły lub ironiczny. Ps:symizm może

zobie eksrbić popnlsrnośó i istotuą wdzięczność

wysuwając na pierwszy plan pracę filantropijną,

przyczem nie ponosi żadnego ryzyka, bo ta pra

ca wyda zawsze błogosławione i pomyślne stroi

ki. Pesaymizm może też liczyć na sympatyę tych

wszyctkich czynników — obcych, które na

ob]awy naszych dalszych aspiracyj narodowych

patrzą niechętnie, a nawet wproct je zwalczają,

be pragną niedopuśció, aby w eszły w racbnbę

przy tworzeniu nowej konsirukcyi pelityeznej. A

zarówno jest prawdą to, iż tekich czynników i

to przemożayeh nie brakujo, jak i te, że z całą

sympatyą i całym swym ailnym wpływem popie

rają one... nasz pessymizm.

Idea pracy politycznej ma więe przeciw sobie

silnych i zwartych przeciwników zarówno w ło

nie naszego, jak i poza naszem społeczeństwem.

Ale za sobą ma jeden i to decydujący argument:

gdyby pójść za głosem ppssymizmu i zaniechsć

wysiłku pragnącego mimo wszystko budować

podstawy przyszłego bytu, byłoby to objawem

rezygnacyi z naszej

przyszłości, by

łoby to zgubuam zaniedbaniem tej bądź co bądź

znacznej szansy, jaba nam się bodaj po - ras

ostatni nadarza, aby w ejść napowrót w grono

europejskiej rzeszy.

Czy naprawdę naród nasz . nie mcża nic sam

(działać i powi nien się zaóowoluić wyłącznie

rzewną rolą »Polonia« deTastatae?* Czy nie ma

już na sialę żadnego (słowa d; dorzucenia, któ

reby zaw ażyć mrgło, skłaniając, aby się z jego

przyszłością iiczouo? Czy na przykład aby po

stawić lo pytanie konkretnie — akcya roz winię

ta przez nas w tej chwili przeciwko wysuwanej

z kilku stron możliwości czwartego podziału (po

dział Królestwa, podział Galicyi) nie miałaby żs

dnych szans sukcesu? Czy istotnie nie możemy

trafia do czynników, które o niej ewen ’uainie

mogłyby decydować i przeważyć ich deryzyi ar

gumentami dis nich zrozumiałymi ? Czyż pań

stwu, mającemu pod swojem berłem miliony ży

wiołu polskiego i mdiony innych Słowian, mo

głoby być w dalszym rozwoju rzeczą naprawdę

obojętną wzmożenie aię tak silnie wpływów psn

slawistycznych ?

Lab ezy dla innego wielkiego mocarstwa —

gotującego się jako do swrge głównego na naj

bliższą przynieść zadania ao oparcia aię gospo

darczego o Małą Azyę i Bsgdud, a więc do prao

kreślenia raz m, zaw sze aspiraoyj rosyjskich na

Dardanale — czyi, powtarzamy, dla togo mo

oarstwa m eże być rzeczą podnędnej wagi, gdyby

atwo-zyło sobie na wachodzie racę wiecznie rc

oiącą i powodującą stan zapainy? Byłoiby eno

istotnie niepraystęone argumentom, przedstawia

jącym, że wtrącenie naszego narodu w stan rei

psesliwej opozycyi miałoby wcześniej czy póź

niej odbić się e ihem głębokiej nieufności, jakaby

powstała wpośród muieja;yob, a taa licznych na

rodów, dzielącyeh jeszcze Od ę od Tygrysu i Eu

f atn? Czyż poza Ksrpatami jedna tylko, a nie

wszystkie partye, miałaby zrozumienie dla po

trzeby stwerzf,n ’a ailnej i zadowolonej straży

Karpat ?

Argumentów doprawdy nie brakuje; chodzi

tylko o to aby były tylko w stosownej formie

i przez stoaowce czynniki w odpowiedniem miej

scu pizedstaw one. 1 bez lekkomyślnego opty

mizmu można of.ć , że zarówno nad Duftajam,

jak i nad Spreą znajdą się w daaej ebwi!u lu

dzie roznaiieJącv głębiej w3rnnki przyszłego ży

c!a centralnej Earopy i interes własnego pań

stwa — i że ich będzie więcej, aniżeli się to

wydaja niejednemu aceptyezaemu obaerwalorowi

nad Wisłą, rądzące«u )edynie na podstawie przy

krych rządów wojskowych. Jest też rzeczą do

niosłą i doprawdy nie beznadziejną, aby z na

szej strony do tvch ból traf.ć i skutki bażdegc

fałszywego kroku zarówno w tej jak i w inne,

kwestyi należycie wyświetlić.

Wszystko, coby z naszej strony taką akcyę

ułatwiło, miałoby Łemsamem pierwszorzędną de

Hiosłośe. Ważniejazera m aże jest akcya zdążająca

do utworzenia jednolitej yetitycznej organizacji.

Tylko taka bowiem m ogłaby i na aewnątrz -

gdy zejdzie potrzeba — uwidocznić, że całe spo

łeczeństw* jednakowo czuje; niemniej, ze goto

wem jest ono całą siłą się bronić w razie naru

szenia zaiadniezych dla naszego bytu iuteresów,

do których zignorowania zdaje się niekiedy poć

mawiać bądź to zwycięskie upojenie, bądź to,

lak gdzieindziej, doktrynerskie zaślepienie. Ko

nieczność — nie wehamy się dodać: piina —

rozwinięcie takiej akcyi przez czynniki polityczne

jest chyba dla każdego widoczna. Ale i to jeat

zapewne jasnem, że nie możnaby jej skutecznie

poprowadzić, nie wyszedtasy z wygodnej rezer

w j i nie wziąwszy na siebie odpowiedzialności

czy nawet ryzyka za jedynie w danych w»ran

kach możliwy kierunek ogólno-narodowej polityki

Csynniki polityczne, rozporządzające możnością

i należytą legitymacją, aby dawać wyraz aspi

racjom i przekonaniom sałego naszego -społe

czeństwa, mają wbrew wszelkim pesymistom obo

wiązek, aby teras przemówić.

Łodzie podwodnei niemiecka polityka.

W prasie niemieckie] toczy aię ciągle jeszcze

bardzo ożywiona polemika w sprawie wniosków,

tgłe8zooych przez stronnictwa parlamentu, a cd

noszących się do aposobu prowadzenia wojny

łodziami podwodnemu Do wniosków korserwa

ystów, narodowo-Iiberałów i katolików, przybył

eszcze nbecuie wniosek socyalistów, który ma na

stępnjące brzm’enie:

,Parlament wyraża oezekiwanie, że przy okła

dach cs do użycia podczas wojny łodsi podwo

dnych uniknie aię wszystkiego coby mogło szko

dzie uprawnionym interesom państw neutralnych

i eoby doprowadziło de niepotrzebnego zaostrzę

nia i rozszerzenia wojny. Parlament ma przeci

wnie nadzieję, że .sąd nszyni wizysiko, aby

dojść de szybkiego pokoju, któryby sabszpie

Dzył całość państwa, jege polityczną niezawisłość

i J”go swobodny gospodarczy rozwój".

Resclueya seoyaliatów ma cel wręcz przeci

wny cd wnieskow prawiey i liberałów, które są

wymierzone przeciwko kanclerzowi. Socyaliśei

pragną złagodzenia wejny podwodne], konserwa

tyści żądają, aby ją prowadzono }ak najostrzej

szymi środkami, a ponieważ admirał Tirpitz u»tą

pił dlatego, że przechylał się do tej drugiej opi

nii, więe Htronnictwa naeyonalistyczne wyzyskują

jege dymisję, jako broń dla podkopania stano

wiska kanclerza. Na nieaznęście dla tych pla

nów, dotćinęli naeyouiiliści najczulszej strouy kie

rownictwa armii, mianowicie w swoich wnioskach

cheą udzielać wskazówek co do spoaobn prowa

dzenia wojny.

Błąd ten wytknął im jut kanclerz w komuni

kacie, ogłoszonym przez biuro Wolffa. Bairiache

Staats Ztg, pćłurzędowy organ gabinetu bawar

skiego, wyraża podobne zapatrywanie, pisząc:

, t e te wnioski są wkrcezenicm w zakres głów

nrgł dowództwa i to w formie, kt5rą dotych

czas uważano za niemożliwą, co de tego nie ma

iadnej wątoliwości. SpTawa użycia łodzi podwo

dnych w wojnie morskiej, podobnie, jak n. p,

sprawa użycia ciężkiej artyleryi w wojnie lądo

we], należy do najwatniejszych wojskowych po

stanowień i usuwa się dlatego bezwarunkowo z

pod kompetencji parlamentu14. Opinia wyżej wy

rażona ma dlatego większe znaczenie, ponieważ

przeciwnicy kanclerza próbowali wysdhąć prze

ciwko n!emu Bawaryę przy sposobności zwoła

nia komisyi spraw zagranicznyeb, w której de

legaci rządu bawarskiej* odgrywają rolę prze

wodniczącą. Tymczasem rząd bawarski staną( ua

stanowisku kas-lent, a wieści o zwołaniu komi

ayi apraw zewnętrznych przyeichły zupełnie.

Jednakże nacjonaliści* anekayeniśei cis dali

jeszcze za wygraną, a ich prasa usiłuje wykazać,

że znane wnioski nie przekraczają w niezem

kompetencji parlamentu. Przy tej sposobności

wytoczone nawet hijterycz^ą kontrowersyę po

między wcjskowcśc ą a kaasleneem w 1871 re

ku, podczas oblężenia Paryża. Meltke był prza

eiwny bombardowaniu Paryża, gdyż miał te prze

konanie, że stolica Francyi padnie wskutek egło

dteaia; Bismarck natomiast żądał nżycia jak naj

gwałtowniejszych środków, byle przyspieszyć re

zultat oblężenia. Wypadki wykazały, że Meltke

miał tym razem słnsznoić.

Obecnie sytuacya jest podobna, tylko rei*

zmienione, a nacjonaliści twierdsą, że właśnie

oni spieszą na pomoc czynnikom wojskowym

Niw są jednakże bardzo pewni, czy pogląd ich

jest stuazny, a zwłaszcza, czy komenda aruii

tak aię zapatruje na ich akcyę. Od czasu zgło

szenia wniosków upłynęło zaledwie kilka dni, a

ton prasy nacjonalistycznej zmienił się znacznie.

Już nietylko Kreus Ztg, ale nawet Łakatyaty

ezna Deutsche 2’afes Ztg rezygnuje z dyikuiyi

nad wnioskami na pełnem posiedzeniu parlamen

tu i chce się radowolniJ rozprawami w komisyi

budżetowej, choćby nawet na niejswnem posie

dzeniu. W takim jednak razie cel całej kampa

nii byłby najzupełniej chybiony, gdjż o He cho

dziło o oddziaływanie na opin ę publiczną, dy

skuaya w kr misyi nie odniosłaby żadnego skutku.

Być może, że katastrofa z »Tubantią* nastreiła

łagodniej zaciętych szermierzy bezwzględnej m or

skiej wojny. Zatopienie tego okrętu wykazało

spoaób tragiczny, do jakiego stopnia ma słusz

ność kanclerz i ua jakie szkody mogą być na

rażone pznutwa neutralne, gdyby komenda ma

rynarki słuchała wskazówek, wychodzących z Q

bozu nieprzejeduanych aneksyoaistó w.

Według zatem wszelkiego prawdopodobieństwa,

kampania przeeiwko kanclerzowi rozpoczęta tak

efektownie, abońosy aię na n!ożem. Z ehwilą, kie

dy centrum, soayallści i postępowcy ni* przyłą.

esyli się de atahu nacjonalistów, los tej polity

cznej akcyi był już rozstrzygnięty. Z górą B/,

ozłonków parlamentu wystąpiło przseiwko w szel

kim próbom wywołania kanclerskiego przesilenia

podczas wojny, a t ;m samem pcchwaliłe całą

politykę h)’. Bethmana-Hollwega. Jeżeli się zaś

sważy, Ce]ak świsdczy dymisya Tirpitza, korona

również przechyliła aię na stronę kanclerza, mo

żna śmiało stwierdzić, że aytuacya poiitycsna

w Niemczech uspokoiła się i wyjaśniła.

Zapowiedziane na jedno u nrjbl.ż zych posie

dz(ą parlamentu cocpose, kanclerza rozproszy

*atatnle wątpliwości, a wówczas punkt ciężkości

przesunie aię na pole gospodarczo skarb »we i

ogólny inteira zostanie pochłonięty przez bliską

dyskusję nad podatknwemi przedłożen’ami rządu.

Pod tym względem możliwe są rozmaite knm

plikaeye, gdyż już dziś zarówno skrajna lewica

jak centrum podnoszą sil:e zastrzeżenia prza

eiwke podwyższania podatków pośrednich, które

obciążają jednakowo wszystkie warstwy ludncśei,

zwłaszcza socjaliści domagają się zeaozulo w yda

tniejszego obłożenia podatkami klas posiadających,

gdy tymczasem sekretarz stanu dla spraw skar

bowych, sprzeciwia aię staneweso tym zamysłem.

Walka zatem w parlamencie będzie gorąca, a w y

nik jett niepewny, bo checiaż wszystkie etren

nictwa nznają potrzebę nowych podatków dla

sanbswania budżetowej równowagi, to jedaak

zapatrywania na sposób rozłożenia nowych opłat

rozchodzi aię bardzo daleko. Pomyślay wynik o—

Ułańskiekwatery.

(Ciąg dalszy).

Przejazd do Kołemyi z linii bojewej był za

razem powrotem do dawno nieznanej kultury.

Rotmistrzawi i oficerom przyznano na kwatery

pałacyk w sąsiedniej w si K. Trzeba w iele mie

sięcy mieszkać po chłopskich chatach, trzeba

niejednę noc spędzić na ściegu, by módz ocenić

n-isze wrażenia z ówczesnych inkrutowin na nowe

siedlisko.

_...

Dwór w K. był urządzony z przepychem. Wła

ściciele odjechali go widać w pcpłochu, skoro

za.taliśmy go w takim stsnie, jakby wezorsj

jeszcze tu kto mieszkał. Szczęściem dla nich T

adodamidlanas

rosyjska inwszya me

tknęła go zupełnie. Gustownie urządzona sala

jadalna, z całą nawet srebrną zastawą, obszerne

salony, pokoje gośeinne, łazienka, cenne obrazj

na ścianach, bajecznie wygodne łóżka, jedcetn

słowem to wszystko, co kultura życia co zien

neeo uważa za nstaraine, a co na wo 1ne s aje

się wprost marzycielską fant:zją -

otoczy o

nas zoowu. Więcej jednak niż

z7*.°m"

szyły nas jeszcze muzykalne skłonności nieobec

nych l nieznanych nam gospodarzy domu.

fortepiany, w tem jeden Bliithner, piano a i rzy

gramofony, to jak na jeden dom, inwentarz in

strumentów niem ały! To też od chwili zajazdu

torpociął aię nieustanny koncert, któremu trzeba

było aż przez ogólne głosowanie w końcu kres

położyć Szwadronowi muzycy rzucili się do for

tepianów, nie muzycy, lecz muzykalni, do pia

noli, a inni do gramofonów i powstała stąd taku

kakofonia sonat, walców, fug, solów operowych

i operetkowych kawałków, że aż rotmistrz mu

siał się wdać w iuŁerwencyę.

Jednemu z nas przydzielono pokój panny do

mu. Że był to pokój panieński, świadczyły naj

lepiej zawieszone jeszcze w szafie sukienki i

poroistawiane na biureczku »łaplkurze", to zn.

różne porcelanowe pieski, wazoniki. puBte kała

marz jki i tysiąc tych drobnych drobiazgów. Bra

kowało rzeczy najważniejszej, to jest fotografii

ich właścicielki. Zoatał jednak dokument, kt,óry

przypadkowemu mieszkańcowi wystarczył do

wyrobienia sobie pewnege obrazka o jej psycho

logii.

Właścicielka wybaczy mu, że ten doknment

po wojennemu zarekwirował i w ułańskiej ładow

nicy tak długo go woził, ale gniewać się aścka

nie powinna. Po pierwsze był on strasznie roiły,

a powtóre nikt rsie będzie wątpił, że ułożoąy

przed wojną, teraz już panienkę, zapewue po

dwóch latach dorosłą, nie ebowiąznje.

Dokument ten spisany ładuem wyrobionem,

ehoć nie jazłow;eekiem pismem na azsrym papie

rze przybity był czterema plaskiewkami nad biu

reezkiem i brzmi dosłownie tak:

Plsn ebawiąznje mnie ściśle na tydzień od 24, VII do

30/VII (wyjąwszy niedzielę).

7 godzina wstawanie (natychmiast, b e z opieaza

łości).

7 20. Gimnastyka (iateazywna).

7-30. Spacer z kons*rwacyą obeego języka.

8 - i 11;. Ubieranie się (? przjp. wydawcy), śniadanie.

8 V j-Ś ’/j Poważna lektnra.

9*/2- 11 Muzyka.

11-12 . Czytanie a Lilą (Faust) (! przyp. wyd).

12-1 . Cz*a dowolny (ewentnalnie pisanie listów).

1 - 1 lj,2. Czytanie duchowne z Aucią (Wieczory nad

Lemanem, X. Teedorowicz).

ll/, - 3. Obiad.

S-3 */4- Angielskie.

3 -ył_ 4 1/,J. Czas wolny lub lektura lżejsza. (Jakal?

przyp. wydawcy).

4»/3_ 5 . Podwieczorek.

5 -6 . Czytanie wspólne z Ancią i Lilą.

6 . . . aż do kolaeyi czas wolny, spacer, sport, rozmo

wa (?! przyp. wyd).

Po drugiej stronie srkuaiku był jeszcze szkic

planu Anci i Liii, spisany ołówkiem, lecz nie

stety w ciągu długich marszów zetarł się i jest

już nieczytelny.

Wybuch wojny światowej i rosyjska inwazya

przeszkodziła niestety temu, bym się njógt do

wiedzieć, jaka lektura obowiązywała panienkę

międEy 1 a 7 sierpnia 1914 r. Ale zyskał na tom

doknment, stał się historycznym.

W tym czasie orzybyła z Toporem szwadro

nowa kadra x Moiisina i uzupełniła nam luki

wyszczerbione wojną. Dla b sku pomieszczeń

szwadron przeniósł się do sąsiedniej wsi Koro

Ićwki, a tylke sztab jego we dworze pozostał.

Przyszły ce prawda dyapozycye co do opuszcze

nia dworu dła zrobienia miejsca innym gościom,

lecz po kilkudniow e« doświadczeniu administra

tor miejscowy udał się da wyż« j eh nomend

z prośbą, ł»y- uaz na kwaterach zostawić, co też

pomyślnie d!a niego i dla naa aię załatwiło. D o

wodzi to, że nmieiiśmy uszanować kulturalne

otoczenie. Przed samym jednak wyjazdem sto

sunki z administracją popsuły aię, z powodu

jakiejś drobnostki, zdaje a ę, kucia koni w dwor

skiej knźni, dość na tem, że miało to dla nas

przykre następstwa.

Oto w parę tygodni później doszło do naszej

komendy od bardzo wysokich instancyj wezwą

nie, by administracji majątku K. zwrócić natych

miast kwotę 12 kor. za zniszczenie klombów róż

i 3 k. 50 h, za oderwane zawiasy. Innych na

!eżytośd do zt płacenia nie było, gdyż wszelkie

rachunki za siano i kwatery uregulowaliśmy bu

obopólnemu zadowoleniu. Kwota żądana była

śmiesznie małą, ale celowość eaiej awantury i

podjętych kroków zbyt widoczną. Nie, panie ad

ministratorse ! Ani pan. ani pana podobni, któ

rzy cheicli w ten sposób nu szwank narazić cpi

nie Legionów cela nie osiągnęli, a chyba się nie

zdziwicie, że raz publicznie na tym przykładzie

fakt taki przyszło mi nspiętnoweć.

W parę miesięcy po uregulowaniu tej snrawy

przejeżdżaliśmy koleją koło pałacyku w K. Po

wtórna inwazya rosyjska zaznaczyła ostro swe

ślady. Stylowy dach dwc-rbu świecił bliznami od

szrapneli rosyjskich. I mimiwoli przyszło mi na

myś!j czy też nie oszczędziły one równie klom

bów róż przed domem pana zarządcy, gdy pło

nęły lasy?!

Lecz poco wsptopiiafć rzeczy jtrzykre. ’Wszak

ważniejszą by była dla nas wiadomaśó, że ładne

obrany i cenne pianin», a praedewHzystkiera po

keik panienki pezostal nietkniętym.

Niestety, spytać się nie ddo. Są: ednia Koro

lówha, w której szwadron kwaterował, uległa, jak

słyszałem, strasznemu pożarowi w ezas;e bitew

A i tej w si nam szkoda. Dowiodła bowiem jsk

msło która inna, żs urok polskiego ułana wśród

ludu dotąd się nie aatarł. Przekonaliśmy się e tem

w chwili odmarszu, po dwutygodniowym pobycie.

Na dziedzińcu

fftiwarczym zebra(

się tlum

mnłodyc miejscowych, z którego po komendzie

,Stępa, marsz!" zerwał się taki piacz głośny,

jaki słyszałem ehyba po bardzo ostrem kazaniu.

Zepewne i nio jedeu ułan nie tęgą miał minę.

Losy wojny rzueiły nas znów na Bukowinę,

w okolicę Czemiowiec. Pierwaze kwatery na tej

ziemi przypadły nsm w udziale we wsi Kotul—

Ostriea, między Mahalą a Bojanem i dały nam

nową sposobność rozszerzenia zbieranych na woj

nie wiadomości etnograficznych. Kotul-Ostrica

była wsią czyato rumuńską. Biało, schludne i

stylowe domy złączone były labiryntem ogrodzo

nych wysokimi płatami dróg. Typ to wsi od

mienny od naszych, Nie ma tam tej osi, jaką

tworzy zwjkIo droga główna między dwoma

rzędami chat, lecz oddzielne zagrody porozrzucane

są w ten sposób, że wieś tworzy pewnego ro

dzaju czworobok. Trafić z jednego końca wsi na

drugi do własnej kwatery szczególniej w nocy

było nawet dla naszych ułanów o wyrobłnym

już w polu zmyślo oryentaeyjnym nieraz trudną

rzecią. Zdarzyło się to nieraz że po gcdzianem

błąkaniu się między wysokimi plecionymi opło

tkami człowiek znajdował się w tem miejscu

z którego wyszedł. Ludność do tego stopnia »nie

dogadana44, to na słowach »Ne sciu! Rumu nescil44

kończyły aię wszelkie indagacye e właściwy kie

runek drogi.

Ponieważ obie strony walczące zachowywały

z pobocznych powodów pewne względy w obcho

dzeniu się z nimi, w ięc lud tamtejszy patrzał na

wojnę ze stoicyzmem i powiedziałbym z oboję

tnością. Nie wpływała ona bynajmniej na zmia

nę trybu żych, to też mor’ćmy się mu do wr.ll

napatrz*ć. Kwarta krwi latyńakiej płynąca w ży

łach tych Rumunów przejawia s.ę w lypach ko

biecych trochę włoskich, w azłuc^ ludasej i

w ubiorze. Krótka zapaska tam foszcna — może

odległy ślad togi — prsypominl obcisłą formą

zmodernizowaną w Paryżu »robe eo!ante*, czy

»robo entraves* ; bufiasto biała rękawy ślicznie

dzierganych koszul, na nie zarzneony kożuszek

bez rękawów, jak dawny kabacik z białej skóry

naszywanej jedwabiem, na nogach farepcs z rze

mykiem w krzyż zaplatanym, j»k u dawnych

Rzymiaa, na głowie biały czepeczek z lekka

fryzowany ze sztywnego płótna, eto strój rumuń

skiej białogłowy. Ubiói mężezyza nie mniej bsr

wny, z wstęgami czerwonemu u koszui i z nz

szyciami na białych kożuchach. Zresztą prawdzi

wych elegantów spotkać było trudno. Co było

młodzieży to poszło na wojnę, po wsiach zosta

ły dzieci, kobiety i długowłosi starcy.

Ściany izb wszystkich wyłożone do tege sto

pnia kilimami, że nieraz robią wrażeBie namio

tów. W bogatszych domach sztuki zwiniętych

tkanin leżą na półkach i czekają nu w eselisko

w rodzime, by ubrać nowy dom młodego mał

żeństwa. Główną ezęieią izby mieszkalnej jest

pod względem architektonicznym ciekawie zbu

dowany piec, który razem tworzy komnatę sy

pialną. W ezasie mrozów eała rodzina siedzi

stale w górze ,na zapiecku*. W ok,eł ścian bie

gną dębswa ławy, które służyły nam za posła

nie. Tak twardych desek nie zdarzyło mi się ni

gdzie spotkać.

Może nie tyle winne temu deski, jak raczej

brak słomy. Zbóż tam mało, a jedyny plon to

kukurydza. Żółta mamałyga jeat jedynem ja

dłem, na rano, w południe i na wieczór. Ciemne

łodygi knkurydzy wyrosła na podłożu tak bogs

tem w azot, nadają w lecle krajobrazowi kolo

ryt włoaki. Na wietrze szurn’ą te łany ostro jak

szmer plaska w ogromnej klepsydrze.

(C. d. n.)

St. Rostworowski

podpor. L. P.

iw»»«« ..

*CZAS- wychodzidw. rasy d,i.* *

*ia.ow!ól.:

*adzmi. « « » i . go4rilli. , pop,***»

Numer wieczorny 10 hsl.. rannv 10 h§i ) , 8p««^* poc*tową:

pbpnum.d

IwteczornysaiuL, i^ay ta hsL

P!łENUMBBAT* WYNOSIi

W Krakowi, w m i e j . c n ...........................

sV^/°* *5fif**** W Tł,Mi,T

odnoszeniem do domu

’

19,

-mu

if,

*TT

pocztą w A w stro-W ęgrzech............................

*****

??J koron 10 kor. 50 13 kor. BO

Pocztą s dwukrotną wysyłką . . |

................................ f a * ° r ° *

10kor.50 h. 3lcor. 50

w państwie Niemiecki«»

................................^

^oroa

?2 kor. -

a. |*kor. -

b*L

v ton,rtp.ńitw,cb

........................ :::::::

i,c

Ji"-r**1

Ksr1ri%*nr—

Hopcaea i Salomonowej, Fupczyc ulica’ JacieUońaka r/ ^ ^ ’ ^

^ w Sukiennicach, Biuro dsie*.

Ma Lwowie ,,Czas’* jest do aabyclawbiurach dTifn e u l ii

f1«

f Ki!dowie ul. Kaarmelieka,

ytiejowych w Tarsowi», Staenowle JHl» r lwv_

,P«

* **,’ ÓlłMWoklege, K. Buchsfaba, aa *facjach

|łówBleJ»iycl( atacyack a jor!yertw kolelow.cl! k?ilnaLi* nfa2

l 9Lri

,ud^iBŻ l»«*k

*aidcsilsrz, SłOwaa c. k. trafika Lahlie Ełi!Ln! 5 i!^akeyan«, kslęgaral« thodakowsmi

***«**«**

----------------------- ------- --- w ,

, ----------------------------------—

Bftmsk

Ceny egfoazeAl od wiersz* petitem sa pierwszy re* » hal., u katdy następny po 18hal,: okład tab e

laryczny. ejfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40 hal. następny po 16 hal Nadesłane i Nekrofagia

* *?*i^c , iW,ey za brukiempetit. 60 L.K. zakałdy raz. Głosy publiczności po 2 kor.;iifflssHtalyhandlpwe

pekreniaei po dziale ekonomicznym; kanMlnfyprywatne,śluby,saryczynyitp.po 1 kor.od miejsce wiersza.

Ogłoszen ia I prenumerat« przyjmują: we Lwowie biura dzienników St. Sokołowskie*», A.

Olszewskiego, K. Buchetaba; w Jarosławiu Biuro dzienników; w Podgórzu PoturaWd; w F r z i -

aiyelu A. Juszyński keięgarnia I E. Bil!et; w R zeszowie M. Weintrzub; w Stanisławowie Jużl

Ł«J ?P** w

O. Raut; w Tarnopolu Komanieweki: w Paryżu wjULpifił*

p. W. Ilaczkowski, 14 Citó de Trevl*i-w W iedniu Haaaenstein di Yogler, R. Uasti (takie we rtaayat*

mch filiach): H. Schzlek. M. Duke», fc Braun, J. Dznneherg, Bock di Herzfeld, H. Friedl (tylko pre

eunieratę H. Goldschroiedt di Comp.),M. Perles; w Frankfurcie n. M. G. L. Daube di Comp., w P radze

cz eskiej Fr. Hozorka. Listy z pieniądzmi i przekazy pieniężne nzprenumeratę i ogłoszenia prłyj*

muje Adminiatrzeya Czmmk w Krakowie. R ekU m ieg* n ieopltczfiow ant nie podlegająopłacie pocztowej.

LUUw ulttpłicc,n ych nie przyjmuje aiy. Jfękophufn nadsyłanych nie zwraca alt

Bff* *a kaidg trlasj adrasa dopłaca alg 48 kat »

ADRES REDAKCYIi uL8w. Tomasza Hr U.

Ta!efcu Hr Kk

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction