Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 605 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 221

Kraków, Wtorek 29 Września 1885.

Rocznik XXXVIII.

CZAS

Prenum eratą przyjmują:

Administracya ,CZASU" w Krakowieiurzędypocztowo. Hlejitową preaaaeratc księgarnł»

S. A . Krzyżanowskiego, handel Z. Skalskiego w Sukiennicach, biuro dzienników i ogłoszeń E. 8ilbei

steina w hotelu Saskim, handel Bajera przy ulicy Grodzkiej, trafika K uklińskiego w Sukiennicach.

O gfo iz e n la (inseraty) przyjmuje się za opłatą od miejsca wiersza drukiem drobnym (petitowym)

za pierwszy raz 10 cent., za każdy następny po 5 cent.

—

Wadedane (na 3 stronie dziennika) ds

miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 cent. za każdy raz.

—

Ogłoszenia t prenameralę

przyjmują: w e L iw o w ie Ajencya ,CZASU" w głównym Bkładzie tytoniu Nr. 11 przy ul. Trybunał

skiej L.4; w F a r y ia wyłącznie p. Adam, R ueClćment4; (prenumeratę p. W. Raczkowski, Faubouig

Poissonićre 33); w W ied n iu pp. Haasenstein 4 Vogler (także w Hamburgu, Frankfurcie n M., Bei

linie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A . Oppelik, Stubenbastei Nr. 2 , R. Mosse (także w Berlinie, Ham

burgu, Monachium i Norymberdze), H. Schalek, M. D ukes, M. Stern, tylko prenumeratę pp. H . Gold

schmidt Sc, C., w Frankfurcie n. M. G. L . Daube 4 C.

W W a m a w l e przyjmują ogłoszenia pp. Reiohman i Frendler, biuro ogłoszeń przy ul. Senatorskiej.

Przedpłata na ,,CZAS"

od dnia Igo Października 1885 r.

Z przesyłką pocztową w państwie

Austryackiem :

na cały rok24 złr.

* pół rokn

nakwartał

na 1 miesiąc

*łr. 12

złr. O

złr, Z%łO

Z przesyłką pocztową do Niemiec:

na cały rok .50 marek.

na pół roku

na kwartał

na 1 miesiąc

2 8 marek

1 4 marek

6 marek.

Uprasza się o wczesne zamawianie i wyraźne wy

pisanie nazwiska i miejsca odbioru albo nadesłanie

dawnej opaski drukowanej z adresem.

W * Prenumerata Uczy (ię tylko

od pierwszego do ostatniego dnia

w miesiącu.

Prenumeratę, którą przyjmuje Administracya Czasu

W ,A ’dkowie i wszystkie urzędy pocztowe, najdogo

dniej i najtaniej przesyłać przekazem poczto

wym.

Cena ,C za su * zagranicą ogłoszona jest w tytule

każdego Numeru.

8W Miejscową prenumeratę przyj

muje Administracya «Czasu,u tu

dzież ajencye pp. E. Silberstelna

biuro dzienników i ogłoszeń w ho

telu Saskim, kandel Z. Skalskiego

w Sukiennicach pod 1. 27, sprze

daż gazet Kuklińskiego w hall Su

kiennic 1.6, księgarnia S. A. Krzy

żanowskiego w rynku głównym,

handel Hessa w rynku głównym,

handel Bajera przy ul. G!rodzkiej,

główna trafika w rynku głównym.

Sff* We Lwowie przyjmuje prenu

meratę p. Józef Knapp w głównej

trafice cygar 1 tytoniu Hr, 2 przy

ulicy Trybunalskiej

Przegląd Polityczny.

Kraków 88 września

Po uroczystem otwarciu Rady państwa mową

tronową, której dosłowny tekst podaliśmy jnż

w sobotę, a którą poniżej omawiamy, przystąpią

jnż Izby do swych prac konstytucyjny!h. W Izbie

panów rozwiną się one szybko; Izba posiada jnż

swoje prezydyum, i na najbliższem posiedzenia

wybierze ona trzy stałe komisye: polityczną, pra

wniczą i skarbową, podczas gdy wybór komisyj

specyalnych nastąpi później w miarę zgłoszonych

przedłożeń i wniosków. Spodziewać się też można,

że już dziś postawionym będzie wniosek naglący

w sprawie wyboru komisyi adresowej.

Powolniej z samej natury rzeczy rozwijać się

będą konstytucyjne prace Izby deputowanych. Dziś

zakomunikuje prezydent Posselt Izbie zgłoszone

protesta wyborcze, do których wnoszenia mija ju

tro ustawą przepisany termin prekluzywny. Na

stępnie złożą ślubowanie poselskie ci posłowie,

którzy na pierwszem posiedzeniu nie byli obecni,

poczem nastąpi rozlosowanie członków Izby do 9

oddziałów, między które rozdzielone zostaną akta

wyborcze do sprawdzenia. Zajmie to także kilka

dni, a przeto dopiero ku końcowi tego tygodnia

nastąpić będzie mógł wybór prezydenta, wicepre

zydentów, sekretarzy i kwestorów.

W sejmie węgierskim, którego otwarcie również

w sobotę miało miejsce, wysunięto jnż na porzą

dek dzienny kwestyę oryentalną. Należący do o

pozycyi deputowani Daniel Iranyi i Helfy, wnie

śli interpelacye, które się odnoszą, jak już sobo

tnie telegramy doniosły, zarówno do zjazda mo

narchów w Kromieryżu, jak co do unii bułgarsko

rumelskiej, i co do zamiarów aneksyi Bośni i Her

cegowiny przez Austro-Węgry. Obie interpelacye

wręczone zostały prezesowi gabinetu.

Kwestya bułgarska zeszła już stanowczo na dro

gę pokojową, czyli raczej na drogę dyplomaty

cznego porozumienia. Od wybuchu rewolncyi w Ru

melii, wyrażaliśmy przekonanie, że do zbrojnej

interwencyi nie da się wciągnąć Tnrcya, nie bę

dąc pewną poparcia ze strony mocarstw traktato

wycb. Wobec dokonanego faktu połączenia obu

Bułgaryj, będzie obecnie zadaniem mocarstw stwo

rzyć na półwyspie bałkańskim taki stan rzeczy,

któryby nie nadw erężał żywotnych interesów mo

carstw i określił dokładnie stosunek zjednoczonej

Bułgaryi do państwa ottomańskiego. Porta pozo

stawiła Europie wynalezienie środka, któryby bez

w ywołania gwałtownych wstrząśnień, pogodził fakt

połączenia Bułgaryj ze zwierzchniczemi prawami

Sułtana, przyznanemi mu w traktacie berlińskim.

Decyzya europejskiej dyplomacyi nie nastąpi za

pewne rychło. O ile wnosić można, mocarstwa zgo

dzły się na razie na zebranie się ambasadorów

w Konstantynopolu, którzy atoliz gromadzą niewąt

pliwie tylko materyał potrzebny, na zasadzie które

go ułożą dopiero ostateczne postanowienia te mo

carstwa, które traktat berliński podpisały. Jeżeli

już istotnie zapadła nchwała zwołania konferencyi

ambasadorów, to byłaby ona pierwszym pozyty

wnym rezultatem rokowań między mocarstwami i

byłaby zarazem wyraźną oznaką, iż nowy gabi

net turecki przejęty jest zamiarami pokojowemi,

gdyż zgodziwszy się na konferencyę, nie będzie

mogła Turcya na własną rękę podjąć wojskowej

interwencyi przed ewentualną decyzyą traktato

wych mocarstw.

Uchwała zwołania konferencyi byłaby nadto do

wodem, iż mocarstwa nie nważają na razie obe

cnej chwili za dogodną do rozwiązania kwestyi

oryentalnej nw wielkim stylu," i że mimo nadcho

dzących wieści o przedsięwziętych zbrojeniach

w państwach bałkańskich, n;e wątpią mocarstwa

w możność utrzymania pokoju i skutecznego po

wściągnięcia rozbudzonych rowolucyą w Filipo

polu aspiracyj sąsiadujących z Bułgaryą państw,

któreby pociągnąć za sobą mogły dalsze łamanie

traktatu berlińskiego, a tem samem wywołaćby

m usiały najgroźniejszy konflikt europejski.

P. ocblozer przybywszy do Rzymn, odwiedził kar

dynała Jacobiniego. Moniteur de Rome podając

ten fakt pisze: ,,Niektóre dzienniki niemieckie

rozbierają na seryo możebność tymczasowego po

rozumienia (modus vivendi), które p. Schloezer

miał niby ze sobą przywieść; ponieważ ta wiado

mość jest fiłszem, nie warto wdawać się w te

wywody."

Pod przewodnictwem ks. Bismarka odbyło się

posiedzenie Rady gabinetowej i trwało kilka go

dzin. Wyjazd kanclerza do Friedriebsruhe nastą

pić ma już w najbliższych dniach. Dzienniki pod

noszą, że spraw a wschodnio-rumelska bynajmniej

się nie przyczyniła się do zatrzymania się kancle

rza w stolicy Niemiec. Ks. Bismark bowiem kon

ferował głównie z szefami pruskich i cesarskich

gałęzi administracyjnych.

Niemiecka Rada związkowa potwierdziła na

swera 08tatniem posie lżeniu wniosek Prus i Ham

burga, żądający przedłużenia mniejszego stanu

oblężenia na Hamburg i Altonę, jakoteż wniosek

wydziałów co do zastosowania zmienionej prawem

z d. 29 maja b. r . ustawy o pobieraniu podatku

stemplowego rzeszy. Oprócz tego przyjęto wnioski

wydziałów, polecające żądania Badenii, odnoszące

się do postępowania celnego ze sądkami napeł

nionemi olejem mineralnym.

W Paryżu odbyła się onegdaj rada gabinetowa

pod przewodnictwem p. Brissona. Po przeprowa

dzeniu obrad nad sprawami anamickiemi, powzięła

rada ministrów do wiadomości dyplomatyczne akta

o wypadkach w Bułgaryi i o konflikcie hiszpańsko

niemieckim. Minister m arynarki wyjaśnił swoim

kolegom obecny stan kwestyi Madagaskaru, a ad

mirał Goliber dodał, iż zaraz po zebraniu się Izb,

wniesie nową expedycyę wojsk do Madagaskaru.

Staje się bardzo prawdopodobnem odroczenie

misyi Drummonda Wolfa. Rokowania tego posła

z komisarzami Porty wskutek wypadków we wscho

dniej Rumelii, zostały naturalnie zawieszone, a

Sułtan podobno osobiście pragnie, aby podjęte

one zostały później w stosownym czasie. Wolff

zażądał w tej mierze stosownych instrukcyj z Lon

dynu, nad któremi już w najbliższych dniach za

stanowi się angielska rada ministrów.

Najj. Pan otworzył w sobotę Radę państwa

mowa od tronu, tak formę., jak treścię zazna

czająca fakt, na który zwróciliśmy już uwa

gę, iż system obecny przeszedł z epoki próby

w stan normalny. Mowa ta nie jest punktem

wyjścia nowego położenia rzeczy, lecz dal

szym ciągiem te g o , co już za poprzedniej

kadencyi powstało i ustaliło się na tyle, aby

na tem można budować, jako na podstawie.

Tym sposobem mowa odpowiada sytuacyi o

becnej, będącej tylko przedłużeniem poprzed

niej. Ten sam system, ten sam rząd, ta sa

ma większość i mniejszość, te same zadania

niedokończone lub nowe do podjęcia, ale w tym

samym duchu i kierunku, co poprzednie. Ża

dnych niespodzianek. Przedewszystkiem mowa

zwraca uwagę na najważniejsze, jak od da

wna wiadomo, zadanie obecnej Izby, na odno

wienie po upływie dziesięciu lat ugody z W ę

grami. Ustęp o superprodukcyi w szkołach śre

dnich i zamiar zwrócenia młodzieży ku za

kładom rękodzielniczym jest nowym i zaznacza

zdrową a śmiałą w tej mierze inicyatywę rzą

du, baczność jego na ważne objawy i choroby

społeczne, a zarazćm łączy się harmonijnie

z główną i najdonioślejszą częścią mowy,

w której Monarcha rozwija program ekono

miczno - gospodarski tak żywotny, tak dziś

niezbędny, a nadzwyczaj zbliska obchodzący

nasz kraj i zlewający się z jego własnemi

dążeniami i życzeniami. Mowa zapowiada

zmianę taryfy celnej, o czem jnż wiedzieliśmy

pod koniec poprzedniej sesyi, a co stało się

niezbednem wobec nowych urządzeń celnych

w sąsiednich państwach i co zwłaszcza o d

powiada naglącej potrzebie Galicyi, o której

podobno bardzo słusznie z wielkim naciskiem

była już mowa w Kole Polskiem. W ustępie

o komunikacyach i kolejach żelaznych pań

stwowych, które przyczynić się mają ,,do pod

niesienia działalności produkcyjnej i ochrony

pracy krajowej," a stać się dźwignią dobro

bytu narodowego — chcemy widzieć także

między innem i, obietnicę sprawiedliwego u

rządzenia taryf przewozowych, o co Sejm

nasz się upomina! i od czego ratunek ekono

miczny naszego kraju i jego byt materyalny

w znacznej części zależą. Zapowiedź projektu

ustawy o dziedziczeniu rolniczych posiadłości

średniej wielkości, nie jest dla naszego kraju

obojętną, a już oczywiście najważniejszym dla

niego ustępem mowy jest ten, w którym rząd

powtórnie zaznacza, jako swoją, sprawę regu

lacyi rzek galicyjskich i obiecuje wznowienie

odnośnych przedłożeń.

Strona ekonomiczno-gospodarska mowyt sta

nowi jedną organiczną całość, dla naszego

kraju najważniejszą i nietylko zasługuje ona

na zupełne K oła polskiego poparcie, ale znie

wala je do takiego poparcia. Jeżeli zaś mo

wa od tronu w ten sposób stawia kwestyę i

poleca jej rozwiązanie; jeżeli tem samem, a

prócz tego specyalnie co się tyczy rzek na

szych, obejmuje żywotne i naglące potrzeby

Galicyi, to tem śmielej, z tym większym na

ciskiem Koło polskie żądać może i powinno

od sprzymierzonych k lubów , stanowiących

z niem większość, aby przyłożyły przyjazną i

skuteczną rękę do dzieła. Mowa tronowa w tej

mierze stać się może podstawą układów mię

dzy Kołem polskiem a innemi klubami.

Zapowiedziana ustawa o anarchistach nie

jest także niespodzianką , lecz podniesieniem

ponownem rzeczy postawionej już pod koniec

poprzedniej Rady państwa. Łączą się z nią

mądrze i roztropnie zamiary reform socyal

nych. Rząd widocznie chce wytrwać na dro

dze , na którą już wkroczył, a ochraniając

społeczeństwo przed dążeniami wywrotu, pra

gnie zarazem zbadać przyczyny złego i w mia

rę możności i sprawiedliwości, złemu na dro

dze ustawodawczej zaradzić.

Mowa poleca w gorących wyrazach prawo

dawcom reformy w tym kierunku i daje zdro

wą naukę, z której parlamenta nigdy nie chcą

skorzystać, iż reformy te ,,stoją wyżej nad

wszelkiemi walkami stronnictw."

Zalecenie Izbom, aby wspierały najusilniej

rząd w jego dążeniu, skierowanemu ku ure

gulowaniu finansów państwa ; jest silnem po

parciem, danem dotychczasowej polityce skar

bowej gabinetu, która już tak treściwemi i

pocieszającemi wykazać się może skutkami.

Nareszcie ostatnie ustępy mowy mają po

lityczne znaczenie , nie dwuznaczne, ale sta

nowcze , bo zapowiadają postanowienie wy

trwania przy systemie równouprawnienia kra

jów i ludów monarchii, postanowienie tem

donioślejsze, że wyrażone jest jednocześnie

przekonanie, iż ten system zgodnym jest z j e

dnością i mocarstwowem stanowiskiem pań

stwa, że poprzednio Monarcha zwrócił w mo

wie tronowej uwagę na szereg dynastycznych

i patryotycznych hołdów, których był przed

miotem podczas licznych podróży, podjętych

po krajach koronnych za obecnego systemu i

gabinetu, i że upatruje w nich dowody potę

gi austryackiej idei państwa. Koroną zaś

strony politycznej mowy jest wezwanie do po

pierania usiłowań, mających na celu ustale

nie dzisiejszego systemu oraz zaznaczenie współ

udziału reprezentantów ,,wszystkich ludów"

w konstytucyjnych pracach, co jest zasługą

niezaprzeczoną gabinetu hr. Taaffego, a za

razem najwymowniejszem potępieniem rządów,

które go poprzedziły.

Mowa tronowa, jasna co się tyczy przy

szłości politycznej, jest pełną treści i donio

słości co do zadań ustawodawczych, a w wa

żnych punktach zgodną jest z żywotnemi in

teresami naszego kraju i jego dążeniami.

Mowa jest niezaprzeczenie podstawą do

zgodnego i płodnego działania rządu i wię

kszości. Idzie teraz o to, aby wykonanie od

powiedziało założeniu, aby nastąpiły zgodne

ze słowami czyny.

Do rzeczy niezwykłych w naszej epoce n a

leżeć będzie pośrednictwo Ojca św. w sporzo

o wyspy Karolińskie między Hiszpanią a

Niemcami.

Naczeluik Kościoła katolickiego powołany

na rozjemcę między państwem katolickiem a

mocarstwem protestanckiem, to już zaiste nie

pospolite zjawisko!

A,le co prawie graniczy z fantastycznością,

lub nadprzyrodzonym światem, oto, żoby ten,

któremu odjęto wszelką władzę ua ziemi,

którego pozbawiono wszelkich dóbr docze

snych, zaproszonym był właśnie na sędziego

w sporze jak najbardziej ziemskim i pań

stwowym.

Niemniej zdumiowającem jest, aby żelazny

kanclerz i władcy Niemiec, którzy w imieniu

wszechwładztwa państwa wypowiedzieli Pa

pieżowi wojnę i dotychczas ją prowadzą, wła

śnie w tym czasie, przyznawali mu stanowi

sko, jakie zajmował, i z którego górował nad

światem w średnich wiekach, stanowisko

rozjemcy między potęgami ziemskiemi i najwyż

szego sędziego.

Czy to zwrot, odpowiadający ostatniemu u

stępowi noty kanclerza niemieckiego, przesła

nej do gabinetu madryckiego , w którym za—

Restauracya Katedry w Przemyślu.

Obecnie, gdy dla szlachetniejszych popędów serca,

szczególnie serca polskiego, tak mało na świecie

pociechy, każdy objaw cnoty i każda obrona pra

wdy i dowód miłości piękna, a szczególniej odno

szący się do polskiej przeszłości, bardzo jest cen

ny. Do takich w kraju naszym objawów zaliczyć

trzeba w pierwszjm rzędzie restauracyę Katedry

Przemyskiej, która z gorliwością i szybkością u

nas niezwykłą obecnie się dokonywa. Restauracya

ta tem w ażna, że oddaje nam ciosowy gotycki

zabytek sztuki, dotąd pod tynkiem i przeróbkami

złego smaku ukryty; odznacza się i tem także, że

we wszystkich jej szczegółach pomysły znakomi

tego architekta, kierującego tą pracą, p. Pryliń

skiego, z wielką sumiennością i miłością są wyko

nywane, co je do niezwykłej dostraja harmonii

i niezwykłą sprawia patrzącemu nciechę. Niech

mnie to więc wytłumaczy, że pisząc przed rokiem

0 tem dziele, znowu do niego powracam.

Wszystko to prawie, o czem w przeszłym roku,

jako o zamiarze pisałem, już dzisiaj wykonane,

1 wiele innych rzeczy, o których wtedy jeszcze

mowy nie było. Ściany prezbiterynm zewnętrzne

i wewnętrzne, okna, choć jeszcze nie wszystkie

rozetowania osadzone, malowanie sklepienia, z»

krystya zewnątrz, a w wielkiej części i wewnątrz,

już ukończone, a choć rusztowania nieusunięte

nie pozwalają jeszcze objąć ogólnego efektu, od

gadnąć jednak można, że będzie niezwykły i naj

wybredniejsze wymagania w pełni zadawalniający.

Niezwykłość efektu będzie w tem, że na przewa

żnie gładkich wielkich ścianach, z jasnego ciosu,

«Porywa bogate żebrowanie sklepienia ceglane,

odsłonięte, obejmujące pola błękitne, narzucane

złotemi gwiazdami. T o przejście, kolorystycznie

zbyt nagłe, od jasnych i jednolitych ścian do ży

wego w kolorach sklepienia, doprowadzonem bę

dzie do harmonii tem głównie, że kolorowe witraże

rzucać bgdą na te ściany szm aty barwnego świa

aiL f’Ja8krawe malowania i złocenia kapiteli i

półkolumenek, podpierających sklepienie, to przej

ście jeszcze bardziej złagodzą.

Malowanie pól sklepienia było przedmiotem

szczególnej uwagi i wielu prób, zanim zdecydo

wano się na to, co jest obecnie. Chodziło nietylko

o ton niebieski z tonem danym cegieł żebrowania

harmonizujący, ale i o gęstość gwiazd, i szczegól

nie o granicę między żebrami i polami, którą sta

nowi dziś szeroki pasek złoty, obwiedziony czarną

konturową linią od strony niebieskiego pola. Li

czne szyldy okrągłe, na przecięciu żebr sklepie

nia, malowane są żywemi kolorami, z bojnem u

życiem złota i przedstawiają, w porządku zdra

dzającym głębszą myśl, monogramy i symbole

Trójcy śś., Pana Jezusa i Matki Boskiej, i herby

kraju, prowincyi, dyecezyi i bisknpów-fundatorów

kościoła.

Dwa witraże, jeden ofiarowany przez p. Klobasę,

drugi przez lwowską Kasę oszczędności, są już

w robocie w słynnej fabryce szyb kolorowych

Geylinga w Wiedniu. Trzeci przyobiecał już p.

Artur hr. Potocki, a dwa pozostałe czekają jeszcze

na fundatorów, którzy, nie wątpię, że się rychło

znajdą. Część ornamentacyjna tych witraży jest

kompozycyi kierującego restauracyą p. Pryl,ń

skiego, który także wiedząc naprzód, jakie przed

mioty mają być na każdem z nich wyobrażone,

rozetowania okien do nich zastosował. Figuryczną

zaś część wziął na siebie sam M atejko, którego

spotykamy zawsze tam, gdzie chodzi o większe

dzieło sztuki, i w jednem oknie już się z zadania

wywiązał z właśuwem sobie mistrzowstwem. Przed

stawia ono majestatyczną postać św. Stanisława

z Piotrowinem przed Bolesławem Śmiałym, jako

królem pątników.

W oknie tem, podzielonem w szerokości lalkami

na trzy pola, główna osoba zajmuje pole środko

we, ale przedstawiona jest w akcyi tyczącej się

dwóch innych figur, umieszczonych w polach bo

cznych i stanowi z niemi jedną kompozycyę. Kar

ton tego okna zwrócił jnż nawet na siebie uwagę

kół artystycznych wiedeńskich, i Wiener-Bauin

dustriezeitung w numerze z 15 lipca zamieściła

obszerny artykuł, w którym nietylko znakomite

działanie Matejki i p. Prylińskiego, ale i skromne

usiłowania nasze dążące do przywrócenia zabyt

kom naszym ich dawnej świetności, bardzo po

chlebnie są zaznaczone.

Wielką ozdobą wnętrza prezbiterynm, o której

w przeszłym roku nie wiedziałem jeszcze, są wy

konane już dziś drzwi, prowadzące do zakrystyi,

małych rozmiarów, przypominające kształtem ogól

nym wewnętrzne drzwi w babincu św. Katarzyny

w Krakowie, a więc bogate bardzo, a umieszczo

ne na ogromnej gładkiej ciosowej ścianie, co ich

piękno niezmiernie podnosi. Zakrystya, na którą

w przeszłym artykule moim tak bardzo się cie

szyłem, odpowiedziała i wnętrzem swojem i ze

wnętrznym charakterem w zupełności oczekiwa

niom moim. W ewnątrz tylko szyldy na przecięcia

sklepień i kawałki żebr przy szyldach barwnie

malowane, zresztą wszystko w jednym jasnym

trzymane kolorze. Całość wygląda bardzo surowo,

a przedstawia liczne pola do wielkich kompozy

cyj malarskich, o których obecnie jeszcze myśleć

nie można, ale nie wątpię, że kiedyś ktoś pomyśli,

i że tak, jak wszystko dotąd, w dobre odda ręce.

Ładny witraż w wąskiem gotyckiem oknie zakry

styi kanonickiej, i oszklenie na wzór staro niemie

cki z krążków w ołów ujętych innych okien, tak

na dole, jak i na piętrze, w szatni i bibliotece, o

gó!ne poważne wrażenie jeszcze podniesie.

Osobny a nowy zupełnie dział stanowią roboty

stolarskie, zaprojektowane przez p. Prylińskiego,

a oddane do wykonania p. Majerskiemu, którego

zamiłowanie i znajomeść swego fachu zapewniają

jak najlepszy rezultat. Jako wskazówka do roboty

dwóch szaf zakrystyjnych i stołu, służyła dawna

w murze zakrystyi kanonickiej umieszczona szafa,

gotyckiego stylu, z początku XV wieku, bardzo

szlachetna i prosta, z órnamentacyą płytko^ wrze

żbioną, delikatnego bardzo rysunku, zakończona

misternemi blankami. Stale i tron biskupi przypo

minają w szczegółach naj’dawniejsze roboty dre

wniane krakowskie, ale nie pamiętam nic w Kra

kowie, coby dało jasne pojęcie o całości. Ogólny

charakter prosty, niebogaty, imponujący zdaleka

wielkiemi rozmiarami i dobrą proporcyą części,

a zbliska ładnym rysunkiem drobnych rzeź t) i

profilów. Wielki ołtarz dotąd nieskomponowany,

a nawet niema nań funduszów, ale ma się skła

dać tylko z kamiennej m ensy, odsuniętej nieco

od tylnego muru prezbiterynm, na której ma być

bogate tabernakulum. Wspaniały witraż środkowy

i po jego bokach postawione na kolumnach dwa

posągi Matki Boskiej i św. Michała Archanioła,

dłuta prof. Gadomskiego, nakryte bogatemi goty

ckiemi baldachimami, będą dopełniać całości.

Słyszałem nieraz wyrażoną obawę, że prezbi

terynm ciosowe, surowego gotyckiego stylu, nie

mile odbijać będzie od tynkowanych naw baroko

wych. Obawa ta jest po części słuszna, ale jakaż

na to rada? Przerabiać całego kościoła niepodo

bni, nietylko dla braku fanduszów, ale i dlatego,

że stawiany w wielkiej części późaiej i z innego

materyału, ma swój osobny charakter i swoją oso

bną wartość, a sam w sobie jest rzeczywiście pię

kny. Kto się wnętrzu naw przypatrzył uważnie,

ten przyznać mnsi, że są szlachetne i imponnjące,

a niemiły barokowy ich charakter pochodzi gló

wnie z późniejszych dodatków, ołtarzy i ołtarzy

ków, ram i konfesyonałów i innych drobnostek,

małej pod każdym względem wartości, które po

woli usuwać i innemi bardziej stylowemi zastępo

wać będzie można. Na kontrast zaś dwóch różnych,

choć pięknych stylów, oko każdego wykształcone

go człowieka, każdego miłośnika sztuki musi być

wyrozumiałe, bo kontrast ten znajduje się w naj

bardziej cenionych kościołach i świeckich budyn

kach cywilizowanego świata. Coby powiedziano o

człowieku, któryby chciał zdjąć gotyckie wieżyczki

i gotycką liściastą koronę z fasady bizantyńskiego

kościoła św. Marka w Wenecyi, lub chciał prze

budować bizantyńskie prezbiterynm w sławnym

tumie strassburgskim!

W ksźdym razie wysokie renesansowe nawy

przemyskiej katedry nie będą tak bardzo odbijać

od surowego gotyckiego prezbyteryum, jak okrą

gła niska nawa, z czasów Karola W., o szerokich

bizantyńskich proporcyach, odbija od przekwitłego

i przeładowanego, a wyciągniętego w górę goty

ckiego prezbyteriam w kościele akwisgrańskim,

a przecie kościół ten należy do najsławniejszych.

Te też bardzo roztropna była decyzya kierowni

ków restauracyi przemyskiej, by naw nie ruszać

i tylko naprawić to, co się zepsuło. I to się też

obecnie robi, gdyż zewnątrz nawy te, tak jak i

przybudowane później piękne kaplice tynkują się

i naprawiają, dach otrzymał nowe miedziane na

krycie, a gzems główny nowy szlachetny profil,

szkarpy zaś, zakończone dawniej małą kulą ka

mienną, piękue kandelabry z blachy miedzianej.

Pozostawałaby więc tylko brzydka fasada, która

koniecznie potrzebuje przerobienia i dwa babińce

boczne, ale to jnż na lepsze czasy zostawić trzeba,

jeśli się nie znajdzie rycbło jakiś hojny daw ca

miłujący kościół i sztukę. Co jednak zdaje mi się

n’e cierpieć zwłoki i tak dla zewnęttznego charak

teru kościoła całego, jak i dla racyonalnego do

kończenia p ezbyterynm jest koniecznie potrzebne,

to zburzenie brzydkiego bardzo kapitalarza, który

zewnątrz piękny rytm szkarp przerywa, a wewnątrz

część światła prześlicznym oknom prezbyteryum

zabiera.

Odkładanie tego zburzenia może mieć nietylko

ten zły skutek, że ów kapitularz w końcu na wiel

ką szkodę całości kościoła pozostanie, ale i ten

także, że choćby później był zburzony, już wym a

gane przez to restauracye zewnętrzne nie znajdą

tych samych kierowników i rzemieślników, i w in

nym charakterze mogą być dokonane.

Taki jest ogólny stan obecny znakomitej restin

racyi katedry przemyskiej. Choć starałem się być

jak najkrótszym, boję się, że znużyłem niejednego

czytelnika, gdy mi właśnie chodziło o to, aby go

zainteresować dla tak pięknego w kraju naszym

dzieła, i oddać sprawiedliwość tym wszystkim, a

w pierwszym rzędzie najprzewiel. X . Biskupowi

przemyskiemu i jego prześwietnej kapitule, którzy

to dzieło tak doskonale prowadzą. Że ono wywo

łuje nieraz k rytykę, temu się dziwić nie można,

gdy się zważy, że duch krytyki bardzo u nas jest

rozwinięty, a zasady sztuki i piękna dziś na ca

łym świecie, a bardziej jeszcze u nas nieustalone.

O drobnostki, tę lub ową kratę, ten lub ów ma

lowany herb lub monogram spierać się nie będę,

ale w całości przekonany jestem, że choć niejedną

rzecz można było zrobić inaczej, równie nawet do

brze, niełatwo jednak było zrobić lepiej.

To dzieło przynosi zaszczyt prawdziwy Kościo

łowi naszemu i krajowi, a tego tylko pragnąć na

leży, by ofiarność wiernych nie ustała, i aby to

przynajmniej, co się już zaczęło, mogło być jak

najrychlej w zupełności wykonane.

X. E ustachy Skkochowski.

,Cmmm* wychodzi codziennie, w yjąwszy niedziele i dni świąteczne.

Oddzielne Nra Czasu, o ile zapas starczy, w Krakowie po 10 o., we Lwowie lub zprzesyłką pocztową 12 o.

Prenumerata wynosi:

._.

__.

s,,.(ro.A;an,

\nacałyrok nakwartał\na1 miesiąc

p»”*** T " S S S T : : ; : ...................

»*b

51- !t 50’

l do Wioch, Francyi, Anglii, Belgii, Szwajcaryi, Turcyi !

innych państw należących do związku pocztowego

j 32 złr.

8 złr

3 złr

?"m"eniedzmTr^tylUo od Igo do ostatniego dnia w miesiącu.

!.luty

do Administracji Csoml w K’ l °6 da Preilu.merat§ * ogłoszenia (inseraty) uprasza sie nadsyłać franco

do Administracyi Czasu w Krakowie - Listy reklamacyjne nieopiecietowane nie’podlegają opłacie

pocz.towej.

]jistów niefTankowanych nie przyjmuje się.

Kęhoplsmów nadsyłanych nie zwraca się.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction