Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 619 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Nr. 14

,,CZAS" wychodzi codziennie o godzinie 9 -te) wieczór.

N u m e r fio,jeclyiKeay 2 5 gs*.

PRENUMERATA MIESIĘCZNIE WYNOSI:

W Krakowie bez oiinoszenia do domu . .

zł. 5 .40

W Krakowie z odnoszeniem do domu

.......

zł. 6.—

Na prowincję z przesyłką pocztową

zł. G.—

Z ag ra nicę z p rze syłką p o c z t o w ą ..........................................................zl. io . —

Za każdą zmianę adresu dolicza się zł. 0.50.

Reklam acje niezapieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej.

Listów ńieopłaconych nie przyjmuje się

Prenumeratę przyjmują: Administracja ,,Czasu", wszystkie urzędy

pocztowe, wszystkie miejscowe i zamiejscowo Biura dzienników.

Kraków, Środa 18 Stycznia 1933

CZAS

KONTO P. K . O. KRAKÓW NR. 400.404.

Telefon Redakcji 100-50.

—

Administracji i Drukarni 137-50.

Adres Redakcji i Administracji: Kraków, ul. św. Tomasza 32.

Godziny biurowe: od 9-tej do 13-tej i od 15-tej do 18-tcj.

Nnłeżytość pocztowa

m:łace na gotówką.

Rocznik LXXXV

CENY OGŁOSZEŃ:

Jednorazowo *a jeden wiersz milimetrowy:

Ogłoszenia ,zwykłe

...

zL 0.20

Układ tabelaryczny, cyfrowy, kombinowany

zł. 0.30

Ogłoszenia w ,,Nadesłanych"

zL0.40

Nekrologi

....

zl 0,35

Komunikaty po kronice

zł. 0.50

O g ło sz en i a n a p i e r w s z e j s t r o n i e ...................................................................... zł . 0.60

Ogłoszenia w num erach świątecznych 25% drożej.

—

Ogłoszenia zamiej

scowe 25% drożej.

Za zastrzeżenie miejeca dolicza Bię 2535.

Administracja nie bierze odpowiedzialności

za terminowe umieszczenie ogłoszeń

Ceny ogłoszeń obowiązują od dnia zmiany w nagłówku.

Ogłoszenia przyjmują: Administracja ,,Czasu" i wszystkie miejscowe i za

miejscowe Biura dzienników i ogłoszeń.

Ostateczny projekt ustawy

o szkołach akademickich.

W dniu jutrzejszym (czwartek) ma się

podobno zebrać ’po raz pierwszy sejmowa

komisja oświatowa, aby przystąpić do de

bat nad wniesionym przed miesiącem przesz

rząd projektem ustawy o szkołach akade

mickich. W ten sposób zbliżamy się w tej

sprawie ku ostatecznemu rozstrzygnięciu.

Nad projektem ustawy o szkołach akade

mickich toczy się w prasie już od kilku ty

godni ożywionapolemika -— a raczej moż

na powiedzieć: przeciwko temu projekto

wi. Należy bowiem zaznaczyć, że z*aprojek

tem pojawiło się w prasie zaledwie kilka

artykułów i to anonim owycii. Natomiast

przeciw projektowi zabrało głos kilkudzie

.sięciu uczonych, w rzędzie których

zna

leźli się ludzie o najwybitniejszych nazwi

skach w naszej nauce. Także szereg towa

rzystw i instytucyj naukowych, z Akade

mją Umiej, na

czele,

wypowiedz!iał się

w sposób stanowczy a jednomyślny prze

ciwkoprojektowi.A co najważniejsze wszy

stkie senaty wszystkich szkół akademic

kich ora,z konferencja rektorów wskazały

szczegółowoi na podstawie obszernych mo

tywów w sposób zupełnie zgodny na nie

bezpieczne następstwa projektu.

Mimo to projekt został do sejmu wniesio

ny. Wniesionogo w końcu grudnia w tek

ście ,,poprawionym" w stosunku do tek

stu pierwotnego, co należy podkreślić.

Kilka jego szczegółów uległo istotnie zmia

nie — alebłędne-m byłoby twierdzenie, gdy

},yktoś próbował z niem wystąpić, że pro

jektdoznałjakiejkolwiek zasadniczej ,zmia

ny codo przewodnich tendencyj.Tendencję

nieprzychylną samorządowi akademickie

mu utrzymano; głównych braków proje-k

tu — przed któreini ostrzegali i -ostrzegają

wszyscy znający zbliska potrzeby nauki i

szkół akademickich — nie usunięto. Jestto

nadal budynek postawiony na fałszywych

fundamentach, w którym tylko kilka ka

mieni wymieniono.

I w ostatecznym pr-o

jekcie pokutuje ten sam duch: nieufny do

świata profesorskiego i nieufny w stosun

ku do mło-dzieży.

Kil-ka zmian wprowadzdnych w projek

cie ostatecznym są istotną jego poprawą;

ale nie brak także zmian bardziej pozor

nych,jak istotnych. Zaczynam -od tych nie

istotnych, jak np. obecne sformułowan-ie

przepisu o zwijaniu wydziałów, oddziałów,

studjów, katedr, zakładów ,,w ramach każ

dorazowego budżetu".

Nazywam tę zmianę ,,pozorną", bo do

datek

ujęty powyżej

w cudzysłów, nie

ma istotnego znaczenia. Przecież i bez tego

rozumiało się samo pr-zez się, że minister

nie może zmieniaćistniejącego, a przez cia

ła -parlamentarne uchwalonego budżetu;

a ,,zwijarae" z jego strony mogło i wedle

pierwotnegoprojektu polegaćtylko na tem,

że pewnych katedr czy całych wydziałów,

nie wstawi do bu-dżetu jako, jego zdaniem,

zbędnych.

Inną pozorną

zm ianą jest zastąpienie

ewentualnych ,,rozporządzeń" ministra (ale

nie w:szędzie, lecz tylko w niektórych arty

kułach) odwołaniem się do przyszłych sta

tutów7. Zmiana ta jest dlatego nieistotna,

bo art. 57 nowego projektu zapowiada, że

,,sprawy, których

unormowanie ustawa

niniej-sza przekazuje statuto-m szkół, będą

do czasu ich ,zatwierdzenia w myśl ustawy

niniejszej, normowane przez ministraW.R

xO.P ." Ponieważ dotychczasowedoświad

czenie uczy, iż w kilku wypadkach mini

sterstwo przedłożonych mu statutów» nie

zatwierdzało, pozostawiając wszelkie wnie

si-one pisma przynaglające bez odpowiedzi

pr-zeto widzi-my, jak niebezpieczną jest za

powiedź art. 57! Wystarczy, aby minister

wydał ,,tymczasowe" dla -szkół wyższych

rozporządzenia, a potem odraczał zatwier

ozenie przedłożonych statutów w nieskoń

czoność, a całe ustępstwo ostatniego pro

jektu staje się iluzorycznem.

Także przew!idziane przez obecny tekst

pow’oływanie konferencjirektorów przy za

strzeżeniu, że może ono następować raz na

trzy lata oraz uznanie jej uchwał za ,,opi

nję", jest tylko ustępstw’em nieistotnem.

Gdyby naprawdę zwoływ’ano zjazd rekto

rów dla wydania opinji raz na trzy lata,

to opinje te bywałyby muszta-rdą po -obie*

dzie. Byłoby bardzo do życzenia, aby mini

ster miał obow iązek w niektórych -przynaj

mniej sprawach, wymagających jednolite

go unormowania dla wszystkich szkół, p o

rozumiewać

się ze zjazdem rekto

rów. Praktyka dotychczasow’a uczy, że o

siągnięcie takiego porozumienia między

rektorami a ministrem nie należało nigdy

do niemożliwości.

Charakteryzując zmiany, dokonane w o

statecznym projekcie, można natomiast

scharakteryzować j-ako poprawę istot

ną: skreślenie przepisu o zw’alnianiu re

ktorów; poprawienie.procedury w sprawie

obsadzania katedr; wreszcie zaniechanie

tej możliwości, a-by mini-ster oktrojował

zmiany w ,,statutach41 szkolnych z w’łasnej

inicjatywy. Zmiany tc posiadają niewąt

pliwie pewną doniosłość - nie mam za

miaru temu przeczyć — ale bynajmniej nie

wystarczają, aby m-ożna mówić, dż duch u

stawy tak wrogi samorządowi i tak nieuf

ny wo-hcc pro-fesorów’ i słuchaczy został

zmieniony. Projekt obecny tak samo, ja-k

poprzedni nie sprzyja samorządowi gospo

darczemu -i administracyjnemu szkół aka

demickich; tak samo w’ykazuje tendencję

do -samowolnego regulow’ania kwestji ka

tedr i zakładów ; tak samo osłabia -stanow’i

sko senatu; tak samo chce uczynić zależ

nym wybór rekt-ora od min-istra; tak samo

utrudnia władzom akad. wpływ’ na mło

dzież i jej -stow’arzyszenia.

Wszystkie główne rysy ostatecznego pro

;jektu są mu przeto w’spólne z projektem

Kto I§dzie biskupsni wojsk polskich?

Jak już sw ego c-zasu do-no -siliśmy, dotych-cza

sowy dług-ole-tni bisku-p woj,sk polskich ks.

Gali podał się do -dymisji. Sprawa joga -n-a

stępcy m a być iz-decydowana W!kró’tce. Wśró-d

ka.n -dydatów na t-o stanowi-sko wymieniają k-s.

prałata Trzecia-ka,

-ks. prałata Około-Kułaka

iks. Dr Żyłę.

Zmiana regulaminu senatu.

Na posiedzeniu połączonych komisyj regula

mi(no-w’ej i prawniczej -sen-a-tu -sen. Bogucki re

ferował w’niosek w -sprawne izimia-n-y regula-mi

nu o-br-ad senatu w związku z zamierzonem.

powołani-em w

- n ajbliższej przys!złości ko-mite

tu techni-ki u-stawod-awczej. Komi-sje w’nio-sek

sen. Boguckiego przyjęły jednomyślnie.

Sąd marszałkowski.

Jak -wiadomo senator BBYYiR. p . Józef Tar

gow’ski -zwró-cił się niedawno do marszałka se

natu z pro-śbąo powołanie z ur,zędu sądu mar

szałkowskieg-o w s,prawie zarzu-tów postawio

nych mu w -szeregu artykułów ,,Polonji" ka

towickiej. Po-nieważ sen. Ta,rgowski zrzekł się

wyzna-czenia ze -swej -strony arbi’tra, marszałek

senatu powo-łał obu arbitrów w osobach sena

tora Makarewicza i sena-tora Bobrow’skiego,

którzy zkolei wybrali n-a

- s uperarbitra wice

marszałka senatu Dr Bogucki-ego.

250.000 zł. dla bezrobotnych.

Bank Pol-ski celem przyjścia -z pomocą bez

robo’t!nym, przeznaczył na fundusz pomocy dla

be-zrobotnych sumę 250.000 izł.

Obniżenie taryfy kniejowej na drzewo.

W najto-liżts!zym czasie wprowa-dz-one będą

- dalsze -zniżki taryfy

na -przewóz ma;terj-ałów

drzewnych -zaró-w-no w komunikacji wew-nętrz

nej jak i ma eks-port. W komuni-ka-cji wew

nętrznej obniżona izostanie ,taryfa na przewóz

drzew-a opałowego i di-zęwa -surowego do tar

taków o 30% przy przewozach na odległość

200 k-m., n a odległo,ści dals-ze od 200 do 300 km.

zniż-ka maleje i zami-ka przy 300 km. Takie u

jęcie -sprawy miało na celu poparcie przemy

!słu ta-rtacznego, po-łożo-nego w pobliżu źró-dła

surowców oraz pota-nienie przewozu drzewa

opałowego

n-a

-odl-e-głości właściw’e d la tego

rodzaju opału. Chodzi też o to, aby przynaj

m niej w części że zniżki -sko-rzystali właści

ciele lasów. Te-n sam cel przyświecał przy ob

niżeniu taryfy na drzewo w’ywożo;ne z-agranicę,

nie-o -brcbio-ne, które izróiwr;a-ne zostało w ta ry

fie z drzew’em obrobionem. Zniżka wynosi od

15 p-roc.

- przy eksporcie przez gra-nice lądo’we

do 20 -prz,y eksporcie przez porty. Obniżona też

- z o stała taryfa ,na wyw’óz przez -pol-skie porty

morskie papierówki i kopalnia-ka, przeszło o

10 proc. oraz

- podkładów7, drzewa miękkiego oj

24 pro-c.

Ułaskawienie skazanych za szpiegnsfwn.

Dono-szą nam, że p. Prezyden-t Rzplitej sko

rzystał iz pra-wa ła)ski w -sto-sunku do- 2 sk-aza

ny-ch przez -sąd d-oraźny w Gdyni na karę

śmierci za szpiegostwo na rzeciz jednego -z

państw

ościen,nych

zamieniając im karę

śmierci na dożywotnie więzien-ie. Chcdzi tu o

niejakiego P-awła Priebe i Edgara Kocha.

Chrzest córki króla Borysa.

Douoszą z Sofji: Dokonanie chrztu nowona

rodzonej córeczki króla i królowej bułgarskiej

według obrządku prawosławnego, wywołało w

całej Bułgarji wielkie zdumienie. Szerokie m a

sy przyjęły wprawdzie tę wiadomość z zado

woleniem, koła polityczne jednak przewidują

pftykry zatarg z W atykanem z tego powodu,

ponieważ (bułgarska para królewska zo-bowią

zała się b-yła przed ślubem swoim w.r. 1930

wobec Ojca św., że ’dzieci ich będą wychowy

wane w- religji rzymsko-katolickiej. Od wyraź

nego zobowiązania tego uzależnił Ojciec św. u -

-clzielenie katolickiej księżniczce, córce króle

stwa włoskiego zezwolenia na ślub z prawo-sła

wnym królem bułgarskim.

Że obawy to były słuszne, dowiódł tego dzi

siejszy krok nuncjusza paieskiego w So-fji, Ron

calliego, u premjera bułgarskiego _YIuszanowa.

Z polecenia Watykanu zaprotestował nuncjusz

formalnieprzeciwko ochrzczen u nowonarodzo

nej księżniczki Marji -Luizy według obrządku

prawosławnego. W ’proteście tym podkreśli! da

lej nuncjusz, że Watykan nie może przyjąć -do

wiadomości aktu chrztu, dokonanego wbrew»

woli Ojca św. i w sprzeczności z wyraźnem

zobowiązaniem się króla Borysa. AV odpowie

dzi na protest odpowiedział premjer Musza

now, że ch’rztu dokonano na podstawie wyraź

nej uchwały rady -ministrów7i że wobec tego,

on jako prezes rady, bierze na siebie calą od

powiedzialność, zwłaszcza, że ludność w tym

wy-padku stoi i stanie po stronie króla i rządu.

Słychać, że nuncju-sz

-pa-pieski nie zadowolił

się tą odpowiedzią i prosił o posłuchanie u

króla, któremu chce osobiście wręczyć sprze

ciw Ojca świętego. Nie jest też wyłączone, że

wobec -dokonanego już aktu chrztu przez me

tropolitę prawosław’ne-go i niemożności odw’oła

nia tego aktu, nuncjusz -na znak protestu opu

ści Sofję. O ileby było zrozumiale, gdyby król

Borys był się uchylił od zobowiązania wobec

Ojca świętego w wypadku urodzin następcy

tronu, bo mógłby się powołać na brzmienie

ko-nstytucji bułgarskiej, o tyle złamanie słowa

przez chrzest córki budzi przykre komentarze.

W kolach -dyplomatycznych wyra’żają też oba

wy, żo konflikt między bułgarską parą królew’

ską a Ojcem świętym rzucić może pewien cień

na stosunek osobisty między włoską parą kró

lewską a Ojcem świętym.

Kryzys Hitleryzmu.

Obóz rewolucyjny chce konsolidacji.

Paryż 17 stycznia.

(Tel. w’ł.) Wczoraj -wieczór odbyła -się pie-rw

sza konferencja delegatów partji socjalisty

cznej, komunistycznej i nowej partji, jedno

ści robotniczej, która poświęcona była konso

lidacji ruchu robotniczego. Konferencja -ta do

szła do skutku w» następstwie długi-ej W’ymia

ny pisemnej między zainteresowanemi stron

nictwami. Na wniosek delegata komunistycz

nego po-stanowiono w najbliższym czasie -zwo

łać do Paryża wielkie izebranie publicz-ne, na

którem -członkowie tych .trzech ,partyj będą

mogli pr-zedłożyć -swoje tezy i projek-ty w spra

wie kon,so,li-dacji ruchu robotniczego.

Sanacja finansów francuskich.

Paryż 17 stycznia.

(Teł. w’ł.) Zatw’ierdzony na wc-zoraj,szem po

sied-z -eniu Ra-dy mini-strów -nowy projekt u

zdrowienia finan,sów -państwa mini-stra -skar

bu Cherona w-nie.siony został dziś do parla

m entu. Równocze-śnie w niesiony zos-tał do

- parlamentu projekt uchw’alenia 1/12 budżetu

na miesiąc luty.

Nowy gabinet grecki.

Ateny 17 stycznia.

,(Tel. w}.) Wielok-ro -tny premjer grecki utwo

rzył w’czo-raj nowy rzą-d, w którym mini-s,ter

stw’o spraw1 zagranicznych o-bjął również wie

lokrotny minister spraw zagranicznych Mi

chala-kopulos, a finan-se Kafandaris. Nowy

rząd zaprzysiężony został przez prezydenta

republiki.

Stan oblężenia w Argentynie.

Paryż 17 -stycznia.

(Tel. wi.) Z Buenos Aires -donoszą, że -rząd

argentyński -przedłużył stan oblężenia aż do

odwołania.

Fillpijczycy żądają niepodległości.

Waszyngton 17 stycznia.

(Teł. wł.) Parlam ent wysp Filipińskich za

wiadomił posła filipińskieg-o w’ Waszyngtonie,

że naród -nie godizi się na przyznanie Filipi

nom

niezależności -dopiero Ka lat 10. Naród

i reprezentacja n-aro,dowa wysp żądają na

tychmiasto-wego przyznania suwerenności.

III.

Partykularyzmy terytorialne.

Obok partykularyzmów ideow’ych, które czy

nią w Niemczech z polityki walkę światopoglą

dów% drugą wiel-ką przeszkodą dla opanowania

władzy -przez Hitleryzm,

-są partykularyzmy

terytorjalne. Historja ostatnich kilkudziesięciu

lat przyzwyczaiła nas tak bardzo do uważania

Rzeszy niemieckiej za jedno-litą całość, że prze

staliśmy -sobie zdawać sprawę z tego, w jakiej

mierze ta polityczna jedność została Niem

com narzucona sztucznie przez potęgę umysłu

w’ielkiego męża stanu i wr jakim stopniu stało

się to kosztem uszanow’ania aspiracji poszcze

gólnych niemieckich szczepów’ do odrębnego

i od w’spólnej władzy centralnej niezależnego

bytu. Przypomnijmy sobie, że pierwszym wiel

kitn krokiem na drodze łku jedności Niemiec

była wojna, w której Prusy walczyły -przeciw’ko

Austrji i wszystkim pozostałym państwom

niemieckim.

Rezultatem jej było wyparcie Austrji z Nie

miec, utworzenie związku północno-niernieckie

go -pod przewodnictwem i hegemonją Pius

zawarcie przymierzy zaczepno-odpornych mię

dzy Prusami a państwami połudn.iowo-nie

mieckiemi, które w’ rokowaniach o pokój

z Prusa-mi w’ykazały tak mał-o solidarności, że

chciały powiększać swoje terytorja kosztem

niedawnych towarzyszy broni. Tak np. Ba

denja czyniła w Berlinie

wszelkie możliwe

starania, ażeby ograbić Baw’arję z niektórych

prowincyj. Ile sztuki dyplomatycznej i daleko

wzrocznego rozumu stanu zużyć musiał Bis

marck, ażeby do zaprawy tych przymierzy

doprowadzić, świadczą -o tem rokowania o po

kój między Prusami a Bawarją.

Prusy zażądały zrazu ustępstw terytorial

nych i wysokiego odszkodow’ania wojennego,

a kiedy poseł bawarski v. Pfordten po długim

uporze wreszcie na te warunki się godził, Bis

marck ośw’iadczy} krótko:

Bawarja mogłaby mieć pokój bez ustępstw

terytorialnych i odszkodow’ań.

Za jaką cenę?

Za cenę przymierza zaczepno-odpo-rnego prze

ciw-ko Francji.

Usłyszawszy te słowa Bawarczyk padł Bi

smarckowi w ramiona i rozpłakał się.

Sztuka dyplomatyczna Bismarcka oraz błę

dy polityki francuskiej źle ukryw’ającej swoje

dążenia re-kompensat terytorialnych nad Re

nem wzamian za wzmożenie potęgi Prus, po

łączyły armje wszystkich państw niemieckich

braterstwem broni na -polach Gravelotte i Se

danu.

Ale także i wtedy proces zjednoczenia w’ je

den polityczny organizm nie dokonał się bez

przeszkód i tarć.

Król pruski nie przybrał tytułu cesarza Nie

mieć, jak tego pra-gnął, -lecz zmuszony był za

dowolnić się tytułem cesarza niemieckiego, a

j)od względem prawno-państwowym -nie o

trzymał żadnych praw zwierzcli-niczych na te

rytorjum Rzeszy, lecz stał się tylko przewodni

czącym niemieckiej federacji. Na uroczysto

ściach koronacyjnych w Moskwie

z okazji

wstąpienia na tron Mikołaja II pewien książę

bawarski oświadczył wyraźnie:

,,My nie je

steśmy narodami, lecz tylko sprzymierzeńcami

cesarza niemieckiego".

Czynnikami jednoczącemi były w Rzeszy:

przewaga militarna Prus i parlament wybrany

na !)odstawie powszechnego i równego prawa

n yborczego.

Po-ważną tamą dla dążeń unifikacyjnych

był natomiast ustrój monarchiczny poszczegól

nych ,państw niemieckich, które w swoich dy

nastjach i monarchach miały wido-mych wy

obrazicieli ciągłości swoich tradycyj i histo

rycznej samodzielnej egzystencji.

Tama ta została zerwana zarówno pod wpły

wem faktu -klęski w wojnie wszechświatowej,

jak pod naciskiem woli zwycięzców, którzy

w zamiarze pacyfikacji Niemiec, postanowili

wojowniczych monarchów’ zastąpić po-kojowo

usposobioną demokracją. Jak to często w po

lityce bywa, osiągnięty rezultat nie odpow’iada

zamierzeniom: polityka demokratycznych Nie

miec, wstrząsany’ch spaz,mami hitleryzmu nie

stała się wprawdzie bardziej poko-jową, ale za

to Niemcy zostały ściślej zjednoczone, co nie

może by’ć uznane za jednoznaczne ze zwięk

szeniem gwarancji bezpieczeństwa dla ich są

siadów.

Pomimo, że demokratyzacja Niemiec po

pchnęła je mocno na drogę unifikacji, pomimo

że partykularyzmy terytorjalne przestały być

zas:iane rywalizacją dynastji Hohenzollernów%

Wettinów i Wittelsbachów% to jednak są one

jeszcze naz-byt żywe w ucz-uciach ludności,

ażeby całe Niemcy z dnia na dzień miały się

znaleźć pod rządami jednej politycznej partji,

co w’- skutkach byłoby jednoznaczne z zupełną

ich unifi-kacją.

Francuski publicysta Ludovic Naudeau nie

dawno w ,,Illustration" opisując swoje w’raże

nia z pod-róży po Niemczech nie może -się dość

nadziw’ić uprzedzeniom i nienawiściom, dzie

lącym

- poszczególne k raje

niemieckie,

w szczególności tym, które odczuwają Bawar

czycy w’ stosun-ku do Prusaków. Ze zdziwie

niem Francuza rzadko !wyglądającego poza

swoje paryskie podwórko, konstatuje on, że

Berlin nie jest wcale -stolicą Niemiec, tak jak

Paryż jest stolicą Francji, albo Londyn stolicą

Anglji, ałe -że Niemcy posiadają -kil -ka stolic

0 odrębnym charakterze, będących centrami

bardzo niepodobnych do siebie kulturalnych

środowisk, a ,zarazem i ogniskami silnych -bar

dzo politycznych partykularyzmów. Swoją siłę

wykazały one niedawno,

powodując upadek

kanclerza v. Papena. Główną przyczynąbowiem

ostatniej

,zmiany gabinetowej w Niemczech

był nieszczęśliwy pomysł v. Papena, dotyczący

zmiany konstytucji Rzeszy. Były kanclerz

chciał przywrócić u nję personalną pomiędzy

Prusami i Rzeszą w’ osobie prezydenta, która

istniała dawniej w jednej osobie cesarza nie

mieckiego, i króla pruskiego. Pomysł ten na

potkał na zdecydowany

opór w poszczegól

nych państwach Rzeszy, co stanie się zrozumia

leni, jeżeli zważymy, że obecnie prezydent

Rzeszy posiada dużo dalej idące uprawnienia,

niż dawniej cesarz niemiecki. Te uprawnienia

idą tak daleko, że w pew’nych okolicznościach

umożliwiają mu zaprowadzenia w legalnej for

:n e prawdziwej dyktatury. Jeżeli party’kula

’yzmy tym razem zwyciężyły, to zawdzięczały

to niewątpliwie okoliczności, że miały do czy

nienia z rządem prezydjalnym, poniekąd eks

pozyturą Herrenklubu, który nie opierał się na

sile żadnego kierunku polityczno-społecznego,

iecz którego polityczną podstaw’ą i racją -bytu

była wła.śnie równowaga wzajemnie zwalcza-ją

cych się partyjno-politycznych elementów, —

1 który całkiem niepotrzebnie przez b-łędną

ocenę swojej sytuacji, w’stąpił na teren konsty

tucyjnych reform i kontrowersyj.

Spór zostałby prawdopodobnie rozstrzygnięty

nieco inaczej, gdyby zamiasFv. Papena, na cze

le rządu stał Hitler, wyniesiony tam -żywioło

wą

silą nacjonalistyczno - socjalistycznego

prądu.

Zagadnienie rządów’ wr Niemczech jest wę

złem bardzo zawile splątanym,

ale właśnie

stwierdzenie jego zawiłości pozwala -p-rze -widy

wać, że nie zostanie on rozwiązany w tak pro

sty sposób, -jak się to stało we Włoszech.

Raczej nasuwają się tutaj wzory polskie, niż

włoskie i w,szystko -przemawia za tem, że ten

mąż stanu, któremu udałoby się rozwiązać ten

gordyjski węzeł, musiałb-y być raczej samotni

kiem, stojącym ponad partjami w typie nasze

go Marszalka, którego pew’ien niemiecki kore

spondent nazwał

,,der einsame Spieler am

Schachbrett", niż demagogicznym ,hypnotyze*

rcm tłumów w rodzaju Hitlera lub Mussoli

niego.

Al. Chrząszczeirs];i.

(0 digitalizacja: jiibc.malopolska.pl

poprzedni’m . W skutku tego powiedziałem

powyżej, że duch nowego pro’jektu nie róż

n:i sięodduchadawniejszego. Abytegodu

cha unieszkodliwić (skoro o wypędzeniu go

zupełnem nie może być mowy), należałoby

przeprowadzić w projekcie cały szereg dal

szych zmia,n. O ile wiem, przedstawiciele

szkół akademickich zgłosili u właściwych

czynników ściśle sprecyz-owane poprawki

do tych i innych artykułów, mo-gące przy

najmniej w pewnej ifiierze złago-dzić naj

szk-odliwsze postanowienia.

Ddpiero tego rodzaju zmiany sparaliżo

wałyby przynajmniej w pewnej części tegc

ducha nieufności do nauki, do profeso

rów,

do młodzieży akademickiej, które

go projekt jest niestety wyrazem.

misje ośw’iatowe sejmowai senacka, dale.

poszczególne kluby poselskie, a także po

słowie i senatorowie 2 osobna wzięci, majt;

w tej chwilipole otwąrte, aby projekt w je

go najw’ażniejszych błędach napraw’ić. Całe

przyszłość szkół a-kademickich

w Polsce

a wraz z nią przy-szł-o -ść polskiej nauki za

wisła w dużej mierze od stanowiska, jaki(

sejm i senat Rzeczy-pospolitej w tej spraw’i(

zajmie. Jeżeliby sejm i -senat przeszedł -

w co jednak trudno uwierzyć —doporząd

ku dziennego nad zgodną opinją w’szyst

kich -szkół wyższych, nad głosami ostrze

gawczemi,

a pełnemi

umiaru i pow’ag

AkademjiUmiejętnościiinnychinstytucy

naukowych, nad licznemigłosami tylu wy

bitnych i zasłużonych polskich uczonych

którzy w tej sprawiejednomyślny sąd swó

wypowiedzieli — to spraw’dziłaby się wó

wczas drgająca bólem i obawą przepowie

dnia śp. Balzera, którą ten w’ielki mąż nie

mai w przeddzień sw,ej śmierci zakończy

swoją działalność. * 1

Stan. Estreicher.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu