Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 636 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 64.

Kraków 19 Marca - Sobota.

Rok 1870.

»a wychodzi c o d z i e n n i e wieczór (wyjąwszy niedziele i dnie świąteczne.)

Numer pojedynczy w Krakowie i we Lwowie kosztuje 10 centów.

Prenumerata wynosi:

Miejscowa w Krakowie: . . . .rocznie złr. 20 - kwartalnie złr. 5

miesięcznie z ł r . 2

P o c z t ą w państwie Austryackiem

BB24

^g—

B2c.25

B do Prus i Rzeszy niemieck.

B tal.16 sgr. 20 "

tal. 4 sgr. 5

tal. 1 sgr. 15

B Francyi i Anglii

B fran. 108

fran. 27

fran 10

B j, Belgii Włoch i Szwajcaryi B B s

BB2

Listy z pieniędzmi przesyłane być winny fra n c o do Administracyi ,,Czasu" -

Listy reklamacyjne

niezapieczętowane me ulegają frankowaniu. - Listów niefrankowanych nie przyjmuje się.

R ę k o p i s m a nadsyłane Redakcyi, nie zwracają się i niszczone będą.

CZAS

Prenumeratę prxyjmują:

W Krakowie Bióro Administracyi *Czasuw p r z y u licy Róźannej w domu pod L.423; Księgarnie pp.J . Czecha

w Rynku, Juliusza W ilda przy ulicy Grodzkiej; tudzież wszystkie Urzęda pocztowe austryackie.

O g ł o s z e n i a (inseraty) wszelkiego rodzaju, przyjmują się za opłatą: za miejsce wiersza drobnego (petit)

za jednorazowe umieszczenie po 8 centów, za następne po 5 centów, oraz za opłatą należytości stęplowej

po so centów od każdorazowego ogłoszenia. W ypła ta w K rakowie.

Prenum eratę i Ogłoszenia przyjmują: we Lw ow ie w Ajeucyi *Czasu" p. Aleks. Piątkowski

przy placu Katedralnym pod L . 3

.—

W Wiedniu p. A. Oppelik Wollzeile 22. -

Na Franeyę i Anglię

w Paryżu Wuy pułkownik Wincenty Raczkowski, Rue du Pout de Lodi Nr 1. - Zaś tylko ogłosze

nia w Wiedniu ,Nauaurkt Nr u * , w Hamburgu, w Fraultfurcie u. M ., w Berlinie, w Lipsku, Bazyleiy

(Szwajcarya) i Wrocławiu pp. Haase,utein i Vogler, w Wiedniu J. Rosenzweig IL Körnergasse N .21U f

Mosse - w Berlinie Hamburgu, Monachium i Norymberdze p. R ud olf Mosse, - w Frankfurcie nad Menen4

p. G. L . Daube et, Comp. — w Liipsku p. Henryk Engler — w Wrocławiu pp. Sach,se et Comp.

Redakcya ,,CZASI44

oświadczą,ie w skutek za

wartego kontra!stu, przez

Sąd krajowy potwierdzo

nego na dniu IG b» ni.

doX. S,120, wydawnictwo

,,Czasu" przechodzi od d,

T°° kwietnia b. r . w ręce

Stanisława hr. Tarnów

skiego; dziennik ,,Czas"

pozostaje w tych samych

jak dotąd warunkach, w

tych samych tez i nadal

wychodzić będzie.

OGŁOSZENIE PRZEDPŁATY

n a ,,CZĄS**

otl Igo kwietnia 18 70

w Krakowie:

rocznie,

półrocznie,

kwartalnie,

miesięcznie,

zlr.30.—

złr.10.—

złr. S

.—

złr.3.

Z przesyłką pocztową w państwie austryackiem:

rocznie,

zł". 24.

półrocznie,

złr. 18.—

kwa rtalnie,

złr O.—

miesięcznie,

złr. 3 35.

Prenumeratę przyjmują:

We Lwowie: w Ajencyi »,CüEASlF* p. A. Piąt

kowski przy placu Katedralnym pod L. 31 .

W Wiedniu: p. A. Oppelik, Wollzeile Ner 22.

W Paryżu : (na calą Franeyę, Anglię i Belgię)

Wuyr pułkownik Wincenty Raczkowski, ruedupont

mi Lodi Nr l , tudzież w szystkie urzęda pocztowe w

oi u i za granicą.

uprasza się o wczesne nadsyłanie pieniędzy prenu

,jnych i wyraźne wypisanie nazwiska i miejsca

jo -r: a jeżeli można o nadesłanie dawnego adresu

1 -tego.

Pien:ili.-rata liczy się tylko od Ig’o k a ż d eg o

miesiąca.

Cena ,,CJŁASU** za granicą ogłoszona jest w ty

tule każdego nu meru.

Do numeru dzisiejszego dołączają się li

sty prenumeracyjne powrotne, dla ułatwienia

szanownym pp. Abonentom wczesnego p rz e

słania prenumeraty.

Siraków 18 marca.

Zu spokój duszy Karola hr. Montalemberta,

zmarłego w Paryżu 14go b. m. odprawiliśmy

dziś nabożeństwo w tym samym kościele Pan

ny Maryi, do którego przed kilką laty przy

był modlić się za tę ziem ię, którą ukochał

jak swoją ojczyznę. Dziś także zapisujemy

w dzienniku naszym śmierć człowieka co brat

dla nas, kiedy szło o kościół, wiarę, prawdę

i ojczyznę, s tał lat czterdzieści na wyłomie

w obronie sprawy, za którą gotowi jesteśmy

wylać ostatnią kroplę krwi naszej.

Zdamy sprawę szczegółowo o człowieku,

którego całe życie było pracą i poświęceniem

dla swoich przekonań. Dzisiaj tylko tyle, że

w 19tu latach wieku swego, wstąpiwszy w

życie publiczne, od razu podniósł praktycznie

a wywalczył sądowo, wolność nauczania we

Francyi, dając tak początek prawodawstwu

z r. 1 8 5 1; że walcząc wspólnie z mistrzem i

przyjacielem F. de la Mennais w dzienniku

Aven ir, kiedy pismo i mistrz przeszli po za

granice zakreślone nauką kościoła, umiał i

odstąpić w błędzie uwięzionego przyjaciela

i zmodyfikować swoje przekonania do nauki

aką Najwyższa władza kościoła orzekła; że

zasiadając przez lat 18 w Izbie parów fran

cuskich, nie opuścił ani jednej okoliczności,

aby z bezwzględną odwagą nie bronił zawsze

wiary, prawa i wolności. Tak w sprawie kil

kokroinie podnoszonej wychowania publiczne

go; tak w czasie strasznych wypadków r. 1846;

tak później już, jako członek Ciała prawo

dawczego, nie tylko popierał, ale można rzec,

przepfowachńł interwencyą rzymską; a cho

ciaż z gruntu przeciwny przewrotowi z r. 1848

i obawiając się po nim, jak się wyrażał upad

ku, złamania Francyi, to jednak prawy oby

watel nie został na uboczu. Znowu wystąpił

do walki w obronie społeczności, i nie tylko

przyłożył się znacznie do uspokojenia burzli

wych prądów tego czasu, ale jak z ostatnich

mów jeg o, które pod względem politycznym

najwięcej dowodzą wytrawności, okazuje się,

rozumiał, że Francya nie przechodząc szkoły

despotyzmu, potrafi urządzić się tak, aby po

rządek i wolność pobratać się mogły.

Czy to było złudzenie — powiedzieć nie

śmiemy. Ale dzień 2 grudnia, w każdym ra

zie nadziejom tym położył koniec. Z czło

wiekiem i systematem 2go grudnia Montalem

bert w żadnym razie pogodzić się nie mógł.

Zrozumiał to najlepiej ten człowiek, bo mi

mo uprzejmych osobistych stosunków posta

rał się o to, aby hr. Montalemberta od wszel

kiego wpływu politycznego odsunąć. I udało

mu s ię, bo długo był wszechmocny, czy to

na jego korzyść — zobaczymy.

Hr. Montalembert, jakkolwiek nieprzesta

wał pracować jako literat i publicysta, z tru

dnością znosił ten mimowolny spoczynek. Był

człowiekiem, potrzebował ruchu, potrzebował

wpływu, pola do walki, nawet do popisu; za

chował też nieprzezwyciężony do cesarstwa

wstręt, któremu folgę dawał, kędy tylko się

zdarzyła pora; czy to porównywając rządy

francuskie z angielskiemi, czy rozbierając kw e

styę rzymską, czy polską w podwójnych bro

szurach podnosząc sprawę.

Niezawisłości papiestwa opartej na docze

snem panowaniu bronił jak każdy gorliwy

katolik absolutnie, a nigdzie bardziej, jak w

owym sławnym do lorda Palmerstona liście.

Wspomni świetnie literatura o dziele, któ

rem zakończył swój zawód (M nichy zacho

dnie), jak wspomina o tem którem go zaczął

(Święta Elżbieta).

Ostatnie lata życia miał poniekąd rozdar

te walką wytoczoną pomiędzy katolikami tak

zwanemi liberalnemi a katolikami mianujące

mi się ściśle rzymskiemi. Walka ta, mniej u

nas zrozumiała, poróżniła go z ludźmi, z któ

remi przeżył połowę wieku. Zbytecznem by

łoby powiedzieć, że w niczem nie przekroczył

po za koło prawowierności, zakreślone nauką

kościoła. Krewkość i wrażliwość, które go od

znaczały, wywołały czasem słowo zbyt ostre,

które bodaj było nie wymówione ! Ale bądź

co bądź nie miał kościół, nie miało chrze

ściaństwo, nie miał Ojciec śty wierniejszego sy

na, jak Karol hr. Montalembert.

AORESPOHDBMCYA CZASU.

l.wów 17 marca.

(J .) Proces p. Dobrzańskiego (z którego zdałem

sprawę w listach poprzednich, nie doprowadzonych

dotąd do końca dla braku miejsca w _dzienniku),

zbyt silnie poruszył umysły mieszkańców naszego

miasta, aby się takowe mogły były dotąd uspo

koić. Jakoż rzeczywiście przedmiot tego procesu i

wszy,stkie okoliczności, które w ciągu tegoż na jaw

wyszły, bywają teraz częś)ciej i wszechstronniej roz

patrywane, niż to się dzidło i dziać mogło w ciągu

rozpraw budzących i podtrzymujących namiętności

tak obu stron walczących, jak też ich popleczni

ków. Teraz, gdy wyrok zapadł, chłodniej, a więc

i słuszniej można sprawę tę rozpatrzyć i osądzić.

Jakkolwiek przed kilkoma dniami w innej kore

spondencyi lwowskiej umieściliście zdanie korespon

denta o słuszności zapadłego wyroku, ja się je

dnak w krytykę tego wyroku przysięgłych wdawać

nie będę, pozostawiając to czytelnikom samym,

którzy na podstawie sprawozdań wyświecających

argumenta jednej i drugiej strony, własne sobie

zapewne w tej mierze wyrobili zdanie. Nie mogę

tu jednak pominąć jednej a ważnej okoliczności.

O ile jako obecny ciągle przy rozprawach wyrozu

mieć mogłem, sąd przysięgłych wydał orzeczenie

swoje na podstawie nie tyle przedłożonych sobie

dowodów, ile ogólnego wrażenia, jakie na nim zro

bili oskarżyciel i oskarżeni. Jest to charaktery

styczną cechą sądów przysięgłych w ogóle, że nie

na aktach i dowodach, jak raczej na moralnem

swojem przekonaniu opierają wyrok swój. Tu się

to powtórzyło, a dowodem tego okoliczność, że ko

legium radców sądowych przyzwyczajonych sądzić

na podstawie kodeksu i ścisłych dowodów, przy

wymiarze kary takową złagodziło, w sposób który

każe się domyślać, że gdyby orzeczenie w kwestyi

winy od niego zależało, wypadłoby inaczej niż się stało;

zresztą naturalny to tylko wynik danych stosunków.

Przysięgły, u którego zawsze poczucie obywatela

przeważa nad poczuciem sędziego, m usiał nie bez

pewnego uprzedzenia przeciw oskarżonym zasiąść

ua ławie sędziowskiej, musiał za złe mieć dwom

młodym dziennikarzom znajdującym się na ławie

oskarżonych, że oni — słusznie czy nie słusznie —

wystąpili publicznie z najcięższemi zarzutami, ja

kie dziennikarzoowi uczynić można a wystąpili w

tym widocznym i wyraźnym zamiarze, aby unie

możebnić działalność publiczną człowieka, z któ

rym dawniej sami zostawali w ściślejszych stosun

kach, a którego zresztą dla jego przeszłości poli

tycznej może nie bez słusznych powodów indenty*

fikowano z opinią publiczną kraju, ba nawet z kra

jem samym. Okoliczności te podniesione przez za

stępcę oskarżyciela Dra Wolskiego musiały zrobić

wrażenie na sędziach przysięgłych, którzy się mo

że jeszcze w dodatku kierowali względem na to, że

skazanie pp. Lama i Rewakowicza mniej im za

szkodzi, niżby zaszkodziło Dobrzańskiemu uznanie

ich niewinnymi.

(Jo do faktów będących łączności z procesem

p. Dobrzańskiego, muszę tu wspomnieć o wiadomo

ści zupełnie mylnej, którą przed kilkoma dniami

wyczytałem w korespondencyi lwowskiej Kraju.

Jest tam mowa o zażaleniu wniesionem przez pp.

Lama i Rewakowicza o nieważność rozprawy i o

powodach, na których się zażalenie to opiera. Ja

ko najważniejszy z tych powodów przytacza Kraj,

że p. Lam ma kilka niezapłaconych rachunków u

dwóch sędziów przysięgłych. Rzecz ma się tak:

Rzeczywiście p. Lam jest dłużnikiem dwóch sę

dziów przysięgłych a mianowicie ma on dwa nie

zapłacone dotąd rachunki w kwocie 3— 5 złr.(!)

u pp. Richtera (księgarza) i Patraszewskiego (kra

wca), podczas, gdy ustawa o sądach przysięgłych wy

maga, aby sędzia przysięgły z oskarżonym nie znajdo

wał się w stosunkach wierzyciela lub dłużnika, przez co

ustawa z góry wykluczyć zamierzała jeden z możli

wych powodów stronniczości sędziego. W tym jed

nak wypadku, gdzie się o tak drobne kwoty roz

chodzi, żartem chybaby możns mówić o zastoso

waniu powyżej ustawy do procesu p. Dobrzańskie

go. Zażalenie o nieważność rozprawy opiera się

na innych a daleko ważniejszych motywach, a mia

nowicie podnoszą oskarżeni zarzut, że Sąd nie za

wezwał — jak to podług postępowania sądowego z

urzędu uczynić był powinien — świadka pana

Abancourt, który się w drodze telegraficznej zgło

sił do Sądu oświadczając, że zeznania p. Dobrzań

skiego co do sprzedaży dóbr krajowych są zupeł

nie fałszywe; dalej podnoszą tę bardzo ważną oko

liczność, że prezes Sądu w swojem resume pomi

nął zupełnie sprawę banku hipotecznego (dla o

skarżyciela niekorzystną) podczas gd_y o innych

jakkolwiek pomniejszych sprawach, które z proce

sem w jakiejkolwiek są styczności nie przemilczał.

Również mylnem jest doniesienie w tej samej ko

respondencyi zawarte, że koszta procesu p. Do

brzańskiego wynoszą 6000 złr.,

poinformowawszy

się u źródła autentycznego mogę zapewnić, że cy

fra ta jest nieco przesadną, albowiem koszta pro

cesu wynoszą tylko trzy złr. i pięćdziesiąt centów.

Wspomniawszy o procesie, dodać muszę dia uzu

pełnienia obrazu, że temi dniami przedstawioną

zostanie na naszej scenie tragikomedya p. Aui’ele*

go Urbańskiego usnuta na tle procesu współcze

snych p. t . Sierota z Eapperswyl. Jestto ta sama

biedna sierotka, która niewytłomaczoną do tej chwi

li odegrała rolę w procesie p. Dobrzańskiego.

W dziennikach naszych a nawet i wiedeńskich

znajdują się przesadzone doniesienia co do zajść,

jakie ostatniemi czasy miały mieć miejsce między

słuchaczami teologii a profesorem hermeneutyki

Drem Wacko nowo przybyłym z Tarnowa. Sprawa

cała redukuje się do tego, że Dr Wacko wyraził

słuchaczom swoim, iż nie życzy sobie, aby pod

czas jego prelekcyj czytano książki z nauką teo

logii żadnej styczności nie mające, w skutek cze

go wszyscy słuchacze (Polacy i Rusini) wyszli z sa

li; na drugą jednak prclekcyę wrócili, uznawszy

zapewne niewłaściwość swego postępowania. O ja

kimś rozdziale słuchaczy polskich i ruskich wcale

mowy nie było.

Prócz odczytów we Lwowie urządzić się mają

cych, o których onegdaj pisałem, starają się i po

miastach prowincyonalnych urządzać odczyty, któ

re bezsprzecznie aa rozbudzenie życia umysłowe

go po naszych miastach wielki wpływ wywrzeć

mogą. P. Lucyan Tatomir, znany z prac history

cznych, będzie m iał z końcem tego miesiąca w Sta

nisławowie odczyt o dziejach Polski.

Właśnie wyszła z druku (nakładem Haslingera

w Wiedniu) nowa kompozycya znanego pianisty

Wilhel.ua Czerwińskiego p. t . P rilre des Pecheurs

(Modlitwa Rybaków) odznaczająca się wielką me

lodyjnością i charakterystyką. Oraz wyszły trzy

pieśni (nakładem Pillera we Lwowie) kompozycyi

tegoż autora.

tliedeii 17 marca.

(H.) Kwestyą reformy wyborczej ani na krok nie

postąpiła naprzód. Do tej chwili ministrowie j e

szcze nie otrzymali upoważnienia ce

sarskiego do przedłożenia odnośnego projektu.

Niewiadomo przeto, czy reforma wyborcza jeszcze

za tej kadencyi Rady państwa przyjdzie pod obra

dy. Jeżeli nie, to zamknięcie sesyi nastąpi już

przed wielkanocnemi świętami. Wnosząc z elegi

cznego tonu Nowej Pressy możnaby prawie z pe

wnością powiedzieć, że już za tej kadencyi reforma

wyborcza przyjdzie pod obrady. Byłaby to klęska

niepoślednia dla obecnego ministerstwa, dla które

go kwestyą reformy wyborczej, tak popularna mię

dzy Niemcami, jest kamieniem węgielnym do bytu.

Była nawet chwila, kiedy ministerstwo po osta

tniem niepowodzeniu u Czechów, nie wahało się

Polakom najobszerniejszych udzielić ustępstw, zo

stawić sejmowi galicyjskiemu określenie systemu

wyborczego, byleby się pozbyć opozycyi Polaków

w sprawie wyborów bezpośrednich, dla których

przeprowadzenia trzeba % głosów w Radzie pań

stwa. Ministerstwo liczyło na to, że Polacy w ra

zie uzyskania żądań swoich, w sprawie reformy wy

borczej zachowaliby się zupełnie neutralnie. Dziś

znowu zmieniło się zapatrywanie pp. ministrów,

uie dają koncesyj Polakom i nie wnoszą reformy

wyborczej.

Wczoraj wieczór niemała niespodzianka spotkała

giełdzistów. Rząd przedlitawski na seryo prze

strzega przepisów ustawy finansowej z r. 1862 o

losach pożyczkowych zagranicznych. Minister skar

bu dowiedziawszy się, że spekulanci giełdowi przed

giełdą handlują losami tureckiemi i płacą na nie

agio 3 i 4 franki, zarządził wysłanie oddziału stra

ży policyjnćj na Strauchgasse, która niby dla u

trzymania porządku wzywała giełdzistów do rozej

ścia się. W skutek tego akcye anglobanku spadły

o 3 złr. Niewiem, czy dziś się scena ta powtórzy.

W procesie Szocheta i rodziców jego skoń

czyło się dziś postępowanie dowodowe. Jutro za

bierze głos prokurator Schmeidel. Natłok pu

bliczności z każdym dniem większy. Na jutro już

przygotowano wszelkie środki ostrożności, aby po

wstrzymać nawał publiczności, która dziś pomimo

straży policyjnćj wtargnęła do sali sądowej. O ska

zaniu Maurycego Szocheta i rodziców nikt nie

wątpi.

S*aryx 13 marca.

- i - Najważniejszą kwestyą w obecnej chwili jest

zmiana polityki, jakiej się rząd francuski trzymał

dotychczas względem zgromadzonego w Rzymie

powszechnego soboru. W okólniku z 8go września

r. z. gabinet tuileryjski oznajmiał państwom kato

lickim , że pragnąc zastosować się ściśle do ducha

praw francuskich, wyrzeka się wysłania na sobór

swego reprezentanta. Politykę tę niemięszania się

w sprawy soboru wyraźnićj jeszczcze sformułował

w ,,obrazie sytuacyi cesarstwa,"

gdzie wyrażając

nadzieję, iż biskupi zebrani w Rzymie, potrafią o

oenić potrzeby czasu i pragnienia nowożytnych lu

dów, dodawał, iż w każdym razie społeczeństwo

cywilne dostateczną znajdzie w istniejących pra

wach obronę przeciwko władzy kościelnćj, jeżeliby

ta właściwe sobie granice przekroczyć chciała.

Polityka ta zyskała zatwierdzenie opinii publicznćj,

dla katolików bowiem dawała gwarancyę, iż rząd

żadnego nacisku na Rzym wywierać nie będzie;

dla przeciwników zaś katolicyzmu, których we

Francyi tak jest wielu, była również dogodną, bo

odpowiadała propagowanćj przez nich zasadzie, iż

rząd do spraw religijnych pod żadnym pozorem

mięszać się nie powinien.

Obecnie gabinet 2go stycznia na inną w kwe -

styi rzymskićj wstępuje drogę; nie chce biernym

tylko być świadkiem soboru, ale przeciwnie udział

w nim za pośrednictwem specyalnio w tym celu

wysłanego ambasadora wziąć pragnie. Żądanie to,

umotywowane na podstawie konkordatu, doręczo*

nem już zostało kardynałowi Antonellemu. Niektó

re dzienniki doniosły już nawet, że odpowiedź

przychylną dworu rzymskiego p. de Banneville, fran

cuski ambasador w Rzymie otrzymał, i że w sku

tek tego gabinet tuileryjski zamierza bezzwłocznie

wysłać na sobór księcia de Broglie, w charakterze

nadzwyczajnego ambasadora. Wiadomość ta jest

fałszywą, a le Frangais, dziennik ministeryalny,

najkategorycznićj jćj zaprzecza.

Rolę, jaką ów ambasador nadzwyczajny ma peł

nić w Rzymie, Memorial diplomatique objaśnia w

ten sposób, iż reprezentant Francyi na soborze czu

wać jedynie będzie nad stosunkami politycznemi,

zaprowadzonemi konkordatem; w kwestye zaś dyplo

matyczne, pod żadnym pozorem mięszać się nie

będzie, bo te wyłącznie do kompetencyi kośćioła

należą.

Interwencyą ta gabinetu 2go stycznia w sprawy

soboru żywe i bardzo ostre wywołała krytyki; dzien

niki katolickie nie oszczędzają wcale p. Daru, a

Monde wyśmiewa wprost zamiar wysłania na sobór

ambasadora, i powiada, że *gdybyśmy jeszcze byli

w czasie karnawału, to powiedzilibyśmy, że pan

minister zabawić się pragnął."

Dzienniki republi*

kanckie niemniej surowo przeciwko polityce tćj

gabinetu występują, i za bardzo ją wielki błąd u

ważają. Le Frangais usiłuje bronić ministra spraw

zagranicznych i zapewnia, że p, Daru *mało zwra

cając uwagi na potwarze i oszczerstwa, które prze

ciw niemu rozgłaszają niektóre dzienniki," zamie

rza przy najpierwszćj sposobności dostarczyć opi

nii publicznćj objaśnień, co do polityki, jakićj

względem soboru trzymać się myśli. Objaśnienia

te mają najzupełnićj uspokoić katolików. Wątpimy,

aby ten skutek mogły one sprawić, jakkolwiek bo

wiem zechce p. Daru rolę ambasadora na soborze

ograniczać, zawsze będzie to wywieranie jeżeli nie

już nacisku, to przynajmnićj w każdym razie bar

dzo niewłaściwćj i draźliwćj kontroli. Co do urzę

dowych przedstawień, jakie gabinet do Rzymu

przesłał, rzeczą jest pewną, że nic w nich nie

było takiego, coby nawet cień groźby jakićj za

wierać mogło. O usunięcia w danym razie fran

cuskićj załogi nie było wzm ianki; przedstawienia

miały charakter pełnej uszanowania życzliwości

dla Ojca Świętego i dla postanowień soboru, i wy

kazywały jedynie trudności, w jakich rząd fran

cuski znaleść się może, w razie, gdyby pewne kwestye

na sobór wprowadzone zostały.

Jakie ta polityka gabinetu 2go stycznia sprowa

dzi następstwa? czy Rzym zgodzi się na przyjęcie

owego ambasadora? i jaką tenże rolę na soborze

odegra? oto pytania, które wszyscy stawiają so

bie, a same tylko niekorzystne dla gabinetu odpo

wiedzi znajdują.

Ciało prawodawcze znowu się odroczyło na ty

dzień, aby i ministrom i komisyom Izby zo3tawić

więcćj czasu na przygotowanie projektów praw,

które w ciągu bieżącćj sesyi prawodawczej zatwier

dzone być mają. Skasowanie artykułu 57 konsty*

Gzęść literacko - artystyczna.

IRENA

czyli

CHRZEŚCIANIE ZA DOMICYANA.

Pow ieść oryginalna

przez RM.fi.

(Ciąg dalszy).

Lukrecya przebiegłszy szybko oczami całe zgro

madzenie, dostrzegła go także od razu, ale mimo

całego wytężenia uwagi naszej, nie sposób nam

dojrzeć najmniejszej zmiany w grze jej fizognomii:

Aurelian usta otworzywszy śledził z razu wszy

stkich jej poruszeń, jak gdyby z gotowem prze

mówieniem czekał tylko na zachętę od niej — w i

dząc jednak, że go zbywa obojętnem ski_nięciem

głową, wzruszył lekko ramionami i zwrócił się

do Ireny.

Tę ostatnią Agrykola po wymówce za spóźnie

nie, przedstawił całemu towarzystwu i sadzał obok

Domicylli. Co spostrzegłszy M artialis odezwał się:

*N iezręcznie czynisz, konsulu! czyż nie wiesz jaki

to pożar wybucha na niebie, kiedy się przypadkiem

gwiazda z gwiazdą zejdzie?

Była to przymówka do sławy piękności, której

Domicylla i Irena obie używały: jedna uznana u

gólnie za pierwszą w Rzymie, druga słońcem Hel

lady w Atenach nazwana.

Podchwytując tę sposobność skwapliwie, Aure

lian odparł:

—

Nie mamy się o co troszczyć, wszak niebez

pieczeństwo tylko z równości sił wynika, a jakaż

walka być może, kiedy na meteorka planeta na

jedzie?

Mówił niby cicho, ale jednak dość wyraźnie, aby

być przez obie dosłyszanym, i z wymuszonem u

wielbieniem spojrzał na Irenę.

—

Domicylli na ten

widok potrzeba było nie małej siły moralnej, aby

stłumić uśmiech.

Agrykola tymczasem obznajmiał młodą krewnę

z każdym po szczególe gościem, a naprzód z są

siadką: spojrzały na siebie, i wzajemnie najzupeł

niej się zdały zadowolone tym wstępnym przeglą

dem, bo Domicylla z sercem na dłoni dłoń podała,

a Irena ją ścisnęła z szczerą uprzejmością. Od tej

pierwszej zaraz chwili tajny jakiś stosunek poro

zumienia się i pomocy zaszedł mimowoli między

niemi.

—

Oto Cezar, rzekł Agrykola wskazując na Mau

rycego.

—

Nie lada tytuł! wtrącił Aurelian z uśmie

chem zwracając się do Ireny. Wszak prawda pani,

że dziwne muszą być nieraz uczucia człowieka,

który wie, iż chociaż dziś w tłumie się miesza,

jutro nie będzie znał nikogo większego od siebie

pod słońcem, i z prostego śmiertelnika, wyrośnie

na Boga.

Dla czego? odparł Maurycy nie ze zwykłą

sobie żywością dziecinną, ale ze spokojem, z po

wagą widocznie z niejakim mozołem przybraną do

okoliczności: *Jeżeli się teraz charakterem nad o

gół nie wznoszę, to mnie nie tylko diadem nie

podwyższy, ale jeszcze zniży, bo pospolitość osoby

jaskrawiej będzie odbijała od świetności władzy,

tak jak piękna szata szpeci, a nie zdobi tego kto

z natury brzydki.

Ale pięknego przystraja, odrzekła Irena z wy

niosłym uśmiechem.

*A im on nią więcej gardzi,

tem ona mu bardziej do twarzy."

Delikatna ta pochwała nie wpadła w smak Au

relianowi.

Maurycy ukłonem za nią podziękował,

lecz urwał rozmowę.

W tej chwili wniesiono też drugie danie: olbrzy

miego dzika z Umbryi po którego bokach leżało

kilkanaście prosiąt, wybornie udanych ze słodkiego

ciasta; na kłach zaś _wisiały koszyki palmowe

z daktylami i figami. Wieczerza ożywiała się sto

pniowo na wielką trwogę W irginii, która wciąż

drżała, aby wesołość nie wstąpiła w granice swa

woli - (tem bardziej, że na mocy praw uczto

wych, Luksuryusz zmuszał sąsiadów do wychyla

nia duszkiem ogromnych puharów, powtórną egze

kucyą karząc tych, którym się sztuka nie wiodła,)

Agrykola przeciwnie, coraz się znów więcej rozpo

gadzał widząc jak Irena wszystkich zachwycała.

Pogadanki różne były, stosownie do osób, a nie

zawsze takie, któreby nam pożądano było słysześć.

W starszem gronie przodkowała Lukrecya, wpra

wiając je w podziw trafnością swych uwag; bystro

ścią spostrzeżeń, wszechstronnością wiedzy i gład

kością wysłowienia. Z każdym mówiła inaczej, sto

sownie do jego usposobienia. Z Damisem wdała się

po grecku w filozoficzną rozprawę, i pilnie rozpy

tywała o los Apollona którego Cesarz jeszcze nie

był sądził *) z poetami zaczęła się unosić nad

Enejdą, najczystszą łaciną, przytaczając ustępy z

jej autora i z Lukana: z Tacytem wtrącała zręczne

wzmianki o ustroju Państwa, z Pliniuszem czyniła

uwagi nad historyą naturalną, a z Flawią DomicyL

Ią żoną sena.ora tak się zagłębiła w pogląd mo

ralny o wychowaniu, jak gdyby myśl jej tem tylko

żyła; chwilami znów, swobodnym żarcikiem zwra

cała się do młodzieży, wśród której królowały Do

m icylla i Irena.

Niesłusznie lękał się Martialis gdy radził dwóch

piękności nie sadzać przy sobie, by jedna drugiej

nie zaćmiła, bo tak każda w odrębnym była ro

dzaju, że sobie nic nie szkodziły: Z ehrześciańskiej

dziewicy tchnęła sama powaga i sama słodycz —

* ) Wiadome m jest po wiedzen ie Apollona twierdzącego

iż idzie do Rzymu aby się przekonać *do jakiego g a

tunku zwierząt należy tyran."

w pogance samo życie — sam ogień — sam czar

Domicylla widocznie usiłowała zacierać się pory

każdej sposobności, i drugie miejsce obierać, wtedy

tylko wtrącając się do rozmowy, kiedy trzeba było

niebezpieczny tok jej zmienić, albo poratować to

warzyszkę wprowadzoną w kłopot zbytniemi obja

wami uwielbienia swych sąsiadów.

Irena w ogóle także nie wiele mówiła; ale każ

de jej słowo iskrę dorzucało do dowcipu drugich,

i nowy świat przed umysłem otwierało — a każde

wrażenie, nawet w najlżejszych najzawilszych od

cieniach malowało się natychmiast na delikatnie

wyrzeźbionych rysach, — prawdziwie tego wieczora

Irena byla zachwycającą.

To też Aurelian, uznawszy zapewne że nie prze

sadzała sława która o jej wdziękach przypłynęła

aż z Grecyi po morzu, jedynie już nią zdawał się

zajęty, i o Domicylli zapomniał całkiem na wielką

jej radość. Właśnie z zapałem dowodził Irenie że

w Rzymie wszystko lepsze niż w Atenach, a ona

z nim się droczyła, choć w gruncie sama sercem

i duszą ojczyźnie przyznawała wyższość, kiedy

Lukrecya biorąc z tego pochop do dodania swego

słówka zawołała:

Jak widzę, szlachetny konsul gani i nasze

owoce, chociaż im przecież bliżej do słońca, niż

tutaj, bo bardziej na wschodzie — ja jednakże

śmiało twierdzę, że figom ateńskim nie wyrównają

nawet te _olbrzymie co tu przed oczami stoją!

—

Spróbuj pani, ą własny smak cię przekona

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction